واكاوي دلايل نابساماني در چرخه قيمت ميوه در فصل تابستان
شوك هاي واردات ميوه روي گسل غفلت مديران-بخش دوم

شوك هاي اقتصادي و حياتي به ويژه از چند سال گذشته به بدنه سبز، تناور و كهن كشاورزي و باغداري كشورمان آن هم همزمان با فصل برداشت وارد شده است كه البته با ادبيات خاص گام به گام بنيه و قابليت هاي شاخص طبيعي توليدات زراعي داخلي را تضعيف مي كنند. اين شيوه زمينه سازي هرچه بيشتر وابستگي و فرهنگ مصرف وارداتي مي تواند الفباي رسم الخط اختاپوس تجارت از نوع جهاني باشد.
تاثير شدت تداوم يافتگي واردات ميوه جات را مي شود به نوعي زلزله نيز تشبيه كرد كه موقعيت توليدات، بازار عرضه و مصرف و بخش عظيمي از نيروي انساني و سرمايه اقتصادي كشور را فراگير مي كند، كه در اين ميان نگراني و ريزش انگيزه كشاورزان باغدار در شرايط كنوني هشدار اين اتفاقات است.
نقش واردات ميوه بر محصولات داخلي
در ادامه گشت و گفت و گو اينجا و آنجا با فروشندگان و مردم مصرف كننده ميوه جات، در يكي از خيابان هاي معروف پايتخت وارد يك بازارچه پاساژ مانند نسبتا بزرگ مي شوم. نگاهي به درازناي اين محل مي كنم كه خلوت از عابر و مشتري است. ساعت اندكي از 11 روز گذشته است. چند مغازه طرفين ورودي ميوه فروشي است. بقيه تا آخر گذر، فروشگاه هاي اجناس ديگر مثل پروتئيني، سبزي فروشي، خواربار و .... است. فروشنده اول بازارچه را مي بينم با تخت و بساط جلوي مغازه كه مشغول چينش ظرف هاي كوچك و بزرگ پلاستيكي حاوي انواع ميوه است. رديف هاي ميوه ها را مي بينم بيشترشان اتيكت قيمت ندارند. از فروشنده نرخ دو سه قلم ميوه ها را مي پرسم. با نيم نگاهي، همچنان مشغول كار خود است ولي جواب مي دهد: انجير كيلو چهارهزار تومان، انگور وارداتي هفت هزار، هلو(....)
از «محمدعلي» سؤال مي كنم: واردات ميوه چه اثري روي محصولات داخلي و قيمت آن مي گذارد؟ بي آن كه نگاهم كند مي گويد: «باعث مي شود قيمت ميوه هاي داخلي پايين آيد و اختلاف قيمت سبب رقابت در كيفيت بيشتر بار داخلي خواهد شد.» حس مي كنم وقتش و كارش را ترجيح مي دهد به ادامه پرسش و پاسخ چرا كه همه ششدانگ حواسش به آراستن ميوه ها و انتظار مشتري است. سراغ ميوه فروش بغل همين مغازه مي روم. مرد ميانسالي فروشنده است. مي بينم هندوانه هاي بسيار درشت ته دكان چيده شده است و اتيكت قيمت ندارند. مي پرسم: هندوانه كيلويي چند است. او با بي ميلي تمام عيار اين پاسخ را مي دهد: «هرچي از همكار بغلي پرسيدي ديگر بس است. حال جواب دادن ندارم!»
از بازارچه بيرون مي آيم. «محسن ساوجي» فروشنده تره بار است. او درباره واردات ميوه، با لحني راحت و رسا جواب مي دهد: «وارد كردن ميوه درست در فصلي كه ميوه جات ايران چيده و رسيده و وارد بازار مصرف شده است، اشتباه است. تاثيرش ضرر زدن به محصولات كشاورزي خودمان و قدرنشناسي از توليد داخلي است. كشاورز در صورتي رونق بازار و دل خوشي و انگيزه كار دارد كه بارش به پول مناسب برسد اما در شرايط فعلي واردات ميوه جات خارجي باعث افت قيمت محصولات داخلي مي شود.»
توليد داخلي كافي است
چرا واردات؟
شهروندي كه خود را همشهري معرفي مي كند، چنين نظر مي دهد: «گمانم اين است كه نياز به واردات ميوه نداشته باشيم حتي مي توانيم صادر هم بكنيم. چيز ديگر اين كه در همين شرايط فعلي اگر نياز به وارد كردن ميوه خارجي است، چرا از محصولات خودمان صادر نكنيم.»
خانم اين آقا هم اظهار مي دارد: «وقتي محصول داخلي كافي است چرا ميوه خارجي وارد مي شود؟»
«درزي» كارمند بازنشسته، در ادامه صحبت هاي پيشين خود، حالا درباره واردات ميوه، با كساني ديگر همنظر است، به عنوان نمونه مي گويد: «موقعي كه ميوه جات ايراني داريم، چرا ميوه خارجي بخريم؟» بعد اين كه: «واردات سبب از بين رفتن كشاورزي خودمان مي شود. به جاي وارد كردن ميوه هاي خارجي، به كشاورزي خودمان كمك كنند. نبايد انگيزه كشاورز از بين برود.»
انگيزه توليدكننده از بين مي رود
«واردات، از توت فرنگي تا پياز و ميوه جات درختي همه كشاورزان را نگران كرده است. اين وضعيت نيز باعث زيان رساندن به محصولات توليد داخلي مي شود.»
در گفت وگو با «مهندس منوچهر بحري» رئيس هيات مديره كانون تشكل هاي بخش كشاورزي استان مازندران، وي با بيان اين مطلب مي افزايد: «متاسفانه چند سال است در فصل برداشت محصولات كشاورزي اقدام به واردات ميوه مي شود، آن قدر بار خارجي وارد مي شود كه كشاورز توليدكننده انگيزه اش را از دست مي دهد.»
اين باغدار با اشاره به اين كه توليد محصولات باغي در مازندران كافي است، در خصوص موقعيت توليدات كشاورزي كشور مي گويد: «امكانات و قابليت هاي توليد داخلي بسيار بالا است به حدي كه توانمندي چهار نوبت توليد به صورت طبيعي در سال وجود دارد، حتي براي صادرات هم آمادگي هست مشروط به آن كه توليدكنندگان مورد حمايت هاي ويژه از جمله خريد تضميني دولت از طريق تشكلات تعاوني ها و... قرار بگيرند.»
واردات، رويارويي با كليت كشاورزي؟
سريال شوك هاي واردات ميوه جات آن هم همزمان با برداشت و عرضه توليدات داخلي و مضاف به بي نيازي هيچ ارتباط و سنخيت با رفتار مناسب در تجارت و بازرگاني ندارد. اين اوضاع بي ضابطه واردات ميوه كه مي تواند به هر بهانه خردخرد زيرپاي زراعت و توليدات ديرپاي كشورمان را خالي كند، خواهد توانست به مرور زمان اهداف غرورآفرين خودكفايي را به سايه بكشاند. اين تغييرات همچنين طبعا در خميره خود جابه جايي فرهنگ و ذايقه مصرف كنندگان را به طرز خموشانه در پي خواهد داشت. شايد دل خوشي برخي شيفتگان تجارت آزاد جهاني يا حاكميت بعضي سرمايه ها با هدف سودبري و بي ملاحظگي به سرنوشت توليدات داخلي به شيوه اي كه در واردات كنوني ميوه اعمال مي شود را مي شود نوعي رودررو شدن با كليت ساز و برگ كشاورزي تلقي كرد؟....
در شرايط متعادل توليد
نياز به واردات نيست
«علي حاج فتحعلي» دبير اتحاديه بارفروشان تهران، در ادامه بيان ديدگاه هاي كارشناسي خود در خصوص مساله واردات ميوه جات با اشاره به اين كه «خوشبختانه كشورمان در تمام فصول سال همه نوع ميوه و صيفي جات در حد نياز و مصرف مردم توليد مي كند، معتقد است براي تداوم توليد مناسب و مفيد اين محصولات برنامه ريزي هاي درست و جامع بايد جوري باشند كه حتي فرضا يك دو محصول مثلا سيب زميني يا پياز كه به هر علت در مقطعي جوابگوي بازار مصرف نيست و يا محصول سيب درختي و پرتقال چنانچه در يك مدت محدود به سبب عارضه هاي طبيعي، كفاف مصرف نكند، هيچ ضرري نيست اگر روي به واردات چنين محصولات و به حد نياز، برده شود. بنابراين، در شرايط كاملا متعادل توليد و مصرف، نياز نيست درهاي واردات باز گذاشته شوند. در صورتي كه چنين رعايت ها منظور نشود زمينه ساز زيان رساندن به كشاورزان و باغداران هموار خواهد شد. باور اين فعال در بخش عمده فروشي و صاحب نظر در چرخه توليد و بازار عرضه و تقاضا، همچنين دلالت بر اين است كه ميوه هاي وارداتي سبب خروج ارز و سرمايه كشور مي شود و از ديگر سو چنانچه ميوه وارد نشود و يا تعرفه آن به حدي باشد كه مقرون به صرفه واردكنندگان نباشد، در چنان حالت نهايتا نرخ محصولات داخلي حدود 15-10 درصد بيش از حد معمول خواهد شد، در آن صورت، مردم مصرف كننده از آن جهت كه پول كلان ملي بابت واردات ميوه از گردش اقتصاد كشور خارج نشده است، ترجيح مي دهند مقدار تفاوت نرخ را تقبل و محصول طبيعي توليد سرزمين خود را مصرف كنند. چنين موقعيت و اجرا، فوايد ديگر هم دارد: وسعت بخشيدن كميت بخش كشاورزي از جمله احداث جديد و افزايش تعداد باغات، تقويت شرايط توليدي و انگيزه فعالان كشاورزي است كه در نهايت براي مردم و دولت به دليل گسترش رونق، توسعه و اقتصاد پويا، سود در برخواهد داشت.»
دبير اتحاديه بار فروشان تهران، در جمعبندي بيان ديدگاه هاي خود، پيرامون موقعيت منابع توليد، مصرف و واردات، به نبود آمار اراضي زير كشت و ميزان مصرف به دليل نبود تمركز تصميم گيري واحد اشاره دارد و همچنان تاكيد دارد: «با توجه به برخوردار بودن از ميوه هاي با كيفيت عالي توليد داخلي در حالت متعادل و معمول هيچ نياز به واردات به ويژه ميوه جات تفنني و هورموني نداريم. حرف آخر وي در اين بخش از صحبت خود، چنين است: «چنانچه روال تصميم گيري مسئولان بخش كشاورزي بدين صورت ادامه پيدا كند بايد فاتحه كشاورزي را خواند و كشاورزان خانه نشين شوند.»
نيازي به واردات نداريم
يك محقق جغرافياي انساني كه مي گويد بسياري از ايلات و روستاها را مطالعه و ديدار كرده است، بر اين باور است كه كشاورزي ايران در شرايط خشكسالي و حوادث جوي و نباتي هم استعداد و زمينه توليد براي مصرف عمومي را داشته و دارد.
«سبزواري» خود را معرفي مي كند و مي افزايد: «زارعان عموما افراد سخت كوش و صبوري هستند. با گرما و سرماي روزگار سازگاري مي كرده و اين هنوز جزو سرشت كارشان است. از طرف ديگر زمين هم پر بركت است. اگر كاشت يك سال چندان آسيب مي ديد كه هيچ برداشت نمي شد، كشاورز و باغدار دست از اميد و تلاش نمي كشيد. كمبودهاي محصول هم باعث نمي شد با بار ميوه از كشور ديگر، جبران شود. چهل و پنجاه سال پيش كه به ندرت ميوه خارجي از قبيل موز، گلابي و يا انگور وارد مي شد نه به خاطر كمبود داخلي بود، حالت اشرافي و تشريفاتي داشت و مختص يك عده معدود بود و مردم عادي مصرف نمي كردند. حالا در زمان برداشت، ميوه وارد مي شود. اين اصلا به معناي نياز مصرف نيست. اين نه كمك و ملاحظه براي عموم است و نه يك كار لازم. اين تجارت محض سودجويانه برخي افراد است. عواقب چنين روش، لطمه آشكار به كشاورز است. همان طور كه غذاهاي آماده، سال ها سبب شده برخي از مردم عادت به خوردن چيزبرگر و ساندويچ كرده اند و يك دليل اين عادت، فراواني اغذيه فروشي ها است، ميوه هاي وارداتي هم همين تغيير ذايقه را سبب ساز مي شوند. در نتيجه، فرهنگ تغذيه اي و مصرف ميوه هاي سالم كشورمان در پستوي كم مصرفي مي ماند. وارد كردن ميوه هايي كه خودمان به حد كافي داريم توليد مي كنيم، تضعيف كشاورزي عريض و كهن كشورمان است. هر قدر ميوه بدون نياز و رويه وارد شود، به همان نسبت به باغ و باغدار و صيفي جات زيان مي رسد و فاصله هاي وابستگي را كوتاه خواهد كرد.
گزارش روز