حسن آقايي
کودکان از زمان راه افتادن خطرساز مي‌شوند و والدين بايد سايه به
سايه همراهشان باشند. در غير اين صورت و در غياب مادر در خانه سقوط از پنجره دور از
انتظار نخواهد بود، کودک در تنهايي با هر وسيله‌اي مي‌خواهد بازي کند و سرگرم شود
حتي با يک تکه طناب که مي‌تواند دور گردنش بپيچاند و تا مرز خفگي قرار بگيرد.
به
باور متخصصان، اتفاقات زيانبار براي کودکان به دليل فراموشي‌مادران شان نسبت به
موقعيت فرزندان است.
در بخش پاياني اين گزارش، نظرات برخي مادران و پدران و نيز
ديدگاه‌هاي متخصصان کودکان و صاحب‌نظران را مي‌خوانيد.
مهم‌ترين وظيفه مادر
مهم‌ترين وظيفه مادر داراي فرزند خردسال در خانه مراقبت از سلامت بچه است.
«خانم
محمودي» خانه‌دار- با اين نگاه به لزوم ايمني کودکان و دقت به برخي عوامل خطرساز در
محيط خانه، توضيح مي‌دهد: «بچه‌ها طبعا کنجکاوند و شيطنت مي‌کنند. با اين حقيقت، پس
مادر بايد نگاه پيشگيرانه نيز داشته باشد نظير آن که دارو در دسترس کودکان نباشد.
مواظب کنجکاوي آنها به سرپوش پريز و دست زدن به وسايل برقي بود. آب‌جوش و يا چاي
داغ در دسترس طفل نباشد. هنگام رفت و آمد در پله‌ها حتما دستش در دست مادر و يا پدر
باشد خصوصا در پياده‌رو و عبور از عرض خيابان...»
وي در ادامه با بيان اين که
وسايل بازي مثل روروک و سرگرمي‌هاي ديگر کودک از هر جهت استاندارد و ايمن باشند،
مي‌افزايد: «هر قدر حساسيت عقلاني و بجاي والدين نسبت به حفظ سلامت بچه، بيشتر باشد
و نيز عوارض کارهاي خطرساز به زبان ساده دو سه بار به کودک تذکر داده و تفهيم شود،
احتياط او در مورد حوادث، در ذهنش ماندگار خواهد شد.»
جبران‌ناپذيري و غفلت از
حادثه
حساسيت زيادي نسبت به حفظ تندرستي کودک خردسال خود دارد آن اندازه که به
جبران‌ناپذيري احتمال حادثه‌اي در اثر غفلت، احساس نگراني مي‌کند. اين را يک مادر
خانه‌دار به نام «مريم» که براي خريد مقداري مايحتاج روزمره، کودک دخترش را همراه
دارد، مي‌گويد. او که ليسانس رياضي است درباره احتمال غفلت از مواظبت سلامت اطفال
اظهار مي‌دارد لحظه به لحظه نگران بچه‌اش است، اگر همراهش نباشد دچار تشويش مي‌شود.
هيچ وقت تنهايش نمي‌گذارد حتي براي خريد از مغازه مي‌گويد: «وقوع حادثه‌اي سخت در
اثر يک لحظه غفلت هيچ جبران‌پذير نمي‌شود.»
از اين مادر مي‌پرسم چه نظري در جهت
جلوگيري از خطرات و حفظ بچه‌ها دارد؟ مي‌گويد: «والدين، وسايل خطرساز و حادثه‌آفرين
را از اطراف بچه‌ها دور کنند. از اسباب‌بازي‌هايي که مناسب و براي سنين کودکان
باشند استفاده کنند چون بعضي اسباب‌بازي‌ها براي بچه‌ها مشکل‌ساز است.»
سقوط
آزاد کالسکه حامل کودک
بچه درون کالسکه در سراشيبي خاکي يک پارک را پدر و مادر
رها مي‌کنند. کالسکه آهسته مي‌رفت. ناگهان سرعت مي‌گيرد. پيش از آن که والدين
بتوانند آن را متوقف کنند، کالسکه حامل کودک در جوي بي‌آب سقوط مي‌کند. حال، مادر
نگران است و پدر شتابان. کالسکه و بچه را از داخل جوي بيرون مي‌آورند. «عطاءالله
اخلاقي» با تعريف اين واقعه که به خير گذشته بود، به اين سؤالم که راهکار دوري از
خطرات و حفاظت از سلامت کودکان به نظرتان چيست؟ او با اين جواب «اگر بچه‌ها در هر
سنيني از تجربه‌هاي پدر و مادر استفاده نکنند نتيجه‌اش مي‌تواند بروز حادثه باشد،
کمبود مطالعه و آگاهي و اکثراً غفلت والدين را مطرح مي‌کند مضاف به اين که بيشتر
وقت ما صرف انجام کارهاي شغلي مي‌شود را هم عنوان مي‌کند.» وي ادامه مي‌دهد: «حالا
بچه‌ها که به سن جواني مي‌رسند ما تمام تجارب رفتاري و مراقبتي‌هاي دوران کودکي خود
و نيز آنچه از پدر و مادرمان شنيده‌ايم را به آنان منتقل مي کنيم . ولي بيرون از
خانه، رفتار و گفتار ديگري در جامعه ياد مي‌گيرند. اين وضع درحالي است که در دوران
کودکي‌مان خجالت داشتيم از پدر و مادر سؤالي بپرسيم. ليکن در زمان فعلي هر آنچه
تجربه داريم چه درباره حوادث و خطرات و چه دقت به حول و حوش خود، به بچه‌ها ياد مي
دهيم ، اما نتيجه اجرايي‌شان کم است.»
اين شهروند در ادامه گفتار نظراتش همچنين
بر اين باور است که وجود امکانات و در دسترس بودن وسايل مدرن نظير کامپيوتر،
بازي‌هاي رايانه‌اي و فيلم‌ها که در دسترس و رايج است، بچه‌هاي خردسال و نوجوان را
تحت تأثيرات فکري و روحي قرار مي‌دهند و بعضاً آنها هيچ گونه مناسبتي با رشد فکري
کودکان و نوجوانان ندارند. درصورتي که بايد از همان دوران طفوليت عوامل خطر و ايمني
را بشناسند و پرهيز داشته باشند.
او در ايمن‌سازي کودکان از خطرات، نيز بر اين
عقيده است که رسانه عمومي (تلويزيون) با نمايش فيلم‌هاي درخور و در جهت ترويج دوري
از کارهاي خطرناک به کودکان و نوجوان‌ها هشدار دهد و موارد ايمني را بياموزد .
راه افتادن کودکان خطرها و آسيب‌ها
فرايندهاي خطرات راه افتادن کودکان، ايستادن
بچه لب پنجره بدون حفاظ، بلعيدن سکه، بازي با طناب تا چند قدمي خفگي، امکان خطاي
نوجوان بيرون از محيط خانه و...، اين وقايع و احتمالات ديگر را يک متخصص کودکان
بيان مي‌کند با اين جمله «هميشه قصور از پدر و مادر است.»
در گفت‌وگو با «دکتر
علي اخوان» پيرامون خطراتي که کودکان را تهديد مي‌کند و علت‌هاي آن، او نخست راه
افتادن بچه‌ها و خطر و آسيب‌ها را مطرح مي‌کند.
وي با بيان اين که راه رفتن کودک
زير يکسال يک مسائل دارد و راه افتادن از 2-3سالگي مسائل ديگر که مربوط به اتفاقات
بچه روي تخت نيز مي‌باشد و حوادثي که رخ مي‌دهد بيشتر متوجه مادر مي‌شود، ادامه
مي‌دهد بچه‌ها که راه مي‌افتند خطرات زياد و مختلف ممکن است صورت بگيرد از قبيل
افتادن از جايي، يا دور ازنظر مادر، با خوردن دارو که در دسترس‌شان بوده مسموم
مي‌شوند. مسأله ديگر گم شدن يا دزديدن طفل است. در مجموع مسائل از اين قبيل ناشي از
غفلت مادر مي‌باشد.»
کودک لبه پنجره و تدبير مادر از خيابان
«اخوان» درخصوص
خطرسازي کودکان، موردي را به نقل از يک مادر تعريف مي‌کند: «کودک خانواده‌اي در
واحد مسکوني تنها مانده است از اتاق، آرام به لب پنجره مي‌رود که حفاظ ايمني ندارد.
مي‌ايستد... زماني مي‌گذرد. در آن موقعيت، مادر کودک که در خيابان به سمت خانه
مي‌آمد مي‌بيند فرزند خردسالش لبه پنجره ايستاده است. وحشت‌زده به خود مي‌لرزد. هيچ
حرف و فغاني که فرزندش را متوجه کند از لب پنجره کنار برود از خود نشان نمي‌دهد
مبادا که کودک با ديدن و شنيدن صداي مادر، از خود عکس‌العمل نشان دهد که شايد سبب
سقوط ناخواسته بچه شود. مادر شوک‌زده و آشفته‌حال، فوري به خانه مي‌آيد. آرام و
بي‌صدا از عقب دو دستي فرزندش را مي‌گيرد و درون اتاق مي‌برد که آن تدبير مادر از
يک خطر حياتي احتمالي جلوگيري کرد.»
اين پزشک متخصص کودکان، در ادامه تأکيد
مي‌کند پدر و يا مادر کودک 5-6 ساله‌شان را بايد با خود همراه کرده و از خانه بيرون
بروند. او همچنين با اين گفت که کودک در 15-16سالگي بيرون از خانه و با دوستان خود
ممکن است دچار خطا شود که هميشه قصور مراقبت از جانب پدر و مادر است، درعين حال
اظهار مي‌دارد هر قدر با دقت بيشتر از خطرات کودک جلوگيري کنيم خواهيم توانست حوادث
را کم کنيم.
«دکتر اخوان» در همين‌باره مي‌افزايد: «بچه‌اي که از خانه به
مهدکودک با وسيله نقليه مي‌رسد و بالعکس، به خاطر نظارت پيوسته بر رفت و آمدش،
احتمال خطراتش کم مي‌شود.»
بازي با طناب تا مرز خفگي
«اخوان» سپس دو سه مورد
از خطرسازي‌هاي ديگر کودکان را بيان مي‌کند. روايت‌ها را مي‌خوانيم: کودکي در خانه
مشغول بازي با طناب است بدين صورت که يک قسمت از طناب را دور گردن خود بسته است. او
حين بازي و چرخش. در اين حال طناب به دستگيره در نزديک محل بازي‌اش، گير مي‌کند. او
تقلا مي‌کند طناب را از گردن خود باز کند اما پيچيدگي‌هاي طناب از هم باز نمي‌شوند.
او احساس مي‌کند راحت نفس نمي‌کشد. عنقريب است دچار خفگي شود که خانواده‌اش با خبر
شده و طناب دور گردن بچه‌شان را باز مي‌کنند.
مورد ديگر حادثه‌آفريني يک بچه
است: بچه تير و کمان به دست، شيئي سخت در ميان چرم دو کش وصل به دوشاخه مي‌گذارد.
يک هدف را نشانه‌گيري مي‌کند. کش تير و کمان را محکم مي‌کشد شيئي رها شده به ديوار
مقابل بچه مي‌خورد و بلافاصله برمي‌گردد و درست به يک چشم او خورده و صدمه مي‌بيند،
کار به بيمارستان مي‌کشد و درمان تا خطر آسيب‌ديدگي چشم آن بچه برطرف شود.
آخرين
مورد حادثه مربوط به بچه ديگري است که او هم پنهان از ديد خانواده يک سکه رايج را
مي‌بلعد و دچار ناراحتي سخت مي‌شود. قضيه را به خانواده‌اش مي‌گويد. او به
بيمارستان برده مي‌شود و با اقدامات پزشکي- درماني، مشکل بچه برطرف مي‌شود.»
آشپزخانه؛ کمينگاهي
براي سوختگي اطفال
در شماره نخست اين گزارش بخشي از گفتار
«عبدالعلي خوارزمي» متخصص کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکي مشهد- پيرامون عوامل
گوناگون که تندرستي کودکان را به مخاطره مي‌اندازد خوانديم. اينک به برخي نکات
آسيب‌هاي ديگر که درکمين اطفال هستند را مي‌خوانيد: به گفته وي، آشپزخانه به عنوان
جايي که در آن حوادث سوختگي در کمين کودکان است، بايد مادران متوجه باشند که کودک
در موقع پخت و پز در آشپزخانه نباشد چرا که کودکان به علت کوتاهي قد نمي‌توانند
بالاي اجاق گاز يا کابينت را ببينند. بنابراين سعي مي‌کنند با کشيدن ظروف، درون
آنها را ببينند. در اين ارتباط، مادران بايد هوشيار باشند و قابلمه غذا را در عقب
گاز بگذارند يا اين که دسته ماهيتابه يا قابلمه را طوري قرار دهند که به سمت عقب
گاز باشد تا بدين‌ترتيب از سوختگي- که مي‌تواند هم از زيبايي کودک بکاهد و هم
مدت‌ها آنها را درگير کند و در برخي موارد نيز خطر مرگ را درپي داشته باشد،
جلوگيري کنند.
غرق شدن در وان حمام
رويکرد هشدار دهنده ديگر «خوارزمي» وان
حمام است. به اين نکات نيز توجه کنيد: «درجه حرارت هيتر و آبگرمکن نبايد بيشتر از
50درجه باشد و در موقع استحمام نيز مادران متوجه باشند که کودک را درون وان قرار
ندهند و خود از حمام خارج شوند چرا که ديده شده حتي در ارتفاع 3 سانتيمتري از آب،
کودک دچار غرق‌زدگي و خفگي شده است. توصيه مي‌شود مادران آب درون لگن، يا سطل يا
کاسه يا هر وسيله ديگري که درون حمام است را تخليه کنند. چون که ممکن است حادثه و
خفگي را براي کودک به ارمغان بياورند.»
وي در ادامه با اين هشدار درباره پرده
منازل اظهار کرده بيشترين خطر پرده‌ها به نخ آويز پرده مربوط مي‌شود چرا که نخ يا
آويز بلند پرده مي‌تواند خطر حلق آويزشدن و خفگي بچه‌ها را تشديد کند. همچنين
استفاده از حفاظ و گارد در جلوي پنجره مانع از سقوط کودک به بيرون مي‌شود و بهتر
است گارد يا حفاظ پنجره طوري باشد که خانواده و بزرگ ترها بتوانند در هنگام اضطرار
و آتش‌سوزي آن را برداشته و جان کودک را نجات دهند.»
گزارش روز
|
