|
در گفت وگوي اختصاصي با رياست پژوهشكده تحقيقات اسلامي عنوان شد (بخش نخست)
پژوهشكده، هسته كوچك دانا و شبكه بزرگ توانا
انديشه هاي ژرف در قالب پژوهش هاي بنيادين صورت بحث پذير به خود مي گيرند و دستمايه
انجام پژوهش هاي كاربردي مي شوند تا خواست ها و نيازها را پاسخ گويند و راه حل هاي
بهتر و بيشتري براي مسائل و مشكلات جوامع بشري پيشنهاد كند؛ همين جاست كه نقش مؤثر
و سهم بسزاي بخش تحقيقات در روند تحولات جوامع آشكار مي شود.
تحولات زندگي بشر در قرن بيستم نشان از گسترش روزافزون اهميت علم و تحقيق به ويژه
در نيمه دوم اين قرن دارد. كشورهاي صنعتي و درحال توسعه در اين ايام با آگاهي از
نقش پژوهش در خلق فناوري و شتاب دهي براي توسعه، عمده توجه خود را مصروف تقويت و
ارتقاي بخش تحقيق نموده اند؛ از اين رو مي توان گفت ميان پيشرفت بخش تحقيق و شتاب
توسعه فراگير و پايدار هر كشور ارتباط مستقيم برقرار است. نقش پژوهش در توسعه همه
جانبه پايدار چنان برجسته و انكارناپذير است كه مي توان آن را بدون ترديد نيروي
محرك توسعه در همه حوزه ها- اعم از فرهنگ، اقتصاد، سياست و جامعه- دانست.
روز 25آذر ماه هر سال به نام «روز پژوهش» نامگذاري شده است. به مناسبت اين روز و
هفته پژوهش به مركز «پژوهشكده تحقيقات اسلامي» واقع در شهر مقدس قم رفتيم تا گفت و
گويي با رياست محترم اين مجموعه حجت الاسلام دكتر سيدجمال الدين ميرمحمدي داشته
باشيم. وي كه به تازگي (حدود چهار ماه) رياست مجموعه را برعهده گرفته با اشراف كامل
بر امور پژوهشكده با ارائه برنامه هاي كوتاه مدت و بلند مدت، ارتقاي سطح كيفي و كمي
پژوهش هاي ارائه شده اين سازمان را در دستور كار قرار داده است تا در آينده اي نه
چندان دور آن را به پژوهشگاه تبديل كند، با آرزوي موفقيت روزافزون براي اين مدير
پرتلاش توجه شما خوانندگان عزيز را به اين گفت وگو جلب مي كنيم.
چرا نام اين سازمان «پژوهشكده تحقيقات اسلامي» است؟ منظور از تحقيقات اسلامي چيست؟
يكي از وظايف و رسالت هاي مهم انقلاب اسلامي اين است كه علوم انساني مورد نياز كشور
را مبتني بر مباني ديني و اسلامي ارائه دهد. چون ما درخصوص مسائل نظري و پژوهش هاي
توسعه اي و كاربردي و بنيادي يا بايد از نسخه ها و ترجمه هاي مباحث نظري و تحقيقاتي
غرب استفاده كنيم يا اعلام كنيم كه اسلام خود در حوزه هاي نظري داراي نظر و مباني
است. باتوجه به اين كه در زمان گذشته اين فرصت براي پژوهشگران كشور ايجاد نشده بود
كه درخصوص علوم انساني مباحث تحقيقاتي را مبتني بر مباني ديني و اسلامي ارائه دهند،
بعد از پيروزي انقلاب اسلامي اين پژوهشكده تاسيس شد. شايد بتوان گفت اين سازمان يكي
از اولين پژوهشكده هاي كشور است كه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي اقدام به تاسيس آن
كرد.
لطفا درمورد خروجي هاي عملكرد پژوهشكده به اختصار توضيح دهيد؟
خروجي مباحث پژوهشي معمولا در دراز مدت نمايان مي شود، اما اين پژوهشكده در حوزه
هاي كاربردي و توسعه اي موفقيت هايي داشته و توانسته است متون آموزشي، پژوهشي و
تحقيقاتي خودش را ارائه دهد كه درحال حاضر در مجموعه هاي سپاه، بسيج و مراكز وابسته
از اين متون و مباحث به صورت كاربردي و توسعه اي استفاده مي شود. اما در حوزه پژوهش
هاي بنيادين، تحقيقاتي درحال انجام است كه ان شاءالله طي 4 يا 5سال آينده مي توانيم
نتايج آن را به مجموعه مراكز علمي و تحقيقاتي و كاربرانمان در سپاه ارائه دهيم.
پژوهش هاي بنيادين چه مواردي را شامل مي شود؟
پژوهش هايي كه باتوجه به متون اسلامي حرف تازه اي را مطرح مي كند. مثلا در بحث
معماري اسلامي- ايراني، آيات، روايات و تاريخ اسلام را بررسي مي كنيم و نتيجه تحقيق
را در قالب يك نظريه در اختيار كاربران خود در سازمان مهندسي كشور يا وزارت مسكن و
شهرسازي قرار مي دهيم.
پژوهش هاي توسعه اي و كاربردي چطور؟
پژوهش هاي توسعه اي بيشتر راجع به شناخت موضوع است. مثلا «غرب شناسي» افزايش
مطالعاتمان نسبت به موضوع «غرب شناسي» مي شود يك پژوهش توسعه اي. پژوهش هاي كاربردي
در حرفه هاي خاص مورد استفاده قرار مي گيرند. مثلا در بحث «فقه» فقه بهداشت، فقه
مهندسي، فقه سازمان و... اينها بيشتر نقش كاربردي دارند. ما در حوزه هاي كاربردي و
توسعه اي آثار بسيار خوبي در اين پژوهشكده داريم، اما در زمينه پژوهش هاي بنيادين
همان طوري كه اشاره شد ان شاءالله طي 5سال آينده نتايج به مجموعه سپاه ارائه خواهد
شد.
آيا نتايج اين پژوهش هاي بنيادين فقط در اختيار سپاه قرار مي گيرد؟
نتايج تحقيقات را در اختيار سپاه قرار مي دهيم. سپاه اگر صلاح دانست آن را در
اختيار كل كشور قرار مي دهد؛ البته باتوجه به تعامل سپاه با ديگر مراكز كشور- اعم
از قوه مجريه، مقننه و قضائيه- طبيعي است كه نتايج تحقيقات را در اختيار ديگران هم
قرار بدهد.
آيا شرح وظايف پژوهشكده از نخستين سال تاسيس چنين بوده است؟
پژوهشكده از هنگام تاسيس در سال 1359 با ماموريت تدوين متون آموزشي و بررسي آثار
تحقيقاتي موردنياز سپاه آغاز به كار كرد و در سال 1375 موفق به دريافت مجوز رسمي از
وزارت علوم شد.
چند اثر پژوهشي در طي اين سال ها به سرانجام رسيده است؟
يكي از دستاوردهاي مهم تاليف 650اثر پژوهشي است كه به صورت كتاب چاپ شده و در
اختيار سپاه و زير مجموعه آن يعني بسيج، و ديگر مراكز آموزشي و تحقيقاتي قرار گرفته
است؛ اين يكي از افتخارات پژوهشكده در طي سال هاي فعاليت آن است؛ زيرا حوزه كاري
پژوهشكده كاربردي است، نه مباحث نظري؛ لذا مباحث نظري كه در طول تاريخ ثبت و ضبط
شده، استخراج مي شود و به صورت كاربردي در اختيار كاربر قرار مي گيرد.
شما همكاران پژوهشگرتان را چگونه انتخاب مي كنيد؟
جذب نيروي انساني از طريق حوزه و دانشگاه است. نيروهايي را كه دوره هاي كارشناسي
ارشد و دكتراي حوزه يا دانشگاه را گذرانده باشند شناسايي مي كنيم، سپس پايان نامه
ها، كارهاي تحقيقاتي و آثار آنها توسط داوران و گروه ارزياب بررسي مي شود و در صورت
پذيرش، پس از مصاحبه بايد يك دوره آزمايشي 3ساله را بگذرانند. در پايان اين دوره
اگر توانمندي هاي لازم را داشته باشند جذب پژوهشكده مي شوند.
معمولا در چه رشته هايي پژوهشگر انتخاب مي كنيد؟
رشته هاي علوم قرآن و حديث، فقه و مباني حقوق، تاريخ و تمدن اسلامي، علوم سياسي،
علوم دفاعي و امنيتي، علوم اجتماعي و رفتاري، اديان و مذاهب، اخلاق و تربيت اسلامي
و... البته در آينده درنظر داريم در رشته هايي در حوزه اقتصاد، بهداشت و درمان،
مهندسي و... باتوجه به پژوهش هايي كه داريم نيز پژوهشگر دائم يا موقت گزينش كنيم.
نحوه فعاليت پژوهشگران شما چگونه است؟
برنامه ما ايجاد هسته و شبكه است؛ هسته كوچك دانا و شبكه بزرگ توانا. براين اساس
بخشي از كارهاي پژوهشي را خودمان در پژوهشكده انجام مي دهيم و بخش ديگر را مديريت
مي كنيم. بنابراين پژوهشگران ما دو نوع هستند؛ پژوهشگران سازماني و پژوهشگران
غيرسازماني. پژوهشگران سازماني در مجموعه هاي در اختيار ما در تهران و ساير استان
ها فعالند و پژوهشگران غيرسازماني اكثرا اساتيد حوزه و دانشگاه هستند و براساس طرحي
كه ارائه كرده ايم كارهاي تفصيلي را انجام مي دهند.
آيا پژوهشكده با ديگر كشورهاي اسلامي هم در ارتباط است؟
با برخي از كشورها مثل لبنان و پاكستان كه به متون آموزشي ما نياز بيشتري دارند
ارتباط داريم. البته بنا به درخواست و نياز آنها متن آموزشي يا پژوهشي را ترجمه
كرده و در اختيارشان قرار مي دهيم.
پژوهشگران پژوهشكده تحقيقات اسلامي در چه رده سني هستند؟
65درصد نيروهاي سازمان جوان هستند و با سطح علمي كارشناسي ارشد جذب شده اند. 35درصد
هم نيروهاي خبره قديمي با 20 تا 30سال سابقه كارند.
آيا همكار خانم هم داريد؟
پژوهشگر سازماني، خير.
خارج از سازمان چطور؟
اگر خانمي توانمندي هاي تخصصي لازم را داشته باشد منعي براي همكاري وجود ندارد، اما
باتوجه به تكميل ظرفيت سازماني درحال حاضر در پژوهشكده جذبي صورت نگرفته است.
نهمين دوره انتخاب كتاب سال سپاه قرار است در سال آينده برگزار شود. آيا قصد شركت
در اين رقابت را داريد؟
بله، باتوجه به فعاليت چشمگير عزيزان ما در اين پژوهشكده حتما در «انتخاب كتاب سال
سپاه» شركت خواهيم كرد. همان طوري كه اطلاع داريد، تعدادي از همكاران ما در دوره
هاي گذشته، همچنين در هشتمين دوره انتخاب كتاب سال سپاه كه اخيرا برگزار شد جزو
برگزيدگان بودند.
چه كتاب هايي را براي شركت در نهمين دوره كتاب سال سپاه معرفي مي كنيد؟
كتاب «حزب اعتماد ملي» اثر عبدالله شمسي، «حزب مشاركت» نوشته دكتر صادق سليمي و
عبدالله شمسي و«دفتر تحكيم وحدت» نوشته قدرت الله بهرامي از جمله كتاب هايي هستند
كه در دوره جديد رقابت حضور خواهند داشت.
چه ارتباطي بين پژوهشكده تحقيقات اسلامي و مجتمع آموزش عالي شهيد محلاتي كه زماني
خود شما رياست آنجا را برعهده داشتيد وجود دارد؟
مجتمع آموزش عالي شهيد محلاتي به تربيت مربي مي پردازد. متن، محتوا، استاد و دانشجو
تقريبا محور تشكيل دهنده يك دانشگاه هستند. ما متن را براي مجموعه سپاه تهيه مي
كنيم و آنها مربي و استاد تربيت مي كنند. برخي از كتاب هايي كه ما در اينجا تدوين
مي كنيم در آنجا آموزش داده مي شود؛ از طرفي برخي پژوهشگران ما استادان آنجا هستند
و برخي از دانشجويان آنجا پژوهشگران ما؛ طبيعي است كه ارتباط تنگاتنگي بين ما وجود
دارد.
ولي اين طور به نظر نمي رسد.
بستگي دارد كه ارتباط را چگونه بخواهيد تعريف كنيد. دانشجويان آنجا در سطح كارداني،
كارشناسي، كارشناسي ارشد و دكترا فارغ التحصيل مي شوند. طبيعي است كه در سطح
كارداني و كارشناسي نمي توانيم ارتباط برقرار كنيم، اما در سطح كارشناسي ارشد و
دكترا اين ارتباط برقرار است. علاوه بر آن، ما فصلنامه «مربيان» را منتشر مي كنيم
تا مربيان فارغ التحصيل آنجا اطلاعاتشان در حوزه هاي اجتماعي، سياسي، اعتقادي،
كلامي و فلسفي همواره به روز باشد؛ البته در آينده جاي همكاري بيشتري هم وجود دارد.
مثلا براي تاسيس رشته هاي علمي- كاربردي در سطح كارشناسي مي توانيم از فضاي فيزيكي
مجتمع آموزش عالي شهيد محلاتي استفاده كنيم. همين طور آنها مي توانند از متن هاي
تدوين شده ما استفاده بيشتري ببرند.
براي هفته پژوهش كه از 25آذر شروع مي شود چه برنامه هايي داريد؟
معرفي و قدرداني از پژوهشگران و مربيان پژوهشي موفق سال90، نقد و بررسي كتاب از
جمله كتاب «حزب كارگزاران سازندگي» اثر برگزيده هشتمين دوره انتخاب كتاب سال سپاه،
رونمايي از مجموعه كتاب هاي «جنگ نرم» از جمله جنگ نرم از ديدگاه قرآن و سنت، جنگ
نرم از ديدگاه امام خميني(ره)، جنگ نرم از ديدگاه رهبري و... و در نهايت بازديد از
چند مركز علمي مشابه از جمله برنامه هاي ما در اين هفته هستند.
ادامه گفت و گو را در هفته آينده
بخوانيد.
ر.تيرگري
|
