پايانه هاي مسافربري و تمهيدات جابه جايي مسافران در پايان تعطيلات تابستان (بخش پاياني)
انتظار مسافران و تدبير مسئولان

صديقه توانا
تهيه بليط ارزان و راحت در پايانه هاي مسافربري، توجه و ارزش گذاري به وقت و زمان مسافران از سوي مسئولان، تهيه غذا و خوراكي هاي سالم و تميز در تعاوني هاي مستقر در پايانه ها، ايجاد مراكزي جهت رفع سريع مشكلات مسافران در تهيه بليط بدون هيچ گونه واسطه و دلال بازي و افزايش توانمندي رفاهي شهرنشينان، روياهايي هستند كه در صورت تحقق سفر را به كام تمام مسافران شيرين مي كند.
هر چند كه طي چند سال اخير فروش بليط اينترنتي و پيش فروش كردن بليط قبل از آغاز تعطيلات يا هر مقطعي اززمان كه فرد اراده كند، در كشور رايج شده است، اما در اين بين هنوز هم شاهد صفهاي طولاني پشت باجه هاي بليط فروشي در شركت هاي مختلف تعاوني ها در پايانه هاي مسافربري هستيم و هنوز هم با مسافراني روبرو مي شويم كه براي تهيه بليط مجبورند در بيرون ترمينالها يا در خروجي شهرها ساعتها وقت با ارزش خود را از دست بدهند تا بخت يارشان شود و اتوبوسي كه چند صندلي خالي دارد جلوي پايشان ترمز كند و آنها به سرعت برق و باد در يكي از صندلي ها جايي براي خود پيدا كرده و بليط 10 هزار توماني را خيلي گران تر تهيه كنند و پول بيشتري براي رسيدن به مقصد به دلال و شاگرد راننده بپردازند.
هر چند كه مسئولان ذي ربط تمام تلاش خود را براي قطع دست واسطه ها و دلالان انجام داده اند و سعي در تامين رفاه و آسايش هموطنان هنگام سفر به سراسر كشور دارند، اما باز هم شاهد گله و شكايت مردم از وضعيت نابسامان تهيه بليط در پايانه هاي مسافربري آن هم در زمان اوج مسافرتها و بخصوص پايان تعطيلات تابستاني هستيم و اين امر مؤيد اين نكته است حالا كه استقبال مردم همچنان از وسايل حمل و نقل عمومي بخصوص اتوبوس زياد است، مسئولان مربوط بايد راهكارهاي ويژه براي ارتقا و بهبود سطح كيفي خدمات به مسافران اتخاذ نمايند.
حال و روز متفاوت مسافران
در ترمينال هاي مسافري مسافران هر كدام حال و روز متفاوتي دارند، عده اي بليط به دست با خيال راحت بر روي صندلي هاي انتظار يا اطراف محوطه نشسته اند و عده اي ديگر سرگردان و كلافه از يك سوي سالن به سوي ديگر قدم مي زنند، برخي خود را با تماشاي ويترين غرفه هاي ترمينال سرگرم مي كنند و عده اي همچنان به دنبال تهيه بليط وقت مي گذرانند.
مسافري از روي ناچاري تمام روي صندلي انتظار نشسته و دو كودك 11 و 14 ساله اش در حال بازي با ساك ها هستند. كنار مادر بچه ها مي نشينم، مي گويد: «نمي دانم چه كنم؟ بليط گير نمي آيد، عازم اصفهان هستيم.»
اميدوار مسافر ديگري است كه عازم مشهد است در حالي كه لبخند بر لبانش دارد، اما با حرص مي گويد: «حالا از چه طريق بليط تهيه كنم؟ به هر دري مي زنم بسته است، بايد زودتر به محيط كار خودم برگردم، ظاهراً مجبورم بليط دو برابر بخرم تا به موقع سركارم حاضر شوم.»
مسافر ديگري كه عصبانيت بسيار زياد چهره اش را برافروخته است و دوست ندارد نامش را ذكر كند مي گويد: «بايد به كاشمر بروم. بليط نيست مي گويند اين چند روزه آخر تعطيلات اين قدر شلوغ است از فردا هر ساعتي كه به ترمينال بياييد بليط ارزان در اختيارتان قرار مي گيرد، خوب معلوم است كه از فردا خلوت مي شود، اما مسئولان بايد براي زمان شلوغي و ازدحام مسافر به فكر چاره باشند و بليط به اندازه كافي در اختيار مردم قرار دهند نه آن زمان كه اتوبوسها خالي هستند.»
پايانه هاي مسافربري مرسوم ترين مكان براي جابه جايي مسافر
پايانه هاي حمل و نقل بين شهري از مرسوم ترين مكانها براي جابه جايي مسافران ميان شهرهاي مختلف با فواصل كم و زياد هستند، اگرچه گسترش خطوط حمل و نقل هوايي و خطوط ريلي تندرو در دهه هاي اخير از اهميت حمل و نقل جاده اي كاسته است، اما در بسياري از كشورها همچون كشورمان، حجم بالايي از مسافران از طريق جاده و با استفاده از انواع و اقسام اتوبوس و ميني بوس تردد مي كنند و همين مسئله توجه بيشتر مسئولان را به اتخاذ تدابير ويژه جهت سفري آسان و بي دغدغه را بخصوص در ايام خاص و شلوغي مسافرتها مي طلبد.
مهندس فرهاد صالحيان، مدير كل حمل و نقل پايانه هاي استان تهران نيز در گفت وگو با گزارشگر كيهان، نصب دوربين در داخل پايانه ها و نظارت لحظه به لحظه بر كار رانندگان و مسئولان گيشه هاي بليط از طريق دفتر خود را يكي از مهمترين اقدامات ويژه جهت تامين رفاه مسافران ذكر مي كند و مي گويد: «اين دوربين ها در استان تهران و سراسر كشور از 16 آذر افتتاح و فرايند حمل و نقل كنترل مي شود و بدين ترتيب هيچ كس حق تخلف نخواهد داشت و كار رانندگان هم به طور همزمان كنترل مي شود و اين كار يك نوآوري بزرگي در مجموعه حمل و نقل كشور محسوب مي شود.»
وي با اشاره به اينكه در ترمينالها هم دوربيني نصب شده و وضعيت جاده ها و ترافيك هاي بين راهي را به اطلاع مسافران مي رساند، خاطر نشان مي كند: «نصب اين دوربين ها به مسافران اين امكان را مي دهد تا برنامه ريزي دقيقي براي سفرهاي خود داشته باشند و بتوانند به نحو مطلوب از خدمات حمل و نقل بهره مند گردند.»
مدير كل حمل و نقل پايانه هاي استان تهران به طرح تكريم مسافران هم اشاره مي كند و مي گويد: «در اين طرح روزانه 8 هزار نفر از اتوبوس هاي پايانه هاي تهران براي سفر به تمام نقاط كشور استفاده مي كنند و هدف ما جلب رضايت و تامين سفري خوش براي آنان است، ضمن اينكه در برخي از اتوبوس ها هم سيستمي تعبيه شده كه به محض اينكه راننده 20 كيلومتر با سرعت بيش از حد مجاز حركت كند، به تمام مسافران پيامك فرستاده مي شود تا بدين ترتيب همه نسبت به موضوع حساس شده و از سرعت غيرمجاز راننده جلوگيري به عمل آورند يا مثلا براي فريضه نماز و سرو غذا به همه مسافران پيامك فرستاده مي شود و از سوي ديگر شماره 3000142 هم آماده دريافت هر نوع مشكلي از سوي مسافران است و هر كس از راننده اي شكايت دارد، مي تواند با ارسال پيامكي شكايت خود را مطرح كرده تا در كوتاه ترين زمان ممكن به موضوع تخلف رسيدگي شود.»
از او سؤال مي كنم اين سيستم در چند اتوبوس نصب شده است كه در پاسخم مي گويد: «در حال حاضر 300 دستگاه از اتوبوس ها مجهز به اين سيستم هستند و تلاش براين است كه بر روي تمام 18 هزار دستگاه اتوبوسها نيز اين سيستم راه اندازي شود.»
وي با اشاره به اينكه روزانه 8 هزار دستگاه اتوبوس در تهران به مسافران خدمات دهي مي كنند موضوع افزايش نرخ بليط ها را رد مي كند و مي گويد: «بعد از هدفمندي يارانه ها و افزايش قيمتها آن هم به دليل افزايش نرخ سوختها هيچ گونه افزايش قيمتي در نرخ بليط ها در تهران نداشتيم.»
صالحيان همچنين آموزش رانندگان به منظور جلب مشتري و رضايت مسافر را از ديگر راهكارهاي ارتقا سطح كيفي خدمات به مسافران مي داند و مي گويد: «كلاسهاي ويژه اخلاق حرفه اي مشتري مداري را براي رانندگان برگزار كرديم و آموزش هاي لازم نيز به رانندگان داده شده است تا هيچ مسافري از سفر خود با وسايل حمل و نقل عمومي ناراضي نباشد و سفري مطمئن و بدون دغدغه را داشته باشد.»
صالحيان همچنين به طرح منزل به منزل در اداره حمل و نقل پايانه هاي استان تهران اشاره مي كند و مي گويد: «در اين طرح 100 دستگاه ماشين بنزسواري، مسافران را به صورت تشريفاتي از منزل تا پايانه مسافري همراهي كرده و هنگام برگشت هم مسافران با استفاده از وسيله سواري مستقر در پايانه به منزل خود بازگردانده مي شوند.»
زمان انتظار مسافران به حداقل مي رسد
«سازمان پايانه ها و پارك سوار هاي شهرداري تهران در طول سال بويژه تعطيلات فصل تابستان همواره پيشرو در ارائه خدمات مناسب به مسافران و مراجعان در پايانه هاي خود شامل پايانه هاي غرب، بيهقي، شرق و جنوب مي باشد.»
اين بخشي از پاسخ مهندس حسين بيژني مديرعامل و عضو هيئت مديره سازمان پايانه ها و پارك سوار هاي شهرداري تهران است كه در پاسخ به سؤال گزارشگر كيهان مبني بر اقدامات انجام شده از سوي سازمان مذكور براي رفاه مسافران در پايان تعطيلات تابستان ارائه داده است.
مهندس بيژني در ادامه توضيحات خود مي گويد: «در اين راستا با عنايت به اينكه در فصل تابستان و بخصوص آغاز و پايان اين فصل شاهد افزايش ميزان تقاضاي سفر به اقصي نقاط كشور هستيم، از اين رو با بهره گيري از تمام امكانات و ظرفيت هاي موجود و با همت كاركنان سازمان پايانه ها و پارك سوارهاي شهرداري تهران، سعي شده است تا خدمات درخور شأن مسافران و مراجعان به پايانه ها ارائه شده و سفر خوب و خوشي براي آنها رقم زده شود.
در اين خصوص در پايانه ها ضمن تعاملي كه با مديران شركت هاي مسافربري ايجاد شده است به دنبال آن بوده ايم كه زمان انتظار مسافران در پايانه ها به حداقل برسد. مساجد، اتاق هاي مادر و كودك، كتابخانه ها، سالن هاي ورزشي و خوابگاه رانندگان و كارواش اتوبوس ها تجهيز و آماده براي ارائه خدمات شده اند. شرايط مناسب براي فعاليت و سرويس دهي اورژانس پزشكي، دستگاه هاي خودپرداز بانك ها، تلفن هاي عمومي، آژانس مسافربري و... با تعامل فيمابين اين سازمان و مسئولان مربوطه فراهم شده است در پايانه ها عوامل نيروي انتظامي هم تلاش مي كنند تا نظم و امنيت مسافران را تامين كنند.»
به آقاي بيژني مي گويم هميشه در روزهاي اوج سفر مثل عيد نوروز يا تعطيلات فصلي با بازار سياه فروش بليط ها از سوي دلالان و بعضا حتي خود رانندگان در ترمينالها روبه رو هستيم و ظاهرا به صورت يك عرف درآمده و مرسوم شده كه تعدادي صندلي خالي در پشت صندلي راننده و در عقب اتوبوس براي مسافران ويژه و بين راهي البته با قيمتي گران تر رزرو مي شود، حال سؤال اين است كه شما در سازمان پايانه ها با اين موضوعات چگونه برخورد مي كنيد و براي جلوگيري از اين گونه سوءاستفاده ها چه تدابيري انديشيده ايد؟ وي در پاسخم مي گويد: «مسئوليت فروش بليط و رزرو صندلي براي مسافران در پايانه ها برعهده شركتهاي مسافربري است كه در اين زمينه تحت امر و نظارت وزارت راه و شهرسازي انجام وظيفه مي نمايند و قطعا نظارت لازم نيز از سوي مديران پايانه ها براي برخورد با واسطه ها و دلالان صورت مي گيرد اما اگر چنانچه مشكلاتي از اين قبيل به وجود آيد يا شكايتي در اين خصوص مطرح شود، عوامل نظارتي وزارت محترم راه و نماينده سازمان تعزيرات حكومتي وزارت بازرگاني با شماره 124 ضمن استقرار در پايانه ها پيگير موضوع خواهند بود.»
از وي در مورد دلايل افزايش نرخ بليط ها در برخي از استانها طي دو هفته گذشته و نارضايتي مسافران در پايانه هاي مسافربري هم سؤال مي كنم كه وي باز هم در پاسخ به سؤالم اين طور توضيح مي دهد: «پاسخ به اين سؤال در حيطه وظيفه اين سازمان نبوده و وزارت راه بايد پاسخگو باشد و فروش بليط هم مربوط به شركتهاي مسافربري است.»
آقاي مهندس تنها سخنگوي سازمان پايانه ها
تلاش گزارشگر كيهان براي گفت وگو با مديران شركتهاي مسافربري و مسئولان پايانه هاي غرب و جنوب بي نتيجه بود چرا كه اولا مديران پايانه ها بدون هماهنگي لازم از سوي روابط عمومي سازمان پايانه ها و پارك سوارهاي شهرداري تهران حاضر به گفت وگو نمي شوند چرا كه بايد اين مجوز از سوي روابط عمومي صادر مي شد، از سوي ديگر روابط عمومي سازمان پايانه ها، جناب آقاي مهندس بيژني را تنها سخنگوي سازمان پايانه ها و پارك سوارهاي شهرداري تهران معرفي كردند و پس از اصرار زياد گزارشگر كيهان اجازه مصاحبه تنها با مسئول پايانه بيهقي كه يكي از مدرنترين پايانه ها است را صادر فرمودند!
وزارت راه مسئول تخلف رانندگان نيست
به منظور دستيابي به برخي از سؤالات بي پاسخ مانده از سوي سازمان پايانه ها و پارك سوارهاي شهرداري تهران، به سراغ دكتر شهريار افندي زاده معاون وزير راه و رئيس سازمان راهداري و حمل و نقل جاده اي رفتيم تا دليل كمبود بليط و گراني آن و نارضايتي برخي از شهروندان را پرس وجو كنيم.
دكتر افندي زاده هم با اشاره به اينكه تنها پس از هدفمندي يارانه ها افزايش 15 درصدي داشتيم و از آذر سال گذشته تاكنون هيچ نوع افزايشي در نرخ كرايه ها اتفاق نيفتاده است، خاطرنشان مي كند: «به منظور جلوگيري از هر نوع تخلفي در سيستم حمل و نقل كشور و براي ارتقاء كيفيت و خدمات رساني به مسافران، از مهرماه رتبه بندي شركتهاي مسافربري و مؤسسات حمل و نقل آغاز مي شود و مردم مي توانند نوع شركت مسافرتي خود را با رتبه بندي انجام شده انتخاب كرده و متناسب با رتبه از آن شركت انتظار خدمات داشته باشند و هدف اصلي اين كار هم ايمني بيشتر و تصادف كمتر در جاده هاي سراسر كشور مي باشد و در همين راستا 20 هزار اتوبوس، 40 هزار ميني بوس در 33 هزار قواره برون شهري آماده شركت در اين رتبه بندي و جابه جايي مسافران هستند.»
نظر معاون وزير راه را در مورد تخلفات فروش بليط در خارج از گيشه هاي بليط فروشي جويا مي شوم كه وي در توضيحاتي مي گويد: «اين موضوع ربطي به وزارت راه ندارد هر چند كه معتقديم مسافر بايد در داخل پايانه ها بليط خود را تهيه كرده و سوار اتوبوس شود و در خارج از شركتهاي مسافربري هم طبق عرف معمول راننده مي تواند تنها دو رديف پشت خود را براي مسافران خودش نگه دارد، اما بيش از اين تعداد تخلف است، اما رسيدگي به اين تخلفات به عهده شركت هاي مسافربري شهرداري است، آنها نبايد اجازه فروش بليط در خارج از پايانه ها را به رانندگان بدهند، وجود دلالان و بازار سياه فروش بليط ارتباطي به سازمان راهداري ندارد و ما در كار ترمينالها دخالتي نداريم.»
نظر دكتر افندي زاده را در مورد افزايش نرخ عوارضي ها مخصوصا عوارضي در آزادراه قم-تهران سؤال مي كنم كه مي گويد: «در آزادراه قم-تهران 15-10 سال است هيچ نوع افزايش قيمتي صورت نگرفته است و دريافت عوارض در اين جاده صرفا براي بهسازي روكش آسفالت صورت مي گيرد و در همين راستا سازمان راهداري چندين برابر دريافت عوارض ، هزينه مي كند.»
حق و حقوق مسافران
با توجه به اهميت مجموعه اتوبوسراني بين شهري كه شامل شركتهاي مسافربري، مسافر، اتوبوس و سامانه اتوبوسراني در توسعه صنعت گردشگري و حمل و نقل مسافر ايفا مي كند مي توان نتيجه گرفت كه دانستن حقوق و وظايفي كه هر يك از اين اجزا در قبال يكديگر دارند از اهميتي بالا برخوردار است.
مهندس حسين بيژني نيز در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه براي يك مسافر به عنوان يك شخصيت حقيقي اين حق محفوظ است كه در كمال آرامش و آسودگي خاطر، سفري خوش و ايمن را تجربه نمايد مي گويد: «چنانچه هر يك از بخشهاي ذي ربط به خوبي به تعهدات خود در قبال يك مسافر عمل نمايند، آن زمان حق و حقوق مسافر ادا شده است و در سازمان پايانه ها نيز سعي شده است تا با ايجاد امكانات رفاهي مناسب براي مسافر، تا حد امكان مسافران از عملكرد اين سازمان رضايت داشته باشند.»
وي مي گويد: «حفظ شأن مسافر، كوتاه نمودن زمان انتظار در پايانه ها، كيفيت فني مناسب اتوبوس، ايجاد خدمات رفاهي مناسب در پايانه ها، ارائه خدمات با كيفيت بالا به مسافران در طول سفر و همچنين فراهم آوردن شرايط سفر ايمن نيز موجب ترغيب مردم به استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي براي سفر خواهد شد.»
گزارش روز