گروه گزارش
همه ساله با نزدیک شدن به فصل بازگشایی مدارس وآغاز سال تحصیلی
جدید و درست زمانی که خانواده ها راهی فروشگاه های مختلف برای خرید مدارس می
شوند،شاهد تهاجم فرهنگی گسترده ای با حضور انواع شخصیت های غربی وقهرمانان اروپایی
و آمریکایی هستیم.شخصیت هایی که از نگاه بچه ها جذاب ،از نگاه مدارس ممنوع و از
نگاه کارشناسان تهدیدی جدی محسوب می شوند.
همان طور که در قسمت های قبلی گزارش
به آن اشاره شد،لوازم التحریر وارداتی با تصاویر و نمادهای غربی و غیرایرانی در
حالی بازار داخلی را تسخیر کرده اندکه تولید کنندگان و فروشندگان خودی فقط نظاره‌گر
این میدان هستند.
نبود تلاش قابل توجه و حمایت های لازم برای اقدامات جدی در
زمینه تولید،تکثیر وحتی صادرات لوازم التحریربا نمادها و تصاویر قهرمانان ایرانی و
داخلی، دغدغه هایی است که بسیاری از افرادی که در این عرصه گام نهاده اند برآن
واقفند.
اما وجود لوازم و التحریر با نماد های ملی،دینی و انقلابی امروز یکی از
ضروریات اجتناب ناپذیر کشور ما محسوب می شود و باید دست اندرکاران هر چه سریع تر به
بررسی موانع پیش روی این موضوع بپردازند.
هر مداد،حامل یک هدف استراتژیک فرهنگی
البته با وجود اینکه هنوز در ظاهر این بازار در دست کشورهای تولید کننده غربی است
وبازار اشباع شده از این نمادها وتصاویر است،به تازگی و در این چند سال گذشته برخی
افراد و موسسات به اهمیت موقعیت استراتژیک این لوازم التحریر پی برده اند و تلاش
های زیادی برای جریان سازی در این مورد انجام داده اند.
موسسه فرهنگی روشنا یکی
از موسسه هایی است که اخیرا کار طراحی نمادهای ایرانی واسلامی و اسطوره ای را روی
نوشت افزارها و لوازم التحریر انجام داده است و به گفته مدیر این موسسه قصد دارداین
فرهنگ سازی را به شکل گسترده تری در مصادیق فرهنگی دیگرهم دنبال کند.
سعید
حسینی مدیر موسسه فرهنگی روشنا در گفت وگوبا گزارشگر روزنامه کیهان درباره نقش مهم
لوازم التحریردرشکل گیری ذهنیت کودکان و نوجوانان می گوید:” لوازم التحریر کالای
فوق‌العاده مهم و استراتژیکی است، چرا که اولا مخاطب وبچه هایی که بیشترین مصرف
کننده این لوزم هستند،درسنین شکل گیری شخصیت هستند ونمادها و تصاویر کارشده بر روی
این لوازم به شدت تاثیر گذار خواهد بود و ثانیا اینکه باید در نظر داشته باشیم که
گروه سنی وسیعی از افراد در طول زندگی خود با این لوازم سروکار دارند.از کودک پیش
دبستانی تا دانشجوهمه کم وبیش به نوعی با این لوازم سر وکاردارند.یعنی ممکن است یک
فرد به‌طور عادی بیش از 16 سال ازعمرخود را با این لوازم سر وکارداشته باشد .خب این
زمان وتاثیری که این لوازم روی ذهنیت فرد می گذارد نه تنها کم نیست که هر روزهم در
حال افزایش است.اما بحث اصلی ما از آنجا آغازمی شود که با این اثرگذاری زیاد
وتاثیرات غیرقابل انکار بازار این محصولات به جز چند مورد محدود مابقی همه در قبضه
کالاها با نمادها وتصاویر و آموزه های غربی است.”
وی می گوید: “شاید تا همین چند
سال پیش بیشترین شخصیت هایی که در این بازارها به چشم می خورد،شخصیت های انیمیشنی
بود اما در این چند سال اخیرتصویر خواننده ها وبازیگران هالیوودی هم روی ست های
کامل لوازم التحریر دیده می‌شود.یعنی هم به راحتی وارد وتوزیع می شود وهم به راحتی
و بدون هیچ نظارتی توسط خانواده ها خریداری می شود.”
وی با توجه به آشنایی بچه
ها با اکثر این شخصیت ها نسبت به کم کاری های فرهنگی و تبلیغاتی در این خصوص اظهار
می کند:” اکثر بچه‌های گروه های سنی مختلف با خیلی از این شحصیت های غربی
وغیرایرانی آشنایی دارند و متاسفانه صدا و سیما و رسانه های داخلی هم به راحتی خیلی
از این محصولات را تبلیغ می کنند.به نسبت این هجمه وسیع فرهنگی کار خاص و اثرگذاری
در این حوزه صورت نگرفته است،اگرهم کاری بوده مثل دارا و سارا یا اندک بوده و یا با
شکست مواجه شده است . تا اینکه ما در موسسه روشنا که با حضور خودجوش مردم و
دانشجویان رشته های مختلف هنری و هنرمندان شکل گرفت،اتاق فکری تشکیل دادیم وایده
های همه هنرمندان وایده پردازان در این زمینه را جمع آوری کردیم.”
وی در ادامه
تصریح می کند: “بیش از 50هنرمند در این پروژه ما را همراهی کردند.جلسات مختلفی با
بچه ها در سنین مختلف در مدارس برگزار شد.ازخودآنها درمورد تصاویرنظرسنجی شد و
سرانجام از اوایل سال تحصیلی گذشته این طرح را به خط تولید و تکثیررسانیدم و کار را
شروع کردیم.”
حسینی می گوید: “الآن هم بیش از صد طرح را روی 500 قلم لوازم
التحریرتولید می کنیم که این طرح ها شامل شهدا ،مفاخر ملی مثل تختی
امیرکبیر،رازی،ابوعلی سینا و ... ،شخصیت های سریال های ایرانی مثل،مختار،حضرت یوسف
،خونه مادربزرگه ودیگر سریال های خوب وسالم که آموزنده هستند. همچنین 5 کاراکتر
دیگر برای گروه های مختلف سنی نیز طراحی شد.مثل شخصیت پارسا،خانواده رضوی،پروانه
ها،بچه های ایران ودلاوران که تاثیر بسیار خوبی خواهند داشت وهمه آنها نمادی از بچه
های ایران و خانواده های ایرانی هستند.این کار با موفقیت و استقبال زیادی همراه بود
ودر حال حاضر هم مقدمات چاپ کتاب و انیمیشن این کارها هم فراهم شده است . “
حسینی معتقد است خلأ های زیادی در راه هرچه گسترده تر شدن فرهنگ نماده های ایرانی و
اسلامی وجود دارد و ازآن به عنوان نوعی غفلت عمومی یاد کرده وخاطر نشان می کند:”
نکته عجیب اینجاست که بعد ازآنکه این محصولات با این نمادها به خط تولید رسید اقشار
مختلف از آنها به شدت استقبال کردند، اما این سوال مطرح است که خب اگر این همه
مشتاق برای چنین ایده هایی وجود دارد،چرا در این 30 سال هیچ اقدامی صورت نگرفته است
؟
مدیر موسسه فرهنگی روشنا می گوید: “تا کنون هیچ متولی دولتی به طور جدی کل این
موضوع را بر عهده نگرفته.متولیان دولتی هم معمولا هر کدام قسمتی را متقبل شده اند
آن هم نه به صورت کامل و جامع.مثلا شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه ای درباره بازی
های رایانه ای و لوازم التحریرداد وبنیاد بازی های رایانه ای تشکیل شد که خب گام
مثبتی هم در این زمینه بود، اما هیچ بنیادی درخصوص مبارزه با صنایع فرهنگ سازغربی
شکل نگرفت. در حالی که ما شاهد هستیم در این 30 سال درهرزمینه‌ای که اقدامات حمایتی
شکل گرفته ،آن حوزه شکوفا شده است.مثل شعر انقلاب ،شعر دفاع مقدس و داستان انقلاب و
... . اما این حوزه که ان قدرهم مهم است و ارتباط تنگاتنگی با اقتصاد دارد همچنان
در معرض بی توجهی است در حالی که اگر بعد اقتصادی این بخش تقویت شودبعد فرهنگی هم
ناخودآگاه گسترده می شود.”
وی می گوید: “رسانه ملی باید واردعرصه شود و در خلق
کاراکترحمایت کند.طراحها برای خلق کاراکتر و ایده های جدید نیازمند حمایت هستند.”
در مدارس، ممنوع و دربازار، آزاد!
سال گذشته آموزش‌وپرورش بخشنامه‌ای را درخصوص
ممنوعیت ورود کالای خارجی به مدارس تصویب کرد که نسبت به موضوعات نظارت بر تصاویر
لوازم‌التحریر و تشویق و حمایت از تولیدات منقش به نقوش اسلامی و ایرانی و جلوگیری
از ورود هرگونه لوازم‌التحریر دارای نقوش غربی تاکید داشت اما بازهم شاهد ورود
لوازم‌التحریر با تصاویر شخصیت‌های غربی به مدارس هستیم.
واقعیت این است که در
طول تمامی سالهای گذشته از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ما هنوز با این مشکلات دست و
پنجه نرم می کنیم ، مثلا روی کیفهایی که بچه‌ها به صورت کوله یا کیف دستی استفاده
می‌کنند هم شعارهایی به زبانهای مختلف نوشته شده و هم تصاویر مختلفی چاپ شده و
می‌شود. بعضا بیشتر این نوشته‌ها به زبان انگلیسی هستند و یا برخی تصاویر که با
فرهنگ ما هیچ نسبتی ندارد .
اما ظاهرا این قوانین هم نتوانست حریف فروشندگان این
محصولات شود.
عباس هدایتیان رئیس اتحادیه لوازم التحریر اما وضعیت موجود را خوب
ارزیابی کرده ومی‌گوید:”تولید محصولات داخلی چند سالی است که به سمت درج تصاویر و
نمادهای داخلی کشیده شده است ودرحال حاضر وضعیت خوبی در این زمینه داریم.شاید در
سال گذشته در این زمینه 50 درصد پیش روی کردیم.تا چند سال قبل طرح هایی وارد بازار
می شد که گذشته از بچه ها ودانش آموزان حتی برای بزرگ ترها هم سنگین وغیرقابل هضم
بود اما الآن می بینیم که در بازار وضعیت بهتری ایجاد شده است.”
او در پاسخ به
این سوال که چرا فروشندگان وتولیدکنندگان روی فروش محصولاتی با تصاویر و نمادهای
غیر ایرانی پافشاری می کنند ،می گوید:”به نظر من این خود خانواده ها وبچه ها هستند
که اصرار دارند ازاین نوع لوازم التحریر خریداری کنند.مثلا زیاد پیش آمده که
خانواده ها مراجعه کردند و خودشان پرسیدند که دفتر فلان شخصیت کارتونی یا سینمایی
را ندارید یا مثلا لوازم التحریر با نمادهای خارجی را خیلی بیشتر وزودتر خریداری می
کنند خب به نظرمن و خیلی از هم صنفی های ما این خود مردم هستند که بازار را جهت می
دهند وقتی خودشان متقاضی چنین محصولاتی هستند که دیگر نمی توان فروشنده را مقصر
دانست و این موضوع نیاز به فرهنگسازی دارد..”
او درباره ممنوعیت فروش این اجناس
با تصاویر نامناسب می گوید :” به نظر من اصلا باید بررسی کرد که متولی اصلی این
موضوع چه کسی است .صنف چاپ است که از وزارت ارشاد مجوز می گیرد یا اصلا خود وزارت
ارشاد؟اعضای ما فقط توزیع کننده هستند و اگر قرار باشد فشار یا ممنوعیتی هم در کار
باشد باید برای کسانی باشد که این محصولات را تولید کرده و وارد بازار می کنند اما
به اعتقاد من فشار وممنوعیت فروش ومانع فروش شدن راه کار مناسبی نیست تا زمانی که
این موضوع از طریق فرهنگ سازی جا نیفتد این کارها نتیجه نخواهد داد.مثلا تا چند سال
قبل طرح عروسک باربی خیلی بین خانواده ها مرسوم شده بود اما بعد از اینکه با برنامه
ریزی آرام آرام طرح عروسک های دارا وسارا جا افتاد دیگر خانواده ها این طرح ها را
پذیرفتند .”
وی ادامه می دهد: “ می شود گفت وضعیت تولیدات داخلی ما خوب پیش می
رفت اما چون حمایتی ازطرف مصرف کننده صورت نگرفته ،خیلی هم این روال شدت نگرفته
است.به هرحال حمایت مصرف کننده شرط مهمی برای تولید کننده است.همان طور که ما تا
سال گذشته تنها 5 درصد تولید داخلی داشتیم اما امسال بین 25 تا 30 درصد تولید داخلی
افزایش پیدا کرده است و اگر ازاین وضعیت با تصاویر داخلی حمایت شود قطعا این روال
ادامه خواهد داشت.”
خانواده ها همراهی کنند
سید اسماعیل نبوی ،چاپخانه دار و
یکی از تولید کننده های دفاتر با طرح ها ایرانی و اسلامی در این باره به گزارشگر
روزنامه کیهان می گوید :”ما حدود 15 سال است که در تولید دفاتر سابقه داریم اما
برای اولین بارامسال این طرح های جدید را در دست تولید گرفتیم و تا قبل ازآن بیشتر
طرح های غربی و خارجی چاپ می شد.امسال با تبلیغاتی که صورت گرفت این کار انجام شد
که به نظر من صد در صد هم کار موفقی بود . ما به سفارش کانون پرورش فکری کودک و
نوجوان حدود 50 طرح جدید را کار کردیم که با استقبال زیادی هم میان تولیدکننده ها و
هم میان مردم روبه رو شد.تصاویری از شهدا،اسطوره‌های افسانه ای ،نام آوران،قهرمانان
انقلاب و جنگ و... که همه این طرح ها با فروش خوبی روبه رو بود.”
او درباره علت
فرهنگ سازی نا مناسب درمیان برخی خانواده ها که بیشتر به سوی محصولات غربی گرایش
داشتند ،می گوید:”به نظر من بیشتر از آنکه تولید کننده ها و فروشندگان مقصر باشند
این خود خانواده ها بودند که مراعات نکردندچون بچه ها که نمی توانند تاثیرات مخرب
این تصاویر را ارزیابی کنند اما خانواده ها باید این جریان را کنترل می کردند نه
اینکه خودشان پابه پای بچه ها به دنبال این تصاویر بگردند.مثل الآن که همه رفته
رفته به سمت تصاویر داخلی روی آورده اند و بعید می دانم زمانی که این فرهنگ کاملا
جابیفتد دیگر کسی سراغ نمادهای غربی را بگیرد.حتی به اعتقاد من ما آن قدر می توانیم
دراین موضوع سرآمد باشیم که محصولات داخلی با این تصاویر را به خارج از کشور هم
صادر کنیم، یعنی به جای اینکه واردکننده محصولات خارجی با نمادهای غربی باشیم می
توانیم به صادر کننده محصولاتی با نمادهای ایرانی و اسلامی تبدیل شویم. البته
حمایت‌های مالی خیلی مهم است .مثلاقرار بود ما به سفارش کانون پرورش فکری کودک و
نوجوان یک میلیون جلددفتر با این تصاویر به چاپ برسانیم که به دلیل مشکلات مالی فقط
توانستیم 500 هزار جلد دفتر چاپ کنیم که خب قطعا اگر حمایت های دولتی و مالی بود
می‌توانستیم اقدامات موثر تری داشته باشیم چون گرانی اخیر کاغذ هم خود مشکلات زیادی
را پیش پای تولید کننده ها و چاپخانه داران گذاشت.”
وی می گوید: “در کل من فکر
می کنم این طرح ها و اقدامات با استقبال زیادی همراه می شود منتهی به شرط حمایت های
جدی دولتی و مردمی . “
گزارش روز
|
