نگاهي به راهكارهاي تقويت ارتباط جوانان با مساجد

سيدكاظم موسوي
هر جا سخن از مسائل تربيتي است اولين و مهمترين پايگاهي كه بايد مورد توجه قرار گيرد، خانواده است. بسيار روشن است كه بسياري از رفتارهاي ما در خانواده پي ريزي شده است.
خانواده در تربيت كودك آنچنان اهميتي دارد كه گروهي از روانشناسنان معتقدند كه شخصيت بچه ها در 5 سال اول زندگي شكل مي گيرد و تمامي مشكلات ما به اين دوره بر مي گردد.
يكي از جنبه هاي مهم يادگيري، يادگيري مشاهده اي است، كه بنا به اين نظريه، ما انسان ها با ديدن رفتار ديگران ياد مي گيريم به گونه اي خاص عمل كنيم. فرزندانمان نيز با ديدن رفتارهاي والدين ياد مي گيرند كه اعمال خاصي را انجام دهند. لذا تقليد رفتار والدين در دوران پيش عملياتي (7-2 سالگي) به وضوح ديده مي شود مثلا دختر خانمي با انداختن چادر بر سر، به تقليد نماز خواندن مادر مي پردازد. بنابر اين والدين با تشويق مناسب مي توانند نوعي نگرش مثبت، نسبت به نماز در ذهن كودك ايجاد نمايند، مثلا لبخند مادر و گفتن جملاتي شيرين به كودك، به نوعي مبين تأييد اين نوع حركت مي باشد.به نحوي كه بنا به نظريه روان شناسان رفتارگرا، تقويت در تثبيت و شكل گيري رفتار بسيار اثرگذار است. مسئله مهم ديگر در تربيت الگوپذيري است. ما انسانها به الگو نيازمنديم، در خانواده بهترين الگوي بچه ها مي تواند پدر ومادر باشند و چنانچه پدر و مادر، الگوي خوبي براي بچه ها باشند، در شكل گيري رفتار آنها بسيار اثرگذار هستند. بچه هائي كه شاهد حركت سپند گونه والدين در وقت نماز هستند قطعاً بر اين مهم توجه بيشتري خواهند داشت. البته هر چه رابطه عاطفي بهتري با فرزندان برقرار شود، اثرگذاري آنها بيشتر است هر چند پند و نصيحت هم اثراتي دارد، اما رفتار الگو، ازاثرگذاري بيشتري برخوردار است شايد هم بر اين اساس گفته اند؛ صداي عمل بلندتر است. در مدرسه نيز بهتر آن است كه مدير و كاركنان مدرسه و معلمين بزرگوار الگوي خوبي براي شاگردان باشند. به خصوص معلمين محبوب وقتي در نماز جماعت حاضر مي شوند، گرايش به سمت نماز و نماز جماعت را در دانش آموزان تقويت مي كنند. لذا چنين كودكاني، وقتي به دوره نوجواني و جواني مي رسند يقيناً گرايش بيشتري به طرف نماز و مسجد دارند.
از كارهاي مثبتي كه والدين مي توانند انجام دهند؛ همراه بردن فرزندان براي شركت در نماز جماعت و ساير مراسم هاي مذهبي است كه مي توانند از مزاياي بسياري برخوردار باشند، كه از جمله آنها گرايش مثبت به مسجد و مناسك ديني، تقويت اعتماد به نفس و عزت نفس و همچنين ارتقاء سطح ارتباطات اجتماعي است. البته شايسته است كه حضور فرزندان در مساجد و مراسم هاي مذهبي، با بار عاطفي مثبت همراه باشد و خاطرات خوشايندي در ذهن خصوصاً در دوران بزرگسالي ايجاد كند.
ساير عوامل اثرگذار در تربيت هم بايد همخوان با والدين و اولياء مدارس باشند. به عنوان نمونه استفاده از چهره هاي جذاب و فضاي معنوي مطلوب، مي تواند در اين امر مهم باشد.
در اين بين توجه به فضاي مسجد هم در ترغيب جوانان به سمت نماز بسيار موثر است و جا دارد به نكاتي مهم در اين باره توجه كرد:
1- بدليل اينكه گرايش به زيبائي و پاكيزگي در ذات انسان است و انسان فطرتاً زيبايي را دوست دارد لذا با تميز نگه داشتن و آراستن فضاي دروني و بروني مسجد، مي توان گرايش به سمت مسجد را در كودكان و جوانان تقويت نمود.
2- روحاني مساجد (امام جماعت) نقش مهمي در ترغيب جوانان بسوي مسجد و مراسم هاي معنوي دارد. روحاني مسجد ضمن توجه به آراستگي و پاكيزگي ظاهر خويش بايد با روان شناسي نوجواني و جواني نيز آشنا باشد، تا بتواند ارتباط بهتر و مؤثرتري با آنان برقرار نمايد.
در اين صورت روحاني يي كه نياز جوان و نوجوان را بخوبي مي شناسد، بهتر مي تواند نوجوان را در اين دوره بحراني و پرتلاطم راهنمايي كند لذا ضمن درك اوضاع دروني آنها، طرف مطمئن و مورد اعتمادي نيز بشمار مي رود.
3- برنامه هاي مساجد در مناسبتهاي مختلف بايد برانگيزاننده باشد، چرا كه فضاي نوراني مسجد نقش مهمي در جذب جوانان به سوي اين مكان مقدس دارد. بنابر اين استفاده از افراد هنرمند، خوش سليقه و جوان پسند براي تزئين محراب مساجد و همچنين مراسم هاي معنوي و در صورت امكان بهره مندي از فكر و سليقه جوانان و حتي استفاده از خود آنان در تزئين فضاي دروني و بروني مسجد بسياراثرگذار است.
درخاتمه به ذكر يك نمونه عيني از اين نوع مسائل به عنوان حسن ختام عرايضم مي پردازم.
در يكي از مساجد شهرمان كه در ماه مبارك رمضان حضور پرشكوه جوانان در مسجد را شاهد بوديم، بررسي كه كردم، متوجه شدم كه اولا روحاني جوان مسجد از ظاهري آراسته و جذاب برخوردار است و آنچنان فضاي ارتباطي را با جوانان دلپذير ساخته كه رابطه اش با آنان بي شباهت به رابطه مراد و مريد نيست.
در اين مسجد از جوانان در كارهاي مختلف مثل عطر و گلاب پاشي، پخش شيريني و شكلات در ايام خاص، انتظامات و... استفاده شده بود.
زيرزمين مسجد را به كلاسهاي نقاشي، قرآن و انواع وسائل بازي و سرگرمي اختصاص داده، طوري كه ضمن فراهم نمودن مكان مناسبي براي انجام فعاليت هاي لذت بخش براي كودكان، در عين حال گرايش به سمت مسجد را در آنان تقويت نموده و خاطرات مثبتي را در ذهن آنها ايجاد مي نمايد طوري كه مادران با فراغ بال در مسجد پيگير فعاليت هاي مذهبي خود هستند و خاطرشان از بچه ها و فضاي بازي آنها آسوده است، زيرا كه مربيان دلسوز در فضائي معنوي و دور از ناهنجاري هاي اجتماعي مراقب آنها هستند.
در مناسبتها مسابقات با جوائز ارزنده (كه هزينه هاي آنها از كمك هاي مردمي تامين مي شود) تدارك ديده شده بود.
برنامه هاي تفريحي و زيارتي متعدد همراه با جوانان برگزار مي شد.
با چنين تمهيداتي بود كه ما شاهد صحنه هاي زيبائي بوديم. در ماه مبارك نماز مغرب و عشاء اول وقت خوانده مي شد، جوانان در مسجد مزبور كه فضاي نسبتاً وسيعي هم دارد آنچنان حضور مي يافتند كه پيدا كردن جا براي كساني كه دير مي رسيدند مشكل بود.
نتيجه صحبت اينكه جوان حقيقت جو است و دنبال حقيقت، اگر شرايط را بخوبي فراهم كنيم دل آماده آنها،پذيرا خواهد بود. در غير اينصورت علاوه بر اينكه در برابر از دست رفتن اين سرمايه هاي عظيم همه پاسخگو هستيم از سوي ديگر دشمن با انواع برنامه هاي هدفمند و حساب شده در تباه كردن و جذب آنان از ما پيشي خواهد گرفت.
آنگاه ما مانده ايم و جواناني كه بي بهره از فروغ معنويت ، بهار خزان زده اي را يدك مي كشند.
خلاصه آنكه؛ ايجاد هر رفتاري نياز به زمينه هايي دارد و ارتباط جوانان با مساجد نيز از اين قاعده مستثني نيست. همچون بسياري رفتارهاي ديگر بايد زير ساخت هاي چنين رفتاري در خانواده پي ريزي شود و والدين با الگو بودن و تقويت گرايش مثبت به سمت نماز اين رفتار را در فرزندان نهادينه كنند و در تحكيم آموزش هاي خانواده، مدرسه، رسانه ها و ساير عوامل تاثيرگذار نيز موظف به همراهي با خانواده باشند.
فضاي فيزيكي و رواني مسجد هم بايد مورد توجه جدي قرار گيرد؛ در اين صورت است كه جوانان گرايش بيشتري به سمت مسجد و نماز جماعت پيدا مي كنند.
به اميد حضور پرشكوه جوانان در مسجد و صفوف مستحكم نماز جماعت.

زندگي در دنيايي از تشعشعات

معاون فني مركز سلامت محيط كار وزارت بهداشت در خصوص ضرورت افزايش سطح آگاهي مردم با كليات بهداشت پرتوها مي گويد : درمحيطي سرشار از احتمال آسيب هاي ناشي از انرژي هاي پرتوي طبيعي و مصنوعي، سطح آگاهي عمومي جامعه ما در برابر واقعيت هاي اين امواج و راهكارهاي كاهش آسيب هاي اجتناب ناپذير آنها بسيار پايين است و افزايش اطلاعات كلي جامعه درحوزه بهداشت پرتوها بايد به عنوان ضرورتي جدي مورد توجه قرارگيرد.
مهندس علي گوراني با بيان اين كه انسان دردنيايي از تشعشعات زندگي مي كند كه در طول شبانه روز به صورت طبيعي و مصنوعي مقدار زيادي از اين تشعشعات را دريافت مي كند، گفت: تشعشعات شكلي از انرژي هستند كه به دو دسته يونيزان ها و غير يونيزان ها تقسيم مي شوند. يونيزان ها مانند امواج راديولوژي، راديوتراپي، و پزشكي هسته اي، آن دسته از تشعشعاتي هستند كه مقدار انرژي آنها به حدي است كه مي تواند باندهاي شيميايي بافت هاي بيولوژيكي را بشكند.
به گفته وي، انرژي پرتوهاي غيريونيزان درحد پرتوهاي يونيزان نيست و توان شكستن باند شيميايي بافت بيولوژيكي بدن را ندارد و در مجموع آسيب هاي خفيف تري را به بدن وارد مي كنند. پرتوهاي يونيزان و غيريونيزان هر دو در طيف امواج الكترو مغناطيس هستند اما، معمولاً عموم مردم تنها غيريونيزان ها را شامل امواج الكترو مغناطيس مي دانند. به عبارت ديگر الكترون ها با حركت خود ميدان هاي الكتريكي و مغناطيسي به وجود مي آورند كه بسته به شدت اين ميدان ها، بدن در صورت قرارگرفتن درمعرض اين پرتوها از آنها تاثير مي پذيرد؛ چرا كه انسان موجودي بيولوژيكي است وهرچه جذب انرژي در بدن از يك ميزاني بيشتر شود، قطعا بدن از آن متاثر مي شود.
وي،از اشعه ماوراء بنفش، مادون قرمز، امواج راديويي، امواج RE (راديو فركانس ها) به عنوان پرتوهاي غيريونيزان نام برد و گفت: هرچند انرژي اين دسته از پرتوها پايين است اما اگر با توان زيادي ساطع شوند مي توانند عارضه هايي را ايجاد كنند كه عمده ترين عارضه آنها توليد حرارت در سطح بدن است. بر اين اساس بافت هايي از بدن كه به حرارت حساس ترند در قبال اين پرتوها درمعرض خطر بيشتري قراردارند.
به گفته مهندس گوراني، بافت هايي به حرارت حساسند كه گردش خون در آنها كند باشد. به عنوان مثال بافت چشم از آنجا كه از عروق خوني كمتري برخوردار است، گردش خون كمتري هم دارد و با توجه به اين كه حرارت ايجاد شده ناشي از تابش امواج غيريونيزان درچشم، دير هنگام از بين مي رود، احتمال اين كه بافت چشم دچار آسيب شود نسبت به ساير بافت هاي سطحي بيشتر است. برهمين اساس است كه ايران در گروه كشورهايي است كه بيماري «آب مرواريد»، سرطان پوست و پيرپوستي زود رس در آن بالاست و سرطان پوست حدود 5/15درصد سرطان ها را شامل مي شود. اين عوامل از آنجا ناشي مي شود؛ چرا كه پرتوها و همچنين حفاظت بدن درمقابل پرتوها از جمله نور خورشيد به خوبي به مردم آموزش داده نشده است.
وي با بيان اين كه درمورد امواج راديويي و تلويزيوني هم اين مشكلات وجود دارد با ابراز نارضايتي از عدم اطلاع رساني كافي در زمينه حفاظت بدن درمقابل اين امواج گفت: مردم اطلاع كمي از انرژي هاي ساطع شده از گيرنده ها و فرستنده هاي امواج راديويي مانند دكل هاي تلفن همراه، ديش هاي ماهواره اي، دكل هاي FMو... دارند يا حتي كمتر پيش مي آيد افراد به مكانيزم عملكرد فر مايكروويو درمنازل توجه كنند.
مهندس گوراني برخي اظهار نظرها مبني بر سرطان زا بودن مواد غذايي كه درمايكروويو طبخ مي شوند را فاقد اساس علمي خواند و دراين باره گفت: سرطان پديده اي مولتي
فاكتو ريال است و عوامل زيادي دست به دست يكديگر مي دهند تا سرطان را بوجود آورند؛ اما هر پديده اي مي تواند تشديد كننده بيماري سرطان باشد. مايكروفر جايگزين مناسبي براي پخت سنتي است؛ اما به اين مفهوم نيست كه هيچ ايراد و محدوديتي ندارد. بايد محدوديت هاي اين دستگاه به خوبي به مردم آموزش داده شود. از طرف ديگر در دنياي واقعيات، هر وسيله اي در كنار مزاياي خود معايبي هم دارد؛ بنابراين جامعه بشري بايد هر وسيله اي را به نحوي به كار گيرد كه از سودمندي هاي آن بيشتر بهره گرفته و عوارض آن را به حداقل برساند. اين در حالي است كه متأسفانه در كشور ما الزامات بهره برداري صحيح تكنولوژي به مردم آموزش داده نمي شود.
خطرات لامپ هاي كم مصرف
براي سلامت بدن پس از شكسته شدن
پروتكل جمع كردن لامپ هاي كم مصرف هنگام شكستن، به مردم آموزش داده شود
وي در ادامه به لامپ هاي كم مصرف به عنوان يكي از منابع امواج غيريونيزان اشاره كرد و اين لامپ ها را نسبت به لامپ هاي رشته اي ارجح دانست و گفت: اگرچه بايد اين لامپ ها حتما جايگزين لامپ هاي رشته اي شوند اما نحوه استفاده و بهره برداري از اين لامپ ها به منظور كاهش خطرات احتمالي استفاده غيرصحيح بايد به مردم آموزش داده شود، بايد متوجه بود كه لامپ هاي كم مصرف كاملا با لامپ هاي رشته اي متفاوت هستند. لامپ هاي فلورسنت فشرده و كم مصرف نبايد شكسته شوند؛ چرا كه اين مكانيزم توليد نور در اين لامپ ها با استفاده از تحريك الكتريكي بخارات فلز سنگين جيوه است. پس اگر اين لامپ ها شكسته شوند بخارات جيوه آزاد مي شود بنابراين بايد مردم آموزش ببينند كه اين لامپ ها حتي الامكان شكسته نشوند و اگر هم شكسته شد مردم بدانند چطور لامپ شكسته شده را جمع آوري كنند كه خطرات كمتري متوجه آنها شود. (جيوه جزو فلزات سنگين است و فلزات سنگين براي همه افراد پرخطر است اما براي مادران باردار، جنين و كودكان خطرات بيشتري دارد.)
وي با انتقاد از اطلاع رساني ضعيف در رابطه با امواج و نحوه محافظت از بدن در برابر آنها، گفت: با خيز بشر براي استفاده از انرژي تشعشعات، به نظر مي رسد بايد انقلاب رسانه اي هم اتفاق افتد و تشعشعات به خوبي به مردم معرفي شوند؛ چرا كه افراط و تفريط در هر شكل از انرژي انسان را متضرر مي كند.
بهداشت ميدان هاي الكترومغناطيسي به مردم آموزش داده شود
شدت ميدان مغناطيسي يك سشوار، كمتر از يك دكل برق نيست
مهندس گوراني با اشاره به بهداشت كاربري انرژي هاي هسته اي و امواج الكترومغناطيس در دنيا گفت: دنيا معتقد است كه بايد بهداشت ميدان هاي الكترومغناطيس را به مردم شناساند. به عنوان مثال مردم بايد بدانند شدت ميدان مغناطيسي كه يك سشوار روشن در اطراف سر ايجاد مي كند كمتر از يك دكل برق نيست. يا يك كودك نبايد اطراف ماشين لباسشويي روشن به دليل ايجاد ميدان مغناطيسي شديد، قرار داشته باشد. همچنين عموم جامعه بايد بدانند كه تلويزيون يك منبع مولد اشعه است، بنابراين چگونگي حفاظت از اين اشعه ها بايد آموزش داده شود.
وي گفت: براساس ذرات الكترون، دو ميدان الكتريكي و مغناطيسي در اطراف مسير حركت الكترون ايجاد مي شود كه اگر انسان در اين ميدان ها قرار گيرد، انرژي اين ميدانها به بدن وي منتقل مي شود. بسته به اين كه اين الكترون در چه سيستمي به كار گرفته شده باشد شدت اين ميدان ها متفاوت است. هر چه شدت ميدان ها بيشتر باشد بدن انسان بيشتر در معرض خطر قرار مي گيرد.
معاون فني مركز سلامت محيط و كار وزارت بهداشت با اشاره به اصل ALARA (به حداقل موجه شدني رساندن) در دنيا در رابطه با محافظت بدن از تشعشعات طبيعي و مصنوعي اشاره كرد و گفت: براين اساس تا حد امكان بايد پرتوگيري بدن كمتر شود. در اين زمينه بايد سه اصل رعايت شود؛ ابتدا آن كه تا حد امكان فاصله از منابع اشعه كاهش يابد زيرا انرژي تشعشعات به نسبت عكس و مجذور فاصله كم مي شود. بنابراين هر چه فاصله از منابع مولد اشعه بيشتر باشد مطلوب تر است.
وي به كاهش زمان پرتوگيري در اصل ALARA اشاره كرد و افزود: بر اين اساس نيز لازم است تا حد امكان منابع مولد اشعه را شناخته و زمان در معرض قرارگيري را كوتاه كرد. سومين مسئله نيز ايجاد حفاظ در برابر منابع مولد اشعه است. به اين ترتيب زماني كه نمي توان فاصله و زمان را رعايت كرد بايد ميان بدن و منبع مولد اشعه مانعي ايجاد شود تا انرژي به بدن منتقل نشود. اين مانع براي اشعه هاي مختلف، متفاوت است. به عنوان مثال در راديولوژي بايد سرب كوبي شود؛ چرا كه سرب مي تواند اشعه X را كاهش دهد.
وي در ادامه با تاكيد بر آن كه هر وسيله اي كه تمركز انرژي را سبب شود، پرخطرتر است، ادامه داد: به عنوان مثال موبايل، امواج پراكنده در فضا را جذب مي كند و اين امواج را در يك قسمت بدن متمركز مي كند كه طبعا آن قسمت از بدن با عارضه بيشتري مواجه مي شود.
مهندس گوراني در پايان با تاكيد بر لزوم آشنايي مردم با كليات بهداشت پرتوها، در گفتگو با ايسنا افزود: لازم است كه با آموزش هاي ارايه شده، مردم حتي الامكان خود را در معرض خطر پرتوها بويژه انرژي هاي تمركز يافته قرار ندهند؛ چرا كه انرژي تمركز يافته مي تواند مشكلاتي را به دنبال داشته باشد.
بنابراين لازم است افراد ابتكاراتي انجام دهند كه مانع از برخورد انرژي متمركز به بدن شوند؛ چرا كه همان انرژي در صورت پراكنده شدن در سطح بدن، طبعا كمتر مشكل ايجاد مي كند.