ارتقاء شور حسيني به معرفت عاشورايي
نگاهي به نذورات در ماه محرم -بخش پاياني

گاليا توانگر
نذر در ميان رسم و رسومات ايراني كه با ريشه هاي مذهبي پيوندي عميق دارد، از جايگاه ويژه اي برخوردار است. اين جايگاه با گذشت زمان نه تنها به فراموشي سپرده نشد، بلكه دائما دامنه و وسعت مي گيرد. به گونه اي كه اين موج گردشگران، خارجيان و يا پيروان ساير مذاهب را به سوي خود مي كشاند و صداقت مجلس آقا اباعبدالله(ع) نمك گيرشان مي كند. در تاسوعا و عاشوراي حسيني بسياري از ارامنه تهران در مجالس عزاداري حضور پيدا مي كنند و با چشماني نمناك نذورات خود را به كاروان حسينيان مي رسانند. مكتب عشق همه دل ها را جذب كرده و ارادتمند مي كند و آيا اين يك معجزه هميشگي نيست؟
بوي آش نذري كه در كوچه مي پيچد، گواه اين است كه بچه هاي محل سيني به دست كاسه هاي آش را به در خانه همسايه ها مي برند. اينجا هنوز هم رسم هاي ريشه دار جريان دارد. در روزهاي تاسوعا و عاشورا همه يكي مي شويم و خانه مان به اندازه كوچه، محله و شهر وسعت مي گيرد. پيرمردي را كه تنهاي تنها در اتاقكي زندگي مي كند به ياد مي آوريم و به بچه ها سفارش مي كنيم: «بچه ها، آقاسيد را فراموش نكنيد! كاسه بزرگتر براي اوست.»
در اين همدلي هيچ كس را فراموش نمي كنيم و از قلم نمي اندازيم.
كاش همه روزها عاشورا بود و ما در خيل عاشورائيان به حقايق مي انديشيديم. اما افسوس كه به سرعت شور مي گيريم و از آنسو به سرعت فراموش كرده و جذب روزمرگي ها مي شويم. شايد به همين دليل در سال هاي اخير بسيار تأكيد شده كه نذرهايمان را طوري قرار دهيم كه باعث ارتقا فرهنگي جامعه شود. كسي كه براي مسجد نذر خريد چند دستگاه رايانه مي كند، در حقيقت با اين كار مي خواهد نوجوانان را جذب مسجد كند و عمل خيرش دامنه دار شود.
به نظر مي رسد با يك جهت دهي مناسب به نذورات مي توان برخي از مشكلات فعلي جامعه را- به ويژه مشكلات جوانان را- رفع كرد.
چه چيز نذر كنيم
و چه نيتي داشته باشيم؟
آيه 270 سوره بقره مي فرمايد: خدا از نذورات شما آگاه است. نذرتان را به ريا آلوده نسازيد.
برخي افراد شايد به دلايلي نخواهند يك سال نذر بدهند، ولي تحت فشار نگاه ها نذري بيش از سال قبل را مهيا مي كنند و مي گويند: اگر نذر نمي داديم جلوي مردم زشت بود و خوبيت نداشت!
چنين نذرهايي كه از روي حفظ نما صورت مي گيرد، به هيچ وجه ارزشي ندارد. براي خدا بايد به جاي براي مردم قرار بگيرد تا نيت نذر صحيح باشد.
نذرهايي كه از روي چشم و هم چشمي و رقابت هم انجام مي شود به همين منوال نتيجه اي را در پي نخواهد داشت. قبل از هر چيز براي پذيرش نذر تزكيه نفس و نيت ضروري است.
حجت الاسلام عليرضا شاه فضل مسئول دفتر نهاد رهبري در دانشگاه علوم پزشكي كاشان مهمترين مسئله در اين مبحث را تبليغ نذر عنوان مي كند و مي گويد: «هيچ كس منكر ضرورت گسترش دامنه دار نذورات نيست. نذر راه همه پذيرفته اند و در دين اسلام هم جايگاه ويژه اي دارد. تجربه هم نشان داده كه بسياري از اين نذورات حاجت گرفته اند. ولي مسئله مهم ديگر جهت دهي خوب به نذورات است. اگر بتوانيم جهت دهي خوبي بدهيم، مطمئنا تأثير و سازندگي بيشتري خواهد داشت. بايد در اجراي نذورات تدبير نيز داشت. مثلا اگر فردي مي خواهد مسجدي بسازد، بهتر است اين مسجد در جايي ساخته شود كه جمعيت بيشتري را پوشش دهد.
در مثال ديگر روستاهايي هستند كه هزار نفر جمعيت دارند، اما در ايام محرم به اندازه دو هزار نفر غذا پخته مي شود. بهتر است مابقي غذاها به نقاط محروم برده شود و توزيع گردد، حتي مي توان در مواردي نذر پوشاك را جايگزين كرد.»
اين كارشناس مذهبي به كار خوب هيئت در سال جاري اشاره كرده و مي گويد: «قرار شده هيئات مذهبي يك شب به جماعت عزادار محصولات و اقلام فرهنگي بدهند. در گذشته فردي نذر كرده بود كه در حياط مسجدي درخت گردو بكارد. به واسطه آن درخت نوجوانان به مسجد مي آمدند و كم كم جذب مي شدند. الآن هم مي توانيم با توجه به شرايط روز نوع نذورات خود را تعيين كنيم. مثلا فردي كه پنج دستگاه رايانه براي مسجد محله نذر مي كند، قدم بزرگي در جذب نوجوانان و جوانان برداشته است.»
وي در پاسخ به اين سؤال كه چه نيتي كنيم؟ مي گويد: «خداوند متعال مي فرمايد حتي نمك غذايتان را از ما بخواهيد، ولي در كل هر چه نيت ها معنوي تر و مخلصانه تر باشد، زيبنده تر است.»
توصيه هاي بهداشتي
براي نذورات اغذيه اي
در اينترنت برخي افراد سودجو به شكلي كاملا واضح شماره حساب اعلام كرده اند و تقاضاي كمك به فلان هيئت را داشته اند. اين گونه حركت ها به هيچ وجه تأييد شده سازمان هاي موظف مثل سازمان اوقاف، كميته امداد و... نيست و اگر هم قصد و نيت كمك به خود هيئت نظير خريد وسايل و... باشد، باز هم افراد سريعا مي توانند خودشان هيئت هاي نيازمند را شناسايي كنند. هوشياري عزاداران، تضمين كننده خلوص مجلس آقا اباعبدالله(ع) خواهد بود.
در اين ايام دقت به توصيه هاي بهداشتي وزارت بهداشت نيز ضروري به نظر مي رسد. از عزاداران خواسته شده كه نذورات اغذيه اي خود را در ظروف يك بار مصرف گياهي توزيع كنند. اين ظروف از پليمرهاي گياهي و از ذرات نشاسته موجود در گياهاني نظير ذرت و سيب زميني تهيه مي شوند. اولا هيچ گونه ماده مضر يا تهديد كننده سلامت افراد ندارند، ثانيا در طول چند ماه در خاك تجزيه شده و به حفظ محيط زيست كمك مي كنند. اگر به استفاده از اين ظروف گياهي تأكيد شده به اين دليل است كه ظروف غيرگياهي طي 200 تا 500 سال در خاك تجزيه مي شوند و براي سلامت افراد چه در مدت كوتاه و چه درازمدت خطرناك هستند. هر چند به نظر مي رسد قيمت ظروف يكبار مصرف گياهي از ظروف يكبار مصرف پلاستيكي بيشتر است ولي اگر امروز كمي بيشتر هزينه كنيم، بهتر از متحمل شدن هزينه هاي سنگين براي سلامت در سال هاي آينده باشد. ظروف پلاستيكي در حرارت بالاي 45 درجه و در مقابل چربي مونومر آزاد مي كنند كه ماده شيميايي خطرناكي است. ضمنا ظروف پلاستيكي كه مواد نفتي ساخته مي شوند، در برابر آبليمو و سس ها حتي در دماي 5 درجه هم مونومر آزاد مي كنند.
استفاده از ظروف يكبار مصرف گياهي، عدم نگهداري غذا بيش از دو ساعت، استفاده از مواد اوليه سالم، رعايت تمام نكات بهداشتي در پخت و پز و توزيع از جمله توصيه هاي اكيد وزارت بهداشت است.
چهار مرحله آماده سازي سبزيجات اعم از پاك كردن، شست-و شو، ضدعفوني و آخرين مرحله شستن جزو ضروريات است. آشپزها بهتر است از دستكش استفاده كنند. پخت وپز در محيط هاي باز سفارش نمي شود و در محيطي كه سرپوشيده باشد، اطمينان بيشتري دارد. غذا را نبايد بيش از دو ساعت نگه داشت و بهتر است سريع پس از مهيا شدن توزيع شود. در محيط پخت و پز نبايد دخانيات استفاده شود. ضمنا براي پخت از ذغال و يا چراغ هاي نفتي و گازوئيلي استفاده نشود.
براي گسترش فرهنگ عاشورايي نذر كنيم
در ميان انواع نذورات كمتر به نذرهاي معنوي نظير روزه، ختم قرآن، ذكر صلوات و... توجه شده است، در حالي كه همه اين ها هم مي تواند از موارد نذر باشد كه مطمئنا تاثير بسياري در تزكيه نفس و ارتقاي روحي خواهد داشت.
حجت الاسلام محمد تيموريان، امام جماعت مسجد سيدالشهدا لويزان مي گويد: «در آستانه ماه محرم مردم با توجه به محبتي كه به امام حسين(ع) دارند، بيشترين نذرها را انجام مي دهند. دائما مي آيند و مي پرسند: چه نذر كنيم و چه نيتي داشته باشيم؟ در پاسخ هميشه گفته ام: چيزي كه براي خودتان و جامعه سودمندتر است. اين يكي از واضحات است كه گاهي از روي چشم و همچشمي ها ريخت و پاش هايي مي شود و سفره هايي پهن مي گردد كه پاي آن فقرا و مستحقين نمي نشينند. بهتر است در شرايط فعلي بيشتر نذرهايمان را به سوي محصولات فرهنگي سوق دهيم تا جوانان جامعه را نسبت به نهضت آقا اباعبدالله(ع) آگاه كرده و سربازاني عاشورايي تربيت كنيم.»
وي ادامه مي دهد: «همين تداوم فرهنگ عاشورايي بوده كه عزاداري براي كاروان حسين(ع) را واجب كرده است. ائمه(ع) هم بر عزاداري براي جدشان امام حسين(ع) اصرار داشته اند. پس اساس حركت هاي ما بايد اين باشد كه مردم با زندگي و رهنمودهاي اهل بيت(ع) آشنا شوند. متاسفانه گاهي احساس مي شود كه ما اين هدف را فراموش كرده ايم. اين صحبت ها به معناي تقليل شور حسيني نيست، بلكه اصرار ما بر اين است كه از شور حسيني به معرفت حسيني برسيم. شايد بهترين نذرها همين باشد كه براي ارتقاي فرهنگ عاشورايي در جامعه نذر كنيم. در بين جماعت عزادار كتاب هاي برجسته عاشورايي را توزيع كنيم. CD سخنراني-هاي تفكربرانگيز را هديه بدهيم. اين گونه حتي بصيرت ديني و سياسي جامعه نيز از همين رهگذر تقويت مي شود.»
انتقال حقايق پاي منبر آقا اباعبدالله(ع)
نذر در همه اديان يكتاپرست الهي وجود دارد و مورد توجه بوده است. عمران نبي نذر مي كند كه دخترش خادم عبادتگاه شود. شايد بتوان نذرها را وسيله اي براي وحدت مسلمين در ابتداي امر و سپس وحدت يكتاپرستان و كفرستيزان قرار داد. اين اتفاق تا حدود زيادي در سال هاي اخير در داخل كشور و نيز خارج از مرزها بين مسلمين رخ داده است.
احمد سلطان پور،خادم يكي از هيئت هاي مذهبي شهر تهران كه هيئتشان در نزديكي يكي از محلات ارمني نشين تهران برپاست، مي گويد: «ارامنه به حضرت ابوالفضل(ع) و آقا اباعبدالله(ع) ارادت ويژه اي دارند. هر ساله از قند و چاي هيئت تا چند راس گوسفند نذر مي كنند. وقتي همگي گردهم مي آئيم، مسائل روز نيز در پاي منبر سخنران شنيده مي شود و در كل پيكره جامعه آگاهي متبلور خواهد شد. اساسا عظمت مجلس آقا اباعبدالله(ع) به همين انتقال حقيقت و معنويت است.»
وي ادامه مي دهد: «در اين سخنراني ها مي توان شيطنت هاي مستكبرين زمانه را برملا كرد. حال اين منبر چه در داخل كشور باشد و چه در مسجدي در قلب اروپا برپا شود، ما به ياد داريم كه حتي انقلاب اسلامي از بركت چنين مجالسي شكل گرفت و به ثمر نشست. در هر محفلي كه ديگي به نيت آقا بر اجاق گذاشته شود، شمعي در دل سقاخانه اي افروخته شود و يا باران اشكي بر كوير گونه هايمان بنشيند، در حقيقت چراغ آگاهي روشن شده است. همه اين نذرها براي شفاي جسماني نيست. گاه بايد نذر كنيم كه شفاي معنوي پيدا كرده و حقيقت را از غيرحقيقت تشخيص دهيم.»
گزارش روز