يك بطري آب معدني و چندگانگي نظرات نگاهي به وضعيت بهداشتي- توليدي آب هاي معدني

حسن آقايي
آب مايه حيات است
آب تابش زندگي است
آب بقاي هستي است
آب پاكيزه ترين ها است
آب را گل نكنيد.
... صحبت جماعت از آب و ميرآب و نوبت شبانه جريان آب به خانه و زندگي بود و ذخيره در آب انبار و حوض تا نوبت ديگر كه زودرس نبود در آن سال هاي دور چه رسد به اين كه از بهداشت و استاندارد و تصفيه خانه و آب معدني حديث ها بافته و خبرها پرداخته شود. اما حرف و قصه حال بر سر نيترات و تاييد و تكذيب نظرها و... است و ترديد مردم در آب خوردن.
اين سري گزارش قرار است بر محور وضعيت بهداشتي آب هاي بسته بندي چرخش داشته باشد و اطلاع رساني براي مردم كه كيفيت بهداشت و استاندارد اين قبيل آب چه جور است. لازمه اجابت پرسش مان، دادن جواب توسط متوليان بهداشت و استاندارد است.
بيست و نهم تيرماه، نخست براي مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي كشور فكس مي فرستم، بعد با وزارت بهداشت موضوع گزارش را در ميان مي گذارم و مثل هميشه در كمترين زمان، آقاي دكتر... جهت مصاحبه معرفي مي شود. فردا و فرداي ديگر پس از تماس هاي تلفني، نتيجه و زمان گفت وگو را جويا مي شوم تا آن كه دوم و سوم مردادماه يك جواب مي دهند: تيم هاي كارشناسي مسئولان به منظور بررسي مسائل و مباحث مرتبط به آب، تشكيل شده است و تا حصول نتيجه نهايي، پاسخ دادن اصلا مقدور نيست. اين خبر غيرمنتظره مثل تابلو ورود ممنوع سر راه گزارش سبز شد. تا اطلاع ثانوي هيچ پاسخي به سؤال شما داده نمي شود!
12 مورد آب معدني مورد تأييد نيست
حدود 3 هفته پيش گزارشگر ارزيابي كيفي يك سري آب هاي معدني- بسته بندي- شده توسط كارشناسان يك شركت خدماتي- رفاهي، منتشر مي شود كه دلالت بر نتايج آزمايش پارامترهاي شيميايي 3 گانه به منظور تعيين درجه سختي: TH، كل ذرات معلق: TDS و هدايت الكتريكي EC مي كند. بر مبناي اين داده هاي آزمايش شده در خصوص 21 آب معدني كشور، 9 آب معدني تائيد شده و 12 آب معدني مورد تاييد قرار نگرفته است.
در جريان تهيه اين گزارش، در گفت وگو با يك نفر از مسئولان شركت آب معدني در شمال غربي كه نام آب معدني آن در مجموع ليست گزارش نتايج آزمايشات منتشره مذكور نيست، وي غيراز شركت متبوع، اسم شركت ديگري كه از چشمه آب معدني ديگر اما در حوالي همان جغرافيا فعاليت دارند ياد مي كند كه در ليست اسامي (نام هاي تجاري) تاييد نشدگان ذكر شده است. بعد در گفت وگو با مردم كوچه و بازار برخي از آنان بنا به تجربه مصرف آب معدني ها، همين دو شركت را برتر ذكر مي كنند!
چندگانگي نظرات
با تبسم مي گويد: متأسفانه آب معدني مصرف نمي كند و از آب شرب شهري استفاده مي كند و بعد: اگرچه آب تهران- در منطقه اي- مشكل دارد اما در اظهارنظرهاي مسئولان مربوطه، مسئله به طور جدي و مشخص براي مردم مطرح نشده است. دراين شرايط آب معدني به وفور در مغازه ها و پياده روها- دكه ها- هر زمان در دسترس مردم است و برخي مصرف مي كنند.
«علي شمس» شغل آزاد، با بيان چنين مضاميني، اما كلا درباره آب- شهري و معدني تاكيد بر شفاف سازي دستگاه هاي مربوطه دارد. جان كلامش اين است كه وزارت بهداشت به عنوان متولي سلامت جامعه درباره وضعيت آب شهري و معدني بايد قاطعانه نظر بدهد. او همچنين معتقد است اگرچند وزارتخانه و سازمان هريك در موضوع نظر خود را بدهد و دخيل در مسئله آب باشند اصل كار كه همانا شفاف نمودن موضوع و خاطر جمع شدن مردم است، پيش نمي رود. آب با سلامت هر انسان سروكار دارد. بنابراين بايد تمركز مديريت در قالب يك ارگان رسمي متولي سلامت مردم باشد.
يك دانشجوي پزشكي، نظرش پيرامون مصرف آب معدني، مثبت است. دراين باره دليل دارد اما خود آب شهري پس از جوشاندن مصرف مي كند. علت اين را هم بيان مي كند.
«زرين تن» مي گويد: «آب معدني خوب است، چون كه روي بر چسب بطري آن، مقدار درصد املاح براي مصرف كننده اعلام و مشخص شده است. مهر استاندارد روي برچسب بطري آب معدني براي مصرف كننده بايد اطمينان بخش باشد.»
وي اما در پاسخ به اين سؤال كه چرا آب شهري را مي جوشانند و سپس مصرف مي كنند، يكي به دليل املاح آب است و ديگر: «به دفعات ديده ام درون لوله هاي اصلي انتقال جريان آب شهري هنگام كار گذاشتن در مسيرهاي زيرزميني آلوده به خاك و غبار هستند و شايد جانوري هم پيشتر در لوله ها عبور كرده باشد. اين موارد غيربهداشتي را نمي شود ناديده گرفت، درحالي كه لازم است پيش از به كارگيري و جريان آب، لوله ها آلوده زدايي و نيز آب استريليزه شود. بنابراين درخانه هميشه آب شرب شهري را پس از جوشاندن مصرف مي كنم تا بهداشت آب رعايت شود.
اين دانشجو در مورد سختي آب، اين توضيح را مي دهد: - «سختي آب هنگامي معلوم مي شود كه آب موقع شستشوي با صابون، كف نمي كند (كف آلود نمي شود). اين حالت نشان مي دهد آب سخت است.»
يك جوان و همراهش را در خيابان مي بينم هر كدام مشغول نوشيدن آب معدني هستند آن هم آب يخ زده در بطري!
از «بهنام فريدوني» مي پرسم چرا آب معدني مي نوشد؟ پاسخ مي دهد: «چون از آب شهري، سبكتر و غلظت املاحش كم است.» سؤال مي كنم: در خانه چه نوع آب؛ آب لوله كشي يا معدني مصرف مي كند؟ مي گويد: «بيرون از خانه، آب معدني مصرف مي كنم با هر اسمي كه باشد اما وقتي تشنه ام باشد (مي خندد) آب آلوده هم مي نوشم چه رسد به هر نوع آب معدني.» مي گويم شايد آب نيترات بيش از حد مجاز استاندارد باشد. جوابش اين است: «شما رسانه ها بايد براي مردم اطلاع رساني كنيد.» نگاه مي كنم درون يك بطري نيم ليتري آب معدني بخش بيشتر آب يخ زده است. مي پرسم اين بطري آب در فريزر بوده است؟ مي گويد: «توي يخچال مغازه دار يخ زده است. الان خريدم.» مي گويم، توصيه مسئولان بهداشت و سلامت اين است كه در بطري پلاستيكي «پليمر» هرگز نبايد آب يخ بزند چون خطرساز براي سلامت انسان خواهد شد. او اين بطري نيم ليتري آب معدني را 300تومان خريده است و مي گويد: «بطري 5/1ليتري 400تومان فروخته مي شود.» قيمت را قبلاً از توزيع كننده يك شركت آب معدني پرسيده بودم، يك بسته 6تايي آب معدني 5/1 ليتري 1500تومان به خرده فروشي ها ارايه مي شود. حالا فكر مي كنم مطرح شدن مشكل آب از هر نوع و نام، و واكنش هاي مختلف دستگاه هاي ذيربط در آب، بازار گران فروشي در هواي گرم تابستان، براي سودجويان داغتر شده و ظاهراً به جنگ ثبات قيمت مناسب و متعارف روي برده اند.»
يك جوان تنومند درحال نوشيدن آخرين جرعه ته يك بطري بزرگ آب بسته بندي از يك پاساژ بيرون مي آيد. در پياده رو پيش از آن كه بطري را به سطل بزرگ زباله بيندازد درباره بهداشت و كيفيت اين نوع آب مي پرسم.«فرهاد» جواب مي دهد: «بهتر از آب لوله كشي است. آب شهري نيتراتش زياد است. به مرور اثر منفي بر سلامتي آدم مي گذارد. روزنامه ها را بخوانيد. اين موضوع را نوشته اند.» مي پرسم: هر نوع آب بسته بندي بهتر از آب شرب است؟ با خنده اي كوتاه مي گويد: «بيشتر آب لوله كشي هستند ولي اين نوع- برچسب اسم روي بطري را نشان مي دهد- مارك را مي شود گفت بهتر است.»
آب معدني بايد
سرچشمه مشخص داشته باشد
در گفت وگو با مدير كيفي يك شركت آب معدني يكي از استان هاي شرقي وي درباره شاخص هاي كيفي آب معدني- توليد چشمه- چنين اظهار مي دارد: «آب معدني بايد سرچشمه مشخص داشته باشد و در چهار فصل سال: بهار، تابستان، پاييز و زمستان كلاً ازنظر آناليز تفاوت نداشته باشد و مقدار فلز سنگين، كلر، نيترات و ديگر مواد محلول داراي كيفيت و تأييديه بهداشتي داشته باشد.»
به گفته «صبوحي نژاد» تا قبل از سال 80، منبع آب معدني تحت نظارت استاندارد نبوده است اما الان آب چشمه بايد بر طبق روش اداره نظارت بهداشت وزارت بهداشت، در چهار فصل سال نمونه برداري گردد تا تعيين شود آناليز و ميزان مواد طبيعي در آن تفاوت نكرده باشد.» وي با بيان اين كه در آب معدني غني سازي، كلر و مواد بيروني دخل و تصرف صورت نمي گيرد، مي افزايد: «آبي كه در چهار فصل سال تغيير بكند و تأييد نشود با گذاشتن فيلتر مورد تأييد قرار خواهد گرفت و به صورت آب شرب توليد خواهد شد اما آب معدني داراي آلودگي ميكروبي تأييد نمي شود. كلاً آب ناسالم چه معدني و چه شرب و نيترات زياد، به سلامت انسان زيان مي رساند.»
اين مدير در ادامه نظرات خود مي گويد: «شانزده شهر استان هاي مختلف از جمله مشهد، كرمان، شيراز و اصفهان داراي آب معدني و تحت عنوان... هستند و دو شركت از چشمه دامنه هاي سبلان و سهند آب معدني برداشت مي كنند، شهرهايي كه آب معدني ندارند، چاه آب دارند.»
...آب شهري است
حاشيه خيابان يك محله مي بينم ماشين حمل آب معدني و دوغ ايستاده است. جلو مي روم از يكي از افراد توزيع درباره تفاوت كيفي و بهداشتي آب معدني با آب آشاميدني بسته بندي مي پرسم. او مي گويد: «ما آب معدني را از چشمه... تهيه مي كنيم اما برخي آب آشاميدني بسته بندي دارند.» سؤالم را تكرار مي كنم: تفاوت...؟ او مي گويد: «آب معدني مستقيماً از چشمه طبيعي برداشت مي شود و پس از تأييد كيفيت و بهداشت و استاندارد، مجوز توزيع داده مي شود. آب آشاميدني بسته بندي شده از همين آب آشاميدني شهري است كه آن هم آناليز مي شود.»
به گفته«علي» اين نوع آب را برخي و بيشتر كساني كه مشكلات كليوي دارند استفاده مي كنند چون نسبت به آب شرب شهري، سبك تر است و عده اي هم خودشان آب لوله كشي را در خانه تصفيه و مصرف مي كنند.»
آب معدني مصرف نمي كنم
در تماس با يكي از دست اندركاران شاغل يك شركت توليدي آب بسته بندي در شرق كشور وي مي گويد:من فقط مختصر نظر شخصي ام را مي گويم. «تقي...» با اين اظهار كه ما (شركت) آب آشاميدني داريم، فرايند خاص تصفيه اين نوع آب را از طريق فيلتر مي خواند و مي افزايد: «اما منابع آب معدني هاي كل ايران در هر فصل سال به خاطر تركيبات ناشي از موقعيت فرايندهاي جوي آب و هوايي ممكن است تغيير طعم مختلف داشته باشند.» او در ادامه، با اشاره به اين كه شخصاً از آب معدني مصرف نمي كند، مي گويد: «تصفيه آب بسته بندي شده توليدي در مقياس كلان مصرف، تقريباً كاربردي وسيله تصفيه كننده نصب سرشير آب منزل را دارد كه از آب شرب معمولي استفاده مي كنند اما با اين تفاوت كه آب آشاميدني بسته بندي با تركيبات افزودني- مناسب و مجاز- توليد مي شود.» به گفته وي قيمت آب آشاميدني با آب معدني كه تركيبات آن طبيعي مي باشد، متفاوت است.
گزارش روز