الگوي تفريح سالم كدام است؟ (بخش پاياني)
سلامت روحي و جسمي در تفريح سالم

پريسا جلالي
مقام معظم رهبري شايد از آن رو در سفر خراسان شمالي سؤال الگوي تفريح سالم را مطرح كردند كه اين دغدغه امروز در بين بسياري از خانواده هاي ايراني وجود دارد و به نوعي پدر و مادرها نگران نوع تفريح فرزندان نوجوان و جوان خود هستند.
از همين رو امروزه با توجه به گستردگي دنياي ارتباطات و وجود الگوهاي مجازي همچون بازيهاي رايانه اي و اينترنت و... ضرورت نظارت و كنترل مردم و مسئولان بر اين نوع تفريح و سرگرمي بيشتر احساس مي شود و لازم است كه در اين باره برنامه ريزي هايي صورت بگيرد.
امروز هر جامعه اي نيازمند وسايل تفريح و سرگرمي است؛ آن هم تفريح سالم.
طبيعي است فقط آشنايي با تفريح سالم و تشخيص آن از تفريح ناسالم مصون كننده اجتماع نيست بلكه پس از آن كه راه صحيح سرگرمي را تشخيص داديم، بايد تلاش كنيم وسايلي كه موجب تفريح سالم مي شود را آماده كنيم و در اختيار نوجوانان و جوانان بگذاريم.
چرا كه اگر افراد اجتماع از وسايل سرگرمي سالم و بي خطر برخوردار باشند و با پيامدهاي زيانبار و خطرناك وسايل تفريحي تهديدكننده امنيت روحي و رواني آشنا باشند هميشه از خطراتي كه سال هاست تفريحات جديد براي شان تدارك ديده است، در امان مي مانند و از سرگرمي هاي سالم بهره مند خواهند شد.
طي دو شماره گزارش قبل به تفريحات سالم و شرايط آن پرداختيم. همچنين گلايه كارشناسان فرهنگي و جوانان و والديني كه دل خوشي از تفريحات مجازي رواج يافته طي سال هاي اخير ندارند را مطرح كرديم و در اين شماره پاياني به تحليل و بررسي ديدگاه هاي كارشناسان خواهيم پرداخت.
معيارها و ملاك هاي تفريح سالم
به گفته كارشناسان و صاحب نظران چنانچه تفريحات فرد با هدف رشد شخصيت نباشد در بعدي از ابعاد تكاملي شخصيت خود كوتاهي كرده و باعث انحراف از سير رشد و تكامل ابعاد ديگر شخصيت او خواهد شد. چرا كه انسان داراي دو بعد جسمي و روحي است و تفريح به معني هر چيزي نيست كه صرفا باعث شادي، نشاط، رفع خستگي و غم شود بلكه معيارها و ملاك هايي براي آن تعيين شده است.
با اين تعابير چگونه مي شود تفريحات سالم را شناخت و زمينه آن را فراهم كرد؟
حجت الاسلام سيدجواد موسوي هوايي، معاون پژوهشي و آموزشي سازمان تبليغات اسلامي در همين رابطه با بيان اين كه در اسلام بر تفريح و شادي عاري از گناه تاكيد شده است، مي گويد: شادي درون اصلي ترين شادي است و تفريح و شادي عامل انبساط خاطر انسان مي شود.
وي همچنين در گفت وگويي تاكيد مي كند: در آيات و روايات ملاك هايي براي شادي و تفريح درست كه موجب اغفال انسان نشود بيان شده است كه هم روح و ايمان را حفظ و لذت جسمي و روحي را با هم نصيب انسان مي كند ضمن اين كه تفريح و شادي نبايد به گناه و معصيت آلوده باشد.
مهم ترين شادي، شادي دروني است
با توجه به نگاه اسلام به انسان به عنوان يك موجود الهي كه قابليت دارد از فرش به عرش برود و اين دنيا فقط محل گذر و عبور و توشه برداري وي است، اين قابليت ها در فطرت انسان نهاده شده است كه آرامش حقيقي در ازاي حركت در مسير حق خواهد بود، بنابراين مهم ترين و اصلي ترين شادي ها، شادي دروني است.
حجت الاسلام موسوي تصريح مي كند: «فرح و شادي اصلي كه موجب نشاط روح مي شود در سايه اطاعت خداوند به دست مي آيد.»
وي مي گويد: «شادي هاي دنيوي بايد در راستاي هدف اصلي باشد، ايجاد نشاط در دل مومنان با شوخي هاي متواضعانه، گردش و تفريح در فضاي سبز، ورزش و بازي هاي سالم همه و همه براي تعالي جسم و روح و ايمان لازم و با رعايت آداب موجب سير انسان به سمت مقصود حقيقي مي شود.»
تفريحات اسلامي و غيراسلامي
در دنياي امروز وسايل تفريحي و سرگرمي فراواني به وجود آمده كه بعضا برخي از آنان با فرهنگ اسلامي سازگاري ندارند.
حجت الاسلام والمسلمين يحيي كمال، كارشناس فرهنگي، تفريح را در دو ديدگاه اسلامي و غيراسلامي تقسيم مي كند و مي گويد:«ديدگاه غيراسلامي بر اين مبناست هر ابزار و وسيله اي كه جوان را شاد كند و باعث نشاط او شود، اما در اسلام توجه به بعد ديگري است و از نظر اسلامي بايد تفريحات داراي جنبه عقلاني باشد و طوري نباشد كه دچار حرام شويم.»
وي ضمن اشاره به اين كه چنين هدفي، هدف حداقلي دين است در گفت وگو با گزارشگر كيهان تصريح مي كند: «مهم تر از آن هدف حداكثري مطرح است كه علاوه بر دوري از حرام بايد تفريح داراي ارزشمندي هم باشد طوري كه ما را به خدا و اهداف متعالي انسانيت نزديك كند.»
وي اضافه مي كند: توجه به شادي را اسلام هدف گذاري كرده و مسئولان هم بايد علاوه بر ايجاد شرايط تفريح سالم هدف گذاري هم داشته باشند.
نشاط و شادابي در تفريحات سالم
غلامرضا عليزاده جامعه شناس و عضو هيئت علمي دانشگاه در گفت وگو با گزارشگر كيهان مي گويد:«تفريح سالم آن چيزي است كه سلامت روحي و جسمي و در عين حال يك فراغت شادي بخش براي فرد به ارمغان آورد و باعث شود فرد نشاط بيشتري بيابد و براي فعاليت و تلاش بيشتر آماده شود. ضمن اين كه با گذران اوقات فراغت در جريان عمر با افتخار بتوانيم مطرح كنيم و پنهان كاري در موردش نداشته باشيم. بنابراين هر جامعه اي داراي شاخص هايي است كه حتي تفريحات سالم آن هم داراي مشخصه است. براي گذران اوقات فراغت و فعاليت هاي شادي بخش بايد خود گروه هاي سني را دخالت دهيم و با نياز گروه هاي سني مطابقت داشته باشد. گاهي هزينه هاي كلاني مي شود اما بدون در نظر گرفتن نظرات گروه هاي سني و يا بدون فرهنگ سازي.»
اين استاد دانشگاه ضمن تاكيد بر فرهنگ سازي و نهادينه كردن تفريحات سالم به برنامه هاي مناسبتي خودجوش مثل مراسم محرم اشاره و تاكيد مي كند: «در اين مراسم خودجوش مردم از همه گروه هاي سني و اقشار و اصناف دخيل هستند، تقسيم كار دارند و فعاليت هاي جسمي و روحي دارند و با همكاري و وفاق اجتماعي همكاري مي كنند كه اگر همين بستر و زمينه را براي تفريحات سالم هم فراهم كنيم ميزان جرايم كاهش مي يابد و خود جوانان به ابتكار عمل مي رسند.»
عليزاده شرط موفقيت اين هدف را در صورتي مي داند كه براي كساني كه مي خواهيم برنامه ريزي كنيم نظرات شان را جويا شويم و لحاظ كنيم و اگر قرار است نگرش و بينشي در آن ها ايجاد كنيم بايد با روش هاي غيرمستقيم باشد.
مصطفي تبريزي، روانشناس و استاد دانشگاه هم معتقد است:«طراحان الگوهاي تفريح سالم در داخل كشور بايد با به كارگيري برخي از ابزار هاي دنياي جديد ، الگوهايي را طراحي كنند كه فرهنگ ايراني- اسلامي در آن ها متجلي باشد.»
وي با تاكيد بر اينكه تفريح لازمه زندگي است، تصريح مي كند: «تفريح همانند كار امري ضروري است و تفريحات غيرسالم نه تنها براي فرهنگ ايراني- اسلامي، بلكه براي هيچ فرهنگي مفيد نيستند. نبايد در دنياي مدرن محبوس شويم بلكه بايد تكنولوژي را براي خدمت به انسان تحت كنترل خود قرار دهيم. وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري بايد مدارس و دانشگاه ها را به طور جدي براي روي آوردن عموم جوانان و نوجوانان به الگوهاي تفريحي مورد توجه قرار دهند و وزارت ورزش و جوانان نيز به عنوان متولي اصلي امور مربوط به جوانان بايد در اين زمينه برنامه ريزي و سرمايه گذاري هاي لازم را انجام دهد.»
گزارش روز