كسب فضايل در گرو رهايي از رذايل
چگونه به خودسازي واقعي در فرصت هاي آسماني دست يابيم؟-بخش پاياني

صديقه توانا
آسمان و زمين اين روزها و شبها دست در دست هم داده و نغمه واحدي سر مي دهند كه اي بندگان خدا، در اين بزم و سرور داخل شويد كه خدايتان شما را به اين ميهماني فراخوانده است. ميهماني اي كه دربهاي بهشت بر روي زمين گشوده شده است تا همگان از نسيم دل انگيز آن برخوردار شوند. اين ماه معنوي روزانه اي ديگر است كه خداوند بار ديگر بندگانش را ندا مي دهد. براي عبور از گذشته و اتصال به آينده اي روشن و سپيد كه در آن جز پاكي صداقت و همرنگي نيست، اما فرصت زيادي نمانده است، لحظه ها و ساعتها بزودي سپري مي شوند و فقط چند شب ديگر به بهترين روزها و ساعتهاي اين ضيافت الهي و شبهاي قدر آن باقي است. پس بايد از اين فرصت پيش رو نهايت استفاده را از فضيلت هاي آن برد.
اما چگونه و روزه دار واقعي كيست و فضيلتهاي ماه مبارك رمضان چيست؟
چرا نفسهاي روزه داران در اين ماه ثواب تسبيح و خواب آن ثواب عبادت را دارد؟ چه كنيم كه حقيقت اين ماه پر فيض و بركت را بدرستي درك نمائيم و از خوان گسترده الهي خظ كافي و وافي را ببريم؟
حجت الاسلام والمسلمين محمود اشجع استاد دانشگاه و دبير ستاد امور دانشجويان شاهد و ايثارگر دانشگاه صنعتي شريف در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه روزه عبادتي است كه در تمامي اديان الهي وجود دارد مي گويد: «روزه گرفتن به معناي امساك و خويشتن داري است و اين عبادت بنا به زمان و مكان تغييراتي داشته اما هيچ گاه از عبادات انساني حذف نشده است.»
وي مي گويد: «روزه گرفتن انسان را به اجتناب و دوري از مبطلات فرا مي خواند و به او كمك مي كند كه از برخي كارها و رفتارها دوري كند.»
حجت الاسلام اشجع با اشاره به اينكه رمضان ماه ميهماني خداست و اين ميهماني آداب خاص خود را دارد، اضافه مي كند: «مگر نه اينكه ما زماني ميهمان هستيم خود را با توقعات و خواسته هاي ميزبان هماهنگ مي كنيم و گاه كاري را انجام مي دهيم كه در شرايط عادي از آن سر باز مي زنيم، روزه گرفتن هم نوعي تسليم در برابر خواست خداست و اينكه به هر آنچه او دستور داده عمل كنيم، و چنانچه اين عبادت صحيح انجام شود نه تنها براي حال بلكه براي آينده ما هم مفيد است.»
وي اضافه مي كند: «البته انجام ندادن مبطلات روزه دليلي بر درست بودن عبادت ما نيست، شايد لب به خوراكي ها نزنيم، ولي با گفتن يك تهمت ناروا، اجر عبادتمان را از بين مي بريم، روزه هم جسم را تصفيه مي كند و هم روح را و روح انسان به بدني فعال، كوشا و با نشاط نياز دارد. بدني كه سالم باشد سحر از خواب بيدار مي شود و با طراوت و شادابي عبادت مي كند و روح خود را جلا مي دهد.»
تأثيرات ماندگاري روزه
از اين استاد دانشگاه سؤال مي كنم چه كار بايد بكنيم تا تأثيرات روزه اين يك ماه تا هميشه براي ما باقي بماند. در پاسخم مي گويد: «در ماه مبارك جسم و روح به برخي كارها عادت مي كند، بدن ياد مي گيرد كه در طول روز دو نوبت غذا با طلوع و غروب خورشيد، نخورد. اين سلامت بايد در ماههاي ديگر سال هم حفظ شود و اين كار براي هميشه ما عادت شود.»
وي با اشاره به اينكه ماه شوال و ديگر ماههاي سال هم دعاها و عبادتهاي خاص خود را دارد، اضافه مي كند: «بايد حرام ها را كنار بگذاريم، حال كه يك ماه مي توانيم از محرمات دوري كنيم، پس حتماً مي توانيم در باقي سال هم اين كار را انجام دهيم. در اين ماه تمرين كرده ايم كه سحرخيز باشيم، مي توانيم اين كار پسنديده را به همه سال تعميم دهيم.»
استاد اشجع اضافه مي كند: «كارها و فعاليت هاي ما در ماه مبارك رمضان به همين سادگي است و ادامه آن مي تواند به همه كمك كند تا خيلي از عادات بد را كنار بگذارند. اين گونه است كه روزه تأثيرش را در تمامي روزها و ماههاي سال براي ما باقي مي گذارد و تنها به يك ماه و چند روز نيست و لذا مؤمن واقعي بايد اين گونه رفتار كند.»
قرآن را از مهجوريت خارج كنيم
روزه دار واقعي كسي است كه معرفت قرآن و ماه رمضان را درك كرده باشد و به فضيلت هاي اين ماه پر خير و بركت آشنايي كامل داشته باشد و اين شناخت و معرفت، پس از درك و شناخت انسان از خودش حاصل مي گردد.
فاطمه مظهري كارشناس ارشد الهيات و دبير يكي از دبيرستانهاي نمونه دخترانه شاهرود هم در گفت وگو باگزارشگر كيهان با تاكيد بر اين مسئله كه هر كس خود را بشناسد، مي تواند خداي خود را هم بشناسد، مي گويد: «در طول سالهاي گذشته كم تر توانسته ايم آموزه هاي قرآني و علوم مختلف ديني را وارد زندگي افراد كنيم. مثلاً در آموزش و پرورش فقط در برخي از دروس آموزه هاي ديني را وارد محتواي درسي كرده ايم، حال آنكه دروسي مثل رياضي و علوم و ... هم مي تواند رنگ و بوي خدايي داشته باشد.»
وي با اشاره به اينكه تعليم بايد همراه با تزكيه باشد اضافه مي كند. «انسان بايد به گونه اي تربيت شود كه نسبت به پيرامون خود معرفت حاصل كند و تا زمانيكه اين معرفت حاصل نشود نمي توانيم حقايق ماههاي پرفيض و پربركت سال همچون شعبان و رمضان را درك كنيم.»
وي همچنين به مهجوريت قرآن و كم توجهي افراد در تمام طول سال به اين كتاب آسماني اشاره مي كند و مي گويد: «قرآن بايد در راس تمام امور زندگي و روزمره باشد و عادت كنيم كه هر روز حداقل آياتي از قرآن كريم را تلاوت كنيم و اين كار را فقط به ماه مبارك رمضان محدود نكنيم.»
استاد رضا نباتي كارشناس مسائل ديني هم در اين خصوص چنين مي گويد: «بايد توجه جدي نسبت به قرآن داشته باشيم و آنطور كه شايسته است از اين كتاب الهي بهره مند شويم و مطمئن باشيم تمام مشكلات و گرفتاري هاي انسانها با تمسك و توجه به قرآن كريم حل مي شود.»
وي در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه نسبت به قرآن سه وظيفه داريم اضافه مي كند. «قرآن آموزي قرآن شناختي و تربيت قرآني نيز جزو اين سه وظيفه هستند و بايد معرفت و شناخت را مبتني بر قرآن قرار دهيم.»
وي با اظهار تاسف از اينكه حق قرآن را آنطور كه بايد و شايد به جا نمي آوريم و در مقايسه با اهل بيت«ع» و برگزاري مراسم جشن و عزاداري براي آن بزرگواران، در مورد قرآن بسيار كوتاهي كرده ايم، خاطرنشان مي كند: «مهجوريت قرآن باعث شد، كه معمولا تك بعدي به قضا يا نگاه كنيم؛ برخي يا از در رحمت يا از در خوف به قرآن نگاه مي كنند. هيچ گاه هر دو را در كنار هم ندارند. به اعتقاد صاحب نظران ،قرآن داراي معارف و ابعادي است كه در ظاهر با هم در تضاد است و با عقل معمولي نمي توان آن را درك كرد و در اينجاست كه نياز به معرفت اهل بيت و شناخت و درك بيشتر آيات داريم.»
استاد نباتي همچنين مي گويد: نبايد عبادت را تك بعدي نگاه كرد، خواندن قرآن براي هدايت تمام بشريت نازل شده است و همانطور كه رهبر معظم انقلاب هم اشاره فرمودند، واقعيت تلخ اين است كه همه مردم به قرآن احترام مي گذارند و عشق مي ورزند، اما عده كمي آن را مي خوانند و در آيات آن تدبر مي كنند، و لذا در اين ميان آنچه بايد بدان توجه شود، خواندن عمومي قرآن كريم در جامعه و تدبر و انديشه در آيات آن است و اين فرصتها و ماه رمضان را بايد مغتنم شمريم و اگر تحصيل كرده ها هم قرآن را با معني بخوانند و در آن تدبر كنند، غوغايي در جامعه مي شود كه البته اين كار نياز به فرهنگ سازي دارد.»
چگونه حقيقت ماه رمضان را درك كنيم
اين ماه سفره اي است كه از جانب خداوند پهن شده كه درهاي جهنم در آن بسته است.
حاج منصور قصري زاده قاري بين المللي و حافظ كل قرآن كريم در گفت وگو با خبرنگار سرويس گزارش روز كيهان با اشاره به اينكه تمام اعمال و رفتار انسان در اين ماه ثواب دارد، مي گويد. «با توجه به اينكه نقطه عطف و دقتي در تمام كارها در ماه رمضان وجود دارد، لذا هر قدمي كه برمي داريم، حتي زمانيكه رانندگي هم مي كنيم عبادت محسوب مي شود و ثواب دارد.»
قصري زاده با تاكيد بر خودسازي در اين ماه مبارك اضافه مي كند: ماه رمضان بهانه اي براي تمرين خودسازي مي باشد و به همين دليل است كه تمام كارهاي فردي و اجتماعي انسانها رنگ و بوي خدايي به خود مي گيرد و خداوند هم در اين ماه سنگ تمام گذاشته است از همين رو حتي خوابيدن در ماه رمضان هم عبادت محسوب مي شود، اما اين مسئله نبايد ما را از موضوع اصلي و درك فضيلتهاي اين ماه غافل كند و خدايي ناكرده دست خالي و با توشه و اندوخته اي كم اين ماه پر فيض و بركت را پشت سر بگذاريم.»
اين حافظ كل قرآن كريم با اشاره به اينكه شبهاي پر خير و بركت قدر را در پيش رو داريم مي گويد: «نقشه راه زندگي در اين ماه مبارك ترسيم مي شود پس بياييم تا فرصت داريم نقشي موثر براي خود رقم بزنيم و از غافله بهشتيان عقب نمانيم.»
جرعه عشق در سبوي رمضان
رمضان ظرف نزول قرآن است و تمام كتب آسماني از جمله زبور، صحف، انجيل و تورات هم در اين ماه مبارك رمضان بر پيامبران نازل شده است.
حجت الاسلام محمد تيموريان امام جماعت مسجد سيدالشهداء لويزان به بيان فضائل ماه رمضان مي پردازد و فهرست وار مي گويد: «برترين ماه سال، نزول كتب آسماني در اين ماه و توفيق روزه نيز جزو فضائل ماه مبارك است كه پيامبراكرم«ص» درخصوص برترين ماه سال چنين مي فرمايد:«اي مردم! ماه خدا با بركت و رحمت و مغفرت به شما روي آورد... عملتان در آن مقبول و دعايتان در آن مستجاب است...و بهترين ساعاتي است كه خداوند به بندگانش نظر رحمت مي كند.» از او سوال مي كنم چگونه مي توان اين فضائل را كسب كرد كه مي گويد: «برخي كارها ايجابي و برخي سلبي است. و بهترين كارهايي كه مي توان در اين ماه انجام داد، ورع و دوري از گناه است. همچنين انسان خاضعانه از خداوند بخواهد اعضا و جوارح وي از محرمات دور بماند.»
اين امام جماعت به كارهاي ايجابي مثل تلاوت قرآن كريم اشاره مي كند و مي گويد: «نيكي كردن به فقرا، امساك و رسيدگي به ايتام و به جا آوردن نماز مستحبي و افطاري دادن به ديگران بسيار توصيه شده است.»
از حجت الاسلام تيموريان در مورد فوايد روزه هم سوال مي كنم كه در پاسخ اينطور مي گويد:«روزه موجب تقويت تقوا و پرهيزگاري، مانع عذابهاي دنيوي و اخروي ، همچنين باعث آرامش روان و جسم و مانع نفوذ شيطان مي شود.»
وي به حديثي از پيامبر اكرم«ص» درخصوص آرامش روان و جسم اشاره مي كند و مي گويد: «پيامبر اكرم«ص» مي فرمايد: روزه بگيريد تا سالم بمانيد، معده خانه تمام دردها و امساك و روزه بالاترين داروهاست.»
فرصتهاي آسماني در راه است
فقط چند شب ديگر تا شبهاي تقدير و سرنوشت، شبهاي راز و نياز و ساعاتي كه عبادتش برابر با هزار شب مي باشد، وقت باقي است. بيائيم قدر اين فرصتهاي آسماني را بدانيم. اما براستي چگونه مي توان قدر شبهاي قدر را درك كرد؟
دكتر مسعود ساطع استاد دانشگاه در گفت وگو با گزارشگر كيهان در پاسخ به سوال فوق چنين مي گويد: « شب قدر بهترين زمان براي توبه كنندگان است اگر مي خواهيد به خدا نزديك شويد، در شب قدر، شب زنده داري كنيد، آنهايي كه دارا هستند در اين ايام مبارك دستگير نيازمندان باشند تا رحمت الهي بر زندگي شان نازل شود، و آنهايي هم كه در طبقه متوسط اجتماع قرار مي گيرند، صدقه كوچكي در حد وسع و توان خود خرج بينوايان كنند.»
دكتر ساطع با اشاره به اينكه شب قدر لحظه مناجات و استغفار و طلب حاجت است مي گويد: «قرآن در اين شب مبارك نازل شده و ظاهراً مراد از قدر، تقدير و اندازه گيري است. خداي تعالي در اين شب حوادث يك سال بعد از اين شب تا شب قدر سال آينده را مقدر مي كند، زندگي، مرگ، رزق، سعادت، شقاوت و... همگي در اين شب براي يكايك افراد مقدر مي شود.»
وي در ادامه اضافه مي كند:« در اهميت اين شب همين بس كه خداوند متعال يك سوره اختصاصي درباره اين شب نازل فرموده است. در اين شب از لحاظ تاريخي هم اتفاقات مهمي رخ داده است نظير رهايي قوم بني اسرائيل از فرعون و نيز نزول مائده آسماني بر مسيح«ع» و حواريون. اما تاثير شگرف شب قدر به گونه اي ديگر معنا مي شود. اين شب اساساً شب تحول و دگرگوني است. چه شبي مي تواند مهمتر از شبي باشد كه به ناگهان برپايه يك تصميم عظيم از وادي جهل به وادي نور درآئيم. اين شب شبي است كه به همه روزها و شبهاي زندگي مان معنا مي دهد و اگر از آن بهره نبريم در دام جهالت ها مي سوزيم. پس تا فرصت باقي است سر از خواب برآريم.»
در اين ليالي قدري كه در پيش رو داريم ما را هم از دعاي خيرتان فراموش نكنيد و در زمزمه دعاي جوشن كبير و ابوحمزه ثمالي و در نماز شبهايتان دعاگو باشيد.
گزارش روز