E-mail:shayanfar@kayhannews.ir

نماز جمعه اي كه هاشمي آن را «امامت» كرد

رئيس مجمع تشخيص مصلحت در خطبه هاي نماز جمعه با اشاره به حضور بي سابقه و آزادي كامل مردم در انتخابات اعلام كرد: «همه بايد به قانون قانع باشيم». وي همچنين از عدم استفاده از فرصت پنج روزه مقام معظّم رهبري و شوراي نگهبان اظهار تأسف كرد و وحدت را نياز بيش از پيش امروز دانست. هاشمي رفسنجاني در ابتداي سخنان خود در تذكري به نمازگزاران، گفت: «جايگاه نماز جمعه و قداست آن با اظهارات و شعارهايي كه جنبه عمومي و اصولي ندارد، آلوده نشود». هاشمي رفسنجاني گفت: «امروز دشمن در صدد است تا حقانيت و صلاحيت اسلام را زير سؤال ببرد اما موفق نخواهد شد». هاشمي رفسنجاني با بيان اين كه پيامبر اسلام بسيار مواظب حقوق مردم بود تا حق ّ هيچ كس در قلمرو حكومتش ضايع نشود، به سال آخر عمر شريف پيامبر اسلام اشاره كرد و گفت: «ايشان در روزهاي آخر با كمك ديگران و با زحمت به مسجد رفت و فرمود امروز براي خداحافظي آمده ام و اگر كسي حقّي به گردن من دارند، بگويند آن را ادا كنم چرا كه قيامت بسيار سخت است». هاشمي رفسنجاني با اشاره به موضوع برگزاري انتخابات دهمين دوره رياست جمهوري در كشورمان اظهار داشت: «به خواست خدا در انتخاباتي كه انجام شد، رقابت خوبي شكل گرفت و ما خيلي خوب شروع كرديم و مقدمات خوبي انجام شد و يك رقابتي بود كه 4 نفري كه از نظر شوراي نگهبان صالح تشخيص داده بودند، آمدند و رقابت كردند و رقابت را هم خوب انجام مي دادند. » وي ادامه داد: « مردم در اين فضا اميدوار شدند و با آزادي كامل در انتخابات و حضور بي سابقه اي از خودشان نشان دادند». رئيس مجلس خبرگان بيان كرد: «شما مي دانيد همه چيزمان در قانون اساسي برخاسته از رأي مردم است، رهبري، رئيس جمهور، مجلس، شوراها و غيره را همه مردم با رأي خودشان مشخص مي كنند و هميشه مردم بودند و اين حكومت ديني است و اين جمهوري اسلامي است و يك لفظ تشريفاتي نيست؛ هم جمهوري است و هم اسلامي». هاشمي رفسنجاني در ادامه خطبه هاي نماز جمعه اين هفته تهران با بيان اين كه اگر مشكلاتي پيش نمي آمد به وسيله اين انتخابات ما در 30 سالگي انقلاب بهترين گام بزرگ را در جهت تحقق اسلامي برمي داشتيم، اظهار داشت: «من الان نمي خواهم بگويم كه اين گام را برنداشتيم، اما مي خواهم بگويم چرا اين طور شد؟» وي افزود: «آنچه من مي فهمم و راه حل از آن بيرون مي آورم اين است كه اواخر دوران تبليغات دچار ترديد شديم، يعني افرادي پيدا شدند كه ترديد كردند و به هر دليلي، اعم از تبليغات نادرست و يا عمل نادرست صدا و سيما و يا چيزهاي ديگر باعث شد بذر ترديد در ذهن مردم پيش بيايد و ما ترديد را بدترين مصيبت مي دانيم». وي با طرح اين پرسش كه چه كار بايد بكنيم كه اين اتفاق بيفتد؟ افزود: «من چند پيشنهاد به ذهنم مي رسد كه البته اين پيشنهاد را با جمعي از اعضاي خبرگان و اعضاي مجمع تشخيص مصلحت نظام كه به فكر آنها اعتماد دارم، مطرح كردم و به اين جا رسيديم كه آنها را به عنوان راه حل مطرح مي كنم كه شايد ديگران بپذيرند و عمل كنند». رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام افزود: «مسأله مهم ما اين است كه آن اعتمادي كه مردم را با آن وسعت وارد ميدان كرد و امروز مقداري مخدوش شده است را برگردانيم». هاشمي رفسنجاني در ادامه در تبيين راه حلهاي خود براي بازگرداندن اعتماد مردم اظهار داشت: «اوّل از همه، همه ما اعم از نظام، حكومت، دولت، مجلس، نيروهاي نظامي، انتظامي و امنيتي و مردم يعني باصطلاح معترضان بايد در چارچوب قانون حركت كنيم. چرا كه اگر از قانون تجاوز كنيم ديگر هيچ مرزي ندارد». وي با بيان اين كه متأسفانه از اين فرصت 5 روزه اي كه رهبري انقلاب به شوراي نگهبان دادند و گفتند كه عقلا و موجهين را بياوريد تا بررسي كنند و اعتماد مردم را جلب كنيم استفاده خوبي نشد، ادامه داد: «من الان نمي خواهم بگويم كه تقصير چه كسي بود، ولي به هر حال نشد؛ آن گذشت و از آن مرحله گذشتيم و الان مرحله ديگري است و فكر مي كنم براي آينده و براي اتحاد و براي جلوگيري از خطر نظام و حفظ اين ارزشهايي كه انقلاب خلق كرد و براي اين بناي باشكوهي كه امام راحل و خون شهدا و مجاهدتهاي مردم بنا نهاد در اين مقطع مي توانيم كارهايي انجام دهيم و اگر اين دو كار را بپذيريم كه اقدامات قانوني باشد و راه براي مناظره و مذاكره و استدلال و مباحثه باز باشد، شايد در مدت كوتاهي بتوانيم به قناعت برسيم». رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام در ادامه سخنان خود گفت: «لازم نيست در اين شرايط افرادي را به اين نامي كه الان هست در زندان داشته باشيم، بلكه بايد اجازه دهيم اينها بيايند و به خانواده هايشان برسند و نگذاريم به خاطر زنداني بودن يك عده دشمنان ما را سرزنش و شماتت كنند و به ما بخندند و براي ما نقشه بكشند». هاشمي رفسنجاني افزود: «بعد از آن مسأله بعدي ما اين است كه از آسيب ديدگان حوادثي كه اتفاق افتاد، بايد همدردي و دلجويي شود و آنهايي كه عزادار هستند بايد به آنها تسليت بدهيم و دل آنها را دوباره به نظام نزديك كنيم و اين كار شدني است. كساني كه وفادار به انقلاب باشند و ببينند نظام به سراغ آنها مي روند، زود مي توانند با دل و جانشان با ما همراهي كنند، لذا بايد از آنها دلجويي كنيم و با سعه صدر برخورد كنيم و لازم نيست عجله داشته باشيم و خودمان را گرفتار كنيم». هاشمي رفسنجاني در ادامه سخنان خود ضمن تأكيد بر لزوم حفظ حرمت مراجع گفت: «مراجع هميشه پشتيبان نظام و حقيقتاً بدون توقع بوده اند، بنابراين چرا بايد بعضي از آنها برنجند، در حالي كه بايد آنها را حفظ كنيم و پشتيبان آنها و متكي به آنها باشيم». وي ادامه داد: «اگر اين يكپارچگي را فراهم كنيم اميدوارم اين خطبه نمازجمعه شروع يك تحولي در آينده باشد و بتوانيم از اين مشكل كه مي توان متأسفانه اسم «بحران» براي آن گذاشت بخوبي عبور كنيم و دوباره شاهد همدلي و همرزمي و همراهي و رقابت سالم باشيم و هرچي كه مردم خواستند همان گونه باشد».
پس از پايان نمازجمعه هواداران موسوي كه در اثر سخنان هاشمي تحريك شده بودند در برخي خيابانهاي اطراف دانشگاه اقدام به روشن كردن آتش و سر دادن شعارهاي عليه نظام و دولت پرداختند كه بنا به اطلاعيه ناجا منجر به دستگيري تعداد 40 نفر از آنان شد. 1
سخنان هاشمي رفسنجاني در خطبه هاي نماز جمعه تبديل به وضعيتي شد كه وي از اين تريبون حرفهايي را تكرار نمود كه طي هفته هاي قبل در سخنان و بيانيه هاي موسوي منعكس شده بود. اين سخنان با واكنشهاي متفاوتي روبه رو شد اعظم طالقاني (دبيركل ّ جامعه زنان انقلاب اسلامي) با استقبال از سخنان هاشمي از علما و مراجع تقليد خواست از اين سخنان حمايت كرده و براي راهكارهاي ارائه شده از طرف وي براي برون رفت از وضعيت فعلي چاره انديشي كنند. 2 رسول منتجب نيا (قائم مقام حزب اعتماد ملي) گفت: «آقاي هاشمي طبيعتاً از موضع خودشان صحبت مي كنند و انتظاري نيست كه دقيقاً حرفهاي موسوي - كروبي و يا صرفاً حرف گروههاي اصلاح طلب را بزنند. »3
عبدالله نوري (وزير سابق كشور) با حمايت از خطبه هاي هاشمي رفسنجاني اعلام كرد كه هاشمي تحت فشار است. نوري همچنين روحيه بالاي همسر و اعضاي خانواده هاشمي را مورد ستايش قرار داد. 4
گروهك نهضت آزادي نيز با انتشار نامه اي خطاب به هاشمي اظهار همدلي و همدردي كرد. اين گروه در نامه خود نوشت: «همان گونه كه اطلاع داريد كشور وضعيت بحراني را تجربه مي كند. ريشه بحران موجود در زياده خواهي اقليتي است كه برخلاف خواست جمعي مردم، اما به نام آنان قصد دارد همچنان بر مصدر حكومت بماند و رأي و نظر خود را به مردم تحميل كند. »5
راديوفردا از قول محسن مخملباف (سخنگوي ستاد انتخاباتي موسوي در خارج از كشور) گفت: «صحبتهاي آقاي هاشمي خلاف انتظار من بود، هرچند كه براي جنبش سبز حضور مردم مهمتر از صحبتهاي آقاي هاشمي قلمداد مي شد» مخملباف با بيان اين كه از ديد كساني كه آقاي هاشمي را جزو سيستم مي دانند، مواضع او با اين سخنان شفاف شد و اين ريزش در سيستم است، به نقش خانواده هاشمي در اين ريزش اشاره كرد و گفت: «بخصوص نبايد نقش خانواده هاشمي را در اين ميان ناديده گرفت .فائزه هاشمي طي دو دهه گذشته هميشه مواضع روشني به نفع دموكراسي خواهي داشته است. من اطلاع دقيق دارم كه خانواده آقاي هاشمي در يك ماه اخير بسيار مؤثر بوده و هر وقت آقاي هاشمي خواسته كمي متمايل به راست شود با خشم فرزندان خود روبه رو شده است و آنها توانسته اند مواضع متعادل تري را به او تحميل كنند. »6
راديو فردا همچنين از قول مرتضي الويري (عضو ستاد كروبي) گفت: « نماز جمعه آقاي هاشمي منحصر به فرد بود و مسائلي كه ايشان مطرح كرد، فراتر از انتظار اصلاح طلبان از وي بود. خيلي از دوستان را ديدم كه گفتند مطالب آقاي هاشمي بيش از انتظارات ما بود»7مسعود سفيري (روزنامه نگار مقيم آمريكا) در گفتگو با راديو زمانه بيان داشت: « اصلاح طلبان و امثال خاتمي و موسوي اميدوارند آقاي هاشمي تبديل به سنگري كه نياز دارند و در اختيار ندارند، بشود». 8
شيرين عبادي در گفتگو با دويچه وله آلمان و در پاسخ به اين سؤال كه آيا انتقادهاي مستقيم و غيرمستقيم آقاي هاشمي به حكومت را مي توان به معناي تفاهم با اپوزيسيون تعبير كرد گفت: «هم بله و هم خير آنچه آقاي رفسنجاني گفتند عين همان است كه اپوزيسيون مي گويد ولي اين تمام حرف اپوزيسيون نيست». 9
حشمت طبرزدي كه روزگاري با انتشار نشريه پيام دانشجو به نقد عملكرد مالي و سياسي خاندان هاشمي مي پرداخت، در مصاحبه با راديو فردا گفت: «من جزء منتقدان سرسخت آقاي رفسنجاني بودم و درنهايت به عنوان مخالف كليت جمهوري اسلامي درآمدم. ولي اكنون شرايط خيلي تغيير كرده است. در شرايط فعلي آقاي رفسنجاني به يك اپوزيسيون دروني نظام تبديل شده و كسي كه اكنون صحبت مي كند ديگر همان رفسنجاني سابق نيست. آقاي رفسنجاني يكي از سخنان تاريخي خود را مطرح كرد. او با صراحت اعلام كرد كه رژيم با بحران روبه رو است و اعتماد مردم از حكومت سلب شده است». 10
روزنامه انگليسي ايندپندنت در گزارشي پيرامون خطبه هاي نماز جمعه نوشت: « هاشمي رفسنجاني در سخناني كه تقويت كننده مخالفان بود به صراحت از برخي نهادهاي حكومتي در ايران انتقاد كرد» اين روزنامه در ادامه گزارش خود افزود: «رفسنجاني اكنون اصلي ترين حامي جريان مخالف در درون حاكميت ديني ايران است». شبكه تلويزيوني يورونيوز كه استقبال گسترده اي از اظهارات هاشمي كرده بود، در گزارش خود بيان كرد: « هاشمي رفسنجاني در خطبه هاي نماز جمعه تهران اين ادعا كه اعتماد مردم در دهمين دوره انتخابات رياست جمهوري مورد لطمه قرار گرفته را متوجه شوراي نگهبان كرد. . . » خبرگزاري رويترز با گزارش خطبه هاي نماز جمعه اين سخنان هاشمي مبني بر ايران اكنون با يك بحران مواجه شده است را تيتر اوّل خود كرد. روزنامه آمريكايي كريستين ساينس مانيتور با اشاره به شعارهاي معترضان سبزپوش (مرگ بر روسيه و مرگ بر چين) گفت: «چنين خصومتي به اين علت است كه دو كشور روسيه و چين خيلي زودهنگام پيروزي احمدي نژاد را در انتخابات رياست جمهوري ايران تبريك گفتند. » شبكه تلويزيوني العربيه هم در تحليل اظهارات هاشمي اعلام كرد: «خطيب نماز جمعه تهران با پرهيز از سخن گفتن پيرامون توطئه هاي خارجي، نفي اقدامات آشوب طلبان و منافقين بار ديگر به طور غيرمستقيم بحث تقلب در انتخابات رياست جمهوري ايران را مطرح كرد. شبكه تلويزيوني سي ان ان نيز از هاشمي رفسنجاني به عنوان يك تغييردهنده بازي ياد كرد.
روزنامه نيويورك تايمز هم در گزارش خود اظهارات هاشمي را باعث قوّت گرفتن مخالفان در ايران دانست. 11
روزنامه عربستاني الوطن در خبر خود با اشاره به اين كه حضور هاشمي رفسنجاني در نماز جمعه، محركي اساسي براي پيشبرد اهداف و برنامه هاي وي عليه رئيس جمهوري ايران بود، نوشت: « هاشمي رفسنجاني در پي آن است احمدي نژاد را كه با رأي 63 درصدي ملّت ايران انتخاب شده از صحنه سياسي ايران حذف كند» به نوشته اين روزنامه هاشمي رفسنجاني علاوه بر رايزني با مراجع و علماي ديني ايران، راهبرد مشورت با نمايندگان مجلس شوراي اسلامي عليه دولت احمدي نژاد را نيز در دستور كار خود قرار داده است. 12
در حالي كه اظهارات بيگانه پسند هاشمي رفسنجاني مورد توجه بسياري از آنان و مورد حمايت بسياري از اصلاح طلبان قرار گرفته بود، بسياري از اصولگريان كه قبل از برگزاري نماز جمعه از هاشمي خواسته بودند تا سخناني را مطرح نكند كه آب در آسياب دشمن باشد؛ با انتقاد از سخنان هاشمي، اظهارات وي را تناقض آشكار دانستند.
آيت الله محمد يزدي يك روز پس از ايراد اين خطبه با انتقاد شديد از مطالب مطرح شده به هاشمي يادآور شد كه در بسياري موارد اشتباه كرده و مي كند و بذر ترديد درباره انتخابات دهم رياست جمهوري را خود كاشته است. اين عضو فقهاي شوراي نگهبان در جمع خبرنگاران با اشاره به بخشي از سخنان هاشمي رفسنجاني مبني بر اين كه بذر ترديد در اين انتخابات افشانده شد اين سؤال را مطرح كرد كه: «چه كسي بود كه اوّلين بذر ترديد را افشاند. قبل از انتخابات چه كسي به مقام معظّم رهبري نامه نوشت و گفت كه در خيابانها آتش فتنه ايجاد شده و دود آن به چشم اين و آن مي رود. چه كسي جز خود ايشان (رفسنجاني) بذر ترديد را افشاند». وي در ادامه گفت: «ايشان در نماز جمعه رسماً پيشنهاد آزادي بازداشت شدگان را مي كنند. مگر ايشان رئيس مجمع تشخيص مصلحت نيستند. ايشان بخوبي مي دانند كه اين كار مربوط به دستگاه قضايي كشور است. ايشان مسأله پايبندي به قانون را مطرح مي كنند در حالي كه اين گفته ايشان با ديگر سخنان و رفتارهاي او تناقض دارد».
يزدي ادامه داد: «بعد از انتخابات و فتنه ها و سخنراني رهبري سكوت معنادار آقاي هاشمي يعني چه؟ آيا اين تنها فقط يك سكوت است؟ اين سكوت نوعي حمايت و طرفداري از جبهه مخالف و تأييد صحنه هاي خياباني است». وي به جلسه روز پنجشنبه 25 تير با هاشمي رفسنجاني و توصيه هاي حوزه خبرگان و شورا به ايشان اشاره كرد و گفت: «همه توصيه كردند اين نماز بايد ايجاد وحدت كند. اما شما آمديد ايجاد اختلاف كرديد و آن حرفها و حديثها را برگردانديد» وي تصريح كرد: «ما با ايشان صحبت كرديم و گفتيم كه در نماز دنبال چيزهايي كه برخي مسايل را زنده مي كند نباشيد. رهبري خطر را رفع كردند. شما مجدّداً در صدد بوديد كه خطر را برگردانيد اما اين خطر دامن شما را مي گيرد». نايب رئيس مجلس خبرگان از عدم تشكر هاشمي از رهبري بشدّت انتقاد كرد و گفت: «حداقل به اندازه حمايت رهبري از شما، شما از رهبر حمايت مي كرديد متأسفانه اين روشها و برخوردها از شما خلاف انتظار بود».
همچنين آيت الله سيداحمد خاتمي (عضو مجلس خبرگان) در اين باره اظهار داشت: «ايشان قرار داشتند خطبه اي بدون التهاب بخوانند و خطبه اوّل نيز در حقيقت در اين راستا بود. اما انتقاد به شوراي نگهبان در اين شرايط، زير سؤال بردن عملكرد منصفانه صدا و سيما در عرصه انتخابات نه در عرصه هاي ديگر، درخواست آزادي مطلق عوامل آشوب و التهاب، اينها موارد التهاب آفريني بود كه در نماز جمعه مطرح كردند و خود ايشان نيز در خطبه ها احساس كردند بعد از اين مطلب برخورد برخي افراد كه چه بسا براي اوّلين بار به نماز جمعه آمده بودند چگونه بود».13
آيت الله ممدوحي (عضو ديگر مجلس خبرگان) نيز در گفتگو با رجانيوز به تناقض گوييهاي هاشمي اشاره كرد و با بيان اين كه وقتي آقاي هاشمي تأييد مي كند 40 ميليون رأي داده اند، ديگر ذكر ترديد معنايي ندارد، خاطرنشان كرد: «آقاي هاشمي چگونه مي گويد كه در مردم بي اعتمادي به وجود آمده، اگر بي اعتمادي داشتند كه 40 ميليون پاي صندوقهاي رأي حاضر نمي شدند». 14
آيت الله سيدعلي اكبر قريشي (نماينده مردم آذربايجان شرقي در مجلس خبرگان) در نامه اي سرگشاده خطاب به هاشمي رفسنجاني تصريح كرد كه سوابق درخشان خود را به ثمن بخس نفروشيد. وي با اشاره به سوابق انقلابي هاشمي نوشت: «اگر فضايل و گذشته درخشان شما را بگويم مثنوي هفتاد من كاغذ است. ولي متأسفانه در انتخابات اخير رياست جمهوري كه موج مخالفت با انتخابات صحيح در گرفت و اغتشاشات خياباني شروع گرديد اين موج دامن شما را نيز گرفت و مرتب بر وسعت آن افزوده گرديد، مي توانستيد خود را كنار بكشيد اما نكشيديد و اين مايه اندوه و غم ماها شد». 15
حسن سبحاني نيا (نايب رئيس كميسيون امنيت ملي) در گفتگو با شبكه خبر دانشجو گفت: «مشاركت 85 درصدي مردم در انتخابات نشان داد كه مردم به حاكميت نظام قوياً معتقد هستند و مردم كشورمان علي رغم فضاسازيها، به اصل انقلاب، حفظ انقلاب، حاكميت نظام و حفظ دستاوردهاي انقلاب معتقدند. »16 مهدي كوچك زاده (نماينده مجلس هشتم) با اشاره به سخنان هاشمي بيان داشت: «آقاياني كه در نماز جمعه القاي شبهه ناك بودن انتخابات را مي كنند، به دنبال حاكم كردن ديكتاتوري احزاب در كشور هستند و هرگز جمهوريت را بر نمي تابند و از طرفي هم به دنبال صدمه زدن به اسلاميت نظام هستند. » حميد رسايي (نماينده مجلس هشتم) با تأكيد بر اين كه هاشمي رفسنجاني در بخشهايي از خطبه هاي خود همان حرفهاي گذشته اش را تكرار كرد گفت: « هاشمي رفسنجاني شديداً مشروعيت مردمي رئيس جمهور را زير سؤال برد و به آن تشكيك وارد كرد. در حالي كه بايد بداند عمده مردم نسبت به انتخابات هيچ تشكيكي ندارند، رئيس جمهور خود را با رأي بالايي انتخاب كردند».
1- كيهان، 30/4/.1388
2-همان.
3- ايران، 28/4/.1388
4- همان.
5- ايران، 1/5/.1388
6- كيهان، 7/5/.1388
7-همان.
8- كيهان، 27/4/.1388
9- همان، 30/4/.1388
10- همان.
11-كيهان، 28/4/.1388
12- ايران، 31/4/.1388
13-ايران، 28/4/.1388
14- كيهان، 31/4/.1388
15-كيهان، 1/5/.1388
16- ايران، 28/4/.1388
پاورقي