منشور نقد سازنده

زهرا عسگری
مردم و مسئولین در یک جامعه پویا و زنده دائما شرایط حاکم بر جامعه را رصد می کنند، عملکردها را زیر ذره بین قرار می دهند، انتقاد می کنند ، راه حل ارائه می دهند و .... اینکه تحلیل صحیح از فضای جامعه چه ویژگی هایی باید داشته باشد تا دچار آسیب هایی همچون منفی بافی، سیاه نمایی از وضع موجود، مأیوس کردن جامعه و ... نشود؛ موضع نوشتار ماست.
غالبا در زمان تغییر دولت ها این مسأله اهمیت بیشتری می یابد ، بالاخص توسط کاندیداهایی که برای بدست گرفتن دولت بعدی تلاش می کنند. نکته اساسی در باب شکل گیری فضای اسلامی، اخلاقی و منطقی در یک جامعه اسلامی ، وجود فرهنگ  صحیح نقد و انتقاد است . وجود این فرهنگ تبعات اثر گذاری در پیشبرد اهداف جامعه به همراه خواهد داشت. این مسأله بار ها در فرمایشات رهبر فرزانه انقلاب به همه آحاد مردم و به خصوص مسئولین گوشزد شده است. قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایشان در سالگرد رحلت حضرت امام (ره) در 14 خرداد، خطاب به نامزدهای انتخاباتی 1392 فرمودند:   
" نامزدهای محترم از هر چیزی كه می‌خواهند  انتقاد كنند، اما متوجه باشند كه معنای انتقاد، بی‌انصافی، منفی‌بافی و سیاه‌نمایی نیست، بلكه جوهره‌ی انتقاد به معنای عزم و نیت و تلاش برای حل مشكلات و پیمودن راهی پرافتخار است.   من به برادرانى كه مي خواهند اطمينان اين مردم را به سمت خودشان جلب كنند، نصيحت مي كنم كه منصفانه حرف بزنند؛ انتقاد كنند، ليكن انتقاد به معناى سياه‌نمایى نباشد؛ به معناى انكار كارهاى بسيار برجسته‌اى نباشد كه انجام گرفته است ." 
چند نکته اساسی در بیانات ایشان به چشم می خورد:
1- ایشان جوهره انتقاد را به معنای عزم و نیت و تلاش برای حل مشکلات و پیمودن راهی پر افتخار می دانند. با چنین نگاهی به نظر می رسد اولین شاخصه برای فرد انتقاد کننده، نیت او می باشد. اینکه نیت منتقد با این تعبیر از جوهره انتقاد همخوانی دارد یا خیر؟
2- لازمه انتقاد از نظر ایشان انکار جهات مثبت نیست.
ایشان در همین راستا چند توصیه عملی هم به نامزدهای انتخاباتی داشتند: از جمله اینکه در بیان طرح های خود برای حل مشکلات اقتصادی کارهای انجام شده را نفی نکنند، وعده های نشدنی ندهند، به گونه‌ای حرف نزنند که بعدا شرمنده شوند و به بهانه‌گیری روی آورند؛ که به فلان فلان علت نگذاشتند فلان کار را انجام دهیم.
اگرچه دریازدهمین انتخابات ریاست جمهوری حماسه سیاسی به معنای واقعی کلمه رقم خورد و همگان شاهد اتفاقات مبارکی  همچون  سعه صدر کاندیداهای مغلوب و هوادارانشان و ظرفیت پذیرش شکست در آنها بودند و عظمت حماسه مردم با بد اخلاقی ها و غفلت زدگی های عده‌ای خدشه‌دار نشد اما در فضای رقابت های انتخاباتی شاهد رعایت اصول صحیح نقد نبودیم تا آنجا که رهبر فرزانه انقلاب با گلایه از برخی حرفهای نامزدهای انتخاباتی در برنامه های دوران تبلیغات فرمودند :
" دولت كنونی در كنار نقاط ضعفش، نقاط قوت فراوانی نیز دارد و چقدر خوب بود كه نامزدهای محترم با نگاهی منصفانه در كنار بیان نقاط ضعف، به خدمات مهم دولت و كارهای زیربنایی و سازندگی آن نیز اشاره می كردند."
منش و روش رهبر انقلاب در طول سال‌های متمادی و در رابطه با افراد مختلف اعم از رؤسای جمهور و دیگر مسئولین همین گونه بوده است تا آنجا که حتی در سال‌های گذشته برخی انتقادات صورت گرفته از سوی مسئولین را با متانت خاصی پاسخ دادند. برای درک بهتر این روش و منش، در اینجا به بازخوانی پاسخ رهبر معظم انقلاب به نامه مرحوم آیت ا.. طاهری در تیرماه 1381 می‌پردازیم؛ نامه ای که در شرایط خاص اوایل دهه 80 نوشته شد و سراسر انتقاد و سیاه نمایی از وضع موجود در جامعه بود. رهبر معظم انقلاب در پاسخ خود به این نامه به چند نکته مهم اشاره کردند:
ایشان نفس انتقاد کردن را اشتباه ندانسته و حتی در نامه خود می نویسند: انتقادات شما به حق است.
در ادامه از آنجا که نگاه معظم له به انتقاد همان گونه که در 14 خرداد 92 تشریح کرده‌اند، عزم و نیت و تلاش برای حل مشکلات و پیمودن راه افتخار است ، می فرمایند:
"اينها مطالب حقّي است كه اينجانب در چند سال اخير بارها در اجتماعات عمومي و نيز در ديدار مسئولان ذي ربط درباره ي آن هشدار داده و بسيج همه ي امكانات را براي مبارزه با فقر و فساد و تبعيض از همه خواسته‌ام. اكنون هم معتقدم جز با جهادي مخلصانه و برخاسته از احساس درد و احساس خطر، اين شجره هاي ملعونه قلع نمي شود و اين محتاج همكاري و همصدايي همه بخصوص صاحبان موقعيتهاي حكومتي و اجتماعي است."
سپس در ادامه به سه امر محوری برای رفع مشکلات مردم اشاره می کنند:
"امروزه براي رفع مشكلات مردم سه امر محوري وجود دارد، يكي توليد كار و اشتغال براي نسل جوان پراستعداد و پرشمار اين كشور است ... دوم مبارزه با فساد اقتصادي در دستگاهها است كه اگر عزم همگاني بر آن قرار نگيرد همه ي تلاشهاي دولت كنوني و دولتهاي قبلي را خنثي و دستاوردهاي نظام مقدس ما را ضايع مي سازد ... واز همه مهم‌تر وحدت ملّي و يكصدايي مسئولان و خواص است كه اگر مخدوش شود هيچ حركت سازنده به سامان نمي رسد."
نکات بسیار ظریف تری در این نامه در ارتباط با فرهنگ نقد وجود دارد. ایشان به خصوص مسئولین را مورد خطاب قرار داده،  از آن ها هوشیاری و دقت نظر بیشتری را می‌طلبند و با اشاره به  سوء استفاده ضد انقلاب از اطلاعیه منسوب به آقای طاهری و وانمود کردن آن به مقابله با سیاست های امام راحل و نفی نظام اسلامی و شعارهای آن، یک توصیه مهم می کنند، که این توصیه در همه زمان ها و به همه افراد است:
"همه ي ما در گفتار و اظهار خود هوشياري و دقت و اخلاص بيشتري به كار گيريم و نگذاريم وحدت و انگيزه اين ملت بزرگ و قهرمان خداي نخواسته با غفلت ما مخدوش شود."
ایشان ضمن تاکید بر اهمیت مبارزه با فساد می فرمایند :
" فساد را فقط در اشخاص دور دست نبينند، بلكه در نزديكان خود و اشخاص ظاهراً مورد اعتماد خود هم آن را حس و با آن مبارزه كنند. بلاي گرفتاري در مُشت اطرافيان نامطمئن موجب شد كه يكي از ياران و شاگردان نزديك امام در اواخر عمر آن يگانه ي زمان، مطرود ايشان واقع شود و او را از دخالت در امور سياسي منع شرعي كنند و باز اگر آن شخص به اين تصميم و اخطار حكيمانه ي استاد و مراد خود عمل مي كرد يقيناً مشكلات بعدي را براي خود و كشور به وجود نمي آورد."
آنچه در سرتاسر نامه رهبر انقلاب به چشم می خورد، سراسر هوشیاری و بیداری است. ایشان نه تنها تلاش می کنند افراد را نسبت به تجربیات گذشته پند دهند بلکه در هر جمله از ایشان می‌توان راهبرد امید به آینده را مشاهده نمود .
امیدواریم ما نیز در گفتار و نوشتارمان از این شیوه که منبعث از فرهنگ دینی مان می‌باشد ،بهره گیریم .
و در پایان؛ "واقعيت اين است كه ملّت ايران توانسته است در همه صحنه‌ها پيش برود، مانعها را بشكافد، قدم بردارد و جلو برود؛ هم در صحنه علم و هم در صحنه معنويّت. هم در صحنه دين، هم در صحنه اخلاق. هم در صحنه اقتصاد، هم در صحنه نيروى مسلّح و غيره و غيره و غيره. البته ممكن است به قدرى كه توقّع داشتيم، نشده باشد؛ اما از آنى كه ديگران خيال مى‌كردند، بسيار بيشتر شده است. آينده هم، آينده روشنى است. به بركت اسلام، آينده اين انقلاب، آينده اين نظام و آينده اين كشور، آينده‌اى بسيار روشن و درخشان است. آنى كه بايد اين آينده را شكل دهد، عمدتاً شما جوانان هستيد.»(بیانات رهبر انقلاب در دیدار جمعی از دانش‌آموزان ودانشجویان 11/8/1373)

رهبری و بدرقه دولت‌ها

رسم است كه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در آخر دوره هشت‌ساله‌ی رؤسای جمهوری اسلامی ایران، دیداری خاص با رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت برگزار می‌كنند. دیداری كه شاید بهترین نام برای آن دیدار «بدرقه» باشد. این دیدارها كه تا كنون در سال‌های ۷۶، ۸۴ و ۹۲ برگزار شده است، واجد خصوصیاتی است كه می‌تواند ما را بر اساس شیوه‌ی عمل حضرت آیت‌الله خامنه‌ای -فارغ از جایگاه حقوقی ایشان- به‌سمت الگویی رفتاری سوق دهد. رفتاری كه موجب ارتقای فرهنگ سیاسی ما به‌خصوص در بین سیاسیون و نخبگان جامعه می‌شود. برای روشن شدن موضوع به مهم‌ترین خصوصیات سخنان رهبر انقلاب در این دیدارها اشاره می‌كنیم.
۱. بیان نقاط قوت دولت و مهم‌ترین خصوصیات رئیس‌جمهور و كابینه
الف) حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار آخر خود با رؤسای جمهور و هیأت دولت‌ها، مهم‌ترین خصوصیات آن دولت را بیان می‌كنند. برای مثال در پایان كار دولت ششم، ایشان «بازسازی حقیقی كشور» و «داشتن كابینه كاری و نه سیاسی» را از جمله مهم‌ترین خصوصیات رئیس‌جمهور و دولت‌های پنجم و ششم، «پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه‌های صنعت، كشاورزی و علم و فناوری» و «ناامیدكردن دشمنان كمین‌كرده» را از جمله مهم‌ترین خصوصیات رئیس‌جمهور و دولت‌های هفتم و هشتم و«حجم كار بسیار بالا و پرشتاب» و «سر دست گرفتن شعارهای انقلاب» را از جمله مهم‌ترین خصوصیات رئیس‌جمهور و دولت‌های نهم و دهم عنوان كردند.
به نظر می‌رسد كه دلیل اهمیت بیان ویژگی‌های اصلی دولت‌ها چنین باشد كه: «آن چیزهائی كه امروز برای دولت و برای رئیس‌جمهور نقاط قوّت محسوب می شود، اینها باید در رئیس‌جمهور بعدی وجود داشته‌ باشد، اینها را باید در خود تأمین كند؛ آن چیزهائی كه امروز نقاط ضعف شناخته می شود ــ كه ممكن است شما بگوئید، من بگویم، دیگری بگوید ــ این نقاط ضعف را باید از خود دور كند. یعنی ما در سلسله‌‌ی دولتهائی كه پشت سر هم می‌آیند، بايد رو به پیشرفت باشیم، رو به تعالی و تكامل باشیم...»(بیانات در حرم مطهر رضوی، 1/۱/92)
بنابراین دارابودن و یا به‌دست آوردن ویژگی‌های مثبت رؤسای جمهور و دولت‌های گذشته، همیشه باید مورد مطالبه‌ی مردم و نخبگان از رئیس‌جمهور و دولت‌های آینده باشد. چراكه ویژگی‌های مثبت دولت‌ها باید به دولت بعد منتقل شود.
ب) قدردانی واقع‌بینانه از عملكرد دولت: فضای سیاسی و رسانه‌ای كشور در دو سه دهه اخیر، دچار بیماری فرهنگی و رفتاری غلطی شده است. مشاهده می‌كنیم كه در پایان كار دولت‌ها در جمهوری اسلامی، گروهی در كنش و یا واكنش نسبت به جریانات سیاسی، عملكرد دولت و رئیس‌جمهور را یا چنان بالا می‌برند كه گویی هیچ نقص و ضعفی وجود نداشته است و یا چنان سیاه‌نمایی می‌كنند كه گویی هیچ نقطه قوتی وجود نداشته است. حتی ما شاهد به كارگیری عباراتی عجیب نیز برای اثبات عملكرد و یا ناكارآمدی دولت‌ها و رؤسای جمهور در ادوار مختلف بوده‌ایم. رهبر انقلاب اما با نگاهی واقع‌بینانه ویژگی‌های مثبت دولت‌ها و رؤسای جمهور را بیان كرده‌اند. به همین دلیل هم برای بسیاری از مخاطبان ایشان، توصیفات رهبر انقلاب ملموس و محسوس است. ما نیز باید قدردانی واقع‌بینانه را تمرین كنیم تا دچار عارضه‌ی «گلستان‌بینی» یا «ویرانه‌بینی» نشویم.
ج) مشی رهبر انقلاب در دیدارهای سالیانه و مستمر خود با رئیس‌جمهور و هیأت دولت این است كه با ارزیابی و بررسی وضعیت جامعه در حوزه‌های مختلف پیشرفت‌ها و عدم پیشرفت‌های جامعه را بیان می‌كنند. به عبارت دیگر رهبری در آن دیدارها نقاط قوت و ضعف دولت را با هم بیان می‌كنند. اما در دیدار بدرقه، ایشان تنها نقاط مثبت دولت را بیان می‌كنند؛ چراكه « اساس اين جلسه براى اين است كه من از برادران و خواهران عزيز قلباً تشكر كنم»(بيانات در ديدار رئيس‌جمهور و اعضای هيأت دولت هشتم، 10/۵/84) و یا «آنچه كه من امروز بايد به دوستان عرض كنم، در درجه‌ى اول خداقوّتى است»(بیانات در آخرین دیدار رئیس‌جمهور و هیأت دولت دهم، 23/۴/92)
این رفتار رهبر انقلاب حائز یك نكته برای ارتقای فرهنگ سیاسی ماست. بیان نقاط قوت در دیدار بدرقه، به‌معنای نادیده گرفتن نقاط ضعف دولت‌ها نیست. بلكه چون جنس این دیدارها قدردانی از زحمات مجموعه‌ای است كه هشت سال در شرایط گوناگون داخلی و خارجی كشور را اداره كردند -كه طبیعتاً با موفقیت‌ها و ناكامی‌هایی همراه بوده است- دیگر نیازی به بیان ضعف‌ها و نواقص آن مجموعه در روزهای آخر فعالیتشان نیست. چراكه دولتی كه در پایان كار خود قرار دارد حتی با پذیرش آن نقدها، آیا فرصتی برای اصلاح رویه و تصمیم‌گیری‌های خود دارد؟
در فضای سیاسی و رسانه‌ای كشور مشاهده می‌كنیم كه برخی بدون در نظر گرفتن ملاحظاتی كه اشاره شد، سعی در نقد بی‌محابا و بعضاً غیرمنصفانه عملكرد دولت‌ها كرده و می‌كنند. از همین رو رهبر انقلاب اسلامی در دیدار اخیر خود با رئیس‌جمهور و هیأت دولت دهم گفتند: «مخالفين و كسانى كه بى‌اطلاعند -بعضى از دستگاه‌هاى رسانه‌اىِ خارجىِ مغرض، و گاهى بعضى در داخل- برخى از چيزهائى را كه جلوى چشم هم هست، انكار مي كنند. يعنى كارى انجام گرفته، جلوى چشم است، همه مى‌بينند، منعكس شده، اين را دوست دارند انكار كنند.» بنابراین باید سعی كنیم تا علی‌رغم وجود نواقص و ضعف‌های موجود، روحیه تشكر و قدردانی را در خود تقویت كنیم.
۲. تشویق اعضای هیأت دولت به ادامه كار و تلاش
یكی دیگر از ویژگی‌های سخنان رهبر انقلاب اسلامی در دیدار بدرقه این است كه ایشان اعضای هیأت دولت را در ادوار مختلف، به ادامه‌ی كار و تلاش خود در مناصب دیگر، پس از اتمام مسئولیت تشویق كرده‌اند. «شما همه، بايد آماده باشيد كه در جاهاى مختلف - چه در دولت آينده، چه در حواشى دولت، چه در كارهاى اساسى كه مربوط به امور كشور است - خودتان را آماده خدمتگزارى بدانيد و قرار دهيد. اين، وظيفه ماست.»(بیانات در آخرین دیدار رئیس‌جمهور و هیأت دولت ششم، 9/۵/76) و یا «خود را به معناى واقعى كلمه در اختيار نظام و متعلق به نظام بدانيد. يك روز انسان در اين نقطه مأموريتى را انجام مى‌دهد؛ يك روز در اين نقطه نيست و يك جاى ديگر است»(بيانات در ديدار رئيس‌جمهور و اعضای هيأت دولت هشتم، 10/۵/84)
این توصیه از دو جهت قابل توجه است. نخست این‌كه نظام سیاسی كشور باید بتواند از استعدادها و ظرفیت‌های خود كه حالا تجارب مختلفی را كسب كرده‌اند استفاده كند. اصولاً تجربه‌ی مدیریتی در همه‌جای دنیا تجربه‌ی گرانی است. مدیرانی كه سال‌ها در كوران مهم‌ترین حوادث و تصمیمات كشور بوده‌اند، دارای تجارب و ظرفیت‌های منحصر به فردی هستند و باید پس از اتمام دوره‌ی مسئولیت نیز، نظام اسلامی از این ظرفیت ایجادشده در جهت اهداف انقلاب بهره‌مند شود.
نكته دوم این است كه انقلاب اسلامی بازنشستگی ندارد. «كارى كه بايد بر آن همت بگماريد، اين است كه رشته‌ى خدمت را رها نكنيد. همه‌ى تلاشها منحصر نيست در فلان وزارتخانه يا فلان مسئوليت در دولت؛ نه، صحنه‌ى كشور صحنه‌ى تلاش است، صحنه‌ى كار است، صحنه‌ى فعاليت است؛ و اين كار، دو جور مي تواند انجام بگيرد: متوجه اهداف انقلابى، و غيرمتوجه به اهداف انقلابى ... كارى كه انجام مي دهيد و مسئوليتى كه برعهده ميگيريد - كه طبعاً امثال شماها، مديران شايسته و كارآمد، در هر بخشى از بخشها خالى از مسئوليت نمي مانند - سعى كنيد آن را با توجه به اهداف انقلاب و با رويكرد هدفهاى انقلاب ان‌شاءالله انجام دهيد.»(بیانات در آخرین دیدار رئیس‌جمهور و هیأت دولت دهم، 23/۴/92)
منبع: پایگاه اطلاع رسانی رهبر انقلاب

بازخوانی حادثه 18 تیر 1378 ( قسمت پایانی)

فاطمه مرسلی
اختلافات جناحی؛ عامل دیگر حادثه
علاوه بر اعتراض دانشجویان به توقیف روزنامه سلام و نقش مطبوعات در زمینه‌سازی، تشدید و گستردگی این غائله، دلیل دیگر را می توان در اختلافات جناحی جست و جو کرد.
در همين رابطه مقام معظم رهبري در بيانات 21 تیرماه خود پيرامون قضيه كوي دانشگاه بحث وجود دشمن و استفاده دشمن از اختلافات سياسي جناح ها و سوءاستفاده از فضاي دانشگاه ها و دانشجويان را ملموس كرده، مي فرمايند :
«... آقاياني كه سردمداران خطوط سياسي و گرايش هاي سياسي هستند، حالا برسيد به اين حرفي كه ما مي گوييم، شما خودي ها وقتي سر قضاياي بيهوده اين طور با هم درگير مي شويد،‌ دشمن سوء استفاده مي كند، بفرماييد، اين يك نمونه، ديديد دشمن چه طور استفاده كرد؟! ديديد دشمن چگونه نيش خود را زد؟ اختلافات سليقه اي و سياسي را كنار بگذارند.»
مقطع دوم غائله و تداوم بحران
مقطع دوم حادثه كه در روزهاي 19، 20، 21 و 22 تيرماه روي داد گروه هاي ضد انقلاب و اوباش صحنه گردان قضايا شدند و افراد بدسابقه‌اي همچون منوچهر محمدي و مريم شانسي ... كه حلقه اتصال بين عناصر برانداز خارج از كشور با داخل بودند، جريان آشوب ها را در دست گرفتند. بهترين دليل بر اين ادعا احساس خطر خود دانشجويان معترض بود كه با مشاهدة اوضاع و احوال، از روز بيستم، با وجود داشتن اعتراض به مسائل پيش آمده، پايان تحصن و اعتراضات خود را اعلام نمودند و حركت خود را از حركت براندازانة دشمنان انقلاب جدا كردند.
شنبه نوزدهم تیرماه با برپایی تجمع در مقابل سر در دانشگاه تهران فرا رسید. برخی دانشجویان و دانشجونماها با بستن سربندها و بازوبندهای سیاه در تجمع تحصن گونه مقابل سر در حضور یافتند. در این روز دفتر تحکیم وحدت بعنوان محوری ترین تشکل دانشجویی بویژه پس از دوم خرداد 1376 و با حمایت‌های گسترده از دولت خاتمی، طی اولین بیانیه خود پیرامون حوادث رخداده، اعلام کرد که روز یکشنبه 20 تیرماه در محل کوی تجمعی را برگزار خواهد کرد.
از جمله سخنرانان تجمعات روز 19 تیرماه می توان به علی افشاری (عضو شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت)، مجید فراهانی (از دیگر اعضای شورای مرکزی دفتر تحکیم وحدت)، عزت اله سحابی (از عناصر ملی-مذهبی)، اکبر گنجی (عضو شورای سردبیری روزنامه صبح امروز)، خلیلی عراقی (رئیس دانشگاه تهران)، داوود سلیمانی (معاون امور دانشجویی دانشگاه تهران) و نجفقلی حبیبی (رئیس دانشگاه علامه طباطبایی) اشاره نمود.
با گذشت هرچه بیشتر دقایق و ساعات، تشنج و التهاب گویی از کانون دانشگاه و دانشجویان به تدریج دور می شد و از منافذ و مبادی ناشناخته به پیکره شهر و کوچه ها و خیابان ها نفوذ می کرد.
دانشجویان تجمع کننده در مقابل سر در دانشگاه، همان روز (19 تیرماه) در اقدامی تأمل برانگیز حدود ساعت 18 از کوی دانشگاه به سمت وزارت کشور به راه افتادند و با تجمع در مقابل این وزارتخانه شعارهایی تحریک کننده سر دادند. هیجان و عصبیت دانشجویان و فشار متراکم آنان به درهای نرده ای ورودی حیاط وزارتخانه منجر به از لولا خارج شدن در ورودی وزارتخانه شد که در پی آن دانشجویان با اجتماع در حیاط وزارت کشور، شاهد حضور تاج زاده در میان خود شدند.
تجمعات و اغتشاشات ناشی از آن در روزهای 20 تیرماه و روزهای پس از یکشنبه در محوطه کوی و خیابان های اطراف آن ادامه داشت و فضا کاملاً امنیتی، ناآرام و ملتهب بود و خبر استعفای یکی پس از دیگری اعضای دولت هفتم و پیوستن آنها به تجمعات شبه دانشجویی به گوش می رسید.
در تجمع روز دوشنبه که بنا به اعلام قبلی دفتر تحکیم وحدت ساعت 10 صبح و با حضور هزاران تن از دانشجویان دانشگاه های مختلف تهران برگزار شد، دانشجونماها با ورود به برخی حوزه ها و طرح مطالبات غیرقانونی نظیر برکناری فرمانده نیروی انتظامی و تفویض اختیارات این نیرو به وزارت کشور، سرمشق لیدرهای برون دانشگاهی خود را دیکته کردند.
تظاهرات روز دوشنبه 21 تیرماه دانشجویان که از ساعت 10 صبح با اجتماع تدریجی آنها آغاز شد و کم کم گسترش یافت، در نخستین ساعات بعدازظهر با خروج گروهی از تظاهرکنندگان تحریک شده از دانشگاه و حرکت به سمت محدوده میدان ولی عصر ادامه یافت که به خشونت و آتش زدن اموال عمومی کشیده شد.
ادامه تحرکات در روز دوشنبه در شرایطی انجام می شد که فرمانداری تهران باتوجه به جمیع شرایط و جمع بندی از وقایع این روز، ضمن صدور اطلاعیه ای انجام هرگونه راهپیمایی و تجمع یا تحصن را ممنوع و غیرقانونی اعلام کرده بود.
سخنان هشدار دهنده مقام عظمای ولایت
روز دوشنبه رخدادی بسیار مهم عرصه سیاست جامعه ایران را تحت تأثیر قرار داد : دیدار مهم جمع کثیری از دانشجویان و اقشار مختلف مردم با مقام معظم رهبری.
رهبر فرزانه انقلاب اسلامی در اجتماع 21 تیرماه دانشجویان و مردم تهران به چند نکته مهم پرداختند؛
ابراز تاثر از حمله به خوابگاه دانشجویان و تاکید بر برخورد با عاملان.
تلاش خزنده و طولانی مدت دشمن برای رخنه در دانشجویان.
هدف قرارگرفتن امنیت ملی کشور توسط دشمن.
تاکید بر مذموم بودن هیجانات کور.
مقطع سوم غائله و گسترش بحران به سطح شهر
بی گمان انتظار همگان این بود که پس از بیانات مدبرانه رهبر معظم انقلاب و ضرورت خاتمه هرچه سریع تر تظاهرات و آشوب های خیابانی، تهران، سه شنبه خود را با آرامش و با پشت سر گذاشتن خستگی چندین روز التهاب و ناآرامی آغاز کند، اما در عمل سیر حوادث به گونه ای دیگر رقم خورد و عناصر معاند به مقابله عملی با نهاد مردمی و الهی ولایت فقیه پرداختند و چهره ی واقعی خویش را نمایاندند.
سه شنبه 22 تیرماه پرده دیگری از نمایش آشوب های خیابانی به اجرا در آمد. از صبح همین روز بار دیگر تظاهرات پراکنده در اطراف دانشگاه تهران از سر گرفته شد و دامنه آن به برخی خیابان ها و مناطق مرکزی شهر کشیده شد و خساراتی نیز به مغازه ها و مجموعه های تجاری وارد آمد.
حمله به نهادهای انتظامی
از آنجا که اقتدار و حفظ هر نظامی در پرتو سلامت و ثبات نهادهای امنیتی آن و اعتماد افکار عمومی نسبت به آنهاست، براندازی و سرنگونی هر حاکمیتی نیز، نیازمند شکستن اقتدار آن و سلب اعتماد افکار عمومی از این نهادهاست.
در همین ارتباط و از روز شنبه، 19 تیرماه 1378 رسانه های بیگانه و روزنامه های زنجیره‌ای با جنگ روانی گسترده، عملیات تضعیف و بی‌اعتبار ساختن پایه های اقتدار نظام و ارزش‌های الهی آن را در دستور کار خود قرار می دهند.
لذا هجوم سازماندهي شده بي سابقه اي به نيروهاي انتظامي صورت گرفت و نيروي انتظامي در آن شرايط بس خطير، از ناحيه دوست و دشمن به شدت مورد بي مهري و هتاكي و توبيخ واقع شد.
مطالبی که در حادثه کوی دانشگاه در خصوص نیروی انتظامی مطرح گردید، عمدتاً حول دو موضوع بود و تبلیغات نیز پیرامون همین دو موضوع انجام شده است :
استعفای سردار لطفیان، فرمانده وقت نیروی انتظامی.
واگذاری اختیارات بی قید و شرط فرماندهی نیروی انتظامی به وزارت کشور.
در انتظار حماسه
در ساعت پایانی روز سه شنبه 22 تير، پيام هشدار دهنده و آرامش بخش رهبر معظم انقلاب التيامي بر زخم هاي ناسوري بود كه از حراميان بر پيكره دوستداران و پيروان خميني كبير (ره) رسيده بود. معظم له در این پیام، هشدارهای لازم را به دستگاه های ذی ربط و مسئولان مربوط داده و رهنمودهایی نیز به امت حزب الله دادند و البته تاکید کردند که دشمنان از این غائله طرفی نخواهند بست.
سازمان تبلیغات اسلامی روز 22 تیرماه با دعوت از مردم انقلابی و ولایتمدار اعلام کرد که روز چهارشنبه 23 تیرماه ساعت 10 صبح دانشگاه تهران پذیرای حضور شرکت کنندگان در راهپیمایی «لبیک به مقام معظم رهبری و دفاع از نظام مقدس جمهوری اسلامی» باشد.
سرانجام چهارشنبه فرا رسید و پايان حادثه به يك حماسه بزرگ ختم شد. همه كساني كه در اين غائله نقش داشتند، چه عوامل داخلي سرسپرده و چه عوامل خارجي كه آن را رهبري كردند، در 23 تیرماه با بهت و حيرت وصف ناپذيري روبه رو شدند. حضور آگاهانه و ميليوني مردم نقاط مختلف كشور به ويژه مردم تهران در واقع به يك هفته آشوب و التهاب پايان داد. دم مسيحايي رهبر فرزانه و دلسوخته انقلاب آب زلالي بود بر آتش بر افروخته شده توسط شياطين، سخنان مقام معظم رهبري در اوج بحران بازتاب مثبت و مطمئني در جامعه داشت به طوري كه باعث كنترل و مهار بحران و حضور ميليوني و به ياد ماندني مردم در 23 تير ماه سال 1378 داشت.
در روز 23 تير مردم با يك اشاره رهبري آنچنان به صحنه آمدند كه ديگر كسي نتوانست بازي رسواي 18 تير را ادامه دهد و صحنه معادله به نفع مردم و انقلاب بهم خورد و خيابان ها از لوث وجود اراذل پاكسازي شد و در نهايت، آتش اين فتنه به دامن خود آن ها افتاد.
در واقع، حماسه 23 تير كه روز تجسم نفوذ كلام رهبر و تجلي اراده راسخ ملت در دفاع از انقلاب بود، يك درس بزرگ براي همگان داشت و آن اينكه اين ملت از انقلابي كه خود، آگاهانه به راه انداخته، در هر شرايطي پاسداري مي كند و به هيچ كس اجازه نمي دهد كه با ثمره خون شهيدان و خون دل هاي ملت بازي كند. مردم هوشيار و انقلابي ايران در آن حضور حماسي به همگان نشان دادند هرگز اجازه نخواهند داد آتش كينه دشمن در خرمن انقلاب بيفتد و هر دست متجاوز و انديشه تبهكاري را در آتش خشم انقلابي ملت خواهند سوزاند.