قامت خميده ورزش مدارس زير بار بي برنامگي
ضرورت توجه به تربيت بدني در مدارس -بخش پاياني

صديقه توانا
اهميت به ورزش علاوه بر پرورش استعدادهاي ورزش نوجوانان به كاهش ناهنجاريهاي ساختاري و قامتي و شاداب سازي دانش آموزان منجر مي شود و علاوه بر تقويت حافظه و يادگيري، تأثير بسزايي بر سلامت جسم و روح دارد. اما متأسفانه در سالهاي اخير وضعيت در اين زمينه به گونه اي رقم خورده است كه زنگ ورزش در ابتداي سال تحصيلي تنها در برنامه درسي دانش آموزان گنجانده مي شود، بدون آنكه برنامه خاصي براي اين زنگ از سوي برخي از معلمان و مديران و مخصوصاً مسئولان آموزش و پرورش تبيين شود.
علاوه بر اينكه در مقطع ابتدايي مهمترين دوره در زمينه شناسايي استعدادهاي ورزشي دانش آموزان و نهادينه شدن روحيه ورزش است، معلم ورزش به فعاليت نمي پردازد و ساعتهاي ورزش در اين مقطع به سرگرمي و تفريح و بازيهاي كلاسي مي گذرد و يا دانش آموزان در دسته هاي چند نفره به بازي فوتبال يا واليبال اقدام مي كنند و معلمشان نيز در گوشه اي از حياط مدرسه تنها نقش ناظر و مراقب را بازي مي كند! اما ظاهراً طي چند ماه گذشته در اين زمينه تحولي ايجاد شده كه الزامي شدن ورزش شنا در مدارس ابتدايي و جذب 15 هزار معلم ورزش را مي توان گام خوبي از سوي مسئولان آموزش و پرورش در زمينه احياي ورزش و تربيت بدني دانست كه در اين خصوص برداشته شده است. اما هنوز براي رسيدن به وضعيت ايده آل و مطلوب تلاش بيشتر و همت مضاعفي لازم است، تلاشي كه براي احقاق حق آينده سازان اين مملكت بايد صورت گيرد.
تربيت بدني و آموزش رايگان
اهميت ورزش و تربيت بدني در فرهنگ ملي ايرانيان بر كسي پوشيده نيست ضمن اينكه توجه به ورزش در تمام مكاتب و اديان بويژه دين مبين اسلام مورد تأكيد قرار گرفته است.
دكتر حجت الله لطيفي مدير گروه تربيت بدني دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي در گفت وگو با گزارشگر كيهان با استناد به حديثي از پيامبر اكرم«ص» در خصوص توجه به ورزش سواركاري و تيراندازي مي گويد: «سيستم آموزش و پرورش وظيفه دارد به ورزش دانش آموزي توجه ويژه اي داشته باشد و طبق اصل سوم قانون اساسي كه آموزش و تربيت بدني بايد رايگان باشد، اما متأسفانه مسئولان در اين زمينه تخلف كرده و از خانواده ها شهريه دريافت مي كنند كه همه خلاف قانون است.»
وي به اجراي طرح شناي رايگان در مدارس مقطع ابتدايي از اواخر مهرماه اشاره مي كند و مي گويد: «اين برنامه عملا بدون دريافت شهريه و هزينه قابل اجرا نيست و نمي تواند موفق باشد.»
دكتر لطيفي در ادامه به مشكلات و موانع پيش رو در ورزش مدارس اشاره مي كند و مي گويد: «زندگي ماشيني در عصر حاضر، فضاي كوچك و كم آپارتمانها، كمبود سخت افزار در مدارس مثل نداشتن سالن ورزشي و استخر مناسب و مشكلات ساختاري در وزارت آموزش و پرورش برخي از موانع پيش روي معلمان و مديران در مدارس است.»
وي همچنين كمبود معلم متخصص، كارآزموده و متعهد در سيستم آموزشي و كوتاه بودن ساعت ورزش در طول هفته را هم به موارد فوق اضافه كرده و خاطرنشان مي كند: «دانش آموز، معلم و برنامه و محتوا سه عنصر اصلي در بحث تعليم و تربيت است كه چنانچه هر يك از اين عوامل دچار نقص و يا مشكلي باشد، تمام بدنه و اعضا متضرر مي گردند.»
از دكتر لطيفي مي خواهم در خصوص راهكارهاي اين مشكلات توضيحاتي دهد كه با صبر و حوصله مي گويد: «بازنگري در سيستم تعليم و تربيت پس از نيازسنجي و استفاده از افراد متخصص در علوم تربيت بدني تنها راه چاره است.»
مدير گروه تربيت بدني دانشگاه صنعتي خواجه نصير با اشاره به اينكه با مشكلات فقر حركتي و ساختاري در بچه ها مواجه هستيم و همين بيانگر راندمان پايين كار در آموزش و پرورش و عدم توجه به ورزش در مدارس مي باشد، مي گويد: «جهت دهي تعليم و تربيت براساس «ورزش محوري» به جاي «تخته سياه محوري» يكي ديگر از راههاي حل مشكلات ورزش در مدارس محسوب مي شود.»
دكتر لطيفي همچنين به حركت كل نظام آموزشي كشور به سمت خصوصي سازي هم تاكيد مي كند و مي گويد: «داشتن يك برنامه صدساله براي آموزش و پرورش كشور ضروري است يعني در هر دوره 20 ساله داشتن برنامه هايي 5 ساله كه مكمل هم باشند لازم و ضروري به نظر مي رسد.»
شنا در مدارس رايگان است
از امسال آموزش شنا در تمام مدارس دولتي و غيرانتفاعي در مقطع سوم ابتدايي به صورت رايگان انجام مي شود.
ذبيح الله محمدي يك مقام مسئول در حوزه تربيت بدني و سلامت قائم مقام وزير آموزش و پرورش در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه هيچ گونه شهريه اي از والدين در خصوص اين آموزشها دريافت نمي شود مي گويد: «در سيستم آموزش و پرورش كم كاريهايي از زمانهاي گذشته صورت گرفته است، اما با درايت و همت وزير آموزش و پرورش اين خلأها بزودي مرتفع مي شود.»
محمدي در خصوص كتاب درسي ورزش براي دانش آموزان مي گويد: «هنوز متخصصان به اين نتيجه نرسيده اند كه داشتن كتابي براي درس ورزش اثرات مثبت زيادي به همراه دارد، اما كتاب راهنماي تدريس معلمان تاليف و چاپ شده و بزودي در اختيار مديران مدارس ابتدايي قرار مي گيرد.»
وقتي به آقاي محمدي مي گويم معلمان ورزش و مديران از عدم نظارت مسئولان آموزش و پرورش و تربيت بدني بر حسن اجرا و عملكردها و تشويق و تنبيه ها گله مند هستند، مي گويد: «ما براي كل مدارس و به اندازه تك تك معلمان ورزش، ناظر نداريم اما فرم نظارت را به استانها مي دهيم و گاهي هم از سوي مدير كل دفتر تربيت بدني به صورت اتفاقي به برخي از مدارس سر مي زنيم و از نزديك كار آنها را مورد بررسي قرار مي دهيم.»
مديريت ورزش، خلأ امروز جامعه
آمادگي جسماني به معناي توانايي انجام كارهاي روزانه به ويژه كارهاي جسماني بدون خستگي زودهنگام و غيرمعمول است و زماني مي توانيم ادعا كنيم بچه ها و دانش آموزان ما از آمادگي جسماني لازم برخوردارند كه به ورزش، تربيت بدني و تحرك آنها توجه ويژه اي شود. اما آيا واقعاً دانش آموزان از آمادگي جسماني كافي برخوردارند و استعدادهاي ورزشي آنها از سوي مسئولان آموزش و پرورش شناخته شده است؟ علي طايفه، معلم ورزش مدرسه راهنمايي خواجه نصيرالدين طوسي در گفت وگو با گزارشگر كيهان در پاسخ به اين سؤال مي گويد: «وقتي در مدارس امكانات لازم از جمله زمين استاندارد و وسايل بازي و زمان مناسب در اختيار معلم و دانش آموز نيست چطور مي توانيم بگوييم بچه هاي ما از آمادگي جسماني برخوردارند و جسمي سالم دارند!»
وي با اشاره به اينكه مدير اين مدرسه تلاش زيادي را جهت تامين وسايل و امكانات ورزشي و زمين بازي به خرج مي دهد تا دانش آموزاني با نشاط و پرروحيه داشته باشد، مي گويد: «ورزش نقش بسزايي در شادي و نشاط، زدودن افسردگي و خستگي هاي ذهني و روحي دانش آموزان دارد بنابراين قدرت، استقامت عضلاني، قلبي و عروقي، انعطاف پذيري و تركيب بدن از جمله عوامل آمادگي جسماني هستند كه در سلامت جسم و روح تأثير بسزايي دارد و همين امر، توجه بيش از پيش مديران و مسئولان آموزشي را به امر ورزش چندين برابر مي كند.»
طايفه با اشاره به اينكه مهمترين خلأ ورزش امروز جامعه، مديريت ورزشي است، اضافه مي كند: «متاسفانه مسئولان آموزش و پرورش آنطور كه بايد و شايد به معلمان ورزش و اين درس بي كتاب پر از هيجان و خالي از امكانات بها نمي دهند و ورزش جايگاه اصلي خود را از دست داده و عملا زنگها و ساعتهاي مرده به اين درس اختصاص مي يابد.»
وي موازي كاري در شهرداري، تربيت بدني و آموزش و پرورش را مشكل اصلي كم رنگ شدن ورزش در مدارس ذكر مي كند و مي گويد: «نداشتن برنامه منسجم براي برگزاري مسابقات در مدارس هم از ديگر مشكلاتي است كه با آن دست به گريبان هستيم و مسئولان آموزش و پرورش بايد تدابير خاصي براي حل اين مشكل اتخاذ كنند.»
كتاب نقشه راه دوره ابتدايي
در تربيت بدني
دوره ابتدايي از نظر ورزش و تربيت بدني دوره طلايي يادگيري و ارتقاي استعدادهاي ورزشي دانش آموزان است و برهمين اساس الزامي شدن آموزش شنا در مدارس ابتدايي يكي از مهمترين راهكارهاي احياي زنگ ورزش و اقدامات وزارت آموزش وپرورش دراين امر مهم محسوب مي شود. كيومرث هاشمي قائم مقام وزير آموزش و پرورش در امور تربيت بدني و ورزش در گفت وگو با خبرنگار كيهان با اشاره به اينكه كتاب نقشه راه دوره ابتدايي در تربيت بدني تدوين شده و در حال توزيع در مدارس سراسر كشور است، مي گويد: «معلمين تربيت بدني موظفند براساس فرم موجود در كتاب هر 2ماه يكبار وضعيت جسمي دانش آموزان را به والدين اطلاع دهند و گزارش پيشرفت ورزشي را هم مشخص سازند، و مي بينيم چاپ اين كتاب در راستاي كيفيت بخشي به زنگ ورزش است ضمن اينكه اوليا را هم ملزم مي كند همانطور كه نسبت به ساير دروس فرزندان خود دغدغه دارند، به سلامت فرزند خود هم توجه داشته باشند.
هاشمي با اشاره به اينكه دنبال تعريف درست براي خروجي ورزش در تمام مقاطع تحصيلي هستيم، مي گويد: «هدف اين است دانش آموزان در پايان سال تحصيلي مهارتي را ياد بگيرند كه اين كار را با شنا شروع كرده ايم.»
وي مي گويد: «بچه ها طي 12جلسه در طول سال تحصيلي با هزينه آموزش و پرورش و در استخرهاي وزارتخانه و خصوصي با مربيان مجرب و به صورت آزمايشي شناي كرال سينه را به صورت حرفه اي ياد مي گيرند و چنانچه نقاط ضعف طرح پيش رو شناسايي شود، درسالهاي بعد، با آمادگي بيشتر طرح را ادامه خواهيم داد و ان شاءالله تا سال 1404 كليه مقاطع دانش آموزي را تحت پوشش قرار مي دهيم.»
قائم مقام وزير در امور تربيت بدني و ورزش به برنامه هاي در دست اقدام وزارت آموزش و پرورش اشاره مي كند و مي گويد: «طرح مشق ورزش و ساخت 4هزارسالن ورزشي سرپوشيده از جمله اقدامات اساسي براي احياي زنگ ورزش و توجه به ورزش مدارس در سراسر كشور است.»
هاشمي با اظهار تاسف از اينكه فضاي ورزشي بسياري دركشور وجود دارد كه همه در اختيار بخش خصوصي مي باشد، مي گويد: «معضل اصلي در ورزش فضاي ورزشي است كه در اين خصوص كمبود زيادي وجود دارد و سرانه فضاي ورزشي در ايران پايين تر از حد مطلوب است.»
وي اضافه مي كند: «سرانه فضاي موجود در ايران كه يك متر و ميانگين جهاني در حد مطلوب 2متر است و تمام تلاش خود را انجام مي دهيم تا اين حد را به نقطه مطلوب برسانيم چون دولت نگاه حمايتي به ورزشي دانش آموزي دارد و تصويب پروژه هاي ورزش نيز مويد همين مطلب است.»
هاشمي همچنين به اجباري شدن برخي از رشته هاي ورزشي در مدارس اشاره مي كند و مي گويد: «علاوه بر شنا، ژيمناستيك و دووميداني نيز جزو رشته هايي هستند كه آموزش آنها در مدارس اجباري است.»
از وي درخصوص اجباري شدن ورزش ووشو هم در مدارس سؤال مي كنم كه درپاسخ مي گويد: «ورزش ووشو جزو برنامه هاي اجباري مدارس نيست شايد برخي از مدارس بنا به صلاحديد مدير، خودشان اقدام به اين كار كرده باشند اما ازسوي آموزش و پرورش اجباري براي آموزش آن وجود ندارد.»
قدمت 80 ساله ورزش
درمدارس كشور
بيش از 80 دهه از حضور تربيت بدني در كشور مي گذرد و درس ورزش از سال1306 يعني 80سال قبل به صورت اجباري در مدارس برگزار مي شود و طي اين مدت با فراز و نشيب هاي زيادي همراه بود و كم كاستي هايي را با خود به دنبال داشته است، اما با عزم دولت و توجه مسئولان آموزش و پرورش طي يك سال گذشته اين درس ضروري از كنج عزلت خارج شده و مورد توجه قرارگرفت.
حسين بابويه رئيس اداره تربيت بدني تهران در گفت وگو با كيهان با اشاره به فعاليتهاي صورت گرفته درخصوص گسترش ورزش درسطح مدارس شهر تهران مي گويد: «در هر منطقه چندين ورزشگاه داريم كه به صورت اختصاصي در اختيار دانش آموزان قرار دارد و تلاش ما براين است كه در داخل فضاي خود مدرسه نيز فضاهايي را ايجاد كنيم.»
وي مي گويد: «درتهران حدود 6هزار واحد مدرسه دولتي و غيردولتي داريم كه در اين واحدها يك هزار و900 مربي رسمي و حق التدريس مشغول به كار هستند و 30رشته ورزشي نيز مجوز فعاليت دربخش دختران و پسران را دارند.»
رئيس اداره تربيت بدني تهران در ادامه مي گويد: «درخصوص ورزش شنا هم 70 استخر درتهران وجود دارد كه از امكانات آنها جهت آموزش دانش آموزان استفاده مي كنيم.»
گزارش روز