رهبر انقلاب در دیدار اعضاى ستاد مركزى هيئت رزمندگان اسلام‌ : هیئت‌ها نمی‌توانند سکولار باشند

اعضای ستاد مركزی هیئت رزمندگان اسلام در تاریخ  بیستم آبانماه امسال، مصادف با هفتم محرم‌الحرام ۱۴۳۵ با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دیدار كردند. رهبر انقلاب در این دیدار رهنمودهایی درباره هیئات مذهبی و مجالس عزاداری اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام ارائه كردند. پایگاه اطلاع‌رسانی KHAMENEI.IR متن کامل بیانات ایشان در این دیدار را در آستانه‌ اربعین حسینی بازنشر داده که در ادامه از نظر خوانندگان عزیز می گذرد. بسم‌‌الله‌‌الرّحمن‌‌الرّحيم ‌‌ هيئت رزمندگان يك پديده‌‌ مباركى است؛ نَفْس اينكه رزمندگان ما هيئت عزادارى تشكيل بدهند - محور و نقطه‌‌ ثقل اصلى هم عزادارى عاشورا است؛ بقيّه‌‌اى كه فرموديد، اينها حواشى لازم و خوبى است، امّا آن نقطه‌‌ ثقل، احياى عاشورا، زنده نگه‌‌داشتن عاشورا و عمق‌‌يابى ژرفاى حادثه‌‌ عاشورا است - چيز بسيار مبارك و مهمّى است.  يك نكته اين است كه اصل انتساب هيئت به رزمندگان، يك معناى مهمّى دارد. رزمندگان يعنى كسانى كه در مواجهه‌‌ با دشمن مجاهدت كردند؛ مجاهدت هم اعمّ از مقاتله است؛ مقاتله يعنى جنگ نظامى، مجاهدت مجموعه‌‌اى از انواع مبارزه‌‌ها است؛ جنگ نظامى، جنگ فكرى، جنگ روحى، جنگ اجتماعى، مجموع اينها اسمش مجاهدت است، مجاهدت شامل همه‌‌ اينها هم هست. آن كسانى كه اهل مجاهدت در راه خدايند - يكى از خصوصيّات مجاهدت و معناى جهاد اين است كه دشمن در مقابل انسان باشد؛ هر تلاشى را جهاد نمي گويند؛ ممكن است كسى يك كار علمى‌‌اى هم بكند [امّا] جهاد نباشد؛ جهاد، آن حركتى است كه در مواجهه‌‌ با يك خصم، با يك دشمن، انجام مي‌گيرد - و اين خصوصيّت را دارند، اين روحيّه را دارند، براى همه‌‌ اجتماعات وجودشان مبارك است؛ چون اجتماعات بشرى خالى از دشمن نيستند - حالا كم يا زياد؛ يك وقت مثل ما دشمن زياد دارند، يك وقت هم اينقدر دشمن ندارند امّا بالاخره دارند - و اگر چنانچه اين جامعه در درون خود يك نيروى مواجه‌‌شونده و مقابله‌‌كننده‌‌اى داشته باشد كه همان مبارزين و رزمندگان و مجاهدين هستند، مي تواند احساس امنيّت بكند؛ والّا اگر اين را نداشته باشد، مثل بدنى است كه در درون خودش آن گلبول‌‌هاى سفيد را كه مثلاً مأمور به مواجهه هستند، نداشته باشد؛ انواع و اقسام بيمارى‌‌ها بر اين جامعه ممكن است عارض بشود. اينكه اين مجموعه بيايند براى مسئله‌‌ عاشورا و مسئله‌‌ عزادارى حسين‌‌بن‌‌على (عليهماالسّلام) تلاش بكنند و كار كنند و آن را گرم و گرامى و زنده بدارند، اين خيلى كار مناسب و لازمى است. بنابراين نَفْس اين انتساب، يعنى انتساب هيئت عزادارى به رزمندگان، چيز مباركى است، چيز خيلى خوبى است، اين را رها نكنيد و هر چه مي توانيد حفظ كنيد و نگه داريد.  نكته‌‌ ديگر اين است كه اسم هيئت در آن تبادر عرفى، [به معنى‌‌] بى‌‌نظمى است؛ مي‌گويند فلانى هيئتى عمل مي كند، يعنى بى‌‌نظم عمل مي كند. تقريباً مي شود گفت  شما اوّلين كسانى هستيد كه آمديد اين مجموعه‌‌اى را كه گويا طبيعتش طبيعت "بى‌‌نظمى" است، تحت نظم درآوريد؛ اين خيلى چيز خوبى است.  خب، هيئتى بودن - كه به اصطلاح تعبيرى از بى‌‌نظم بودن است - به‌‌خاطر چيست؟ به‌‌خاطر اين است كه وقتى كسى وارد هيئت امام حسين مي شود هيچ‌‌كس به او نمي گويد فلان جا بنشين، فلان جا ننشين؛ فلان جور بنشين، فلان جور ننشين؛ كِى بيا، كِى برو؛ كاملاً همه‌‌ تحرّكات، برخاسته‌‌ از اراده‌‌ مردم و خواست خود مردم است كه آن هم ناشى از ايمان آنها است؛ اين چيز خيلى خوبى است، اين را بايد نگه داريد؛ يعنى ارتباط هيئت را به ايمان مردم و عشق مردم، و جاذبه و گيرايى خود هيئت و خود اين كانون را براى دلهاى مردم بايد نگه داريد، اين را بايد حفظ كنيد، يعنى جورى نشود كه حالت ادارى و مانند اينها پيدا بكند. به نظر من مراكز شماها حسينيّه‌‌ها است. شما مركز ادارى نمي خواهيد؛ حسينيّه، هيئت، مسجد، مراكز شما اينها است. يعنى اگر آمديم ما اينجا را وابسته كرديم به يك اداره‌‌اى و يك ساختمانى و طبقه‌‌ اوّل و طبقه‌‌ دوّم و صندلى گردان و مانند اينها، اين ديگر هيئت نمي شود؛ مي ترسم اشكال پيدا بكند، نمي گويم قطعاً هيئت نمي شود، امّا به نظرم مي رسد كه طبيعت كار هيئت اين است كه مردم با عشق و شور و اشك بيايند طرف مجلس امام حسين؛ اين است كه اثر مي كند؛ اين است كه از دلش اين انقلاب مي جوشد، يا لااقل مزرَع خوبى براى رشد فضائل انقلابى و معارف انقلابى مي شود.  نكته‌‌ بعد كه خيلى مهم است، همين مسئله‌‌ تربيت نيروها يا حراست از نيروهاى گوينده و خواننده از خطاها و اشتباهات است؛ اين خيلى مهم است. واقعاً يكى از گرفتارى‌‌هاى ما اين است؛ حالا اسم مدّاحها بد در رفته، مخصوص مدّاحها نيست، مدّاح و غير مدّاح ندارد. از كسانى كه در اين ماجراى منبر رفتن و از عاشورا خواندن وارد بوده‌‌اند - اعم از مدّاح و منبرى و مانند اينها - مواردى ديده شده كه حرفهاى نامناسبى از اينها صادر شده. يك وقت حالا من و شما نشسته‌‌ايم، يك حرف غلطى هم از دهان بنده مى‌‌آيد بيرون، چيزى نيست، [ چون‌‌] دو نفر پهلو هم نشسته‌‌اند، مهم نيست؛ يك وقت نه، ما هزار نفر، ده هزار نفر، گاهى پنجاه هزار نفر مستمع داريم، گاهى اين جمعيّت تبديل مي شود به جمعيّتهاى ميليونى به‌‌خاطر انتشار؛ اينجا بايد محاسبه بشودكه تأثير يك حرف غلط و نامناسب بر روى ذهن مخاطب چيست. يك عدّه‌‌اى همان حرف غلط را قبول مي‌كنند و يك معرفت غلطى پيدا مي كنند؛ يك عدّه‌‌اى آن را استنكار مي كنند و اين استنكار موجب مي شود كه از اصل دين زده بشوند؛ بين كسانى و كسانى سرِ اين حرف اختلاف مى‌‌افتد؛ ببينيد، از چند جهت مجارى فساد به‌‌وجود مى‌‌آيد براى يك حرف غلطى كه يك نفر مي زند. از قديم ديده بوديم ما - مخصوص حالا نيست؛ از بچّگى مي رفتيم روضه و پاى منبر - گاهى روضه‌‌خوان‌‌ها روضه‌‌هايى مي‌خواندند كه معلوم بود غلط است، معلوم بود خلاف است، امّا مي‌خواندند؛ براى اينكه حالا چهارنفر مستمع دلشان بسوزد و گريه كنند. مگر به هر قيمتى بايد اين كار را كرد؟ حادثه را بيان كنيد؛ با هنرمندى بيان كنند تا مردم دلشان شيفته بشود و منقلب بشود، نه اينكه خلاف بگويند. حالاها هم مي شنوم، منبرى يا مدّاح سر منبر خطاب به اميرالمؤمنين مي كند و مي گويد آقا هرچه دارى از امام حسين دارى! شما فكرش را بكنيد! اين چه حرفى است و اين چه مُهمل‌‌گويى‌‌اى است كه كسى اين‌‌جور درباره‌‌ اميرالمؤمنين حرف بزند؟ امام حسين هرچه دارد از اميرالمؤمنين دارد، امام حسين هرچه دارد از پيغمبر دارد؛ چرا نمي فهمند اين معانى و اين مسائل را؟ آن‌‌وقت ادّعا هم دارند، هرچه هم به دهنشان بيايد مي گويند؛ يعنى اينها را خيلى بايد به‌‌نظر من بزرگ بشمُريم.  يك نكته هم همين مطلبى است كه آقاى نجات اشاره كردند كه درست هم هست. هيئتها نمي توانند سكولار باشند؛ هيئتِ امام حسينِ سكولار ما نداريم! هركس علاقه‌‌مند به امام حسين است، يعنى علاقه‌‌مند به اسلام سياسى است، اسلام مجاهد است، اسلام مقاتله است، اسلام خون دادن است، اسلام جان دادن است؛ معناى اعتقاد به امام حسين اين است. اينكه آدم در يك مجلس روضه يا هيئت عزادارى مراقب باشد كه نبادا وارد مباحث اسلام سياسى بشود، اين غلط است. البتّه معناى اين حرف اين نيست كه هر حادثه‌‌ سياسى در كشور اتّفاق مى‌‌افتد، ما بايد حتماً در مجلس روضه آن را با يك گرايش خاصّى - حالا يا اين طرف، يا آن طرف - بيان كنيم و احياناً با يك چيزهايى هم همراه باشد؛ نه، امّا فكر انقلاب، فكر اسلام، خطّ مباركى كه امام (رضوان الله عليه) در اين مملكت ترسيم كردند و باقى گذاشتند، اينها بايستى در مجموعه‌‌ها و مانند اينها حضور داشته باشد.  به هر حال كار كارِ بزرگى است، كار مهمّى است؛ و شايسته‌‌ترين مجموعه‌‌هايى كه مي توانند براى امام حسين عزادارى كنند، واقعاً همين مجاهدين فى‌‌سبيل‌‌الله‌‌اند، همين رزمندگانند، همين جوانها هستند؛ و شما اين را قدر بدانيد و اين را هدايت كنيد؛ هدايت كنيد. اين مي تواند يك چشمه‌‌ خورشيد و چشمه‌‌ نورى باشد براى اِشعاع در مغزها و در فكرها و در دلهاى مخاطبين كه بتواند اينها را از لحاظ معارف اسلامى و معارف دينى بالا ببرد.  چقدر خوب است كه در محافل هيئتها، به مسئله‌‌ قرآن - قرآن‌‌خوانى و معارف قرآنى - اهتمام ورزيده بشود؛ چقدر خوب است كه در اين نوحه‌‌خوانى‌‌ها مضامين اسلامى، مضامين انقلابى، مضامين قرآنى گنجانده بشود؛  يك وقت هست كه سينه مي زنند و صد بار با تعبيرات مختلف مثلاً مي گويند «حسين واى»، خب اين يك كارى است امّا هيچ فايده‌‌اى ندارد و هيچ چيزى از «حسين واى» انسان نمي فهمد و ياد نمي گيرد. يك وقت هست كه شما در همين مطلبى كه [عزادار] تكرار مي كند و حرفى كه [با آن] سينه مي زند، با زبان نوحه و با زبان شعر، يك مسئله‌‌ روز، يك مسئله‌‌ انقلابى، يك مسئله‌‌ اسلامى، يك معرفت قرآنى را مي‌گنجانيد؛ او وقتى تكرار مي كند، در ذهن او ملكه مي‌شود؛ اين خيلى باارزش است، كارى است كه هيچ‌‌كس ديگر غير از شما نمي تواند اين كار را بكند؛ يعنى هيچ رسانه‌‌اى واقعاً قادر نيست كه اين‌‌جور معارف الهى را با جسم و جان و فكر و روح و احساس و عقل و مانند اينها آميخته كند. لذا كار كار مهمّى است، كار بزرگى است و اميدواريم كه ان‌‌شاءالله خداى متعال بهتان توفيق بدهد و شما را مأجور بدارد كه بتوانيد به بهترين وجهى ان‌‌شاءالله اين كار را پيش ببريد. والسّلام  عليكم و رحمةالله و بركاته‌‌

هنر«كيمياگري» سالار شهيدان (ع)

آيت الله جوادي آملي حماسه عظيم حسيني تنها به ستيز بي امان با ظلم و جور و هدايت جامعه به عدل و داد منحصر نشد ، بلكه انسان هاي بزرگي را بر مبناي وحي به مقام عظيم عقل كامل نائل کرد تا شاهدان تاريخ باشند . مبناي وحياني سالار شهيدان (ع) در نهضت عميق كربلا، تجلي گاه تعليم حكيمانه انسان و تربيت كيمياگرانه انسان هائي ستبر و نفوذ ناپذير در برابر طاغيان گرديد . حكيم فرزانه « حضرت آيت الله جوادي آملي (دامت بركاته) » در مطلب پيش رو به بررسی چگونگي تجلّي وحي و عقل در نهضت امير كربلا پرداخته است كه آن را با هم از نظر مي گذرانيم . *** روشن شدن جامعه در سايه وحياني سيد‌الشهداء (ع) موضوع سخن تجلّي وحي و عقل در نهضت حسيني (ع) بود . چون از نظر معرفت شناسي، سلطان علوم و ملكه معارف، وحي است ؛ وحي قبل از اينكه جريان كربلا را مَجلاي خود قرار دهد ، عقل خرد‌ورزان جامعه را شكوفا كرد ، با براهين عقلي جامعه را روشن كرد ، عاقلان مستعد فداكاري را همسفر ساخت، خردمندان دور انديش را همراه اين قافله برد و آنها را امت خود قرار داد و خود، امام خردمندان شد و يك جماعتي به امامت وحي و مأموم بودن عقول خردمندان تشكيل داد . اين قافله اي كه به رهبري وحي حركت مي‌كرد و به پيروي خردمندان تتميم مي شد ، از مهبط وحي به مهبط وحي حركت كردند ؛ يعني از مدينه به مكه حركت كردند و مردم را در اين مسافت و مسير هم روشن كردند ، وابستگان به عقل را هم مشخص كردند، پيوستگان به عقل و خرد را هم معيّن كردند ، شعاع مأموم بودن را و مقتدي بودن را توسعه دادند ؛ در برگشت از مهبط وحي به مقرّ حكومت علوي يعني كوفه عدّه زيادي را هم روشن كردند و يك قافله اي تشكيل دادند كه رهبر اين قافله، وحي بود و پرچم وحي به دست حسين بن علي بن أبيطالب (ع) بود كه اِنَّ‌اللهَ شآءَ اَنْ يَراكَ قَتيلاً (1) و پيرواني كه تابع اين پرچم بودند صحابه با وفاي او بودند . تعاليم ملكوتي سالار شهيدان (ع) در رشد و بالندگي غيبي اصحاب خود اوّل كسي كه تابع آن حضرت بود وجود مبارك قمر بني هاشم بود ، بعد علي بن الحسين بود ، فرزندان ديگر علي بن أبيطالب بودند ، بني عقيل بودند و زينب كبري بود و خواهران زينب كبري ، فرزندان زينب كبري ؛ اين مجموعه يك مجموعه وسيع بازبين شده‌اي و بازسازي شده اي از آن آل كساء بودند . يعني در اصحاب كساء و آل عبا 5 نفر بودند كه رهبري اين 5 نفر را رسول گرامي به عهده داشت كه رهبر وحي بود و ديگران به امامت رسول گرامي اصحاب كساء شدند. همان حسيني كه مِنَ الرَّسُول است و رسول مِنَ الحُسين است (2) يك آل عبائي و يك اصحاب كسائي در سطح وسيع تر تشكيل داد و به همراه خود از مدينه به مكه و از مكه به كربلا كه جوار كوفه است آورد ؛ اينها را در طي اين چند ماه آموزش داد ، قرآن براي آنها تفسير كرد ، حديث براي آنها بازگو كرد ، معارف غيبي را تشريح كرد ، اينها را از علم به عين آورد و از غيب به شهود آورد و به تعبير جناب حكيم سنائي از علم به عين آمد و از گوش به آغوش (3). يك وقت انسان در حوزه ها يا دانشگاهها درس مي‌خواند، معارفي را از استاد فرا مي گيرد ، يك سلسله علوم حصولي و مفاهيم ذهني در نزد اوست . يك وقت تلاش و كوشش مي كند كه ذهن را عين كند ، مفهوم را مصداق كند ، كلّي را مشخص كند ، غائب را حاضر كند كه اين دالان ورودي شهود است . حرف جناب حكيم سنائي آن است كه بايد جانها كند و تلاش ها و كوشش ها را تحمّل كرد ، از علم به عين آمد و از گوش به آغوش ! سالار شهيدان در طي اين چند ماه آنچه را كه ديگران مي انديشيدند ، مي فهميدند ، با مفاهيم مأنوس بودند ، اينها را براي اصحاب خاص خود عَلن كرد ؛ لذا بيش از همه و پيش از همه اينها مشتاق شهادت بودند . ذات مقدّس حسيني (ع) در شب تاسوعا وقتي اصحاب را مخيّر كرد ، فرمود : راه خروج باز است ، هر كس بخواهد از كربلا برود آزاد است ، راه آمدن بسته است و من بيعت را از عهده شما برداشتم ، امام زمان شمايم ، به شما اجازه دادم كه برويد ؛ البته فردا در اين سرزمين اگر باشيد و من را ياري نكنيد اهل نجات نيستيد ، ولي من به شما اجازه دادم ، مي توانيد برويد. اوّل كسي كه برخاست و گفت ممكن نيست دست از تو برداريم قمر بني هاشم بود . اين نه براي اين بود كه براي شهادت ثوابي هست و نه براي اين بود كه اينها آب و خاك را مي خواستند ! وجود اشعار عاشورائي عميق تر از ديوان محتشم كاشاني در بين ادبيات ، جناب محتشم كاشاني اشعار نغزي دارد ، بعد اديبان ما به استقبال همان سبك محتشم كاشاني اشعاري گفتند ؛ بعضي ها خيلي نغزتر ، پر مغز‌تر، زيبا تر ، لطيف تر به همان تركيب‌بندها شعر گفتند . يك وقتي كتيبه اين حسينيّه را خواستند تدوين كنند ، ما براي اينكه روشن بشود اشعار ديگري هم هست و شعرهاي مرحوم محتشم كاشاني پارچه نويس هم هست ، همه جا هم هست ؛ به اين فكر بوديم كه چه شعري در اين كتيبه نوشته بشود كه سابقه نداشته باشد . آن قصيده اي كه شيخنا الاستاد حكيم الهي قمشه اي(رض) طبق نذري كه كرده بودند ، سرودند ؛ آن به ذهن آمد و ابيات مرحوم استاد حكيم الهي قمشه اي زينت بخش اين كتيبه شد. بعضي از اشعارش بسيار نغز تر و پر مغز تر از ديوان محتشم كاشاني است . وقتي سالار شهيدان از بالاي اسب مي‌افتد ، چه حالي براي حضرت دست داد ؛ آينه بشكست و رخ يار ديد(4)؛ اين حرف ها در اشعار محتشم كاشاني و امثال كاشاني نيست ! سالار شهيدان (ع) و ارائه رؤيت هاي ملكوتي به اصحاب خود سالار شهيدان حرف هاي نقد مي زد ، حرف‌هائي را كه مي ديد مي گفت ؛ نه تنها مي ديد ، بلكه ارائه مي‌كرد ؛ بهشت را مي ديد و به ديگران هم نشان مي‌داد . در هنگام استهلال قمردر اوّل ماه، برخي‌ها ضعيف الباصره اند ، ماه را نمي بينند ؛ بعضي ها مي‌بينند ، امّا قدرت تشخيص آن موضع و موضوع را ندارند . بعضي‌ها هنرمندانه مي بينند ، خصوصيات را مي گويند، جايش را هم خوب روشن مي كنند ، به ديگران هم نشان مي دهند . وجود مبارك سالار شهيدان بهشت را ديد و به ديگران هم نشان داد . اين بالاتر از آن بخشي است كه انسان خودش بهشت را ببيند . در بخشي از آيات قرآن كريم آمد : كَلّا لُو تَعلَمُونَ عِلمَ اليَقينِ . لِتَرَوُنَّ الجَحيم(5)؛ يعني اگر شما اهل علم اليقين باشيد و به علمتان عمل بكنيد ، باطن اين عالم را كه جهنّم است مي بينيد.امّا سالار شهيدان به آن بخش سوره مباركه انعام رسيد ، مظهر آن اسم شد . خداي سبحان مي‌فرمايد: من ملكوت را نشان ابراهيم خليل مي دهم ؛ وَ كَذلِكَ نُري ، اين فعل مضارع است و دلالت بر استمرار دارد . يعني ما مرتّباً ، دائماً نشان می دهیم ؛ هر دم از اين باغ بَري مي رسد تازه تر از تازه تري مي رسد من هر لحظه ، هر آن ، هر موضع ، هر موضوع به ابراهيم خليل نشان مي دهم ، نه اَرَيناهُ ، يا اَرَيتُهُ! وَ كَذلِكَ نُرِي اِبراهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمواتِ وَ الأرض(6). حسين بن علي (ع) كه مَجلاي وحي است ، مظهر چنين نام است . اين « نُري » است ، او هم مي تواند لحظات بهشت را ، لحظات دوزخ را ، لحظات برزخ را نشان ياران خاص خودش بدهد ؛ اين فوق آن است كه انسان خودش ببيند. اين كار گذشته از آن زحمات 20 ساله حسين بن علي بود.( 10 سال در زمان خلافت و امامت و ولايت حسن بن علي (عليهما السَّلام) بود ، 10 سال هم بعد از شهادت امام حسن (ع) که مشغول كادر پروري و شاگرد پروري و اينگونه از معارف را گسترش دادن بود) ؛ و اين چند ماهي كه از مدينه حركت كردند تا مكه و در مكه ماندند و در بازگشت از مكه تا سرزمين كربلا، ديگر مشغول تعليم و يُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ وَ الحِكمَه‌(7) نبود، مشغول ارائه(نشان دادن) بود. يعني آن تعليم به پايان رسيد ؛ لحظه به لحظه آن مفهوم را مصداق مي كردند، لحظه به لحظه نشان مي‌دادند، وَ كَذلِكَ نُرِي اِبراهيمَ مَلَكُوتَ السَّمواتِ وَ الأرض مي كردند، لذا براي صحابه خيلي روشن بود . برهان قاطع زينب كبري (س) در ستايش حماسه كربلا زينب كبري همه داغ ها را تحمّل كرد ،‌ امّا مبالغه نكرد ، اغراق نگفت ؛ وقتي عبيد الله در مجلس كوفه پرسید : كِيفَ رَاَيتِ صُنعَ اللهِ بِاَخيكِ ، خواست بر اساس جبر سخن بگويد ؛ زينب كبري (س) با برهان قاطع و در كمال قاطعيت و جزم فرمود : مَا رَاَيتُ إلا جَميلاً(8)، مي دانيد زينب كبري را امام زمان به عظمت و ولايت ستود ، او را به عصمت ستود . امام زمانش ، يعني امام سجاد كه امام آن زمان بود ، فرمود : عمّه ! اَنتِ بِحَمدِ‌اللهِ عالِمَهٌ غِيرُ مَعَلَّمَه ، فَهِمَهٌ غِيرُ مَفَهَّمَه (9). فرمود‌: عمّه ! تو بدون اينكه درس بخواني عالم شدي ، تو بدون اينكه كسي تفهيمت بكند مي فهمي ؛ يعني تو به ولايت رسيدي ، تو از ذهن به عين رسيدي ، او را به مقام ولايت ستود . اين بانوي ملكوتي بدون كمترين سهل انگاري يا سهو و نسيان و عصيان در برابر ابن زياد فرمود : ما جز خوبي چيزي در اين سفر نديديم : مَا رَاَيتُ إلا جَميلاً . اينها را سالار شهيدان در طي اين سفر خوب پروراند . در كنار كعبه حرف ها داشت ، اينها حرف ها شنيدند ؛ اسراري را گفت ، اينها اسراري را شنيدند.حسين بن علي اوّل كادر ساخت ، اينها را خوب پروراند، بعد اين مصيبت عظما را اينها كاملاً تحمّل كردند . امكان تحمّل مصيبت هاي سنگين حادثه كربلا ، در سايه تعليم وحياني اصحاب و ياران مي دانيد در کربلا بچه هاي 2 ـ 3 ساله كم نبودند. تنها علي اصغر نبود كه شهيد شد ، وجود مبارك أبي عبد الله وقتي وارد اين سرزمين شدند ، فرمودند : هاهُنَا مَذبَحُ اَطفالِنَا ، اينجاست كه بچه هاي ما را ذَبح مي كنند و سر مي برند . اگر تنها علي اصغر بود كه جمع نمي بست ! از اينكه فرمود : هاهُنَا مَذبَحُ اَطفالِنَا معلوم مي شود طفل هاي ديگري را هم ذَبح كردند . نوشته اند در كنار همين خيمه ها بعضي از كوچولوها که گوشواره شان تكان مي خورد ، حركت مي كردند ، مي دويدند ، بازي مي كردند ؛ بچه 2 سال و نيم ، 3 ساله دركي ندارد كه اينجا جنگ است ؛ كنار همين خيمه مشغول دويدن بود ، اين گوشواره هايش تكان مي‌خوردند كه در همين حال تير مي آمد ! از اين بچه‌ها تعدادی شربت شهادت نوشيدند . اما مادر اين را مي‌گرفت ، در كمال استقامت او را به خيمه دار‌الحرب مي برد ! اينجور نيست كه انسان بتواند در حال عادي اين مصيبت را تحمّل كند ! عدم تحمّل بار سنگين وحي توسط كوهها انسان تا وحي ياب نشود ، تا مثل موساي كليم نشود ، ممكن است مدهوش بشود ؛ امّا متلاشي نخواهد شد ! يك وقتي آن وحي تجلّي مي كند : فَلَمّا تَجَلّي رَبَّهُ لِلجَبَلِ جَعَلَهُ دَكّاً وَ خَرَّ مُوسي صَعِقاً (10). بسياري از علماء و بزرگان هند نامه اي براي ميرداماد ، محقق داماد ؛ استاد صدر المتألّهين (رض) نوشتند كه شما اين تجلّي خدا بر كوه طور را معنا كنيد كه چگونه تجلّي شده ، چگونه كوه متلاشي شده ، چگونه موسي مَدهوش شده و مانند آن . خداي سبحان مي فرمايد: انسان كامل مي‌تواند مَجلاي وحي باشد : لُو اَنزَلنَا هذَا القُرآنِ عَلَي جَبَلٍ لَرَاَيتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشيَهِ‌الله(11)، امّا انسان اين جلوه را تحمّل مي كند . همتائي قرآن با انسان كامل، همتائي قرآن با عترت طاهرين در همين گفتار بلند علوي جلوه مي كند ، قرآن را خداي سبحان چنين ستود ؛ فرمود : ما اگر اين حقيقت قرآن را بر كوه نازل بكنيم ، كوه متلاشي مي شود ، انفجاري در كوه پيدا مي شود ، آتشفشان مي شود . عدم تحمّل ولاي اهل بيت (ع) توسط كوهها اگر ذات أقدس إله درباره قرآن فرمود : لُو اَنزَلنَا هذَا القُرآنِ عَلي جَبَلٍ لَرَاَيتَهُ خاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشيَهِ‌الله، كوه توان تحمّل جلوه قرآن را ندارد ؛ همان بيان را وجود مبارك علي بن أبيطالب درباره خودش فرمود ، فرمود: لُواَحَبَّنِي جَبَلٌ لَتَهافَت (12). اگر كوه بخواهد ولاي مرا تحمّل كند ، متلاشي مي شود ؛ وِلاي من چيزي نيست كه كوه بتواند تحمّل كند ! آن مي تواند بفهمد ، افراد عادي مي توانند بفهمند علي بن أبيطالب كيست، در كعبه به دنيا آمده ، كِي شهيد شده ، چند سال عمر كرده، خليفه اوّل هم بود ، غدير بود ؛ اينها مفاهيم حصولي است ، اينها وجود ذهني است ؛ اينها علم نيست، چه رسد به عين ! فرمود : اگر كسي بخواهد محبت مرا در خود تحمّل كند ، مثل كوه ريز ريز مي شود. اگر ذات مقدّس نبوي (ص) فرمود : قرآن همتاي عترت است ، عترت همتاي قرآن است ؛ در اين جلوه‌ها مشخص مي شود . براي اين حديث معناي بلندي است؛ يك معناي بسيار رقيق ، ضعيف و نازلي هست كه آن در نهج البلاغه به وسيله سيّد رضي مشخص شده. فرمود: لُو اَحَبَّنَي جَبَلٌ لَتَهافَت يعني اگر كسي كوه باشد و دوستي مرا تحمّل كند ، اينقدر مصيبت ها بر او وارد مي شود كه او ممكن است متلاشي بشود ؛ اين خيلي معناي ضعيف و نازلي است براي اين حديث بلند ! « جاذبه » و « كيمياگري » سالار شهيدان (ع) انسان كامل مي تواند مَجلا باشد و وجود مبارك أبي عبد الله در طي اين چند ماه اينها را اصحاب شهود كرد ، اينها را به جائي رساند كه جهنّم را مي ديدند ، بهشت را مي ديدند ، ماوراء را مي ديدند ،‌ درون افراد را مي ديدند و وجود مبارك أبي عبد الله به امامت خود، اينها را تعليم كرد. اينها نه جاذبه است ، بلكه كيمياگري است . گاهي انسان كتاب مي نويسد ، تدريس مي كند، سخنراني مي كند ، موعظه مي كند ، با علوم حصولي سر و كار دارد ، حداكثر آن است كه از وجود ذهني به علم منتقل بشود . گاهي هم حرف نمي زند ، با رفتار و گفتار و كردارش جاذبه ايجاد مي كند ؛ مثل اينكه كهربا كاه را جذب مي كند ، او حرفي نمي زند، موعظه‌اي نمي‌كند ؛ امّا آن جاذبه و مجذوبیتي كه در كهربا هست، بدون اينكه كهربا حرفي بزند ، بدون اينكه آهن ربا حرفي بزند ، آهن به دور آهن ربا مي گردد ، كاه به دور كهربا مي گردد ؛ كهربا كه نصيحت نمي كند ، موعظه نمي‌كند ! اين جاذبه ،كشش است. بخش سوّم كه بالاتر از جاذبه و آهن ربائي است ، آن كار كيمياگري است ؛ كيمياگر آن است كه بالأخره مس را طلا مي كند ، كاه را طلا مي كند، تحوّل گوهري ايجاد مي كند . وجود مبارك سالار شهيدان براي يك عدّه ( جاذبه ) داشت ، براي يك عدّه ( كيمياگري ). براي وابستگان به نهضت كربلا هم موعظه داشت ، سخنراني داشت ؛ چه اينكه الآن هم براي ما اين سخنراني ها را دارد ، اين براي ما مغتنم است كه ما شاگردان آن حضرت باشيم در حدّ علم حصولي كه حوزه و دانشگاه مي پذيرد . حالا برخي ها در حدّ جاذبه بودند ، برخي ها هم در حدّ كيمياگري . اينكه وجود مبارك سالار شهيدان يك پيام مي دهد ، زُهير آنطور منقلب مي‌شود؛ اين شبه كيمياگري است . اينكه خبيثي را طيّب مي‌كند‌، بيراهه اي را به راه مي‌آورد ، گمراهي را مُهتدي مي كند ؛ اين با يك چرخش دروني انجام مي گيرد . سالار شهيدان از اين جاذبه ها و كيمياگري زياد داشت ؛ افرادي را چنان تربيت كرد و پروراند كه شايسته بودند براي كربلائي شدن . آن سرزمين طوري است كه دعا در آن سرزمين مستجاب است ، ثواب سجده بر تربت سالار شهيدان ثواب چندين سجده را دارد و احدي توان آن را ندارد كه بساط آن سرزمين را برچيند. ساليان متمادي به اين فكر بودند كه اين سرزمين را شيار كنند ،بردارند و نشد ؛ سرّش آن است كه اينها ديگر حالت وجود ذهني و حالت علمي و اينها نداشتند . سالار شهيدان اين گروه را به اين سمت منتقل كرد و اينها را خوب ساخت . بعد از ساختن اينها كربلا را پياده كرد و در حقيقت جلوه گاه وحي شد كه عقل عاقلان به امامت اين وحي حركت كرد و با هم بودند. شما ديديد در نماز جماعت همه به امام عادل اقتداء مي‌كنند ، او كه ركوع مي رود اينها ركوع مي كنند ، او كه سجود مي رود اينها به سجده مي افتند ؛ تمام كربلائي ها اينطور بودند ، هيچ كس بدون اجازه سالار شهيدان(س) حركت نمي كرد ؛ اين تعليم وحي است نسبت به عقل و شكوفاكردن عقل و آوردن به صحنه كربلا . نفوذ ناپذيري و اقتدار در برابر دشمنان ، دستاورد مكتب جهادي امام حسين (ع) سالار شهيدان كاري كرد در قبال كارهائي كه ديگر ائمه (عليهم السَّلام) داشتند.جريان يُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ وَ الحِكمَه و يُزَكّيهِم ؛ اينها را وجود مبارك امام باقر ،‌ امام صادق و سائر ائمه(ع) به عهده داشتند . امّا سالار شهيدان اَشِدّاءُ عَلَي الكُفّارْ رُحَمآءُ بِينَهُم(13) را پياده كردند ، جاهِدِ الكُفّارَ وَ المُنافِقينْ وَ اغْلُظْ عَلِيهِم(14) را پياده كردند ، وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلظَهً (15) را پياده كردند. وجود مبارك سالار شهيدان وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلظَهً را در كربلا تجلّي داد ، اين وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلظَهً نه يعني اهل خشونت باشيد ، يعني ستبر باشيد . يك وقت دارد وَ اغْلُظْ عَلِيهِم ، آن در جايگاه ديگر است . اين درباره نفوذ ناپذيري امت اسلامي است ، يعني آنها در شما توانمندي احساس كنند ، آنها طمع حمله نكنند، آنها طمع تجاوز را به خود راه ندهند ، احساس كنند شما نيرومنديد ، ستبريد ، مقتدريد ! وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلظَهً مطلبي است وَ اغْلُظْ عَلِيهِم مطلب ديگر ؛ نه اهل خشونت باشيد.طوري زندگي كنيد كه غرب و شرق از شما حساب ببرند، كاري هم به مردم نداشته باشيد . ظهور مراحل جهاد ( اصغر ) ، ( اُوسط ) و (اكبر) در نهضت حسيني سالار شهيدان وَلْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلظَهً را در طي اين مدت اعمال كرد و اعلام كرد ، در روز عاشورا فرمود چاره نيست ، جاهِدِ الكُفّارَ وَ المُنافِقينْ وَ اغْلُظْ عَلِيهِم را بايد ما اينجا پياده بكنيم . اين جريان جهاد، جريان مبارزه، جريان جهاد اصغر و اُوسط و اكبر در نهضت حسيني‌(ع) كاملاً مشهود است . آن ضعيف ترين مرحله‌اش همين جهاد اصغر است كه صحنه كربلاست و عدّه‌اي شهيد شدند و عدّه اي قاتل ؛از اين قوي تر ( جهاد اُوسط ) است كه اصحاب ،خود را تربيت كردند ؛ انسان با اين نفس اَمّاره ، با اين اژدهاي درون دست و پنجه نرم مي كند ، او را رام مي كند ، او را تسليم مي كند به دنبال هوس نرود ، چشمش را ، گوشش را ، خيالش را، وهمش را كنترل بكند ، زانوي سركش وهم و خيال را به وسيله عقل نظر عِقال كند ، آن زانوهاي چَموش و جَموح شهوت و غضب را به وسيله عقل عملي عِقال بكند و اين دو تا عِقال شده را به دست آن قلّه نفساني عطا بكند ؛ تازه اينها مي شود ( جهاد اُوسط ) . « جهاد اكبر » اين نيست كه كسي بخواهد تواضع بكند ، عادل بشود ، با تقوا بشود ؛ اين را مي گويند جهاد اُوسط . جهاد اكبر آن است كه كسي كه عالم است ، عادل است ، با تقواست ، همه ملكات نفساني را داراست و نقصي از نظر اخلاق در او نيست، مي خواهد وارد كوي شهادت بشود ؛ يعني از اين بعد ديگر جنگ بين قلب و عقل است ، نه بين عقل و نفس ! در جهاد اُوسط جنگ بين نفس است و عقل ؛ نفس به طرف خيال و وهم مي رود از نظر انديشه ، و به سمت شهوت و غضب مي رود از طرف انگيزه ، و عقل مي‌خواهد اينها را عِقال كند ؛ اين جنگ بين عقل است و نفس ، جنگ بين عقل است و وهم و خيال، جنگ بين عقل است و شهوت و غضب . عقلي كه در اين جنگ فاتح شد ؛ چه در بخش انديشه ، چه در بخش انگيزه شده عالمِ عادل ؛ از آن به بعد خود وارد يك مصاف ديگر مي شود كه بين قلب و عقل است . عقل برهان اقامه مي كند ، مي گويد بهشت حق است ، جهنّم حق است ؛ قلب مي گويد اينها حرف هاي چوبين است ، استدلال چوبين است ، پاي چوبين است ، من هم مي‌دانم بهشت هست ، من هم مي دانم جهنّم هست ، بهشت را به من نشان بده ! و گرنه آن پاي چوبين است ؛ با پاي چوبي كسي نمي تواند حركت كند ، با شمشير چوبين هم كسي نمي تواند به جنگ برود ! شما يك سلسله مفاهيم در دستتان است ، مي گوئيد بهشت هست ، من هم مي گويم بهشت هست ؛ جهنّم هست، من هم مي گويم جهنّم هست ؛ امّا خود هنر دان ديدن آتش عيان نِي گپ دلّ عَلَي النّار الدّخان (16) تو حرف مي زني ، دليل اقامه مي كني چون خدا عادل است ، چون خدا حكيم است،بله من هم آنها را قبول دارم ، ولي اينها گپ است ! من مي گويم جهنّم موجود است ، چه اينكه دليل نقلي مي گويد ؛ بهشت موجود است ، دليل نقلي مي گويد . در اينكه بهشت الآن موجود است ، جهنّم موجود است هيچ ترديدي نيست ؛ هنر در اين است كه ما اين چشم را باز بكنيم، ببينيم . اينجا جهاد اكبر است كه بين قلب است و عقل، بين عرفان است و حكمت . حكيم و متكلّم به يك سمت و سو مي روند ، عارف به سمت ديگر مي‌رود؛ امّا در حقيقت اينجا جنگ نيست ، يعني عقل او را منكر نيست ، اين تسليم است . قلب ،عقل را مي كشد ، اين عقل نمي تواند بيايد. در جريان جنگ بين نفس و عقل ، عقل ،انسان را به طرف عدل مي كشاند ، نفس اَمّاره به طرف ظلم مي كشاند ؛ اين جنگ است واقعاً . امّا در جريان عقل و قلب جنگ نيست ، اين نمي تواند پا به پاي قلب برود، اين نمي تواند با او همآوردي كند ، همآوردي او را تحمّل كند ، بدود به دنبال او ؛ لذا در بين راه مي‌ماند! و احياناً شرمنده قلب هم هست ؛ مي داند بهشت هست، مي‌گويد من آن توان را ندارم كه به همراه تو بيايم ؛ تو پاي سالم داري ، من پاي چوبين . تو شمشير زرّادخانه داري ، من شمشير چوبين ! ضرورت نيل به مقام « بنيان مرصوص » در برخورد با بيگانگان اين آياتي كه مي گويد : وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلظَهً ، يعني نظير آيه سوره مباركه صف باشيد كه اِنَّ اللهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقاتِلُونَ فِي سَبيلِهِ صَفّاً كَاَنَّهُمْ بُنيانٌ مَرصُوص(17). بنيان مرصوص اهل خشونت نيست ، اهل حمله نيست، اهل تهاجم نيست ؛ اهل استواري و استقامت است . به ما فرمودند : « بنيان مرصوص » باش ، كاري به كسي نداشته باش ؛ اين است كه مي بينيد مسأله تشنج زدائي جزء سياست هاي كلان نظام اسلامي است ، داخل و خارج بنا بر همين است ؛ مخصوصاً سياست خارجي ما.دربنيان مرصوص جا براي حمله نيست ، بنيان مرصوص جلوي حمله را مي گيرد . وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلظَهً جلوي حمله را مي گيرد . به ما گفتند : وَ اَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّه تا كسي قدرت حمله نداشته باشد ، نه اينكه شما حمله كنيد ! بناي ما بر زندگي مسالمت آميز است ، امّا خدا نكند كسي خيال خام حمله را در سر بپروراند . آن روز كه نه تنها تك قطبي نبود نظير فعلي ؛ آن روز هم قطب شرق بود ، هم قطب غرب بود ؛ همه اين صدام پليد را كمك مي كردند و دماغ همه به خاك ماليده شد ! خدا نكند كسي هوس كند كه با ايران اسلامي در بيفتد . آنگاه از وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلظَهً به وَ اغْلُظْ عَلَيهِم مي رسد ؛ آنگاه از اِنَّ اللهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقاتِلُونَ فِي سَبيلِهِ صَفّاً كَاَنَّهُمْ بُنيانٌ مَرصُوص به اَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّه تِرهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ الله‎ِ وَ عَدُوَّكُم وَ آخَرينَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعلَمُونَهُمُ اللهُ يَعلَمُهُم(18) مي رسد . به هر تقدير ؛ سالار شهيدان در طي اين مدّت اينها را خوب پروراند و همه اينها تحمّل مي كردند و بسياري از اينها شب عاشورا جاي خود را ديدند و بسياري از اينها هم مطمئن بودند . ضرورت گريه معقول بر حضرت سيّدالشهدا(ع) البتّه معناي اينكه انسان عارف مي شود ، اهل قلب مي شود ؛ نه يعني قَسيّ القلب است ! آن عاطفه و مهرباني اش به رهبري قلب متأثر مي شود و اشك مي ريزد . آن اشك ، اشك حرم نشين نهانخانه مرا از پشت هفت پرده به بازار مي كشد (19) او به بازار مي كشد و گرنه گاهي ممكن است با مارش عزا كسي را بگريانند ، اين گريه معقول نيست‌! گريه معقول آن است كه آن از پشت هفت پرده او را بكشاند ، اين مي شود « قتيل العبرات » ؛ كه سالار شهيدان فرمود : من كشته اينم كه اشك ها عبور كند، از شبكه چشم بگذرد و به گونه عزاداران من برسد . آن اشكي را مي گويند « عَبره » كه عبور بكند ، از شبكه چشم به گونه برسد و اگر كسي چشمش تَر بشود ، حقّ عزاداري سالار شهيدان را انجام نداده است، گرچه به نوبه خود از ثواب الهي برخوردار است. فرمود: اَنَا قَتيلُ العَبَرات (20)، من قتيل آن اشك هايم. اين اشك‌ها ، اشك‌هاي معقول است . آنها هم اين اشك معقول را داشتند. بنابراين كربلا توانست بخش هاي وسيعي از وحي قرآني را تجلّي بدهد و بخش هاي وسيعي از علوم عقلي را با تعليم كتاب و حكمت به شاگردان تجلّي بدهد ؛ يك نماز جماعتي به عنوان كوي شهادت تشكيل بشود. امام اين كوي شهادت سيّد شهداء است ، چون سيادت اين شهادت مال اوست ؛ مأموم بودن اين كوي، مال شهادت سائر شهداء و اسارت سائر آزادگان است كه اين مجموعه ،جلوه گاه وحي است و عقل ،که به نام نهضت حسيني (ع) شهرت پيدا كرده است ؛ چون رهبر اين نهضت آن ذات مقدّس بود. بيانات حضرت آيت الله جوادي آملي(دامت‌بركاته) در ديدار با اقشار مختلف مردم شهرستان آمل؛ حسينيه هدايت آمل ـ 10 / 12 / 1382 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1) - بحار الأنوار / 44 / 364 (2) -اشاره به : كشف الغُمّه / 2 / 6 (3) -ديوان حكيم سنائي غزنوي / شمارة 209 (4) - ر . ك : ديوان حكيم الهي قمشه اي (ره) / صفحة 227‌/ نغمه حسيني (5) -تكاثر / 5 و 6 (6) - انعام / 75 (7) -بقره / 129 (8) -ر . ك : بحار الأنوار / 45 / 115 و 116 (9) - بحار الأنوار / 45 / 164 (10) -اعراف / 143 (11) -حشر / 21 (12) -نهج البلاغه / حكمت 111 (13) -فتح / 29 (14) -توبه / 73 و تحريم / 9 (15) -توبه / 123 (16) -مثنوي معنوي / 998 / دفتر ششم / بيت 2505 (17) -صف / 4 (18) - انفال / 60 ـ با تلخيص (19) -ديوان حافظ / غزل 459 (20) - وسائل الشيعه / 14 / 422 ـ با اندكي اختلاف
1-مجموعه ورام، ج1، ص131