اصحاب رسانه در كنار مردم نگاهي به شانزدهمين نمايشگاه مطبوعات و خبرگزاري ها- بخش نخست

گاليا توانگر
قلم را روي كاغذ مي گذارم تا اين بار از همين قلم و رسالت بزرگ روزنامه نگاري بنويسم. هر وقت كه به سوژه اي براي گزارش، به جمله اي براي نوشتن و به پاراگرافي براي تحليل و نتيجه گيري مي انديشم، اين فكر از خاطرم مي گذرد كه در يك سلسله تاريخي جهادگري قرار گرفته ام. اين جهاد از دوران مشروطه شروع شد، در تاريخ طلايي مبارزات انقلاب به اوج رسيد و بعد از انقلاب هنوز هم پتانسيل جهاد با قلم و تأثيرگذاري در ساحت روزنامه نگاري بر قوت خود باقي است.
هرچند افرادي هستند كه عشق نان را به عشق صادقانه ترجيح مي دهند، برخي ديگر عشق قدرت را به قداست قلم ارجحيت مي دهند و از همه بدتر افرادي هم هستند كه خودشان را بر همه چيز يعني عاشقي در روزنامه نگاري اولويت مي دهند با اين حال هنوز هم صداقت در تك رگ قلم مي تواند معجزه آفرين باشد.
روزنامه نگاري كه آرمانش چيزي جدا از ريشه هاست چطور مي تواند جملاتي جاودانه خلق كند؟ شك نكنيد مردم با نگاه تيزبينشان خوب و بد، راست و دروغ، منفعت شخصي از عاشقانه قلم زدن را درك مي كنند و در دل و ذهن به قضاوت مي نشينند.
غرفه ها در كنار هم، چينش انديشه ها در كنار هم و آرامش نگاه مخاطبي كه براي ديدن، ياد گرفتن و مطلع شدن به شانزدهمين نمايشگاه مطبوعات آمده اين تلنگر را به ذهن مي زند كه اي كاش در صحنه رقابت خبري نيز از آرامش و پايبندي به اخلاق رسانه اي محسوس بود! در طبقه بالاي سالن اصلي شبستان مصلي طيف ديگري از روزنامه نگاران و نشريات گردهم آمده اند. اين قشر آماتورهاي فعال و پرانرژي عرصه مطبوعات يعني نشريات دانشجويي هستند. جوان ترها آمده اند كه از حرفه اي ها شيوه نوشتن و نقد منصفانه را بياموزند. آيا حرفه اي ترها در هياهوي قدرت و سياست مجالي براي الگو شدن به خود و آموزش دادن به تازه واردها داده اند؟!
حضور 1800نشريه دانشجويي در نمايشگاه امسال ايجاد فرصت براي تعاملات بيشتر بين دو قشر آماتور و حرفه اي است. نشريات خارجي نيز چشم بيناي ديگري در روزنامه نمايشگاه مطبوعات هستند كه مي توان از فضاي باز گفت وگو استفاده كرده و پيام هايي را در جهت اتحاد در برابر استكبار منتشر كرد.
اتحاد رسانه هاي آزادانديش براي دفاع از حقيقت
روز افتتاحيه مسئولين غرفه هاي استان بسيار منظم ظاهر مي شوند. بعضاً با لباس هاي محلي زيبا در بين حاضرين در سالن نشسته اند و هوشيارانه سخنراني ها را دنبال مي كنند. عكاس ها هم با ازدحام هميشگي شان فعالين اصلي نشست هستند و اي كاش برايشان جايگاهي درنظر گرفته مي شد تا به نظم لطمه اي نمي خورد.
همه فضا معطر از نام حضرت معصومه(ع) و امام رضا(ع) است. مجري كه روز دختر را تبريك مي گويد، با خود به صدها زن شاغل در حرفه روزنامه نگاري مي انديشم كه با توقعات به مراتب كمتر از مردان روزنامه نگار، عاشقانه و با احساس وظيفه قلم مي زنند.
معاون مطبوعاتي وزارت ارشاد، عليرضا ملكيان نسبت به تبليغات منفي غرب درمورد رسانه هاي داخلي هشدار داده و مي گويد: «بازديدكنندگان از هر نقطه اي مي توانند به نمايشگاه بيايند و با واقعيت هاي عرصه رسانه هاي داخلي آشنا شوند. امروز جنگ، جنگ رسانه هاست. هر كس قوي تر باشد، برنده ميدان خواهد بود. متأسفانه عمده نشريات پرمخاطب دنيا در دست سلطه گران غربي است. آنها هستند كه افكار جهاني را رقم مي زنند. به راحتي دمكراسي واقعي و آزادي واقعي را خشونت طلبي و محدوديت مي پندارند و برعكس جنگ افروزي و خشونت هاي خودشان را عين دمكراسي جلوه مي دهند! اما واقعيت اين است كه ملت هاي آزاد دنيا به خوبي مي دانند در پس خبرها و تحليل هاي اين رسانه ها چه مي گذرد؟»
وي ضمن ابراز تأسف نسبت به همسو عمل كردن برخي رسانه هاي داخلي با غرب مي گويد: «متأسفانه برخي رسانه هاي داخلي متأثر از جريان هاي غربي نيز واقعيت هاي موجود را انتقال نمي دهند. وظيفه رسانه اي ما اين است كه در دفاع از كشور، حقوق ملت و آزادي هاي موجود انعكاس دهنده واقعيت ها باشيم. اين گونه مي توانيم بخشي از نقشه هاي غرب را خنثي كنيم.»
وي ادامه مي دهد: «در شرايطي كه غرب اجازه نمي دهد نشريات و مطبوعات حقيقت گو صداي خود را به گوش جهانيان برسانند، بايد همين تعداد محدود نشريات به صورت يكپارچه و متحد عمل كرده و استراتژي غرب را درهم بشكنند.
به عنوان مثال در جنگ غزه نشريات مستقل و متعهد انعكاس دهنده واقعيات بودند. همه ملت هاي آزاد انديش دنيا را در دفاع از ملت مظلوم فلسطين به صحنه آوردند. درحال حاضر به رغم شواهد نقض حقوق بشر توسط اسرائيل باز هم رسانه هاي غربي بر اين جنايات آشكار سرپوش مي گذارند. وظيفه ما اين است كه اين انحصار واقعي را بشكنيم و واقعيات را به گوش جهان برسانيم.»
رعايت اخلاق رسانه اي نشانه پايبندي
به صداقت حرفه اي
حسيني وزير ارشاد در اولين حضور رسمي خود در نمايشگاه مطبوعات بر اخلاق حرفه اي و روزنامه نگاري تأكيد بسياري دارد. وي مي گويد: «دركنار همه ضعف ها و اشكالات موجود بايد مجموعه كار به گونه اي باشد كه قلم روزنامه نگاران شادي و پويندگي جامعه را به ثمر برساند. مطبوعات كه فعال باشند، جامعه- چه در عرصه داخلي و چه در عرصه خارجي- زنده است. رسانه ها بايد با ديده بينا و گوش شنوا به انعكاس حقايق و مشكلات واقعي بپردازند. مطبوعات موظفند نقش اصلاح گرايانه خودشان را ايفا كنند.
وزير جديد ارشاد ضمن دعوت نخبگان و دلسوزان كشور در وادي مطبوعات به رعايت منشور اخلاقي اين قشر را به رعايت عدالت و انصاف، بحث بي طرفي در تحليل ها، بيان احسن و همبستگي تشويق كرده و در باب رعايت بي طرفي در تحليل ها و اتحاد روزنامه نگاران مي گويد: «گاه تحليل و رأي و نظر نويسنده به هم آميخته و تشخيص درستش دشوار مي شود. قضاوت را مي توان در پايان نوشته آورد و يا به مخاطب واگذار كرد. چنانچه نظر شخصي خودرا القا كنيم در واقع صداقت را ناديده گرفته ايم. اختلاف نظر روزنامه نگاران چنانچه اختلاف سليقه اي و انديشه اي باشد اتفاقاً بسيار مفيد است و رحمت مي دانيم، چون از متن آن راهكارهاي جديد براي حل مسائل استخراج مي شود، اما گر اختلاف در پايه هاي اساسي و مباني نظام وجود داشته باشد، مشكل ساز خواهد شد.»
حسيني در تكميل صحبت هايش مي گويد: «حوادثي چون حوادث مرز پاكستان و حادثه اخير سيستان و بلوچستان و همه حوادث اينچنيني حلقه هايي متصل هستند كه از قبل طراحي شده اند. ما در يك جنگ رسانه اي و مطبوعاتي قرار گرفته ايم. طبق آخرين خبرها در رسانه سخن پراكني BBC فارسي شخصي كه مسئوليت شهادت عزيزانمان در سيستان و بلوچستان را برعهده گرفته، مصاحبه كرده است. مطمئن باشيد كه بين اين سرويس هاي خبري و غرب حلقه هاي متصلي وجود دارد.»
حسيني از پيگيري بحث نظام جامع رسانه اي و نظام رتبه بندي مطبوعات خبرداده و متذكر شد به زودي مطبوعات از لحاظ كيفيت چاپ و محتوا رتبه بندي مي شوند.
ادعاها را كم كنيم بر دانشمان بيفزاييم
نمايشگاه فرصت مناسبي است كه همه ما اهالي مطبوعات كه سال هاست همديگر را از عمق انديشه مي شناسيم، ولي به چهره ناآشنائيم، روبروي هم قرارگرفته و به تشويق و نقد كارهايمان بپردازيم.
بچه هاي همشهري خانواده، برنا، جوان و... با لبخند در غرفه كيهان مهمان شدند و به تبادل نظر پيرامون همه مسائل ريز و درشت پرداختند. سؤالات چه مي كني؟ الان كجا هستي؟ چه قدر حقوق مي گيري؟ سؤالات ثابت قشر جوان مطبوعاتي در رويارويي با هم است. اين قبيل سؤالات هميشه گواه اين است كه مطبوعاتي ها به ويژه قشر جوان همچنان در فراز و نشيب هاي امنيت شغلي به سر مي برند.
دلم براي غرفه نشريات استاني به ويژه استان بوشهر مي تپد. در كدام نمايشگاه سراسري است كه در جستجوي ريشه هايم با رنگ و بوي جنوب نبوده ام؟! جوان هاي جنوب با استعداد نوشتن و سرودن زاده مي شوند، با انگيزه بالندگي گردهم مي آيند و گاه از جمعشان نشريه اي ادبي، سياسي و يا اجتماعي متولد مي شود كه اتفاقاً اگر چه به چند برگي نمي رسد، اما عمرش ساليان سال ادامه دارد. اين روند گواه قناعت اين مردمان، پايبندي شان به قلم براي گفتن و تلاش در دل محروميت است.
آنها بيشتر شاعرند و عاشق قلم. از دلشان پنجره اي است رو به افق روشنايي درست مثل همين پنجره زيبا با شيشه هاي رنگين كه در طراحي دكور داخلي غرفه خوش نشانده اند. كاش مسئولين بدانند كه كجا سرمايه گذاري كنند و در آينده از كدام كشتزار سرسبز انديشه، محصول بردارند؟
حضور جوان ترها در شانزدهمين نمايشگاه بين المللي مطبوعات فراتر از اين هاست. 1800نشريه دانشجويي در طبقه بالاي شبستان مصلي حضور پيدا كرده اند تا از همان بالا با نگاه تيزبينشان خيلي چيزها را ببينند و الگو بردارند. از عابديني مسئول غرفه نشريات دانشگاه زابل مي خواهم پيرامون مشكلاتشان صحبت كند. وي مي گويد: «مشكل ما اين است كه عده اي از بچه ها نشريه را تحت آموزش روزنامه نگاري قرار مي دهيم، تا مي آيند پروبال بگيرند، فارغ التحصيل مي شوند و مي روند. به اين ترتيب دوباره كيفيت نشريه افت مي كند. كاش حلقه هايي ايجاد مي شد كه تا يك مدتي بين تازه واردها و فارغ التحصيل همچنان ارتباطات تنگاتنگ در فضاي نشريات دانشجويي برقرار باشد.»
كسي چه مي داند شايد جذابيت كار آماتور به دليل همين فراز و نشيب ها، تلاش براي آموختن و جستجوگري است. در حالي كه در مطبوعات حرفه اي وقتي تازه واردي مي آيد از يك سو با بي مهري پيشكسوتان روبرو مي شود و از سوي ديگر با گذشت چند صبايي غرور به قلمش وارد شده و خودش را صاحب نظر و استاد مي پندارد! كاش روحيه استاد و شاگردي بين تازه واردهاي عرصه مطبوعات و پيشكسوتان دوباره احيا شود.
سكوت غرب در برابر جنايات صهيونيست ها
عليرضا سربخش هنرمند و جانباز انقلاب كه خود در عرصه روزنامه نگاري صاحب نظر است، مهمان غرفه كيهان خاضعانه از مصاحبه استقبال مي كند و مثل بقيه كلاس نمي گذارد. وي نقش رسانه ها را از دو جنبه بيدار كردن افكار عمومي و مقابله با تهاجم نرم، مهم ارزيابي كرده و مي گويد: «رسانه ها بايد مطالب صحيح را به مشتريان و مخاطبين خود ارائه دهند. بايد پايبند اخلاق رسانه اي باشند و بسنجند كه چه چيز را برملا كرده و چه چيز را آشكار نكنند؟ به عبارتي مقوله مصالح ملي را در نظر بگيرند و با عبور از خط قرمزها وارد حريم خصوصي افراد نشوند.»
وي در پاسخ به اين سؤال كه موضع گيري غربي ها را در مواجهه با مسائل داخلي كشورمان چطور مي بينيد، مي گويد: «رسانه هاي غربي نسبت به وضعيت داخلي ايران خيلي مغرضانه و جهت دار حركت مي كنند. فضاي داخلي را به گونه اي جلوه مي دهند كه گويي بسيار تيره است و ديكتاتوري بيداد مي كند، در حالي كه واقعيت چيز ديگري است. اگر در كشور آنها هم خيلي مسائل رعايت نشود آنها هم شديدترين برخوردها را خواهند داشت. در حالي كه ما محيط مناسبي فراهم آورده ايم كه همه حرفشان را بزنند، تنها زماني كه خط قرمزها ناديده گرفته شود، برخورد مي كنيم. غرب با اين همه ادعايي كه در مورد آزادي انديشه دارد، چرا در برابر جنايات صهيونيست ها سكوت در پيش گرفته و حقيقت را وارونه جلوه مي دهد؟»
گزارش