حاشیه نشینی پس از شکست

Research@kayhan.ir
حاشيه‌نشينى در ششمين دوره
انتخابات رياست‌جمهورى و مجلس پنجم
مجمع روحانيون مبارز با شكست سختى كه در انتخابات دوره چهارم مجلس شوراى اسلامى خورد، شرايط را براى ادامه حضور نامناسب ديد. چرا كه عملكرد و موضع‌گيريهاى نسنجيده برخى اعضاى شوراى مركزى مجمع در قبال برخى رخدادهاى سياسى مانند جنگ خليج فارس و ابراز تمايل براى ورود به جنگ به نفع صدام و اعتراضات به برنامه‌هاى دولت سازندگى، شرايط نامساعدى را براى مجمع پديد آورده بود. لذا مجمع روحانيون مبارز با انتخاب حاشيه‌نشينى، از دادن ليست انتخاباتى جهت انتخابات ششمين دوره رياست‌جمهورى در 21 خرداد 1372 و پنجمين دوره مجلس شوراى اسلامى در 18 اسفند 1374 امتناع ورزيد.
يكى از اعضاى شوراى مركزى مجمع روحانيون مبارز در اين‌باره مى‌گويد :
«بعد از انتخابات دوره چهارم مجلس، طى جلسات متعددى، شرايط سياسى كشور را بررسى نموديم و به اين نتيجه رسيديم كه در آن شرايط خاص، ميدانى براى فعاليت اين تشكيلات وجود ندارد و مصلحت انقلاب و نظام اسلامى و خود تشكيلات در اين است كه به طور موقت، سياست سكوت را انتخاب كنيم و منتظر باشيم تا شرايط مساعد براى فعاليت در مملكت به وجود آيد».168
رسول منتجب‌نيا (عضو وقت شوراى مركزى مجمع روحانيون مبارز) درباره زمينه‌هاى انتخاب سياست انزوا از سوى مجمع روحانيون مبارز مى‌گويد :
«ما مجمعى‌ها بعد از رحلت امام(ره) احساس كرديم كه يك تصميم به وجود آمده كه تفكرى كه مجمع روحانيون مبارز پرچمدار و پيشتاز آن بوده را مى‌خواهند منزوى و بايكوت كنند و ميدان براى فعاليت ما نباشد. اين مطلب را در درون و بيرون مجلس سوم احساس كرديم و در مجلس چهارم عينآ مشاهده كرديم».169
هرچند برخى اعضاى شوراى مركزى مجمع روحانيون مبارز ادعا داشتند كه رد صلاحيت تعدادى از نامزدهاى آنان از سوى شوراى نگهبان عامل تأثيرگذار بر حاشيه‌نشينى مجمع بوده است، امّا شرايط به گونه‌اى رقم خورد كه مجمع روحانيون مبارز براى ادامه فعاليت سياسى خود، دو گزينه پيش روى خود داشت. رسول متنجب‌نيا در اين باره مى‌گويد :
«در چنين فضايى مابين دو حالت مخيّر بوديم. حالت اوّل عبارت از اين بود كه در برابر وضعيت پيش آمده از طريق عمل كردن همانند اپوزيسيون داخلى، مقاومت مى‌كرديم. حالت دوم نيز كناره‌گيرى از صحنه و حاشيه‌نشينى بود. چون ما شكل اپوزيسيون را مصلحت نمى‌دانستيم، تصميم گرفتيم به صورت جمعى، فعاليت سياسى مجمع را تعطيل كنيم».170
با اين وجود با نزديك شدن ايام انتخابات ششمين دوره رياست‌جمهورى، پيش‌بينى‌ها از قطعيت رياست‌جمهورى مجدد هاشمى رفسنجانى حكايت داشت. امّا حضور هاشمى در رقابت براى دوره دوم در شرايطى دنبال شد كه از سوى هواداران مجمع روحانيون مبارز و بخصوص روزنامه سلام مورد هجمه‌هاى جدى قرار گرفته بود. جناح موسوم به چپ كه با عدم اقبال مردم در انتخابات مجلس چهارم مواجه شده بود، با بهانه قرار دادن رد صلاحيت برخى از چهره‌هاى خود، موجى از انتقاد را به راه انداخت، امّا عملكردهاى بعدى آنها نشان داد كه به خوبى پى برده‌اند كه در افكار عمومى جامعه شانسى براى پيروزى ندارند و بنا دارند تا به بازسازى چهره خود بپردازند و فضا را براى رقيب باز بگذارند. امّا اين استراتژى هرگز به عدم انتقاد آنها از دولت منتهى نشد.171
هاشمى رفسنجانى از يك طرف مورد نقد جناح چپ بود كه وى را عامل شكست و حذف خود در انتخابات مجلس چهارم مى‌دانستند و از طرف ديگر مورد انتقاد جناح راست به دليل استفاده از افرادى چون محمد خاتمى در كابينه بود. امّا آنچه در رقابتهاى انتخاباتى جالب توجه بود، پوشش خبرى انتقادات احمد توكلى به عنوان يكى از رقباى هاشمى رفسنجانى در روزنامه سلام بود. توكلى در نطقهاى انتخاباتى خود با تمركز بر بى‌عدالتى اقتصادى و اجتماعى، ناكارآمدى سياستها و مديريتها، امتيازطلبى و تجمل‌گرايى كارگزاران، فهرست بلندى از سوءتدبيرها و سوء رفتارهاى دولت پنجم را به چالش كشيد. در اين مقطع روزنامه رسالت كه توكلى خود روزى سردبير و از بنيانگذاران آن بود، به حمايت از هاشمى پرداخت، ولى روزنامه سلام ارگان رسمى مجمع روحانيون مبارز انعكاس‌دهنده انتقادات توكلى از دولت هاشمى رفسنجانى بود، هرچند كه هيچ‌گاه اين روزنامه از توكلى حمايت رسمى نكرد.
با نزديك شدن به زمستان سال 1374 آرايش سياسى احزاب و گروههاى سياسى نيز شكل گرفت و آنان خود را براى رقابت در پنجمين انتخابات مجلس شوراى اسلامى آماده كردند. مجمع روحانيون مبارز كه هاشمى رفسنجانى را محور حذف جناح چپ مى‌دانست، در اين انتخابات نيز همانند انتخابات رياست‌جمهورى ضمن تشويق مردم به شركت در اصل انتخابات با در پيش گرفتن سياست حاشيه‌نشينى هيچ‌گونه فهرست انتخاباتى منتشر نكرد و تنها تعدادى از افراد نزديك به آن به صورت مستقل وارد رقابت شدند، كه در اين ميان مجيد انصارى از اعضاى شوراى مركزى مجمع روحانيون مبارز موفق به راهيابى به مجلس گرديد و درمجموع بين دوازده تا پانزده كرسى مجلس در اختيار اعضاء و همفكران مجمع قرار گرفت.
در كنار قهر سياسى مجمع روحانيون مبارز در انتخابات مجلس پنجم، اين انتخابات با تفاوتهايى نسبت به ادوار گذشته همراه بود و آن اعلام موجوديت اوّلين حزب دولت ساخته يعنى كارگزاران سازندگى بود.
گروهى كه خاستگاه چپ داشت، امّا به تدريج و در اثر افزايش تحصيلات و تجربه مديريت ميانى و حتى نمايندگى مجلس، به سمت نوعى فن‌سالارى و مدرنيسم صنعتى گرايش پيدا كرده بود و به مدلهاى توسعه‌اى جهانى مى‌انديشيد.172
هرچند نتايج انتخابات پنجم مجلس شوراى اسلامى مجددآ به سود جامعه روحانيت مبارز تمام شد، امّا تعدادى از نامزدهاى حزب كارگزاران سازندگى مانند فائزه هاشمى و عبدالله نورى نيز به مجلس راه يافتند. البته برخى افراد نزديك به مجمع روحانيون مبارز بعدها در مجلس پنجم گروهى را به نام نيروهاى خط امام به دبيركلى سيّد‌هادى خامنه‌اى سامان دادند كه اقليتى بين 90 تا 105 عضو داشت و قوى‌تر از دوره چهارم مجلس بود. بدين ترتيب پس از انتخابات، منتقدان وضع موجود، بلافاصله دست به كار شده و فراكسيون خط امام كه گاهى فراكسيون حزب‌الله هم ناميده مى‌شد را تشكيل دادند تا از نام اقليت فاصله بگيرند.173 آنها در اوّلين اقدام خود با حمايت از حسن روحانى تلاش بسيارى را براى نائب‌رئيسى وى كردند.
________________________________
168- مجمع روحانيون مبارز، ص 162.
169- همان، ص 163.
170- همان.
171- رمز عبور (1)، ص 131.
172- ماهنامه سياسى فرهنگى نسيم بيدارى، ص 86.
173- همان، ص 88.
پاورقی

تاریخچه صهیونیسم در عصر پهلوی-بخش پایانی پهلوی در خدمت توسعه رژیم اسرائیل

سعید مستغاثی
E-mail:shayanfar@kayhannews.ir
کارشناسان نظامی اسرائیل و افرادی از تشکیلات پنهان صهیونیستی ایران مانند سازمان «بنی بریت» (که به عنوان دفاع نظامی از اقلیت یهود در ایران و اعزام به اسرائیل تشکیل شده بودند ) در تهران به گروهان اعزامی اسرائیل ملحق شدند . در این روزها یک پایگاه کوچک نظامی نزدیک آبادان و بندرعباس که اسرائیل آن را اداره می کرد ، محل تمرین عملیات ضد شورش شهری اسرائیل بود. خبرنگار روزنامه «لوموند» نیز در گزارش خود در توصیف از جمعه سیاه در تاریخ 17 سپتامبر همان سال نوشت :
«...شایعات در شهر حکایت از فرود آمدن سه هواپیمای حامل کماندوهای اسرائیلی در فرودگاه مهرآباد در چهارشنبه شب می کرد و آنها عامل کار کثیفی بودند که سربازان ایرانی حاضر به انجام آن نشدند...»(49)
مئیر عزری همچنین اشاره می کند که صادرات ابزار و لوازم امنیتی اسرائیل به ایران در سالهای 73-1972 (52-1351) بالغ بر 20 میلیون دلار بوده که به گفته عزری در آن روزها برای اسرائیل اهمیت زیادی داشته است، چرا که در همان زمان جمع صادرات این کشور ، بالغ بر 45 میلیون دلار بوده است. یعنی در حدود نیمی از کل صادرات سالانه اسرائیل ، از این کشور ابزار سرکوب و کشتار و شکنجه به ایران وارد می گردید. (50)
عزری اعتراف می کند که در زمان ریاست «ارتشبد ازهاری» بهایی بر ستاد ارتش ، مبادلات اسلحه ایران با اسرائیل به اوج خود رسید.(51)
چندین سند در مرکز پژوهش ها و اسناد ریاست جمهوری وجود دارد که علاوه بر تایید روابط نظامی ایران و اسرائیل به وام های خاص رژیم صهیونیستی به شاه نیز تاکید شده بود. این وام ها صرفا جهت خرید جنگ افزار از اسرائیل به ایران داده شده است.
از جمله در سندی به تاریخ خرداد 1347 ، مکاتبه سمیعی (مدیر کل بانک مرکزی) با امیرعباس هویدا در خصوص طرح قرارداد پیشنهادی دولت اسرائیل مربوط به دریافت 75 میلیون دلار اعتبار جهت تقویت بنیه دفاعی کشور درج شده است. (سند ضمیمه شماره 56)
در ادامه این پیشنهاد ، در سند دیگری مورخ آبان 1347 مکاتبه بانک مرکزی با «امیرعباس هویدا»(نخست وزیر) به ثبت رسیده که در خصوص ارسال تصویبنامه مربوط به اجازه دریافت 75 میلیون دلار اعتبار به وزارت جنگ از مجموعه بیست میلیارد‌ریال اعتبار مصوب دولت جهت تقویت نیروی دفاعی کشور به انضمام قرارداد بین دولت های ایران و اسرائیل در این زمینه بود. (سند ضمیمه شماره 57)
تصویبنامه هیئت وزیران در خصوص اجازه دریافت 75 میلیون دلار اعتبار جهت تقویت نیروی دفاعی کشور به وزارت جنگ از محل وام ذکر شده ، مفاد سند بعدی را تشکیل می دهد.(سند ضمیمه شماره 58)
و بالاخره در سندی به تاریخ مهرماه 1348 مکاتبه «سپهبد صنیعی» (وزیر جنگ) با «امیرعباس هویدا» درخصوص ارسال طرح تصویبنامه مربوط به خرید 200 قبضه تفنگ بی لگد 106 میلیمتری ، 200 قبضه خمپاره انداز 120 میلیمتری و 10 هزار تیرمهمات خمپاره 120 میلیمتری از کشوراسرائیل به انضمام تصویبنامه مزبور را می خوانیم.
(سند ضمیمه شماره 59)
پی نوشت‌ها در دفتر روزنامه موجود است.
پاورقی