آسيب شناسي مصرف مواد مخدر و راهكارهاي مقابله با آن ( بخش پاياني )
عدم نظارت بر كمپ ها؛ دور باطل ترك اعتياد!

پريسا جلالي
- الو. كلينيك ترك اعتياد؟
- بله،بفرماييد!
- مي خواستم با پزشك مشاور صحبت كنم؟
- امرتون؟ خودم هستم.
- شوهرم 3 ماه است رفتارهاي مشكوك دارد؛ بي خوابي، پرخاشگري و... آزمايش هم از او گرفتيم فهميديم واقعا معتاد شده.
- چند وقت است ازدواج كرديد؟ بچه هم دارين؟
- يك سال است. نه، بچه نداريم.
- خوب است. دو تا پيشنهاد دارم. اول اينكه اصلا نبايد بچه دار شويد. دوم اينكه تمام مخارج ترك اعتيادش را بايد به گردن خانواده اش بيندازي. احتمالا آنها مي دانستند و قبل ازدواج به تو نگفتن براي همين بايد توپ را به زمين خانواده اش بياندازي.
- اما تازه 3 ماهه كه اين طوري شده. خب من بايد چه كار كنم؟
- بيار تا ترك بديم. البته حداقل هزينه اش 150 هزار تومان مي شود. آمپول مي زنيم و مقداري قرص مي دهيم فورا ترك مي كند. سرپايي است و اصلا نيازي نيست اينجا بماند. البته هزينه داروها و سرم به عهده خودتان است.
اينها بخشي از گفت وگو با يك مركز مشاوره
ترك اعتياد است.
مراكزي كه اين روزها تبليغات آنها را در سطح شهرهاي مختلف به وفور شاهديم و البته برخي ديگر از كمپ هاي ترك اعتياد نيز بدون هيچ گونه مجوزي از مراكز ذي صلاح در حال فعاليت اند و بعضا با هزينه هاي سرسام آوري در حال كمك رساني به معتادان براي ترك اعتياد هستند.
با وجود تمايل شديد معتادان و خانواده هايشان به ترك مواد و به دنبال آن انواع روش هاي درست و نادرست ترك اعتياد و اقسام كلينيك ها و كمپ هاي قانوني يا غيرمجاز نجات بيماران معتاد از چنگال ديو مخدرها و مواد محرك ترجيح داديم پس از صحبت با افرادي كه اعتياد را كنار گذاشته اند، اين شماره از گزارش را با نحوه و روش هاي موجود در كلينيك ها و مراكز ترك مواد شروع كنيم.
ترك اعتياد؛ موفق، كم هزينه، سرپايي!
كمپ هاي بازپروري كه ترك اعتياد را به هر بهاي غيرقانوني و غيرشرعي لازم مي دانند و به قول دكتر علي رضا جنگي نژاد پزشك درمانگر اعتياد، هنوز از روش هاي منسوخ و غيرعلمي مثل سگ درماني و انداختن در استخرهاي آب سرد استفاده مي كنند، در گوشه و كنار كم نيستند.
كلينيك هايي كه به درمان سرپايي مواد مخدر مي پردازند يا با دادن ترياك قصد دارند اعتياد به مواد ديگر را از بين ببرند بدون هيچ قاعده وقانون و مجوزي مشغول به فعاليت هستند و سودهاي خوبي هم از اين ماجرا مي برند.
گويا هنوز مسئولان ذي ربط هم فرصتي براي رسيدگي به وضعيت شان ندارند و فقط در صورت وجود گزارش يا شكايتي از سوي مردم رسيدگي مي كنند.
البته دكتر جنگي نژاد به خانواده هايي هم اشاره دارد كه طعمه روش هاي دست ساز و به اصطلاح من درآوردي برخي كمپ ها و كلينيك هاي غيرمجاز مي شوند و مثل موش آزمايشگاهي يك سال از عمر و درآمدشان را صرف مي كنند بدون اينكه نتيجه اي از بهبود فرد معتاد نصيب شان شود.
شيوه هاي مختلفي مثل دارودرماني، بي هوشي، سم زدايي فوق سريع، سم زدايي سريع جريان خون و غيره كه به ادعاي مدير يكي از كمپ ها خون افراد را عوض مي كنند. اما مغزشان همان هست كه بوده وهمچنان محتاج به مواد است.
صحبت هاي مادر دل سوخته اي در گوشم طنين انداز مي شود كه مي گفت: دختر معتادم را به كلينيك بردم كه مواد را ترك كند. اما به محض بازگشت متوجه شدم دوباره مصرف كرده است. خونش را عوض كردند فكر و ذهنش چه مي شود؟
انتشار اين خبر هم البته مزيد بر علت شد وقتي جرايد از جنايت در كمپ غيرقانوني بازپروري معتادان خبر دادند و البته بنا به اظهارات بازپرس جنايي تهران بهزيستي براي مركزي غيرقانوني مجوز فعاليت صادر كرده بود در حالي كه اين مركز هنوز ثبت نشده است!
در اين جنايت، زن و مرد ميانسالي پسر 23 ساله معتادشان را به يكي از مراكز ترك اعتياد در شمال شرق تهران بردند اما صبح روز بعد يكي از كاركنان كمپ طي تماس تلفني به آنها خبر داد كه پسرشان به علت اعتياد شديد جان باخته است.
اما واقعيت، ضرب و شتم شديد جوان 23 ساله و چسباندن وي با چسب به نرده هاي آهني به شكلي كه او ديگر قادر به حركت نباشد، بود تا شايد او هم بتواند مصرف مواد مخدر را رها كند.
شنيده ها و تماس تلفني به روزنامه از سوي افرادي كه روزي با كمپ هاي ترك اعتياد سرو كار داشته اند حاكي از گزارش هايي است كه جذب افراد معتاد به سمت فرقه هاي نوظهور در برخي از كمپ هاي غيرقانوني ديده مي شود و يا كمپ هايي كه معتادان را جذب مي كنند تا از آنها به عنوان توزيع كننده مواد استفاده كنند، البته با اهداي محبت، غذا و ايجاد مكاني براي خواب و استراحت آنها.
اما در اين ميان هر روز در تبليغات كمپ هاي ترك اعتياد اين شعار ها را مي خوانيم كه:اگر فرد معتاد داريد با دوره يك ماهه مبلغ 190 هزار تومان آن را درمان مي كنيم. . . ولي آيا به راستي اين مراكز مي توانند در زمينه ترك اعتياد كاملا موفق عمل كنند؟
چرا اعتياد؟
غالب پزشكان و روانشناساني كه در زمينه
ترك اعتياد مواد مخدر تلاش مي كنند معتقدند بايد ببينيم فرد چه موادي و با چه ميزان مصرف مي كند تا بتوانيم راجع به نحوه ترك كردن و قطع وابستگي اش به مواد مخدر كار كنيم. اين طور نمي شود كه هر روش قديمي يا رد شده اي را بخواهيم استفاده كنيم و انتظار هم داشته باشيم بيمار بهبود پيدا كند.
قبلا كراك معضل بود. سال ها پيش وب سايتي براي كلينيك تخصصي درمان سوء مصرف مواد ايجاد كرديم و متوجه شديم بيشترين ميزان جست وجو از طريق گوگل به اين سايت راه هاي قطع مصرف كراك است اما در حال حاضر شيشه تبديل به معضل شده است.
دكتر سعيد كفراشي پزشك درمانگر با بيان اين مطلب به خانم هاي معتاد هم اشاره دارد و در ادامه مي گويد: خانم ها تقريبا و با يك حساب سرانگشتي 10 درصد مراجعه كنندگان به مراكز ترك اعتيادند.
وي مي گويد: زنان كمتر به سوي مواد مخدر
مي روند چون از لحاظ اجتماعي زن معتاد مشكلات بيشتري نسبت به مرد معتاد دارد،چون تهيه مواد برايش سخت تر است اما متاسفانه ديده مي شود بدون اينكه اطلاعي داشته باشند براي كاهش وزن گرفتار توزيع كنندگان مواد مخدر به ويژه محرك ها مثل شيشه مي شوند.
دكتر جنگي نژاد، پزشك در كلينيكي ديگر از اشتباه رايج برخي مصرف كنندگان شيشه مي گويد كه براي درمان ضعف جنسي به مصرف آن
روي مي آورند و متاسفانه پس از مدت كوتاهي قادر به فعاليت جنسي نيستند. اما جوانان بيشتر به علت رفتار نمايشي و يا اختلال تربيتي تن به مصرف محرك ها مخصوصا شيشه و سيگاري از نوع حشيش و ماري جوآنا مي دهند يا براي
به اصطلاح با كلاس نشان دادن خود از كوكائين استفاده مي كنند تا شايد خلأ هايي كه خود تصور
مي كنند و اغلب واقعيت ندارد را رفع كنند.
البته او رفتار نامناسب خانواده ها و تربيت نامناسب را طي سال هاي اخير مهم ترين عامل در معتاد شدن جوانان مي داند چرا كه بعضا خانواده ها بي دليل براي فرزندانشان امتياز قايل شده و براي او هديه مي خرند يا سعي مي كنند همه نيازهاي مادي او را برطرف كنند و تابع فرزندان مي شوند. اين موجب مي شود با مرور زمان اين سوء تفاهم براي فرزند پيش آيد كه حتما با ديگران متفاوت است و حقي دارد كه حمايت هاي بي جاي خانواده نصيبش شده است.
وي توصيه مي كند خانواده ها به جاي اينكه اداي روشنفكري در آورند به اشكال درست تربيتي اقدام كنند و اوقات فراغت مناسبي براي فرزندان ايجاد كنند.
دكتر امان الله قرائي مقدم آسيب شناس اجتماعي و عضو هيات علمي دانشگاه هم با چنين نظري موافق است اما همه علت را اجتماعي يعني بيكاري، فقدان اوقات فراغت مناسب و نبود نشاط ، طلاق، سرخوردگي و غيره عنوان مي كند.
وي عقيده دارد كه معتاد و مجرم محصول جامعه اند و از نظر جامعه شناسي هيچ مجرمي گناهكار به دنيا نمي آيد بلكه به فرموده خداوند در قرآن كريم ما شما را در نهايت خوبي آفريديم. بنابراين هيچ فردي بزهكار و مجرم به دنيا نمي آيد بلكه فقر ديني و عدم تجانس فرهنگي زياد جرم پرور است و مي بايد اين ريشه ها را از بين برد.
اين استاد دانشگاه مي گويد: در مكان هايي كه مهاجرت زياد است تنوع فرهنگي زيادي هم وجود دارد اگر فقر ديني هم وجود داشته باشد مزيد بر علت شده و مشكل زا مي شود.
او برخلاف عقيده مسئولان برخي
كمپ هاي بازپروري و كلينيك هاي ترك اعتياد كه فقط به عوض كردن خون فرد مي پردازند، معتقد است: با قرص و تزريق خون و
عوض كردن آن علت باقي است در حالي كه معلول از بين مي رود خب اعتياد دوباره بروز مي كند. همين طور در مورد آسيب هاي اجتماعي بايد گفت براي رفع معضل اعتياد يا كاهش آن بايد ازدواج و طلاق مورد بازبيني قرار گيرد. بيكاري كم شود و خانواده ها و باورهاي ديني شان تقويت شوند.
سياست هاي تشويقي و تنبيهي
برخي علت اعتياد را صرفا وجود مخدرها و محرك ها در كشور قلمداد مي كنند و بر اين باورند تا وقتي به طور كامل مرزها كنترل و توزيع كنندگان مواد مخدر قلع و قمع نشوند نمي توان به بهبود وضع معتادان و مبتلا نشدن ديگر افراد اميد داشت؛ به عبارت ديگر پيشگيري را بهتر از درمان مي دانند.
اين باور البته تنها يك بعد از همه گذرگاه هاي دام مهلك اعتياد است كه دست پليس مبارزه با مواد مخدر ناجا را مي بوسد.
براي اطلاع از ميزان تلاش پليس در مبارزه با مواد مخدر، سردار حميد رضا حسين آبادي رييس پليس مبارزه با مواد مخدر ناجا را در اتاق كارش در يكي از همين روزهاي بهاري، راس ساعت 9 صبح مي بينيم.
به همه سوال ها با آرامش پاسخ مي دهد و
مي گويد: امسال برنامه خوبي براي مبارزه با
مواد مخدر صنعتي در كشور داريم.
وي ادامه مي دهد:شناسايي و انهدام كارگاه هاي خانگي، دستگيري توليدكنندگان و توزيع كنندگان و مصرف كنندگان شيشه اولين اقدام است. متاسفانه در شش ماه گذشته شاهد كشف مقادير قابل ملاحظه اي پيش ساز شيشه با عنوان افدرين در مرزهاي شرقي كشور بوديم و آخرين محموله نزديك به 400 كيلوگرم شيشه بود كه در زاهدان و 140 كيلوگرم در سردشت كشف شد. پيش ساز شيشه در آلمان توليد مي شود سپس وارد پاكستان شده و از مرز جنوبي و شرقي وارد كشور مي شود. به همين علت مهمترين تلاش ما برخورد جدي با باندهاي اصلي و شبكه هاي ورود و ترانزيت روانگردان هاست.
در حالي رييس پليس مبارزه با مواد مخدر از دستگيري عوامل اصلي و صحنه گردانان توليد و توزيع مخدرهاي صنعتي خبر مي دهد كه پيش از اين باركش ها و توزيع كنندگان دستگير مي شدند. به همين علت توسعه و تجهيز ايستگاه هاي ايست و بازرسي به آخرين تكنولوژي هاي روز، افزايش توان عملياتي سگ هاي پليس، تقويت اقدامات اطلاعاتي در تعامل اطلاعاتي روزانه از طريق تلفن و ايميل با افسران رابط در كشورهاي ديگر، كنترل بيشتر مسيرهاي زميني و كنترل مسافران و وسايل افرادي كه از ايران به مالزي و تايلند مي روند و همواره طعمه قاچاقچيان بوده اند، مبارزه با پول شويي و كنترل اموال قاچاقچيان با همكاري وزارت اقتصاد و دارايي و بانك مركزي از انواع رفتارهاي برخوردي پليس در مبارزه با مواد مخدر است.
در همين حين زنگ تلفن داخل اتاق به صدا در مي آيد و پس از عذرخواهي پاسخ تلفن را
مي دهد. با تكرار جملات مخاطبش ابتدا شاد و پس از لحظه اي ناراحت مي شود. گوشي را
مي گذارد و مي گويد: خبر دادند همين الان محموله 148 كيلوگرمي كراك كه توسط دو نفر حمل مي شد در فسا كشف شد. قصد داريم هزينه جرم قاچاق مواد مخدر را براي قاچاقچيان به شدت در كشور افزايش دهيم تا مسير ديگري به جز ايران براي ترانزيت مواد مخدر انتخاب كنند.
مواد مخدر 50 درصد جمعيت كيفري
اما سردار مشكل فقط مرزها نيست!
سهولت دسترسي به مواد مخدر در كوچه و خيابان و پارك ها هم معضل جدي است.
سردار حسين آبادي مي گويد: بله همين طور است. مشكل، كمبود مكان در زندان هاي كشور است. بيش از 210 هزار نفر جمعيت كيفري زندان ها است و بيش از 50 درصد مجرميني كه در زندان به سر
مي برند متهمان و مجرمان در رابطه با مواد مخدر هستند. به خاطر فقدان جا در زندان ها دست مان براي نگهداري و مجازات توزيع كنندگان خرد بسته است. البته توان پليس زياد است ولي مكان براي نگهداري شان نداريم.گرچه ستاد مبارزه با
مواد مخدر قول داده پنج اردوگاه در كشور
راه اندازي كند و در دو بخش نگهداري و ترك اجباري معتادان و ديگري اردوگاه با شرايط سخت براي توزيع كنندگان خرد.
اما آيا اردوگاه ها مي توانند با فعاليت گسترده، كمپ ها را حذف كنند؟
رييس پليس مبارزه با مواد مخدر ناجابه گزارشگر كيهان مي گويد: چون ظرفيت درماني كشور در حوزه اعتياد بسيار پايين است و سياست هاي تشويقي به جاي مجازات منجر به تصويب قانون درمان اجباري مبني بر اين كه معتاد بيمار است مگر اينكه به درمان مراجعه نكند،شد به همين علت گرايش به ترك مواد زياد شده اما به اندازه اين گرايش و تقاضاي خانواده ها و افراد معتاد مراكز درماني وجود ندارد. البته طي سال هاي اخيراين موضوع 3 تا 4 برابر شده اما باز هم محدود است. همين فرصتي شد تا افراد سود جو به ايجاد
كمپ هاي بازپروري اقدام كنند كه بعضا بدون مجوز از سازمان بهزيستي و با روش هاي غيرقانوني و غيرشرعي فعاليت مي كنند.
وي مي گويد:اگر وزارت بهداشت يا سازمان بهزيستي چنين كمپ هاي غيرمجازي را معرفي كنند پليس نسبت به پلمب آنها اقدام مي كند.
گزارش روز