نگاهي به تأثيرات خطرناك اشعه ماوراء بنفش و آفتاب سوختگي در فصل تابستان -بخش پاياني
چترهاي حفاظتي زير تيغ آفتاب

حسن آقايي
فصل تابستان فرا رسيده و سوختگي پوست بدن در برابر تشعشعات نور خورشيد نيز به اوج خود مي رسد.
بنا بر تعاريف موجود آفتاب سوختگي نوعي التهاب پوستي است كه در اثر مجاورت طولاني مدت در آفتاب يا ساير منابع پرتو فرابنفش حاصل مي شود. اين سوختگي در اثر پرتو فرابنفش موجود در نور خورشيد يا دستگاه هاي برنزه كننده (سولاريوم) به وجود مي آيد. از نشانه هاي آن مي توان سرخي بيش از حد پوست، دردناك شدن و گاهي ايجاد تاول را نام برد.
آفتاب سوختگي هنگامي رخ مي دهد كه مقدار تابش اشعه خورشيد يا ساير منابع نوري حاوي پرتو فرابنفش بيش از توانايي رنگدانه محافظت كننده پوست بدن يعني ملانين باشد.
بر همين اساس رعايت توصيه هاي بهداشتي در مراقبت از پوست بدن خود در برابر بيماري هاي پوستي ناشي از آفتاب سوختگي مي تواند تابستان شاداب و پرنشاطي را براي ما به ارمغان آورد.
بدون شك آفتاب سوختگي كه خصوصا در سالهاي اخير به اوج خود رسيده، مي تواند منشأ بيماري هاي ديگر پوستي نيز باشد.
بخش پاياني گزارش را درباره توصيه هاي بهداشتي و پزشكي مي خوانيد:
فرهنگ سازي عميق
شناخت راهكارها و مشكلات
يك كارمند بر اين نظر است كه براي پيشگيري و مراقبت تندرستي عمومي در مقابل آسيب بيماري هاي مختلف مسري و آفتاب سوختگي، فرهنگ سازي و شناسايي عميق راهكارها و مشكلات مبتلابه به حد موثر صورت نگرفته است.
«رضايي» در اين زمينه به تاثيرات تابش زيانبار خورشيد به بدن شخص و نيز ابتلا به بيماري هاي مسري در هر تابستان اشاره مي كند و معتقد است: «براي من نوعي بايد عوامل بيماري ها و عوارض مضرشان بر سلامت، پيشتر شناخته شده باشد تا از سر ناآگاهي دچارشان نشوم. اين امر نياز مستمر به توضيح، شفاف سازي و فرهنگ مداري عميق خصوصا در روستاها دارد. صرف بيان و خبررساني مقطعي هنگام رو دررويي با مشكلات از جانب برخي مسئولان و توسط روزنامه ها و صداوسيما چندان اثر پايداري نمي گذارد. نظرم اين است اگر مسئولان برنامه ريزي و اقدام سراسري در فرهنگ سازي مؤثر از جمله شناساندن عميق آسيب هاي نور مستقيم خورشيد به انسان و سرايت امراض عمدتا از روي بي اطلاعي در مصرف آب و غذاي غيربهداشتي و پاكيزكي فردي و محيطي را داشته باشند قطعا هزينه هاي شخصي و دولتي براي درمان بيماري ها طبعا كاهش مي يابند. اما از طرفي هزينه هاي پيشگيري بيماري هاي مسري توسط دستگاه هاي مربوطه در مقايسه با مخارج سنگين درمان، هم به نفع مردم و هم سرمايه ملي است.»
حسين محسني كارمند كه اخيرا از مسافرت چند روزه شمال كشور بازگشته در گفت وگو با سرويس گزارش كيهان مي گويد: «در كنار ساحل و خصوصا در ساعات ظهر كه اوج تابش نور خورشيد است بايد بيشتر مراقب آفتاب سوختگي بود، اما متأسفانه اطلاع رساني درستي به مردم در اين باره نمي شود.»
از او مي پرسم منظورش از اطلاع رساني چيست؟ مي گويد: «در وهله اول هنوز خيلي از افراد از مضرات آفتاب سوختگي اطلاعي ندارند و نمي دانند از چه نوع كرمي استفاده كنند. از طرفي هم بسياري از شركت هاي داروساز داخلي و خارجي كرم توليدي خود را با آب و تاب فراوان تبليغ مي كنند، حال در اين ميان آدمي نمي داند كدام كرم يا پماد را مصرف كند.»
وي در ادامه مي گويد: «به نظر من اين وظيفه رسانه هاست تا در اين باره به مردم اطلاع رساني كنند.»
خانم رضايي، از ديگر مسافران شمال كشور نيز معتقد است تبليغات استفاده از كرم هاي ضدآفتاب و نحوه مقابله با آفتاب سوختگي بايد در شهرهاي شمالي بيشتر باشد چرا كه در اين شهرها مسافران زيادي براي تفريح و شنا و استفاده از ساحل و دريا و طبيعت خدادادي به شمال مي آيند، از همين رو اگر از زيان هاي آفتاب سوختگي بي اطلاع باشند چه بسا دچار بيماري هاي ديگري نيز شوند.»
وي كه در يك درمانگاه اورژانس در تهران مشغول به كار است پيشنهاد مي دهد كه ارگان هايي مثل هلال احمر يا وزارت بهداشت مراكزي را جهت اطلاع رساني و تجويز پماد و كرم هاي آفتاب سوختگي در سواحل شمال قرار دهند تا مردم كمتر دچار اين بيماري شوند.
گراني كرم هاي ضدآفتاب
توصيه تمام پزشكان در فصل داغ تابستان به شهروندان اعم از زن و مرد، كوچك و بزرگ، پير و جوان اين است كه از كرمهاي ضدآفتاب استاندارد و مرغوب استفاده كنند و در طول روز هم هر دو ساعت يك بار آن را تمديد نمايند. البته اين توصيه اي بسيار خوب و مؤثر است و در پيشگيري از عوارض ناشي از آفتاب سوختگي هم كارآمد مي باشد، به شرط اينكه همه بتوانند به راحتي آن را تهيه كنند. نظر خانم هـ.علي مرداني كه در يك داروخانه شبانه روزي مشغول چانه زني با مسئول فروش در مورد كم كردن قيمت يك كرم ضدآفتاب فرانسوي است، را در خصوص سوژه گزارش مطرح مي كنم. وي با تاكيد بر اينكه اين توصيه پزشكان خيلي خوب است كه در طول روز حتي اگر در منزل هم هستيم، از كرمهاي ضدآفتاب استفاده كنيم، اما به شرطي كه قيمتها متناسب با درآمدمان باشد. قيمت يك تيوپ كرم 50 ميلي فرانسوي آن هم با SPF 25 تا 30 كه با آب و هواي ايران سازگاري داشته باشد بين 25 تا 30 هزار تومان است، خوب وقتي قرار باشد براي طول تابستان 2 تا 3 تيوپ كرم بخرم بايد هزينه زيادي بپردازم و از عهده ام خارج است، همان طور كه الآن مشاهده مي كنيد پوست صورتم به شدت سوخته است. بنابراين مجبورم لااقل يك كرم بخرم و در مصرف آن براي جلوگيري از آفتاب سوختگي صرفه جويي كنم. به نظر شما آيا صرفه جويي براي حفظ سلامتي گزينه اي مناسب است؟!»
از پوشيدن لباس آستين كوتاه بپرهيزيم
خيلي ها پوشيدن لباس هايي را كه پارچه كمتري برده و آستين كوتاه به حساب مي آيد، يك نوع مدگرايي تلقي مي كنند، بي خبر از اين كه در قسمت هاي بدون پوشش بدن آفتاب سوختگي شايع تر است.
نيلوفر اصلاني كه اخيراً با ماشين شخصي تجربه مسافرت به شهرهاي غرب كشور را داشته مي گويد: «دست هايم را از پنجره ماشين بيرون گذاشته بودم و باد داغ به صورتم مي خورد. البته عينك دودي بر چشم داشتم، ولي دور تا دور عينك دودي بر روي پوست صورتم كه كرم ضدآفتاب نداشت سرخ سرخ شده بود.»
وي مي گويد: «پوست دست هايم هم ابتدا سرخ و پس از مدتي قهوه اي تيره شد. بارها خودم را سرزنش كردم كه چرا مانتو آستين بلندتري نپوشيدم و لااقل كلاه لبه دار اسپرتي روي روسري ام نگذاشتم!»
اصلاني علت اصلي بسياري از آفتاب سوختگي ها را بي توجهي مردم به نكات ايمني مي داند و مي گويد: «در بيشتر برنامه هاي بهداشتي صدا و سيما طي نشست هايي با متخصصين پوست نكات مهم تذكر داده شده ولي ما تا خودمان دچار مشكل نشويم، پي به اهميت رعايت اين نكات نمي بريم.»
به تجربه ثابت شده كه اتفاقاً پوشيدن لباس هاي آستين كوتاه امواج مضر آفتاب را بيشتر به پوست مي رساند و حتي ممكن است موجب سرطان هاي پوستي شود. در چنين شرايطي توصيه اكيد مي شود كه افرادي همچون رانندگان حتماً از پيراهن هاي نخي و آستين بلند استفاده كنند. اين قشر چون دائماً در آفتاب هستند، بيشتر دچار آفتاب سوختگي مي شوند.
آسيب هايي كه آفتاب سوختگي وارد مي كند
آفتاب سوختگي امروزه به يك بيماري مبدل شده كه پيشگيري از آن از درمان راحت تر است.
دكتر عليرضا نادري زاده، متخصص بيماري هاي پوستي در گفت وگو با گزارشگر كيهان مي گويد: «آفتاب سوختگي به اندازه سوختن در اثر حرارت وخيم است و حتي در برخي مواقع اگر شديد باشد مي تواند همان اثرات عمومي سوختگي يعني تاول زدن، ورم و تب را به همراه داشته باشد.»
اين متخصص بيماري هاي پوستي مي گويد: «با توجه به شدت يافتن نور خورشيد در تابستان نبايد آفتاب سوختگي را بي اهميت تلقي كرد.»
وي مي گويد: «برابر اطلاعاتي كه موجود هست هر سال بسياري از افراد در اثر قرار گرفتن در معرض تابش مستقيم نور خورشيد جان خود را از دست مي دهند و ميليون ها نفر نيز دچار آفتاب سوختگي مي شوند.»
آفتاب سوختگي بعداً ظاهر مي شود
دكتر محمدرضا حيدري متخصص بيماري هاي پوستي و داخلي در گفت وگو با گزارشگر كيهان درباره علايم آفتاب سوختگي مي گويد: «آفتاب سوختگي برخلاف سوختگي حرارتي فوراً ظاهر نمي شود بلكه پس از چند ساعت خود را نشان مي دهد.»
وي در ادامه مي گويد: «دردناكي آفتاب سوختگي پس از مدت چند ساعت همراه با تورم و قرمزي پوست ظاهر مي شود و درد آن معمولاً از 5 تا 48 ساعت ابتدايي پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب شروع مي شود و به اوج درد و التهاب مي رسد و حتي اگر شدت سوختگي زياد باشد ممكن است جاي آن تاول بزند و حتي باعث ايجاد تب در بدن فرد گردد.»
دكتر حيدري درباره چگونگي ايجاد تب در بدن آفتاب سوخته مي گويد: «سمومي در بدن وجود دارد كه به علت آفتاب سوختگي آزاد مي شوند و باعث ايجاد تب در بدن مي گردد و البته عواقب درازمدت و متوالي قرار گرفتن در معرض نور شديد خورشيد مي تواند بسيار خطرناك باشد و سرطان هاي پوستي را به همراه داشته باشد.»
دكتر حيدري مي گويد: «حتي يك بار آفتاب سوختگي احتمال سرطان سلول هاي رنگي پوست را كه ملانوم ناميد مي شود، قوت مي بخشد، همچنين قرار گرفتن در معرض مدام نور شديد آفتاب باعث پيري زودرس پوست و ايجاد چين و چروك در آن مي شود، نهايتاً قرار گرفتن در معرض تابش شديد آفتاب در ايجاد آب مرواريد هم موثر شناخته شده است.»
چند توصيه پزشكي
عواملي كه حساسيت شخص را نسبت به آفتاب سوختگي افزايش مي دهد عبارتند از:
¤ در معرض آفتاب قرار گرفتن در ساعت اوج آفتاب (10 صبح تا 4 بعدازظهر) خصوصاً در نوزادان و كودكان كه نسبت به بزرگسالان پوست حساس تري دارند.
¤ روشني پوست: افراد با پوست هاي روشن با احتمال بيشتري نسبت به افراد با پوست تيره تر دچار آفتاب سوختگي مي شوند.-
¤ استفاده از برخي داروها از جمله بعضي از آنتي بيوتيك ها و قرص هاي ضدبارداري و همچنين برخي از مواد آرايشي
¤ استفاده از روش هاي برنزه كردن
پيشگيري از آفتاب سوختگي
كرم هاي ضدآفتاب بسيار موثري براي محافظت در برابر پرتوهاي فرابنفش UVA و UVB (به ترتيب پرتو فرابنفش داراي طول موج بلند و كوتاه)، كه اجزاي نور خورشيد هستند، مسئول سوختن و تغييرات سرطاني در پوست هستند.
كرم ضدآفتاب، لباس هاي پوشاننده، و عينك هاي آفتابي ضدپرتو فرابنفش، همگي براي پيشگيري از قرار گرفتن در برابر نور خورشيد توصيه مي شوند. استفاده از كرم ضدآفتاب داراي فاكتور محافظتي نور خورشيد (SPF) بالا توصيه مي-شود. اعداد بالاتر SPFبيانگر قدرت محافظت بيشتر كرم است. متاسفانه راهي براي «برنزه شدن بي خطر» در آفتاب وجود ندارد.
تسكين دادن آفتاب سوختگي
اگر دچار آفتاب سوختگي شديد:
¤ دوش يا حمام آب سرد بگيريد يا پارچه مرطوب وسرد روي سوختگي قرار دهيد.
¤ كرم هاي حاوي بنزوكائين، ليدوكائين و وازلين روي پوست نماليد.
¤ اگر تاول پوستي به وجود آمده است، پانسمان خشك ممكن است از عفونت جلوگيري كند.
¤ اگر پوستتان تاول نزده است، از كرم مرطوب كننده براي تسكين ناراحتي استفاده كنيد.
¤ داروهاي مسكن مانند ايبوپروفن رابراي كاهش درد مصرف كنيد.
در صورتي كه به همراه آفتاب سوختگي تب داريد يا تاول هاي پر از مايع، سرگيجه يا اشكالات بينايي به همراه آفتاب سوختگي وجود دارند، بايد فوراً به پزشك مراجعه كنيد.
گزارش روز