بی‌احتیاطی و نقض قوانین از سوی یک موتورسوار سه ترک در یک بزرگراه که خلاف جهت
و در لاین سرعت درحال حرکت بود جان او و یکی از راکبانش را در دم گرفت. هر چه
مأموران انتظامی و راهنمایی و رانندگی از رعایت قوانین در سطح شهرها و معابر عمومی
بیشتر می‌گویند، بعضی‌ها انگار با خود سر لج دارند و با هر ساز موافقی، آهنگ مخالف
می‌نوازند.
به راستی حیف نیست جان عزیزتان را کف دستتان بگیرید و از محل ورود
ممنوع حرکت کنید! لایی بکشید و ویراژ دهید، چراغ قرمزها را سبز ببینید و
پیاده‌رو‌ها را با خیابان اشتباه بگیرید!!
برخی از موتورسواران بی‌کله علاوه بر
آنکه به کابوس بزرگ بسیاری از رانندگان و به خصوص عابران پیاده تبدیل شده‌اند،
بدون هیچ نگرانی از پیامدهای قانون‌شکنی و بدون توجه خاصی به قوانین و مقررات شهری
و راهنمایی و رانندگی در کوچه و خیابان جولان می‌دهند.
متأسفانه تعدادی از
موتورسواران پیاده‌رو، کوچه و خیابان یک طرفه، پل عابر آن هم از نوع برقی‌اش،
چراغهای قرمز و ترافیک و... همه و همه را برای حرکت و سبقت گرفتن از آن خود
می‌دانند، بدون آنکه در این میان به حقوق سایر رانندگان و حتی عابران پیاده
کوچک‌ترین توجهی کنند.
اما اینکه چرا این عده تا این اندازه در کنار حاشیه‌ای
امن به نام نقض واضح حقوق و قوانین رفت و آمد شهری می‌پردازند، نکته مهم مورد بحث
ما در بخش دوم گزارش است.
و نکته مهم دیگر اینکه چرا مثلا هیچ‌کس چه مأموران و
چه افراد و راننده‌های عادی از عبور یک اتومبیل از چراغ قرمز به راحتی چشم‌پوشی
نمی‌کنند درحالی که عبور یک موتورسیکلت از چهارراه و چراغ قرمز یک امر کاملاً عادی
است؟ براستی چه اتفاقی رخ می‌دهد که بعضی از موتورسواران با حمل بیش از اندازه و
مجاز بار و مسافر، و حرکات نمایشی، در سایه جریمه‌های کمرنگ و ارفاق پلیس جولان
می‌دهند؟!
بی‌تردید تمامی این موارد درحالی است که بسیاری از تصادفات و حوادث
روزانه شهری با نقش قابل توجه موتورسواران به وقوع می‌پیوندد و بدون اغراق این
موتورسواران قانون‌شکن در اغلب مواقع یک پای ثابت این حوادث هستند.
سرهای
بی‌کلاهی که به زمین کوبیده می‌شود!
این روزها با گرم شدن هوا، شاهد رفت و آمد
موتورسیکلت‌سوارانی هستیم که از هر سوی شهر در لابه‌لای خودروها تردد می‌کنند.
در ساعاتی از روز به ویژه عصرها خانواده‌هایی را می‌بینیم که باتوجه به گرمای
طاقت‌فرسای هوا، موتورسواری را به پیاده‌روی ترجیح می‌دهند، اما برخی از آنها به
بهانه گرمای هوا از گذاشتن کلاه ایمنی بر سر، خودداری می‌کنند.
تنها اشکال این
ماجرا ، هم‌رکابی راکبان موتور با آهنگ ملایم مرگ است که هر لحظه در انتظار کوباندن
سر بی‌کلاه افرادی است که با وجود تمام اخطارها همچنان سرشان بی‌کلاه است.
فاطمه
عصاری خواهر محمد 30ساله است که هنوز رخت سیاه عزای برادرش را برتن و عصا زیر بغل
دارد. او را یکی از دوستان برای گفت‌وگو معرفی می‌کند.
آمادگی مصاحبه حضوری
ندارد. فقط در یک صحبت کوتاه تلفنی درحالی که نمی‌تواند بغضش را فرو بخورد و اندوهش
را پنهان کند، از روز حادثه چنین می‌گوید: «به پیشنهاد برادر و خواهرزاده‌ام برای
کمی هواخوری از خانه زدیم بیرون. وارد بزرگراه شدیم برادرم کلاه ایمنی را به علت
گرمای هوا از سرش برداشت. به او تذکر دادم، بی‌توجهی کرد. ناگهان جوگیر شد و با دو
موتورسوار دیگر کورس گذاشت و با سرعت زیاد، لابه‌لای ماشین‌ها شروع کرد به ویراژ
دادن. هرچه گفتم انگار گوشش بدهکار نبود. فقط یک لحظه متوجه شدم از عقب چیزی به
موتور خورد و از شدت ضربه چشمانم را بستم. دنیا دور سرم چرخید و هیچ چیز نفهمیدم.
چشم که باز کردم خودم را روی تخت بیمارستان دیدم و متوجه چشمان خونبار مادر
بیچاره‌ام شدم. مادری که جان همسرش را همین موتورسواری بی‌کله لعنتی گرفته بود!!
»هق‌هق گریه امانش را برید. نمی‌خواستم بیش از این با یادآوری آن حادثه ناراحتش
کنم. ولی خودش گفت قبل از خداحافظی این را هم بنویسید، تو رو خدا بنویسید که
مأموران نیروی انتظامی برخورد جدی‌تری با موتورسواران بی‌ملاحظه آن هم در
بزرگراهها داشته باشند.
عدم تناسب شتاب و سرعت موتور با ایمنی
موتور وسیله
نقلیه‌ای است که اگر به درستی از آن استفاده شود، وسیله‌ای مفید، مقرون به صرفه و
سریع برای ترددهای داخل شهری خواهد بود. اما به شرط آنکه به درستی از این وسیله
نقلیه دو چرخ استفاده شود.
مهندس امید روحی، مدیر مطالعات حمل‌و نقل و ترافیک
مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان با بیان این
نکته که موتورهایی که در سطح شهرها شاهد آن هستیم و همه از آنها گله‌مند هستند،
موتورهای نامناسبی است، خاطرنشان می‌کند: «این موتورها همه بنزینی هستند که شتاب و
سرعت حرکت آنها بسیار زیاد است و می‌تواند خطرات زیادی را برای راکب خود به همراه
داشته باشد، همین مسئله باعث می‌شود طیف خاصی از موتور استفاده کنند.»
مدیر
مطالعات حمل‌ونقل و ترافیک مرکز مطالعات شهر تهران مشکل اصلی در زمینه موتورسواران
را عدم تناسب بین سرعت و شتاب این وسیله با ایمنی آن بیان می‌کند و می‌گوید: «این
عدم تناسب باعث مواردی از جمله سرقت و فرار از جرم می‌شود که شهروندان از آن شاکی
هستند.» مهندس روحی با اشاره به این نکته که بحثی در مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی
شهر تهران درمورد موتورسیکلت‌سواران مطرح شده و آن بحث ارتقاء فرهنگ ترافیک با
تأکید به قشر موتورسواران است، خاطرنشان می‌کند: «تفاوت ما با دنیا در حوزه موتور
بسیار زیاد است. در شهرهای جنوب شرق و غرب آسیا استفاده از موتور به مراتب بیشتر از
کشور ماست. اما واقعاً طی دهه گذشته در مقایسه با سالهای قبل شاهد پیشرفت‌ها و
تفاوت‌های زیادی در این زمینه بودیم، همچنین در کشورهای غربی و توسعه یافته اروپایی
و آمریکایی سهم موتور به مراتب کمتر از وسایل نقلیه دیگر است تا جایی که حتی
می‌توان گفت استفاده از این وسیله نیز کنار گذاشته شده است.»
از وی می‌خواهم
درمورد این تفاوتها بیشتر توضیح دهد، می‌گوید: «در کشورهای جنوب شرق آسیا
موتورسیکلت‌های بنزینی آلاینده که از قدرت و شتاب زیادی برخوردار بود، جمع‌آوری شده
و جای آن را موتورسیکلت‌های برقی گرفته است. ویژگی این موتورها این است که علاوه بر
آنکه آلودگی صوتی و هوایی کمتری دارد، سرعت و شتاب زیادی هم ندارد که خطرآفرین
باشد.»
روحی خاطرنشان می‌کند: «در این موتورها محدودیت در سرعت و شتاب ایجاد شده
و قدرت موتور 500 کیلووات است و باتوجه به اینکه شتاب این وسیله نقلیه محدود شده
است، عملاً موتور به یک وسیله دوچرخ بی‌سروصدا و تمیز برای حرکت با سرعت‌های زیر
40کیلومتر تبدیل شده است. و البته کاربران با این شیوه از مزیتهای نسبی موتور در
معابر شهری استفاده می‌کنند.»
سید جعفر تشکری هاشمی هم درخصوص جایگزینی موتورهای
برقی به جای موتورهای بنزینی توضیحاتی می‌دهد و به گزارشگر کیهان می‌گوید: «37درصد
تصادفات منجر به فوت و 55درصد تصادفات منجر به جرح مربوط به موتورسواران است و ما
در مورد موتورسواران در نیمه راه هستیم و مرحله به مرحله سیستم تکاملی را طی
می‌کنیم، لذا چند کار ضربتی باید صورت گیرد که با همت شورای اسلامی شهر تهران و
دولت یا محوریت شهرداری این کار ضربتی امکان‌پذیر است.»
معاون حمل و نقل و
ترافیک شهرداری تهران خروج موتورسیکلت‌های بنزینی از چرخه ترافیکی و جایگزین کردن
آن با موتورسیکلت‌های برقی را نخستین گام در یک حرکت ضربتی بیان می‌کند.
وی
می‌گوید: «موتورهای برقی، آلایندگی صوتی و هوایی ندارند و به دلیل آنکه سیستم قوای
محرکه الکتریکی، شتاب بالا را به وجود نمی‌آورد، قطعا حرکات پرخطر و آکروباتیک هم
اتفاق نمی‌افتد و امکان بزهکاری کاهش می‌یابد در نتیجه با تولید این موتور آرامش به
جامعه برمی‌گردد.»
هاشمی تشکری خاطرنشان می‌کند: «اگر دولت جدید ساخت این نوع
موتورها را تصویب کند ظرف یک سال، موتورهای برقی جایگزین موتورهای بنزینی خواهد شد
و ما آمادگی خود را برای هر نوع همکاری در همین جا اعلام می‌کنیم.»
محورهای
آموزشی-ترافیکی موتورسواران
مهندس روحی از این موضوع خبر می‌دهد که 50 درصدتلفات
را مصدومین و راکبین دوچرخ (موتورسیکلت) تشکیل می‌دهند. همچنین براساس آمار اعلام
شده وی بخشی از تلفات سنگین و مجروحان از نظر خسارتهای واردشده را معطوف به
موتورسیکلت سواران می‌داند. ضمن آنکه موتورسوار بخشی از فرهنگ ترافیکی شهر است که
باعث شده تصادفات رو به افزایش باشد. از همین رو از وی در مورد محورهای
آموزشی-ترافیکی که برای موتورسیکلت سواران مدنظر این مرکز است، می‌پرسم، می‌گوید:
«قانونمداری و آموزش موتورسواران، بحث رانندگی، ایمنی است که رعایت حقوق سایر
شهروندان و رویکردهای مشارکتی نیز مهم‌ترین سرفصلهای آموزشی برای این قشر استفاده
کننده این وسیله حمل و نقل است.»
روحی در ادامه با تاکید بر اینکه یک الگوی
آموزشی چند سویه برای موتورسیکلت سواران ارائه شده است، تصریح می‌کند: «سعی ما بر
این است که آموزشهای حضوری و نیمه حضوری و غیرحضوری برای موتورسواران را ارتقاء
دهیم. البته مفاد آموزشی در این محورها متغیر و متناسب با فراگیران دسته‌بندی شده
است. وی موتورسواران را به چهارگروه پایه، تلاش و نیازمند به آموزش، گروه مبدأ و
گروه ارشد تقسیم کرده و می‌گوید: «برای هر یک از این گروه‌ها برنامه‌های خاصی تدوین
شده است.»
به او می‌گویم این برنامه‌های آموزشی برای این گروه‌ها از چه زمانی
آغاز می‌شود، پاسخ می‌دهد: «این برنامه در مرحله نهایی تصویب است پس از تصویب
قابلیت اجرایی پیدا می‌کند. ولی با یک موضوع چالشی در این زمینه روبه‌رو هستیم و آن
هم این است که پلیس یک نهاد انتظامی و حقوقی است و برای اجرای آن الزام به یک
برنامه مدیریتی داریم و متاسفانه موتورسواران نهاد خاصی ندارند.»
به مهندس روحی
می‌گویم پس عملا این برنامه‌های آموزشی بی‌تأثیر خواهند بود، این طورتوضیح می‌دهد:
«البته باید در راه تحقق آن چاره‌اندیشی کرد. ما مفاد آموزشی را به دستگاه‌های
متولی و سازمانهای ذی ربط برای همکاری ارائه داده‌ایم چرا که معتقدیم رفتار و فرهنگ
ترافیک برای موتورسوار به یک برنامه و همکاری همه‌جانبه نیاز دارد. بنابراین
پیشنهادمان این است که نهاد شهری قضایی برای جلوگیری از تخلفات موتورسواران شکل
گیرد تا بتوانند تخلفات آنها را بررسی کنند. چرا که یکی از تخلفات در حوادث رانندگی
جرم‌انگاری است و اثرات زیانباری برای جامعه در بر دارد و باید جرم تلقی شود مثل
حرکت برعکس در بزرگراهها.»
مدیرمطالعات حمل و نقل و ترافیک مرکز مطالعات و
برنامه‌ریزی شهر تهران شفافیت در ارائه آمارهای تحلیلی پلیس را هم مسئله مهم دیگری
می‌داند که می‌تواند در کاهش تخلفات و تصادفات رانندگی تأثیرگذار باشد.
آموزش‌ها
و موازی‌کاری‌ها
هدف از اجرای پروژه ارتقای فرهنگ ترافیک، افزایش و آموزشهای
دقیق‌تر موتورسواران است. در همین راستا از مهندس روحی سؤال می‌کنم، پلیس که قبلا
آموزش به موتورسیکلت‌سواران را در دستور کار خود داشته است، آیا این دوباره‌کاری
نیست، می‌گوید: «آموزشهای پلیس تاکنون خیلی مؤثر نبوده است. ما یک سال روی این
پروژه مطالعه و کار کردیم، اما خیلی همکاری از سوی آنها ندیدیم. طوری که پروژه ما 6
ماه معطل کمک پلیس بود. البته یک نکته را هم باید متذکر شد که پلیس هم از نظر
قانونی متولی آموزش نیست. پلیس یک نهاد انتظامی است و مسئول حفظ نظم است ولی در هر
صورت همکاری پلیس در اجرای این پروژه کمک زیادی به امر آموزش موتورسواران خواهد
کرد.»
به منظور اهمیت موضوع و دلیل عدم همکاری پلیس با مرکز مطالعات شهر تهران
با سرهنگ عین‌الله جهانی، معاون آموزش و فرهنگ ترافیک پلیس راهنمایی و رانندگی
تهران بزرگ گفت‌وگو کردیم. وی در توضیحاتی با اشاره به اینکه از ابتدای ماه مبارک
رمضان هر روز در هر منطقه 100 موتورسوار آموزش دیده‌اند به گزارشگر کیهان می‌گوید:
«آموزش موتورسوار سرلوحه کار ماست. ما مجری قانون هستیم و برابر قانون هم با
موتورسواران متخلف برخورد می‌کنیم.»
سرهنگ جهانی خاطرنشان می‌کند: «آموزش در
پلیس راهور از اهمیت خاصی برخوردار است طوری که در سه ماه گذشته 18 هزار و 205 نفر
موتورسوار هر کدام به مدت 2 ساعت آموزش رایگان دیده‌اند. همچنین در سال گذشته 64
هزار و 949 نفر نیز با همین شرایط تحت آموزشهای رایگان پلیس راهور بودند.»
جدول
جرایم تخلفات موتورسیکلت
سرهنگ جهانی در ادامه با اشاره به اینکه تا سال 91
تعداد 000/990/9 موتورسیکلت در کشور شماره‌گذاری شده است خاطرنشان می‌کند: «این در
حالی است که تا همین زمان این عدد درباره خودروها 000/800/15 است. یعنی تقریبا نسبت
دو به سه میان تعداد خودرو و موتورسیکلت وجود دارد.»
وی می‌گوید: «از نظر پلیس
راهور، موتورسوار و ترک‌نشین مانند عابر پیاده و دوچرخه‌سوار «کاربران ترافیکی
آسیب‌پذیر» هستند و آمار غم‌انگیزی که باید بدانید این است که 46 درصد فوتهای
ترافیکی مربوط به همین گروه است.»
سرهنگ جهانی در ادامه تجهیزات مناسب برای
موتورسواران را کلاه ایمنی، لباس محافظ، دستکش و چکمه بیان می‌کند و می‌گوید:
«بیشترین خطراتی که موتورسواران را تهدید می‌کند حرکات نمایشی، عدم مهارت، حمل
بارهای حجیم، معاینه فنی و نکات ایمنی رانندگی در شب است.»
معاون آموزش و فرهنگ
ترافیک پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ می‌گوید: «اگر موتورسواران مرتکب تخلفات
زیر شوند، علاوه بر جریمه، موتورسیکلت آنها به مدت یک هفته و در صورت تکرار به مدت
یک ماه توقیف می‌گردد: حرکت در پیاده‌رو یا در جهت خلاف مسیر مجاز، ایجاد عمدی صدای
ناهنجار، حمل بار غیرمتعارف، حرکت نمایشی، حمل یدک، عدم استفاده از کلاه ایمنی و
تردد در خطوط ویژه اتوبوسرانی.»
از وی در مورد جرایم تخلفات موتورسیکلت سواران
می‌پرسم، می‌گوید: «جریمه هرگونه نمایشی مانند دورزدن درجا یا حرکت موتورسیکلت روی
یک چرخ 000/000/1 ریال، عبور وسایل نقلیه از پیاده‌رو 000/500 ریال، عبور در محل
ممنوع (ورود ممنوع) 000/500 ریال، عبور وسایل نقلیه غیرمجاز از خطوط ویژه 000/500
ریال، عدم استفاده از کلاه ایمنی توسط راننده و سرنشین آن 000/300 ریال، حمل بار
غیرمتعارف 000/400 ریال و جریمه تولید صدای نامتعارف و ناهنجار 000/400 ریال است.»
سرهنگ جهانی در ادامه با بیان اینکه موارد تشدید برخورد با موتورسواران در قانون
جدید راهنمایی و رانندگی اعلام شده است، خاطرنشان می‌کند: «اختصاص نمره منفی فقط
برای رانندگان خودرو نیست، بلکه برای راکبین موتورسیکلت هم اعمال می‌شود.»
وی
همچنین می‌گوید: «طبق قانون، پلیس می‌تواند هر وسیله نقلیه موتوری را در صورت
نداشتن بیمه‌نامه شخص ثالث تا تهیه بیمه‌نامه توقیف کند و برای نداشتن گواهینامه که
جرم محسوب می‌شود و نه تخلف، پلیس می‌تواند فرد خاطی را علاوه بر توقف وسیله نقلیه
به دادگاه معرفی کند.»
گزارش روز
|
