(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


پنجشنبه 28 آبان 1388- شماره 19516
 

گام هاي خسته در پيچ وخم زندگي نگاهي به وضعيت بازنشستگان و دغدغه هاي بعد ازبازنشستگي -بخش پاياني



گام هاي خسته در پيچ وخم زندگي نگاهي به وضعيت بازنشستگان و دغدغه هاي بعد ازبازنشستگي -بخش پاياني

صديقه توانا
دوران بازنشستگي، دوراني است كه زنان و مردان سالمند پس از يك عمر كار و تلاش مستمر توأم با استرسهاي خاص هر شغل و حرفه اي بايد به استراحت بپردازد، اما اين مهم زماني اتفاق مي افتد كه آنان كمتر نگران حقوق و مزاياي مناسب با تورم جامعه باشند و امكاناتي براي گذران داشته باشند.
آرامش و آسودگي خيال در سالهايي كه ديگر رمق و تواني براي انسان نمانده، شايد تنها خواسته بازنشستگان باشد كه آن را طلب مي كنند.
امروز روز تكريم بازنشستگان است اين قشر زحمتكش و خستگي ناپذير بدون كمترين چشم داشتي از زندگي مادي و بهره هاي دنيوي به محبت و احترام نيازمندند كه اين مهم وظيفه ما را در برابر زحمات آنها چندين برابر مي كند.
كارشناسان و صاحب نظران بر اين باورند كه شروع دوران بازنشستگي مصادف با سن 50 تا 60 سالگي است. همچنين در اين سن تغييراتي در افراد ايجاد مي شود كه گرچه بروز اين تغييرات اجتناب ناپذير است، اما براي كنترل روند سريع اين تغييرات مي توان فعاليتهايي را در دستور كار قرار داد كه بخشي از اين فعاليتها بايد از اطرافيان و بخش ديگر را بازنشستگان مدنظر قرار دهند. كاهش استرس، و تغذيه مناسب و محافظت از جسم و جان و ارتباط معنوي از جمله فعاليتهاي ساده و اوليه اي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد. همچنين بازنشستگان نياز به برخورد محترمانه دارند و به نحوي شايسته بايد از تجربيات آنان به عنوان سرمايه اجتماعي بهره برد.
بازنشستگان و تكافل اجتماعي
انسان دوره هاي چندي را از سر مي گذراند كه از كودكي آغاز و تا پيري و كهنسالي ادامه مي يابد.
خليل منصوري نويسنده و پژوهشگر مسائل ديني و اجتماعي در گفت وگو با سرويس گزارش روز كيهان با اشاره به اين مطلب كه انسان ها تنها در دوراني بويژه نوجواني و ميانسالي توانايي بسياري دارند و مي توانند افزون بر تامين نيازهاي خود، دستگير ديگران شوند و كودكان و كهنسالان را تحت پوشش خود قرار دهند، نظرش را در مورد تكريم و احترام به افراد سالمند و بازنشستگان اين طور مطرح مي كند:
«با نگاهي به وضعيت دو دوره كودكي و كهنسالي بايد گفت كه وضعيت كهنسالان در جامعه بحراني تر از ديگران است؛ زيرا با آن كه دوران پيري و كهنسالي دوران استراحت آدمي است، زيرا قواي انساني تحليل رفته و توانايي انجام ساده ترين كارها و حل آسان ترين مسايل فكري و عقلي را ندارد؛ با اين همه توقع و انتظارات ديگران نسبت به وي بيش از پيش است. بسياري از مردم به ويژه كودكان از پيران و كهنسالان انتظاراتي دارند كه اگر برآورده نشود موجب خشم كودكان و شرم كهنسالان مي شود.»
وي در ادامه مي افزايد: «كودك و نوجوان از پدربزرگ ها و مادربزرگ هايشان انتظاراني دارند كه مي توان گفت در بسياري از اوقات بيرون از توان مالي و بدني آنان است. بدتر آن كه اين انتظارات گاه از سوي فرزندان نيز مطرح مي شود، اين گونه است كه كهنسالان و پيران به جاي آن كه در شرايطي قرار گيرند كه به استراحت و عبادت بپردازند مي بايست براي تامين انتظارات فرزندان خويش، بوسه بر استراحت و عبادت زنند و به تلاش جانكاهي رو آورند.»
منصوري به وضعيت درماني و سلامت جسمي بازنشستگان اشاره مي كند و مي گويد: «وضعيت حقوقي بازنشستگان به گونه اي است كه نمي توانند انتظارات خود و ديگران را برآورده سازند. در سنين پيري بسياري از بيماريها به جان آدمي مي افتد و هزينه هاي دارو و درمان را به شدت افزايش مي دهد. در اين دوره انتظارات فرزندان و بستگان بيش از پيش است و هر كسي انتظار دارد كه والدين بازنشسته برخي از انتظارات را چون مهماني و دعوت از خويشان را برآورده سازند در حالي هر يك از آن ها هزينه گزافي را تحميل مي كند كه حقوق بازنشستگي كفاف آن را نمي دهد. اين گونه است كه بازنشستگان و كهنسالان به جاي استراحت و عبادت ناچار مي شوند به كارهايي ديگر دست زنند تا موقعيت خويش را حفظ كنند و با سيلي كارهاي سخت و جانكاه صورت خويش را سرخ نگه دارند. برخي از بازنشستگان به رانندگي و مسافركشي رو مي آورند و برخي ديگر به نگهباني از تاسيسات و يا ساختمان هاي در حال ساخت مشغول مي شوند و يا به كارهاي ديگري كه موجبات دوري از همسر و استراحت را سبب مي شود مشغول مي شوند.»
اين نويسنده تصريح مي كند: «همان گونه كه اسلام، خواهان تقسيم ساعات روزانه خود به سه بخش استراحت، عبادت و كار مي شود همچنين دوره هاي زندگي انسان نيز اين گونه است كه مي بايست در بخشي تنها به استراحت و عبادت بپردازد و دلمشغولي ديگري به نام كار و هزينه و درآمد نداشته باشد. اين جاست كه اسلام، خواهان توجه خاص و ويژه به كهنسالان و بازنشستگان شده است. اين توجه به دو شكل عام و خاص صورت مي گيرد. به اين معنا كه گاه از همگان خواسته شده تا بخشي از درآمدهاي خود را به ديگران از جمله نيازمندان و درخواست كنندگان بدهند و نسبت به والدين و كهنسالان احترام كرده و احسان و انفاق نمايند؛ و گاه ديگر از مردمان و دولت اسلامي خواسته است تا نيازهاي كهنسالان و بازنشستگان را تامين كرده و به عنوان تكافل اجتماعي وضعيت آن را بهبود بخشند.»
وي مي گويد: «مسئله تكافل اجتماعي در اسلام و قرآن مورد توجه بوده است. خداوند در آيه 2 سوره مائده مي فرمايد:
«در كارهاي نيك و تقوا با يكديگر همكاري كنيد و در كارهاي گناه آلود و خصمانه با يكديگر همكاري ننمايند.» اين تعاون بر كارهاي نيك چيزي جز تكافل اجتماعي و رعايت ديگران نيست كه از جمله آنان بازنشستگان است. اميرمؤمنان علي(ع) براساس اين فرمان الهي و نيز فرمان هاي ديگر نسبت به بازنشستگان و كهنسالان توجه خاصي داشته است.»
سرمايه هاي عظيم تجربه
وقتي بازنشستگان را سرمايه هاي عظيم تجربه مي ناميم، وقتي آنها را الگوي كاملي از كار و تلاش و پشتكار معرفي مي كنيم و وقتي مقرر مي داريم پايه هاي پيشرفت جامعه بر دوش خسته اما پرتحمل اين قشر بي توقع بنا مي شود و شكل مي گيرد، متعاقب آن قدر و منزلت مناسب و متناسب با همراهي هاي آنان در دوران سخت اين جامعه را هم بايد در نظر بگيريم.
كاظم عسگري جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت وگو با گزارشگر كيهان نظرش را در مورد دلايل شغل مجدد بازنشستگان و ضرورت اصلاح قانون بازنشستگي در كشور اين طور بيان مي كند: «بازنشستگان در شروع دوران جديدي از زندگي خود نه تنها با مشكلات عديده و معمول زندگي، مثل بيماري و مسائلي از اين قبيل، دست و پنجه نرم مي كنند، كه دريچه اي از نارسايي هاي نامعمول و خارج از روال را در مقابل ديدگان خود گشوده مي بيند كه عدم توان رسيدگي به آنها و يا حداقل حل و فصل سريع آنها كه عموماً ريشه آن را در معضلات مالي بايد جستجو كرد، از بازنشستگان افرادي مشوش، ناآرام و ناتوان مي سازد.»
وي مي گويد: «همان گونه كه آمار خوشحال كننده افزايش سال هاي اميد به زندگي در جامعه نشر مي يابد، حكايت بازنشستگي بايد با حرارت بيشتري مورد توجه قرار گيرد، چون توجه به اين قشر كم گو و مسكوت جامعه، لزوم قوانين اجرايي تري را مي طلبد.»
اين استاد دانشگاه مي افزايد: «شايد در روح قانون در خصوص بازنشستگي و بهره گيري از ظرفيت هاي تمام نشده اين قشر توجهاتي را به وضوح ببينيم، اما عنايت به زير ساخت هاي اجرايي اين قوانين و نزديك ساختن آن با واقعيات فعلي جامعه، كاري ضروري و عملي غيرقابل اجتناب است.»
عسگري مي گويد: «امروزه در جامعه ما دوران بازنشستگي به واقع با آغاز دوران كاري ديگري وارد فاز جديدي شده است، بازنشسته از طرفي با هزينه ها و بار مالي فراوان از نوع فراهم آوردن بساط ازدواج، پذيرايي از دامادها و عروس ها و نوه ها و... مواجه است و از سوي ديگر با كاهش احترامات و به نظري، تنزل رتبه اجتماعي درگير مي شود.»
وي مي گويد: «خروج افراد قبل از سن بازنشستگي فيزيكي، آن هم درست در نقطه اوج كار و فعاليت، علي رغم اينكه فضاي بسيار خوبي براي تزريق روحيه جوان و جوان گرايي در سازمانها و مؤسسات باز مي كند، اما به علت عدم تامين كافي، فضاي ارزشمند و پربار پس از بازنشستگي را در نظر اين عزيزان كه بعضاً از قدرت مالي اداره زندگي فاصله گرفته اند، فضايي انتزاعي و دور از دسترس ايجاد كرده است.»
اين جامعه شناس در ادامه مي افزايد: «اندكي توجه به استانداردهاي بين المللي شئونات بازنشستگي ما را بر آن مي دارد كه در راستاي هرچه زيباتر شدن فضاي پربار دوران بازنشستگي گامهاي بلند و مؤثري برداريم، چرا كه هرگونه افزايش قيمت ها و تورم احتمالي، بيشترين لطمه را متوجه اين قشر باتجربه خواهد كرد، لزوم توجه به كار ثابت دوم پس از دوران بازنشستگي امروزه در واپسين سال هاي كار نخست به يك دغدغه اصلي تبديل شده و فضاي خدمتي افراد را در سالهاي پاياني كار و تلاش به شدت با نگراني همراه مي كند.» عسگري مي گويد: «مناسب است براي دوران بازنشستگي افراد شاغل، به شكلي قانوني و همه جانبه فكر شود تا ضمن ايجاد مجرايي جوان و تازه از ورودي نيروهاي خلاق و مبتكر و جوان بتوان از تجربه اين افراد در كنار آنان در دوران بازنشستگي بهره بيشتري برد تا ضمن تكريم مقام بازنشستگان و استفاده از تجارت ارزنده آنان در چتر مشاوره اي سازمانها امكان بهره مندي و تامين مالي آنان را به شكلي زيبا و درخور شئونات اين عزيزان فراهم كرد.»
هزينه هاي كمرشكن درمان
از تمام مشكلات و هزينه هاي ريز و درشت زندگي بازنشستگان كه بگذريم، هزينه هاي درمان و دارو و تامين مخارج آن مهمترين عاملي است كه عرصه را براي بسياري از سالمندان بازنشسته تنگ مي كند، چرا كه سالمندان مجبورند هزينه بيشتري براي درمان و خريد دارو بپردازند و نيازشان به معاينات و مراقبت هاي پزشكي بيشتر است.
يك سالمند 74 ساله كه چند سالي از دوران بازنشستگي اش مي گذرد، با بيان اين مسئله كه سالمندان به دليل شرايط خاص سني شان هميشه سر و كارشان به دارو و درمان مي افتد، مي گويد: شايد اين يكي از ويژگي هاي من و هم سن و سال هايم باشد كه وقتي به دليل بيماري به پزشك مراجعه مي كنيم، او نيز براي تشخيص دقيق راه درمان، فهرست بلند بالايي از انواع عكس و آزمايش و... را مي نويسد و به دستمان مي دهد، آن وقت است كه تازه اول نگراني-هاست. دغدغه درد و بيماري يك طرف و فكر و خيال هزينه هاي انواع و اقسام عكس و آزمايش هاي ساده و تخصصي هم يك طرف ديگر.» عبدالرضا آهويي مديرعامل كانون بازنشستگان سازمان بازنشستگي كشوري در گفت وگو با گزارشگر كيهان، با اشاره به اين مسئله كه صندوق بازنشستگي كشوري هميشه به فكر بازنشسته ها است، به اقدامات انجام شده در سال هاي قبل و روند افزايش حقوق بازنشستگان اشاره مي كند و مي گويد: «در سال 1301 مبناي پرداخت حقوق بازنشستگي 50 درصد بود، سپس در قانون استخدام كشوري به چهار پنجم مبناي كسر كسورات رسيد و در سال 1369 فوق العاده شغل هم جزو حقوق بازنشستگي پرداخت شد و از سال 1374 به بعد هم بازنشستگان صددرصد حقوق خود را دريافت مي كردند، كه در نهايت با تصويب قانون مديريت خدمات كشوري در هشتم مهر ماه 1386 به ازاي هر سال بيشتر از 30 سال خدمت، 5/2 درصد به حقوق بازنشستگان اضافه مي شود.»
وقتي از وي مي خواهم در مورد اين قانون كه از مهر 87 اجرا مي شود، توضيحات بيشتري بدهد، مي گويد: «در قديم مبناي قانون گروه شغلي و تحصيل بود، اما مبناي محاسبه حقوق در قانون مديريت خدمات كشوري امتيازي است كه فرد از شغل و وضعيت شغلي از نظر مدت خدمت و تحصيلات دوره هاي آموزشي كسب مي كند و به سيستم امتيازي معروف است.»
وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا اين سيستم به نفع بازنشستگان است يا خير، مي گويد: باتوجه به اينكه هر وقت قانون عوض مي شود، معمولا اصلاح پرداخت حقوق هم در آن لحاظ مي گردد و طبق قانون هر اصلاح حقوقي كه براي شاغلين در نظر گرفته مي شود، به تبع آن حقوق بازنشستگان هم بايد اصلاح شود، لذا، اين افزايش حقوق براي بازنشستگان هم وجود دارد.»
آهويي با اشاره به اينكه هنوز اصلاحات اين قانون تمام نشده و به طور كامل درصد افزايش حقوق ها طبق اين قانون استخراج نشده است، مي گويد:با اجراي اين قانون به طور متوسط 51 درصد به حقوق بازنشستگان اضافه مي شود كه در كمترين حالت6 درصدو در بالاترين 110 درصد است.
افزايش حقوق بازنشستگي و بار تورمي
آهويي در ادامه با اشاره به اينكه افزايش حقوق بازنشستگان مشكل زاست و در بازار ايجاد تورم مي نمايد، مي گويد: «مسئولان و دولتمردان بايد به جاي افزايش حقوق بازنشستگان مشكلات آنها را شناسايي و بخشي از هزينه هاي تحصيل، ازدواج و كار فرزندان بازنشسته ها را پرداخت كنند.»
وي به افزايش 9 درصدي حقوق بازنشسته هاي كشور در سال جاري اشاره مي كند و مي گويد: «هرگونه افزايش حقوق به اين قشر نه تنها باري از دوش آنها برنمي دارد، بلكه آنها را در دنياي مدرن و پيشرفته امروز با مشكلات جديدتري مواجه مي سازد.»
آهويي با اشاره به اينكه متوسط حقوق آبان ماه بازنشسته هاي كشوري در سال جاري 894/120/5 ريال مي باشد، در مورد هزينه درمان بازنشسته ها هم مي گويد: «حق بيمه بازنشسته هاي كشوري به سازمان خدمات درماني پرداخت مي شود و آنها هم طبق قانون دو نهم وجوه را براي دوران پيري ذخيره مي كنند. اما متاسفانه سازمان خدمات درماني هزينه هاي درمان را كاهش داده و از كارايي خود كاسته است. ضمناً ما براي بازنشسته ها بيمه تكميلي درمان داريم ولي روز به روز چون بيمه پايه از انجام وظيفه خود شانه خالي مي كند و يا مصوباتي را در شوراي درمان مي گذارد، از پرداخت هزينه طفره مي رود، بنا بر اين قوانين سازمان خدمات درماني نياز به اصلاح دارد تا بيمه شدگان براي درمان هيچ مبلغي پرداخت نكنند.»
وي نظرش را در مورد اصلاح قانون بازنشستگي اين طور بيان مي كند: «فعلا ما نمي توانيم اين كار را انجام دهيم چون بايد ابتدا صندوق پايه اصلاح شود و سپس معضلات اجتماعي شناسايي گردد تا در نهايت اصلاح مفيدي صورت گيرد.»
هادي بندلي زاده مسئول امور اداري سازمان تامين اجتماعي دامغان نيز با اشاره به اينكه 65 درصد بازنشسته هاي شهرستان مشمول بيمه تامين اجتماعي هستند در پاسخ به خبرنگار كيهان در مورد رفع مشكلات بازنشسته ها براي جلوگيري از شغل دوم مي گويد: «به جاي افزايش حقوق اين قشر جامعه بايد به آنها در هزينه هاي مختلف زندگي كمك هاي ويژه اي صورت گيرد.»
آقاي بندلي زاده با تاكيد بر اينكه در عصر ارتباطات نياز افراد با سي سال قبل متفاوت شده است، خاطر نشان مي كند: «كمك هزينه هاي تحصيلي و ايجاد اشتغال براي فرزندان بازنشسته ها، ايجاد تسهيلات براي ازدواج و تامين مسكن آنها، ارائه بن و كمك هاي غيرنقدي در اين راستا بسيار كارساز و مفيد فايده خواهد بود.»
وي اضافه مي كند: «بايد يك زندگي متوسط همراه با كرامتي كه در خور و شايسته بازنشسته ها باشد را براي آنها فراهم كنيم، البته ناگفته نماند كه در دولت نهم تسهيلات ويژه و خاصي چه از نظر درماني و چه از نظر امكانات رفاهي براي اين قشر پرتلاش و سخت كوش فراهم شده است، اما در اين زمينه هنوز جاي كار بيشتري وجود دارد.»
گزارش روز

 

(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14