آزمون خواص از كوفه تا حماسه نهم دي

پريسا جلالي
فتنه سال 88 به اعتقاد آگاهان يك توطئه نرم براي براندازي جمهوري اسلامي بود و در اين راستا برخي افراد و چهره هاي داخلي دانسته يا ندانسته در اين مسير قرارگرفتند و در قالب اصحاب فتنه عملا اهداف براندازان را دنبال كردند.
يكي از مواردي كه در اين حوزه به آن توجه بسياري مي شود نقش چهره هاي شاخص فعال در انقلاب هاي رنگي دنيا در حوادث پس از انتخابات رياست جمهوري دهم بود. تا جايي كه يكي از فعالان رسانه اي آمريكا در يك برنامه تلويزيوني فاكس نيوز فاش كرد جورج سوروس در جريان حوادث كشور ايران نقش موثري داشته است. در اين ميان خواص و نخبگان سياسي، نقش موثري در هدايت جامعه براي مقابله با فتنه داشتند اما تا آنجا كه بايد و انتظار مي رفت همه توقعات محقق نشد و عده اي در اين ميان به دلايلي كه به آن خواهيم پرداخت در اين هدايت گري سكوت اختيار كردند.
خواص مي توانند دو نقش كليدي در جامعه ايفا كنند.
نخست خاموش كردن فتنه و دوم تاثير آنها در عميق شدن آتش فتنه. اين همان نكته اي است كه رهبر معظم انقلاب چندي پيش آن را اينطور مطرح كردند كه نخبگان و خواص بايد در فتنه با بصيرت به روشنگري جامعه بپردازند و بسيار مراقب باشند؛ زيرا برخي اوقات سكوت و كنار كشيدن آنان كمك به فتنه است.
حال بايد ببينيم چرا برخي خواص در فتنه 88 آنطور كه انتظار مي رفت اقدام نكردند و در كارنامه عمل خود در هدايت و جهالت مردم خنثي عمل كردند.
امروزه سكوت برخي از اين نخبگان سياسي آن هم زماني كه دشمن از بدبين كردن مردم به نظام نااميد شده است جاي تامل دارد.
چرا كه به اعتقاد كارشناسان، تمام كساني كه مساله دودستگي ميان خواص را پررنگ مي كنند در روشن نگه داشتن فتنه زير خاكستر دخيلند هرچند به صورت آگاهانه و نا ناآگاهانه، بايد پاسخگوي مردم باشند.
فتنه 88 تداعي مظلوميت
قيام كربلا بود
مطالعه و دقت در تاريخ چراغ راه آينده بشر است و به تصوير كشيدن آن نقش موثري در هدايت جامعه به سوي حقانيت و خروج از بحران هاي احتمالي دارد.
سينا كمال خاني عضو هيات امناي جامعه اسلامي دانشجويان دانشگاه تهران با تاكيد بر عبرت آموزي از تاريخ و وقايع صدر اسلام مي گويد: اگر از وقايع تاريخي و حوادث مشابه آن عبرت نگيريم نه تنها سير پيشرفت جوامع كند مي شود بلكه تكرار برخي اشتباهات و خطاها امكان انحراف و حتي نابودي يك جامعه و تمدن را فراهم مي كند.
وي همچنين به گزارشگر كيهان مي گويد: پندگرفتن از مجموعه تلويزيوني مختارنامه كه حوادث مشابه پس از انتخابات را در زمان قيام امام حسين(ع) برايمان تداعي مي كند موضوع كم اهميتي نيست و در واقع هشدار به نخبگان سياسي است تا راهشان را با مردم يكي كنند.
اين عضو تشكل دانشجويي تاكيد مي كند: همانطور كه در بسياري دوره هاي تاريخي جامعه و حكومت اسلامي، اين خواص بودند كه راهبري صحيح داشتند و در دوره هاي تاريخي قابل ملاحظه اي هم به خاطر عدم بصيرت مردم، جامعه را به صراط مستقيم هدايت كرده اند اما فتنه سال گذشته نشان داد نخبگان سياسي هم مي توانند دچار خطا شوند.
وي ضمن تاكيد بر اين نكته كه كوچكترين اشتباه خواص از بزرگترين اشتباه مردم خطرناك تر است، تصريح مي كند: فتنه هايي در صدر اسلام وقايعي مثل جنگ جمل و نهروان و ... را پديد آورد كه در بعضي شرايط پيروزي و مواقعي هم سرافكندگي را براي جامعه اسلامي به همراه داشت.
پاره اي حوادث تاريخي تفكيك دوست و دشمن را دشوار مي كند به ويژه مواقعي كه برخي خواص با دنيا زدگي و منافع خود يا سرگرم شدن به جناح و خط گرايي فهم درستي از شرايط زمان نداشته اند و نتايج زيان باري را نصيب جامعه اسلامي كرده اند.
اين خلاء كه به بي بصيرتي اين نخبگان سياسي تعبير مي شود مردم را در پيروي از خواص گرفتار خود كرده و بحران حقانيت را شدت بخشيده است.
تفاوت مفهوم ولايت
در صدر اسلام و اكنون
به تعبير برخي صاحبنظران مسايل سياسي
بي بصيرتي برخي خواص به فهم صحيح يا ناصحيح از جايگاه ولايت باز مي گردد.
مردمي كه ولايت را به حد اعلا شناخته اند بنابراين در هر عرصه اي پيرو او خواهند بود در صورتي كه قيام امام حسين(ع) چنين مفهومي براي كوفيان و آنها كه از ولايت حمايت نكردند، نداشت؛ بنابراين امام معصوم تنها ماند و در نهايت به شهادت رسيد.
عليرضا نادعلي دبير گفتمان انقلاب اسلامي در همين رابطه حرف هاي خوبي دارد.
وي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد: در دوره امام حسن مجتبي(ع) و در آستانه قيام كربلا تشيع به معناي واقعي با پيروي از امام معصوم(ع) آشنا نبودند پس حمايت درخوري هم از ولايت نداشتند.
اين عضو شوراي مركزي جمعيت رهپويان انقلاب اسلامي ادامه مي دهد: در آن دوران به علت بي بصيرتي مردم، امام در جايگاه ثانوي قرار داشت و متعاقب آن برخي از خواص شرايط را با معيارهاي عقلي مي سنجيدند و گاهي سكوت مي كردند، گاهي هم عمل. به طور مثال اقدام امام حسن(ع) را در صلح با معاويه مواخذه مي كردند كه چرا شيعه را ضعيف كرديد يا چرا نمي جنگيد و ... در حالي كه ايشان فضا را براي قيام سيدالشهدا(ع) آماده مي كردند. اما همين افراد هنگام قيام عاشورا خاندان پيامبر(ص) را تنها گذاشتند.
از آنجا كه تاريخ در حال تكرار است مقايسه نخبگان و استدلال ايشان در جامعه و با كمك آحاد مردم مرز ميان خواص بوجود آمد. هر چند سليمان ابن صرد سرانجام عاقبت بخير شد و به مقام شهادت رسيد اما هر زمان راجع به او صحبت شود مردم قضاوت خاصي دارند. در مورد خواص امروز هم همينطور است و مردم مومن گرايشي به اين افراد نخواهند داشت.
نخبگاني كه درك درستي از شرايط ندارند
در برخي مواقع اين هدايت نادرست و تبليغ خطاي خواص نيست كه امت اسلامي را به انحراف مي كشاند بلكه سكوت آنها مضرتر و خطرناك تر است.
سينا كمال خاني بزرگترين و دقيق ترين ميزان تشخيص عمل درست يا نادرست خواص را پيروي از ولي زمان مي داند و مي گويد: ولايت چراغ روشن هدايت گر جوامع است و با وجود او مرز بين گناه و صواب و خطا و صحيح روشن مي شود.
وي اظهار مي دارد: ولي فقيه عالم ترين در زمان و بر زمان خويش است. اما متاسفانه برخي خواص ما در سال گذشته از درك صحيح اين امر بازماندند و نتوانستند اين مفاهيم را درك كنند. ولي عامه مردم مثل برخي ادوار تاريخي شناخت درستي پيدا كردند و توانستند خود نه پيرو بلكه پيشرو برخي خواص باشند كه در اين صورت خواص جامعه ما عامه مردم هستند كه مي توانند بيش و پيش از اقليت بي بصيرت راه را به سوي حق طي كنند و در اين جامعه است كه برخي خواص مطرود جامعه خود مي شوند.
ايوب توكليان مسئول سياسي اتحاديه جامعه اسلامي دانشجويان سراسر كشور هم ضمن اشاره به خواصي مثل طلحه و زبير در زمان حضرت علي(ع) خاطر نشان مي كند: مسايلي كه در تاريخ صدر اسلام روي داد در رابطه با حوادث پس از انقلاب شباهت هايي دارد و شاهد لحظات و اتفاقات تاريخي هستيم كه هر يك به منزله يك رويداد
عبرت آموز تاريخي براي همه نسل هاي مسلمان و تشيع قابل پندگيري و عبرت آموزي است.
وي در تحليل عملكرد خواص صدر اسلام
مي گويد: كساني كه چرخش هاي باور نكردني داشتند مثل طلحه و زبير زيادند. افرادي بودند كه آنچه بايد مي گفتند را نگفته اند و آنچه بايد
مي كردند را انجام نداده اند. امثال افرادي مانند سليمان كه از قيام مسلم بايد حمايت مي كرد اما با عدم درك صحيح شرايط سكوت و زمينه عملكرد قبيح مردم كوفه را فراهم و موضع گيري ناجوانمردانه مردم كوفه را تقويت كرد.
اين عضو تشكل دانشجويي ادامه مي دهد: توبه پس از واقعه عاشورا و قيام توابين هيچ سودي نه براي مسلمانان و نه براي امام حسين(ع) نداشت. در شرايطي كه مي توانستند اقدام صحيحي داشته باشند با عدم موضع گيري صحيح سكوت كردند و مردم را هم به انفعال كشاندند. اما بايد توجه داشت كه خواص به عنوان راهبران مردم در فضاي سياسي، اگر عملي انجام ندهند باعث عدم موضع به موقع از جانب مردم مي شوند و مردم براساس رفتار اينها دست به هر عملي بزنند نتيجه اش دامان خواص را هم مي گيرد.
بصيرت افزايي اين بار
با مجموعه مختارنامه
مجموعه تلويزيوني مختارنامه خلأ بزرگي بود كه صدا و سيما توانست آن را رفع كند.
به گفته كارشناسان مسايل ديني و مذهبي،اتفاقات تاريخي نمايش داده شده در اين مجموعه بصيرت افزايي را در شناخت جايگاه ولايت در ميان مردم تقويت مي كند.
اگر ولايت مداري ملت ايران را با دوران صدر اسلام مقايسه كنيم به اين نتيجه مي رسيم كه هيچگاه مردم به اين عمق از بينش نرسيده بودند كه ولايت مداري را در عمق جانشان به صورت ملموس بتوان ديد تا اندازه اي كه خود را براي ولايت فدا كنند.
ايوب توكليان در توضيح بيشتر مي گويد: مردم ما در بعضي از شرايط، برخلاف صدر اسلام نشان دادند از بينش عميق تري برخوردارند. البته نخبگاني هم با اين عقبه سراغ نداريم كه دچار انحراف شوند و مردم را گرفتار انحراف نكنند بلكه همه تصميمات نخبگان در آرا ونظرات مردم تاثيرگذار است. بنابراين هر گاه خواص را از ملت دور ببينند خودشان وارد عمل مي شوند.
به اعتقاد توكليان، برخي خواص بايد بدانند مردم ما كساني نيستند كه در اين شرايط فريب بخورند. اين خواص هستند كه بايد رفتار خود را با توده هاي عظيم مردم هماهنگ كنند. اگر در گذشته خواصي بودند كه توده ها را سخت
تحت تاثير قرار مي دادند و به كجروي مي كشاندند امروز اين مردم هستند كه راه را براي برخي خواص تعيين مي كنند.
موضوعي كه احمد علي برهاني عضو كانون زندانيان سياسي قبل از انقلاب آن را تصديق و در گفت و گو با گزارشگر كيهان تصريح مي كند: يكي از واقعيت هاي تاريخي در ايران حضور ميليوني مردم در صحنه در روز نهم دي ماه به عنوان حركتي خودجوش بود. بارها ديده ايم مردم براي حفظ انقلاب به اجماع رسيده اند.
وي همچنين مي گويد: حفظ انقلاب نيازبه انسجام جامعه اسلامي و وحدت دارد تا در مقابل دشمنان بتوانيم صف آرايي داشته باشيم. همانطور كه افرادي به زندان رفتند و يا در ايام جنگ شهيد يا جانباز شدند و همه اين زحمات را براي حفظ ارزش هاي انقلاب و سرمايه بزرگتري به نام نظام جمهوري اسلامي ايران تحمل كردند.
فتنه پس از انتخابات رياست جمهوري يكي از پيچيده ترين فتنه هايي بود كه صحنه گردانان خارجي با كمك عده اي در داخل آن را تدارك ديده بودند اما مردم ايران با عبرت آموزي از تاريخ و حوادث كوفه و
بي انگيزگي مردم كه ناشي از فقدان بصيرت بود به صحنه آمدند و تكليف فتنه گران را روشن كردند.