گالیا توانگر
تهیه چند توراصلی وزاپاس ،تعداد زیادی قالب‌های یخ،آذوقه،تعویض
موتور،هزینه سوخت،پرداخت دستمزد 6تا10کارگر ماهیگیر که روی لنج دست کم ده روز
متوالی کار می کنند،همگی هزینه بالای صیادی را شامل می شوند.
حالا اگر شغل صیادی
درخلیج برقرار باشد،گرمای طاقت فرسای هوا وتحمل شرجی را هم به آن اضافه کنید وتصور
کنید که این کار تا چه حد می تواند سخت باشد؟!بویژه زمانی که استرس تجهیز شناور را
هم با خود داشته باشید. برای تجهیز کامل یک شناور در هر دوره صیادی بین 5تا
10میلیون تومان هزینه لازم است.
ماحصل سود صیادی حداقل بین چندین خانوار از جمله
صاحب شناور وماهیگیران تقسیم می شوند. چناچه یک لنج به موقع تجهیز نشود،فصل مجاز
صید می گذرد وسفره این چند خانوار خالی می ماند.
هرچند دریا مهربان تر از آن است
که مونسان خود را به ساحل مقصود نرساند،ولی به هرجهت صیادی این روزها با هزار و یک
مشکل خرد و کلان دست و پنجه نرم می کند و اگرچه با داشتن مرزهای طویل دریایی می
توانیم کانال اشتغال زایی خوبی ایجاد کنیم،اما به نظر می رسد با وجود مشکلات پیش
رو، نسل جدید چندان رغبتی به انتخاب شغل صیادی نشان نمی دهد واین یعنی از دست دادن
فرصت ها وپتانسیل های اقتصادی موجود.
ماهیگیران قشر نجیبی هستند که با زحمت وعرق
جبین خود کسب رزق حلال می کنند.ماهیگیران درشمال وجنوب کشور هیچ گاه بیش از سهم خود
نخواسته وهمواره به آنچه خداوند نصیبشان کرده قانع بوده اند.
با این حال هستند
افرادی از همین قشر که زیر بارمشکلات تاب نیاورده وخدای نکرده به خلاف کشیده می
شوند بعضا کار قاچاق کالامی کنند ویا رعایت قوانین واستاندارهای صیادی را جدی نمی
گیرند.
اگر صیادی چشمه تورش را بزرگتر از حد استاندارد اعلام شده توسط شیلات
قرار می دهد تا ماهی های بیشتری صید کند ،باید به این فکر کرد که ریشه این قبیل
خطاها چیست؟
به نظر می رسد برنامه نویسان ومدیران صنعت صیادی باید تسهیلاتی را
برای این قشر در نظر بگیرند و حتی با تقویت زیر ساخت های این صنعت به جذب جوانان
دراین شغل شریف همت گمارند.
قیمت های نجومی محصولات دریایی
نگهداری ماهی و
میگو صبر و هنر بسیاری می‌خواهد،چه در شناور به وقت جابه جایی صید و چه در فروشگاه
های توزیع کننده محصولات دریایی.
اسماعیل زاده یکی از توزیع کنندگان محصولات
دریایی در پایتخت سرگرم خرد کردن قطعات یخ است.سطح میزی را که ماهی ها روی آنها
کنارهم چیده می‌شوند،کاملا با خرده یخ ها می پوشاند.
سپس ماهی ها را ردیف کرده
ودر نهایت با قطعه یخ های بزرگ تری روی بدن ماهی ها را می پوشاند. این کار بویژه در
فصول گرم باید سه بار در روز انجام شود وگرنه ماهی ومیگو به سرعت تازگی شان را از
دست می دهند وبو می گیرند.
وی می گوید:«تابستان کاسبی مان کساد است.ده روز دیگر
که مدارس باز می شوند وپاییز وفصل سرما شروع می‌شود ،ماهی فروشی ها رونق می گیرند.»
از وی سوال می کنم :تعداد فروشگاه های فروش محصولات دریایی سرچشمه به نظر می رسد کم
شده است. قبلا بوی ماهی این اطراف کاملا می پیچید،الان تعدادتان انگشت شمار به نظر
می رسد،علت چیست؟
وی پاسخ می دهد:«الان خیلی ها ترجیح می دهند تره باری یا میوه
فروشی باز کنند.چون مشتری برای محصولات دریایی کم شده و از آن سو از وقتی که دراین
منطقه خط ویژه کشیده اند،دیگر جای پارک وجود ندارد.همان چند مشتری ماهی خور هم
اشتیاقی برای خرید از فروشگاه های این راسته نشان نمی دهند. این درحالی است که باید
حوالی مراکز خرید همه جور امکانات رفاهی برای مشتریان در نظر گرفته شود.راه اندازی
پارکینگ برای این منطقه ضروری است.»
وی در مورد فاکتورهایی که تازگی میگورا نشان
می‌دهند،می گوید:«در حالت طبیعی میگو بوی بد نمی‌دهد.اگر میگو زیاد در آب بماند یخ
رویش آب می‌شود،هم آبش بوی بد می گیرد وهم بدن میگو متعفن می شود. اگر به صورت صحیح
سه نوبت در روز یخ گیری شود تا دو،سه روز تازه می ماند.در غیر این صورت یکروزه
تاریخ مصرفش تمام می شود.»
اما میگوهای بسته بندی که کاملا پاک شده هستند- دیگر
نیاز به پوست کندن ندارند- و در وکیوم های بسته بندی می توان آنها را به مدت طولانی
فریزکرد،نیز مشتری‌های خود را دارند .این قبیل میگوها به مدت 9ماه پس از تولیدشان
تاریخ انقضا دارند.
خیلی از مشتریان محصولات دریایی ترجیح می‌دهند ماهی ومیگو
بسته بندی وفریز شده تهیه کنند،تا هم از زحمت پاک کردنشان خلاصی یابند وهم به مدت
طولانی‌تری به صورت فریزشده نگهداری شان کنند.اما وقتی اتیکت قیمت ها را می بینند
عقب نشینی می کنند.
اسماعیل زاده وکیوم های فریزشده مختلفی را روبرویم می چیند و
قیمتی می دهد.دربین آنها گونه های خارجی هم دیده می شود.
وی می گوید:«سالمون
نروژی کیلویی 42هزار تومان،حلوای سفید و زبیدی ماهی جنوب کیلو 53هزار تومان،ماهی
تیلا پیلا چینی –ماهی بدون پوست،استخوان،شکم ودر یک کلام گوشت خالص-هر کیلو 25هزار
تومان.»
این فروشنده گله مندانه می گوید:«ما از ماهی پختن فقط سرخ کردنش را
بلدیم.در حالی که ده ها نوع شیوه طبخ برای ماهی و میگو وجود دارد.»
هزینه های
کمر شکن تجهیز شناورهای صیادی
در لنج ها اغلب دستگاه تهویه هم به ندرت پیدا
می‌شود.در گرمای 45تا50درجه جنوب با آن شرجی کشنده جاشوها پنجره اتاقک لنج را باز
می گذارند و در رفت وآمد نسیم دریا چرتی می زنند.روی صید شده ها یخ می گذارند و
برزنت می کشند تا فاسد نشوند.
محمد سلیمی صیادی از تنگستان - منطقه عامری روستای
سالم آباد- که نزدیک به دو دهه برروی لنج کار می کند یا به قول خودش روی آب سیاه
دریا می رود و می آید ،برایمان از مشکلات ماهیگیری در خلیج چنین می گوید:«ما اغلب
از روی نا چاری به مشقت صیادی تن می دهیم.چون کار دیگری بلد نیستیم ودر منطقه ما
شغل دیگری رواج ندارد.روستای ما نسل در نسل جاشو بوده اند.با این حال آن قدر مشقت
ها زیاد است که بچه های ما تا مجبور نشوند به شغل پدرانشان تن نمی دهند.»
در
خلیج فارس برای صید ماهی های مختلفی وجود دارد.نظیر:شیر،سرخو،زرده ،حلوا،ویر،قباد،
سه کلات
(سه کن)،یودر و...برای صید هرکدام از این گونه ها نیازمند ادوات وتور
خاص آن گونه هستیم.
مثلا توری که ماهی شیر راصید می کند،دوتا دو و نیم میلیون
هزینه اش است.باید توجه داشته باشید که پس از یک سال،یک سال ونیم این تور ضعیف می
شود ونیاز به تعویض دارد.برای صید قباد هم به تورمخصوص نایلونی گران قیمتی
نیازمندیم.در شرایط فعلی هزینه ادوات صید آنچنان بالا رفته که دیگر سود صیادی ناچیز
شده است.»
برای صید میگو هم درفصل صید این کف زی حداقل دوتا سه تا تور زاپاس
نیاز است.چون ممکن است پاره شود.تورهای صیدمیگو ویژه هستند وبا تورهای صید ماهی
متفاوتند.به صورت قیفی شکل در کف دریا حرکت داده می شوند.طناب هم لازم داریم.ضخامت
طناب به قدرت موتور لنج بستگی دارد.تهیه این ادوات هزینه میلیونی برای صیادان
دارد.»
این جاشو خلیج فارس صراحتا می گوید:«خدا نکند عمر موتور لنج به سر
برسد.معمولا موتورهای لنج بین 7تا8سال عمر مفیدشان است.اگر بخواهید موتور نو بگیرید
165میلیون تومان می شود.ما معمولا موتور دست دوم روی لنج هایمان وصل می کنیم چون
وسعمان نمی رسد نو بگیریم.قیمت یک موتور دست دوم که همچنان روبه راه است به
40میلیون می رسد.
مابقی مخارج تجهیز لنج را هم از قبیل تعویض روغن که
300،400هزار تومان آب می خورد ،هزینه سوخت که حداقل ده تا بشکه گازوئیل
نیازداریم،خرید دستگاه تهویه وتهیه 50تا 100قالب یخ برای یخ گیری بار صید را اضافه
کنید.خیال می کنیدچقدر ته اش دست ماهیگیران را می گیرد؟!»
سلیمی درمورد تقسیم
بندی سود حاصل از صیادی بین اعضای گروه ماهیگیران برایمان توضیح می دهد:«تصور کنید
روی یک لنج ده نفر ملوان (جاشو)کار می کنند. اگر بتوانند پنج تن ماهی ومیگو صید
کنند وهر کیلو از صیدشان را به واسطه ها 5هزار تومان بفروشند،حداکثر پنج میلیون
تومان در یک دوره صید گیرشان می آید.ابتدا هرچه مخارج تجهیز لنج برای صیادی شده
باید از این رقم پنج میلیون کسر شود.مانده به دوقسمت تقسیم می شود،یک قسمت برای
صاحب لنج و یک قسمت برای ده جاشویی که ماهیگیری و کارگری کرده اند تعلق می گیرد.
سهم جاشوها هم به تعداشان تقسیم می شود.پس درک می کنید که ما چقدر سخت گذران زندگی
می کنیم.»
وی درمورد تقویم صیادی در استان بوشهر توضیح می دهد:«تابستان ها از
تاریخ دهم مرداد ماه صید میگو آغاز می شود وتا 45 روز ادامه می یابد.بعد از این
تاریخ ده،پانزده تا از لنج ها ادوات ماهیگیری جمع می کنند وبرای صید ماهی روانه
دریا می شوند . تستی می زنند اگر دیدند تست جواب می دهد،ما بقی لنج ها را خبر می
کنند.اگر جواب نداد باید منتظر فرا رسیدن فصل سرد شوند.هرچه هوا گرم تر باشد،صید
میگو بیشترجواب می دهد اما برای فصول سرد سال صید ماهی پر رونق است.»
مشکلات
زیست محیطی دریاها
و تاثیر آن بر صیادی
اگر صیادان قوانین و استانداردها را
رعایت نکنند مطمئنا تنوع و تعداد گونه های مختلف آبزیان به خطر خواهد افتاد. الان
بعضی گونه های ماهیان در جنوب نظیر راشکو و حلوای سفید خلیج فارس ونیزماهی صبور
خوزستان به دلیل صید بی رویه و غیر استاندارد به خطر افتاده است.
عبدالحسن
تنگستانی معاونت صید و بنادر ماهیگیری شیلات استان بوشهر ضمن اشاره به مطالب بالا
می گوید:«این قبیل مشکلات از آن دست چالش هایی در صنعت صیادی است که از طریق
خود صیادان قابل حل است. ما در شیلات واحدی داریم تحت عنوان حفاظت از منابع آبزیان
که مسئولیت گشت دریایی،پیشگیری از تخلفات دریایی و انطباق گونه ها با هر فصل صید را
عهده دارند.ما از صیادان زحمتکش انتظار داریم که با مسئولین شیلات همکاری و مشارکت
داشته باشند و دستور العمل‌ها را رعایت کنند تا برای گونه های مختلف آبزیان مشکلی
ایجاد نشود و سفره خودشان خالی نماند.»
مشکل دیگری که تنگستانی در مورد محیط
زیست دریایی آبزیان به آن اشاره دارد ،مشکل آلودگی آب های دریایی با پسماندهای
صنعتی و خانگی است.
وی توضیح می دهد:«پسماندهای صنعتی در خلیج مربوط به چاه های
اکتشاف نفت وفعالیت های نفتی در ماهشهر،عسلویه،سکوهای نفتی اکتشاف و پایانه های
خارک هستند.آلودگی آب های دریایی هم درست مثل آلودگی هوا در کلان شهرهاست و زیست
گونه های مختلف آبزیان را به خطر می اندازد.توصیه ما برای رفع این قبیل مشکلات این
است که اولا بهره برداری از صنعت نفت با مصوبات دولتی محیط زیست محور شود.ثانیا
پسماندها حتما فیلترشده و بعد به دریا ریخته شوند.درمورد پسماندهای شهری و خانگی هم
حتما باید کنترل و نظارت وجود داشته باشد که از میزان آلاینده های آنها قبل از
ریخته شدن به دریا کاسته شود.نباید از نظر دور داشت که زیر دریا هم درست مثل جنگل
ها نیازمند حفاظت است. در زیر دریا تپه هایی وجود دارند، همان گونه که در جنگل ها
می بینیم. مرجان ها دشت هایی وسیع می سازند.چرخه غذایی بین موجودات دریایی همچون
حیوانات خشکی زی برقرار است. بنابراین دریا ها هم باید مورد حفاظت قرار گیرند.»
وی در مورد مشکل گرانی ادوات صیادی این راهکار را پیشنهاد می دهد که دست واسطه ها
را هر چه می توانیم با راه اندازی و رونق تعاونی های صیادی کوتاه تر کنیم.وقتی
محصولات دریایی با قیمت ارزان به مشتری برسد،توازن عرضه و تقاضا برقرار شده و
استقبال از محصولات دریایی رونق می گیرد.
چرا خوردن ماهی شفا بخش است؟
محصولات دريايي با وجود آن كه جزو مواد غذايي حيواني هستند، ولي از نظر تركيب چربي
با ساير حيوانات متفاوت‌اند.
چربي موجود در مواد غذايي حيواني به طور عمده حاوي
تركيباتي به نام اسيدهاي چرب اشباع شده هستند كه اين تركيبات موجب بالا بردن
كلسترول و ساير چربي‌هاي نامطلوب خون مي‌شوند.
بنابراين افراط در مصرف چربي‌هاي
حيواني، سلامت قلب و عروق را به خطر انداخته و در نهايت منجر به سكته‌هاي قلبي و
مغزي مي‌شود. ولي ماهي و آبزيان با وجود آن كه از دسته مواد غذايي حيواني هستند با
اين حال نوع چربي موجود در آنها مشابه مواد گياهي است.
جالب است بدانيد كه چربي
موجود در بافت‌هاي ماهي و آبزيان نه تنها موجب افزايش كلسترول و ساير چربي‌هاي
نامطلوب خون نمی شود بلکه به درمان عوارض قلبي و عروقی نیز كمك مؤثري مي‌كند. ماهي
از منابع بسيار خوب پروتئين محسوب مي‌شود. پروتئين موجود در ماهي از نظر كميت و
كيفيت قابل توجه است، بدين معني كه پروتئين موجود در ماهي به شكلي است كه به آساني
در دستگاه گوارش هضم و جذب مي‌شود و به طور تقريبا كامل در بدن به مصرف
مي‌رسد.علاوه برآن ماهي يكي از منابع خوب آهن است و آهن در خونسازي و همچنين در حفظ
مقاومت بدن در برابر ميكروب‌ها نقش مهمي‌به عهده دارد. آهن موجود در ماهي به
گونه‌اي است كه جذب آن در دستگاه گوارش آسان بوده و به خوبي در بدن به مصرف مي‌رسد.
علاوه بر آن آهن موجود در ماهي، جذب آهن را هم افزايش مي‌دهد بنابراين نقش مهمي‌در
پيشگيري از كم خوني ناشي از فقر آهن به عهده دارد.همچنین ماهی حاوی مقدار زیادی
ویتامین های گروه ب است که به سلامت سیستم عصبی و پوست کمک شایانی می کند.از این
روست که باعث شادابی شده و یکی از داروهای ضد افسردگی به حساب می آید.روی در ماهی
موجب جلوگیری از کوتاهی قد می شود.فلوئور موجود در بدن ماهی موجبات استحکام دندان
ها و جلوگیری از پوسیدگی دندان ها را فراهم می آورد.
گزارش روز
|
