به مناسبت سالروز در گذشت طاهره صفارزاده، شاعر و نويسنده بانويي در گذر مهتاب

فهيمه بافنده
يك روز پرشور و آينده ساز، واقعه اي كه اگرچه در ظاهر غمي مي افزود بر غم ها، وليكن چونان چراغي فروزان روشنايي بخش مسير كمال جوي زندگي اين بانوي كمال آفرين بود. سال 1342 بود كه در اردوي كارگران شركت نفت سخنراني توفنده و بيدارگرانه اي در مخالفت با دعا و ثنا، به جان شاه بيدادگر زمان برپا نمود و همين اعتراض مبارزه طلبانه اش موجب اخراج او از سمت مترجمي فني متون شركت نفت و ورود او به عرصه وسيعتري از درياي بيكران علم و دانش گرديد. اين اتفاق مقدمه اي شد براي رشد و پويايي و تحرك بيشتر اين بانوي نخبه مسلمان يعني طاهره صفارزاده.
دكتر طاهره صفارزاده شاعر، نويسنده و مترجم گرانقدر كشورمان در سال 1315 در شهر سيرجان متولد شد. او پس از گذراندن تحصيلات ابتدايي و دبيرستان موفق به فارغ التحصيلي در رشته زبان و ادبيات انگليسي از دانشگاه تهران شد و همين تحصيلات مقدمه اي براي موفقيت هاي پررنگ و چشمگير او در آينده گرديد.
وي مدتي پس از فارغ التحصيلي به كار در يك شركت بيمه و ضمنا تدريس پرداخت؛ سپس به عنوان كارمند دفتري در شرت نفت مشغول به كار شد و پس از مدتي در همان شركت به اداره نگارش و ترجمه و ويراستاري انتقال يافت و به عنوان مترجم متون فني در شركت نفت مشغول به كار گرديد؛ اما روحيه انقلابي و مبارزه جوي او باعث شد كه به خاطر يك سخنراني بيدارگرانه در اردوي كارگران شركت نفت كه در سال 1342 برپا شده بود از كارش بركنار شود و اين اخراج نقطه عطفي براي موفقيت هاي بعدي او به حساب آمد. چنانچه پس از آن در انگلستان مشغول به حرفه سناريونويسي گرديد و به نقد سينما پرداخت و در آينده نيز در همين رشته ادامه تحصيل داد.
اين استاد فرهيخته از نوجواني ذوق و قريحه شاعرانه اي داشت. به نقل از خاطراتش اولين شعرش در مقطع اول دبيرستان در روزنامه ديواري نصب شد و به عنوان تشويق يك جلد ديوان جامي از طرف آموزش و پرورش هديده گرفت. مرحوم صفارزاده قلبا فردي مذهبي و انقلابي بود؛ چنانچه دوران پرتلاطم و گرانبهاي جواني او كه مصادف با برپايي انقلاب اسلامي بود، باعث غفلت او از اين مسئله نشد؛ وي در كنار ديگر مشغله هاي علمي سلاح قلم را به دست گرفت و با سرودن اشعار انقلابي و بيدارگرانه اش، ديدگاههاي سياسي خود را از مجراي اشعار مذهبي و اخلاقي مطرح مي نمود كه براي جامعه آن روز بسيار جذاب بود و مورد استقبال زيادي قرار گرفت. وي مركزي به نام «كانون فرهنگي نهضت اسلامي» را با همكاري نويسندگان ديگر تاسيس كرد و در سال 1355 به اتهام نوشتن شعر «مقاومت ديني» از دانشگاه اخراج شد. صفارزاده پس از پيروزي انقلاب اسلامي از سوي همكاران خود به عنوان رئيس دانشگاه شهيد بهشتي و نيز رئيس دانشكده ادبيات اين دانشگاه انتخاب شد.
اين شاعر انقلابي و مبارز در سال 56 كتاب «سفر پنجم» خويش را عرضه نمود كه موضوع آن «نامه حكم امام علي(ع) براي مالك اشتر و مسايل فقهي حكومتي بود. صفارزاده در شعر سفر سلمان در اين دفتر، به چگونگي وارد شدن اسلام به ايران پرداخت و از اين زاويه شور و احساس انقلابي خود را با محوريت اسلام و تدين در قالب اشعاري پرشور و روشنفكرانه بيان نمود. از اين رو به عنوان شاعري مبارز و انقلابي معروف گرديد و از سوي قاهره حكم شاعر مبارز گرفت.
اشعار او كه بيشتر جنبه مردمي دارد به دور از ابهام و پيچيدگي و با زبان و بياني بسيار شيوا، روان و صميمي سروده شده اند. در سروده «سروش قم» كه در تجليل از رهبر كبير انقلاب سروده شده، صفارزاده احساس و علاقه قلبي خود را نسبت به اين امام همام به زيبايي بيان نموده است. در سالهاي اول انقلاب درخشش خاص اين بانوي فرهيخته بسيار چشمگير بود. تواضع، فروتني و درك و شناخت والا شاخصه بارز اين بانوي عالمه بود چنانچه با بررسي اجمالي در اشعار او به اين نكته مهم مي رسيم كه پربسا مدترين واژه ها در ميان اشعار او «راه، صراط، طريق، حركت، مسير، مذهب و طريقت» است و اين نشان از اراده محكم و استوار و تعهد نسبت به طي مسير پرفراز و نشيب علم و دانش و دينداري در جاده بيكران زندگي اين هنرمند كمال آفرين است. دكتر صفارزاده با اشراف بر نوآوريها و ابداعات جهاني شعر خود را صاحب سبك نمود. سخن او در ساختاري شاعرانه انسان و بشريت را به سمت و سوي پويايي و تحرك و كمال دعوت مي نمايد در همين راستا به عنوان بنيانگذار شعر دهه 60 معرفي گرديد و از سوي سازمان ادبيات آسيا و آفريقا به عنوان زن نخبه مسلمان جهان شناخته شد؛ در سال 2005 عنوان برترين نويسنده زن مسلمان از سوي انجمن نويسندگان آفريقايي و آسيايي مصر را به خود اختصاص داد و در سال 71 به عنوان استاد نمونه كشوري معرفي گرديد كه اين افتخارات موجب بالندگي دنياي زنان اسلام و ايران است.
از اين شاعر گرانقدر 12 مجموعه شعر با عناوين رهگذر مهتاب، طنين در دلتا، سد و بازوان، سفر پنجم، حركت و ديروز ، بيعت با بيداري، مردان منحني، ديدار صبح، در پيشواز صلح، هفت سفر، روشنگران و جلوه هاي جهاني منتشر شده است. طاهره صفارزاده نخستين مجموعه شعر خود را در سال 1341 با عنوان «رهگذر مهتاب» منتشر نمود. سپس براي ادامه تحصيل به آمريكا رفت و با دنياي شعر انگليسي انس گرفت. از آن پس تا مدتها از نظر ساخت و قالب از شعر انگليسي متاثر بود.
خود او هم اشعاري به اين زبان سروده كه برخي از آنها در مجموعه «سرو بازوان» وي به فارسي برگردانيده شده است. صفارزاده در دهه 50 به شعر مذهبي روي آورد به طوري كه در برخي از مجموعه هاي او مانند سفرپنجم (1356) و به ويژه بيعت با بيداري (1358) كه در برگيرنده قطعاتي مربوط به سالهاي نزديك به انقلاب اسلامي است، اعتقاد اسلامي و روح اعتراض مذهبي كاملاً غلبه يافته است. در دو مجموعه سفر پنجم و بيعت با بيداري صفارزاده، اشعار مشخصي در مايه ادب مقاومت از قبيل «سفر سلمان»، «سروش قم» و «آتش فشان» ديده مي شود. روي آوردن صفارزاده از شعر كلاسيك به شعر نو و در ادامه آن به شعر بي وزن و سپيد يكي از بزرگترين پيشرفتهاي او محسوب مي شود؛ چنانچه در اين قالب به راحتي انديشه و پيام خود را به مخاطبان گوناگون عرضه مي داشت. زبان شعر او سادگي، فصاحت و جسارت خاصي دارد كه توانسته به دور از تقيدهاي وزن و آهنگ و موسيقي به بيان انديشه و ذهنيت خود نسبت به مسايل موجود در جامعه بپردازد. اشعار عاشقانه او نيز متاثر از فضاي اجتماعي و فرهنگي جامعه آن روزگار مي باشد؛ چنانچه روح اعتراض و عدالت جويي در اكثر اشعار او به روشني نمايان است. صفارزاده با استفاده از تكنيك هاي خاص شاعرانه خود مفاهيم ديني و اخلاقي را در قالب اشعار انقلابي و مذهبي بيان نموده است. قلم و شعر صفارزاده چونان سلاحي گرم در ميدان احساس و انديشه مبارزين و انقلابيون را به شور و تحرك وا مي داشت. مرحوم صفارزاده اولين قدم در عرصه علم و هنر را با شاعري آغاز نمود و اين سر آغازي بود براي گام هاي بلندتر او در عرصه هاي ديگر رشد و شكوفايي. وي پس از وارد شدن در عرصه شعر و ادب قدم در وادي مقدس ترجمه قرآن كريم نهاد. اين حركت بي نظير او همراه با مطالعه تفاسير قرآن كريم به زبان فارسي و انگليسي بود.
در ادامه به تحقيق در اشكالات بنيادي و فني ترجمه قرآن كريم پرداخت و اين تحقيقات را در چهار دفتر با عنوان «معادلات اشتباه» به اهل علم و پژوهش تقديم نمود. مرحوم صفارزاده ترجمه هاي زمان خود را كامل نمي ديد و نياز به ترجمه كامل تر و جامع تر را احساس مي كرد. وي معتقد بود كه علت كم اقبالي مردم جهان به قرآن، تحت اللفظي بودن ترجمه آن است. از اين رو در مقدمه كتاب انگليسي به فارسي خود نيز به اين نكته اشاره نموده است كه فقدان علايم دستوري و معادل يابيهاي مفهومي براي خواننده انگليسي مشكل ايجاد مي كند. اين استاد فرهيخته در ترجمه فارسي به انگليسي قرآن كريم كه با استقبال چشمگيري نيز مواجه شد تئوري معادل يابي هاي واژگان تخصصي را عرضه نمود. وي اعتقاد داشت كه بايد در متون مذهبي معادل يابيها مفهومي باشد تا به درك و شناخت خواننده كمك شود. در ترجمه گرانبهاي دكتر صفارزاده بنابر نياز و لزوم به شأن نزول آيات اشاره نيز شده است و از لحاظ تاريخ اسلام اطلاعات ارزشمندي به خواننده ارائه مي دهد.
زيرنويس اين آيات نيز مستدل از تاريخ اسلام است كه اين حركت علمي و پژوهشي، ارزشي صد چندان به اثر گرانبهاي او بخشيده است. در نتيجه اين تلاشهاي خالصانه و پياپي دكتر صفارزاده در سال 80 عنوان خادم القرآن گرفت. وي در كتاب «ترجمه هاي نامفهوم» نيز به نقايص ترجمه پرداخت. او با گوشه چشمي كه بر نظريه هاي ترجمه در جهان داشت معتقد بود كه ترجمه بايد تخصصي باشد و مترجم به زبان مبدع و مقصد و موضوع متن پيش رويش احاطه كامل داشته باشد و با فرهنگ دو ملت آشنايي و برآن اشراف داشته باشد. كتاب «اصول و مباني ترجمه» نيز از ديگر آثار ارزشمند اين پژوهشگر فرهيخته مي باشد كه در آن به علم ترجمه در صورت فني ترجمه علمي و عملي پرداخته است. صفارزاده در كتاب «اصول و مباني ترجمه» علاوه بر پرداختن به زواياي علمي و عملي ترجمه اصول جزيي ترجمه را نيز مورد نظر قرار داده است. كه در نتيجه اين فعاليتهاي گرانقدر و تلاش بي سابقه در عرصه تخصصي و فني علم ترجمه به عنوان پايه گذار نقد علمي ترجمه در ايران شناخته شد. از او كتابهايي درباره نقد ترجمه در زمينه هاي ادبيات، علوم و علوم قرآني و ويراستاري در 36 جلد به صورت زبان تخصصي منتشر شده است. وي موفق نشد ترجمه نهج البلاغه كه تا اين اواخر مشغول كار بر روي آن بود را در زمان حياتش به پايان برد. روحش شاد و راهش هميشه مستدام.

كودك قرن

شعري از زنده ياد طاهره صفارزاده
كودك اين قرن هرشب در حصار خانه يي تنهاست
پر نياز از خواب اما! وحشتش از بستر آينده و فرداست
بانگ مادرخواهيش، آويزه يي در گوش اين دنياست
گفته اند افسانه ها از مهربانيهاي مادر، غمگساريهاي مادر
در برگهواره ها، شب زنده داريهاي مادر
ليك آن كودك ندارد هيچ باور
شب چو خواب آيد درون ديده ي او
پرسد از خود«باز امشب مادرم كو»
بانگ آرامي برآيد:
«چشم بر هم نه كه امشب مادرت اينجاست»
پشت يك ميز،
زير پاي دودهاي تلخ سربي رنگ
درميان شعله هاي خدعه و نيرنگ
در تلاش و جستجوي بخت!
چهره اش لبريز از زنگار فكر برد
فكر باخت، فكر پوچ، فكر هيچ!
كودك تنها دهد آواز:
مادر!
خالهاي بخت من در دستهاي تست
آري آن دستي كه محكم مي فشارد برگ بازي را
زود برخيز از ميان شعله هاي خدعه و نيرنگ
سخت مي ترسم كه دست تو و بخت من
بسوزد بر سر اين آتش خون رنگ
هاي و هوي اين صداها:
آخرين دست، آخرين برگ، آخرين شانس
راه مي بندد بروي ناله هاي كودكانه
مي پرد ازخواب
ديده در بيداري آن چيزي كه او در خواب ديده
شام ديگر چونكه خواب آيد درون ديده ي او
پرسد از خود «باز امشب مادرم كو »
بانگ آرامي درون گوش او آهسته لغزد:
مادرت اينجاست !...
در سراي رنگي شب زنده داران
در هواي گرم و عطرآميز يك زندان
قامت آن مادر زيبا بگرد قامت بيگانه يي
پيچان و دستش گردن آويز است
پاي آنها در زمين نرم آهنگي قدم ريز است
آن اطاق از بانگ نوش وخنده ي مستانه لبريز است
مي زند فرياد :
مادر !
جاي من آنجاست
آغوشي كه مرد ناشناسي سرنهاده
ناله هاي پرشگفتش گم شود در نعره هاي :
آخرين دور
آخرين رقص
آخرين جام
تا سپيده دم كه خواب از ديده ي شبها در آيد
مادر آن كودك تنها
درون لانه ي آغوش ها پر مي گشايد
ديده در بيداري آن چيزي كه او در خواب ديده
شام ديگر مادرش در خانــه است ، آنجاست
در اطاق او جدالي با پــدر برپاست
گفتگويي تلخ و ناهنجار ، دعوايي پر از تكرار
باز دعوا بر سر پـول است و دعوا بر سر ننـگ خيانتهاست
كودك بيچاره ترسان ، لرز لرزان
سركند در زير بالاپوش پنهان
پيش خود گويد:
« خوش آنشب ها كه در اين خانه مادر نيست! »
از هياهوي شباهنگام :
آخرين دست، آخرين رقص، آخرين جام
آخرين دعواي ننگ و نام
كي رود در خواب راحت
كودك اين قرن بي فرجام؟

نگاهي به شانزدهمين نمايشگاه مطبوعات و خبرگزاري وقتي نمايشگاه مطبوعات در سايه كتاب نيست

طه راستين
شانزدهمين جشنواره و نمايشگاه بين المللي مطبوعات و خبرگزاري ها در حالي هفته گذشته در مصلاي امام خميني(ره) آغاز به كار كرد كه امسال سومين دوره برگزاري مستقل خود را تجربه مي كند. تجربه اي كه هم دولتمردان از آن دفاع مي كنند و هم مجلس نشينان مدافع آن هستند. چه اينكه آن ها برگزاري مستقل نمايشگاه كتاب را توجه به هويت مستقل آن مي دانند و بر اين باورند كه اين شكل برگزاري نمايشگاه مطبوعات آن را از سايه نمايشگاه كتاب بيرون كشيده است. حضور چشمگير رسانه هاي خارجي و نيز استقبال بيشتر مردم از نمايشگاه دو دليلي است كه آن ها براي گفته هاي خود مي آورند و البته در اين ميان استقبال مخاطبان حرفه اي نمايشگاه مطبوعات از آن را هم جزو دستاوردهاي برگزاري مستقل نمايشگاه مطبوعات مي دانند. اما جداي از اين نمايشگاه شانزدهم در حالي شروع شد كه نه علي لاريجاني در قامت رئيس مجلس شوراي اسلامي در مراسم افتتاحيه آن حضور داشت و نه خبري از نمايندگان مجلس در گردهمايي رسانه ها بود. اما اين وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي بود كه دلايل اين غيبت را توضيح داد. آنجا كه گفت: «از مدتها قبل قرار بود براي مراسم در خدمت رئيس مجلس باشيم كه به علت سفر خارج از كشور ايشان اين امكان فراهم نشد. گويا بحث لايحه هدفمند كردن يارانه ها هم به درازا كشيده كه نمايندگان مجلس نيز نتوانستند به مراسم بيايند.» اما هم او بلافاصله اطمينان داد كه حمايت از مطبوعات هرگز از دستور كار مسئولان خارج نخواهد شد. اين مفهوم را از اين جمله مي شد فهميد: «با اين حال همه قواي سه گانه به ويژه دولت عنايت خاصي به رسانه ها دارند.»
نكته ديگر اما كه در جشنواره مطبوعات امسال قابل توجه است اينكه اين دوره از جشنواره اولين آوردگاه مطبوعاتي براي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي دولت دهم محسوب مي شود. آوردگاهي كه هم رسانه ها مي توانند نظرات و ديدگاه هاي سكاندار جديد عرصه فرهنگ را بشنوند و ميزان عملياتي شدن اين نظرات را بسنجند و هم محمدحسيني مي تواند دستگاه مديريتي مطبوعات را محك بزند تا ميزان اطلاع خود از اين مجموعه را بالا ببرد. اگرچه شايد اين محك در گام اول با نمره منفي براي مديران مطبوعات همراه بود چه اينكه برنامه اي كه قرار بود صبح روز سه شنبه برگزار شود با تاخير برگزار شد. اگرچه مسئولان نمايشگاه دليل اين تاخير را در آغاز بازديد از نمايشگاه به درخواست غرفه داران دانست تا بتوانند غرفه هاي خود را مهياي پذيرايي از مخاطبان مطبوعات كنند.
توصيه هاي وزير جديد
به هر روي شانزدهمين گردهمايي رسانه اي كشور با حضور محمدحسيني؛ وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و معاون مطبوعاتي اش برگزار شد. حسيني به گونه اي سخن مي گفت كه تمام سوابق مطبوعاتي اش را مي شد از حرف هايش فهميد. چه اينكه او چندين سال عضو هيئت مديره خبرگزاري مهر بود. سمتي كه تا زمان قبول پست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در آن حضور داشت. پس مي شد حرف هاي او را تنها در نقش وزير مورد توجه قرار نداد و گفته هايش را در قامت يكي از اعضاي خانواده مطبوعات هم ارزيابي كرد.
او سخنانش را با انكارناپذير توصيف كردن نقش و تأثير رسانه ها بر جامعه آغاز كرد. اما هم او در كنار اين توصيف احترام آميز نقش مطبوعات، انتظاراتش از مطبوعاتي ها را هم گفت و اظهار داشت: «انتظار اين است كه تمام رسانه ها آينه تمام نماي واقعيت باشند و اهالي مطبوعات بايد اين نكات را مدنظر داشته باشند. جامعه اي كه مطبوعات آن پوياتر باشد جامعه اي زنده و پرتحرك است چه در عرصه هاي داخلي و چه در عرصه هاي خارجي. اينكه مطبوعات ما مطالبات حقيقي و كاستي هاي جامعه را بيان كنند درست است. اما اگر بنا باشد فقط به برخي مشكلات واهي پرداخته شود نه تنها گره گشا نخواهد بود بلكه خود مي تواند بر مشكلات بيفزايد. بايد مطبوعات ما به عنوان ديده بينا، گوش شنوا و زبان گويا مطالب را بيان كنند و مردم هم از دست اندركاران و كساني كه اين احساس تعهد و مسئوليت را برعهده گرفته اند، انتظار دارند برخي موارد رعايت شود.»
وزير ارشاد سخنانش را با اشاره به مسئوليت خطير رسانه ها در برهه كنوني به پايان برد و در اين اشاره اش گذري هم به تلويزيون فارسي بي بي سي زد و گفت: آخرين خبري كه از تلويزيون بي بي سي فارسي پخش شد مصاحبه اي بود با فردي كه مسئوليت شهادت عزيزان ما را بر عهده گرفته و كاملا مشخص است كه جهت گيري هاي چنين رسانه هايي به كدام سمت و سو است و چه همكاري هايي بين سرويس هاي اطلاعاتي كشورهاي غربي و رسانه ها به خصوص رسانه هاي فارسي زبان برقرار است.»
دفاع از استقلال نمايشگاه مطبوعات
پيش از سخنان محمدحسيني، عليرضا ملكيان؛ معاون مطبوعاتي او هم البته در باب نمايشگاه مطبوعات سخن گفت و با اشاره به برگزاري سومين دوره نمايشگاه مطبوعات به صورت مستقل در نمايشگاه كتاب عنوان كرد: «برخي احساس مي كردند با اين كار استقبال خوبي از نمايشگاه مطبوعات به عمل نيايد. با اين حال شاهد بوده و هستيم كه هم رسانه ها استقبال بسيار چشمگيرتري نسبت به سال گذشته داشتند و هم بازديدكنندگان افزايش يافته است.»
ملكيان درباره اين گفته هاي خود آماري هم ارائه كرد و افزود: «امسال بيش از 600 غرفه در نمايشگاه مطبوعات برپا شده كه به خبرگزاري ها، نشريات مختلف، روزنامه ها، پايگاههاي اطلاع رساني اختصاص دارد. بيش از 1500 نشريه در نمايشگاه امسال حضور دارند.»
معاون مطبوعاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در ادامه سخنانش اگرچه به اينكه «رسانه ها در اختيار نظام رسانه اي غرب است و اجازه نمي دهند صداي ملت هاي عدالت خواه به گوش مردم جهان برسد» اشاره كرد و گفت: «ولي اگر همين تعداد محدود رسانه مستقل يكپارچه باشند مطمئن هستم كه قدرت و هيمنه رسانه هاي غربي در هم خواهد شكست.»
وي انعكاس جنگ غزه را توسط رسانه هاي مستقل به عنوان يكي از موارد موفق تلاشهاي رسانه ها ارزيابي كرد و گفت؛ «با اين حال امروز باز هم به رغم انتشار گزارش كميسيون حقوق بشر درباره جنايات رژيم صهيونيستي مي بينيم همان رسانه هاي غربي دارند بر اين گزارش سرپوش مي گذارند و اجازه نمي دهند به گوش جهانيان برسد. وظيفه ما رسانه هاست كه انحصار رسانه اي را درباره فلسطين بشكنيم و اين گزارش را به گوش جهانيان برسانيم.»
نشريات دانشجويي مهمانان جديد نمايشگاه
اما اين دوره نمايشگاه مطبوعات تفاوت هايي هم با دوره هاي قبلي دارد. در اين دوره براي نخستين بار نشريات دانشجويي هم به عنوان قشري فعال در عرصه اطلاع رساني در نمايشگاه مطبوعات مشاركت دارند. حضور 1800 نشريه دانشجويي از 21 دانشگاه در نمايشگاه گواهي بر اين ادعاست. گذشته از نشريات دانشجويي امسال اما نمايشگاه ميزبان مهمانان تازه ديگري هم هست. پايگاههاي اينترنتي و روابط عمومي هاي دستگاههاي دولتي اين مهمانان تازه وارد هستند كه امسال به نمايشگاه اضافه شده اند.
كدام روزنامه ها و خبرگزاري ها به نمايشگاه امسال آمده اند؟
حضور رسانه هايي از 35 كشور در نمايشگاه مطبوعات را هم مي توان از ويژگي هاي اين دوره از نمايشگاه دانست به ويژه آنكه از هركدام از اين كشورها دو يا سه رسانه حضور دارد. خبرگزاري هاي ريانووستي، ترند، خبرگزاري ملي مالزي، سانا و روزنامه هايي چون الاهرام، العداله، دارالشرق، زمان، فرانكفورته آلگمانيه از جمله اين رسانه ها هستند.
خبرگزاري «فدرال بوسني و هرزه گوين» كه محل انتشار آن سارايوو مي باشد، خبرگزاري رسمي اين كشور نيز در نمايشگاه امسال حضور يافته است.
از ديگر رسانه هاي اروپايي شركت كننده در نمايشگاه مطبوعات امسال مي توان از ماهنامه وزارت خارجه اوكراين نام برد.
انتشارات دارالشرق در دوحه قطر كه تهيه و انتشار روزنامه هاي پرتيراژ «دارالشرق» به عربي، «پنينسولا» به انگليسي و «هرالد تريبيون» و «ديلي استار» به انگليسي را برعهده دارد از جمله مطبوعات خارجي فعال در اين نمايشگاه است.
روزنامه هان «راپتوتيون» نيز يك روزنامه نيمه دولتي جمهوري ارمنستان است كه در نمايشگاه غرفه دارد.
خبرگزاري «صداي افغان» به عنوان اولين خبرگزاري خصوصي افغانستان كه محل فعاليت آن كابل است به نمايندگي از اين كشور همسايه در نمايشگاه مطبوعات امسال حضور يافته است.
روزنامه هاي پرتيراژ و برجسته زمان و همچنين «يني شفق» در كنار خبرگزاري غيردولتي «جيهان» نيز به نمايندگي از كشور همسايه تركيه در شانزدهمين نمايشگاه مطبوعات جمهوري اسلامي شركت كرده اند.
روزنامه مصري «الاهرام»، برجسته ترين روزنامه خاورميانه و پنجمين روزنامه جهان كه افتخار حضور محمد حسنين هيكل روزنامه نگار و سياستمدار برجسته مصري را در كارنامه خود داشته و قدمتي 130ساله دارد .
خبرگزاري سوريه (سانا) كه خبرگزاري رسمي اين كشور است نيز در كنار روزنامه «ساهاراي» هند حضوري فعال دارد. روزنامه ساهاراي هند، روزنامه اي الكترونيك و چاپي است كه اولين روزنامه اردو زبان اين كشور محسوب مي شود. نسخه الكترونيك روزنامه ساهاراي هند به 36زبان ترجمه مي شود.
وزارت اطلاعات و ارتباطات لبنان نيز به نمايندگي از جامعه مطبوعات اين كشور در نمايشگاه شانزدهم حضور يافته است.
خبرگزاري آخنسيا بوليواريانا، خبرگزاري رسمي ونزوئلا نيز در كنار روزنامه «فوليادي سائوپائولو» از قديميترين روزنامه هاي ضدامپرياليستي از نمايندگان آمريكاي لاتين در شانزدهمين نمايشگاه مطبوعات ايران هستند.
شركت توليد محصولات تلويزيوني نكسوس اسپانيا نيز كه يك شركت توليد برنامه هاي تلويزيوني است نيز در كنار روزنامه پرسابقه و پرتيراژ «ون هوي» چين حضوري فعال دارد. روزنامه چيني ون هوي در شانگهاي چاپ مي شود و از سال 1938 ميلادي تاكنون فعاليت رسانه اي دارد. خبرگزاري ملي مالزي كه رسانه اي دولتي است نيز در كنار روزنامه «نيواستريت تايمز» كه روزنامه اي خصوصي در اين كشور محسوب مي شود از ديگر رسانه هاي آسيايي و مسلمان حاضر در نمايشگاه امسال است.
مركز اطلاع رساني فلسطين كه مسئوليت انتشار اخبار مربوط به جنبشهاي مقاومت در اين منطقه را دارد و فلسطين المسلمه و نداي فلسطين از نشريات وابسته به آن هستند نيز در اين نمايشگاه حضور يافته است.
روزنامه «نيهون كيزايي» يك روزنامه خصوصي ژاپني است كه به عنوان يك روزنامه اقتصادي و به نمايندگي از شرق دور در نمايشگاه حضور دارد.
روزنامه «آماريسيا» كه حوزه كاري آن پوشش اخبار سياسي بوده و روزنامه اي خصوصي محسوب مي شود در كنار روزنامه خصوصي، فرانكفورته آلگمانيه سايتونگ از آلمان نيز به نمايندگي از قاره اروپا در نمايشگاه شانزدهم حضور پيدا كرده اند.
خبرگزاري «ريانووستي» روسيه كه يك خبرگزاري ده زبانه است و اخبار را به زبان فارسي نيز منتشر مي كند در كنار هفته نامه «مسلم نيوز»، مهمترين و پرتيراژترين نشريه مسلمانان انگليس است در نمايشگاه مطبوعات امسال حضور دارند.
خبرگزاري و روزنامه «جرجين تايمز» كه رسانه اي سه زبانه است و به زبانهاي روسي، گرجي و انگليسي اطلاع رساني مي كند به نمايندگي از رسانه هاي گرجستان در كنار روزنامه چرخ گردون از تاجيكستان كه روزنامه اي خصوصي با موضوعات اجتماعي و فرهنگي است در نمايشگاه شانزدهم حضور يافته اند.
علاوه بر رسانه هاي خارجي، موسسه فرهنگي اكو، بخش فرهنگي كشورهاي عضو سازمان اقتصادي اكو نيز از فعالان نمايشگاه شانزدهم است.
مهيا شدن براي جنگ رسانه اي
«شيوه بازنمايي كشورمان در رسانه هاي كشورهاي ديگر» هم از جمله موارد مورد توجه در نمايشگاه امسال است. در نمايشگاه مطبوعات امسال تبليغات منفي را كه قدرت هاي اسكتباري در خصوص ايران راه مي اندازند چه در زمينه رسانه ها و چه ساير مسائل، از نزديك نشان داده شده تا همگان بيشتر با واقعيت ها آشنا شوند. شايد اينكه معاون مطبوعاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي گفت: «امروز جنگ، جنگ رسانه هاست و هركس در عرصه رسانه قوي تر ظاهر شود برنده خواهد شد.» را بتوان در همين بخش از نمايشگاه متجلي دانست.
تفاوت هاي اجرايي
تفاوت هاي نمايشگاه شانزدهم اما تنها به محتواي آن برنمي گردد و در حوزه اجرايي هم اين تفاوت ها قابل لمس است. در شانزدهمين نمايشگاه، خبرگزاري ها جايشان را به غرفه هاي مطبوعات استاني داده اند.
در سال گذشته غرفه داران نشريات استاني معتقد بودند كه غرفه هايشان توسط مراجعه كنندگان مورد بازديدقرار نمي گيرد وبه واسطه قرار گرفتن خبرگزاري ها در ورودي نمايشگاه مقامات پس از بازديد از خبرگزاريها و مطبوعات سراسري، نمايشگاه را ترك مي كنند.
در نمايشگاه امسال غرفه هاي اطلاع رساني، ستاد خبري و ستاد اجرايي در فضايي مستقل از هم قرار گرفته اند. چيدمان فضاي غرفه ها با طراحي مناسبتري نسبت به سال گذشته انجام شده و در بدو ورود چشم مخاطبان را به سوي خود سوق مي دهد.
همچنين در قسمتهاي مختلف شبستان اصلي سالن برگزاري نمايشگاه نمادهاهاي زيبايي طراحي و نصب شده و جلوه خاصي به نمايشگاه شانزدهم بخشيده است.
تاكيد بر تمركز زدايي از نمايشگاه مطبوعات
نمايندگان مجلس شوراي اسلامي اگرچه در افتتاحيه نمايشگاه مطبوعات حضور نداشتند، اما از اين رويداد مهم عرصه رسانه غافل نشده و به اظهارنظر درباره آن پرداختند. مهمترين آن ها شايد اظهارنظر نايب رئيس كميسيون فرهنگي مجلس باشد كه با اشاره به لزوم تمركززدايي از نمايشگاه مطبوعات مي گويد: «نمايشگاه مطبوعات بايد به صورت گردشي در تمام استان هاي كشور برگزار شود.»
جواد آرين منش با بيان اينكه گردشي كردن نمايشگاه مطبوعات در افزايش همگرايي ملي و آشنايي روزنامه نگاران و اهالي رسانه با قابليتهاي فرهنگي مردم شهرهاي ديگر تاثيرگذار است مي گويد: «با وجود فراواني مطبوعات و نشريات در استان تهران بسياري از مردم استان هاي ديگر حتي يك شماره از روزنامه هاي پرتيراژ و معروف را مشاهده نكرده اند و برگزاري نمايشگاه مطبوعات در اين شهرها مي تواند نسبت به افزايش سطح آگاهي هاي مردم از دستاوردهاي فرهنگي كشور مؤثر باشد.»
نايب رئيس كميسيون فرهنگي مجلس برگزاري هر رويداد و جشنواره فرهنگي و هنري را نيازمند آسيب شناسي همايش ها و برنامه هاي انجام شده در حوزه موردنظر مي داند و اظهار مي دارد: «جشنواره و نمايشگاه مطبوعات، نمايشگاه كتاب و هر جشنواره و برنامه فرهنگي و هنري نيز از اين قاعده مستثني نيست و بايد پس از هر دوره برگزاري به بررسي نقاط قوت و ضعف آن بپردازيم. آسيب شناسي نمايشگاه مطبوعات در رايزني با اهالي رسانه و همچنين مخاطبان مطبوعات و خبرگزاري هاموجب افزايش كيفيت برگزاري اين رخداد عظيم فرهنگي خواهد بود.»
آرين منش با بيان اينكه «نمايشگاه مطبوعات به عنوان مكاني براي تعامل وارتباط نزديك رسانه ها با مردم و همچنين مسئولين با افكار عمومي جامعه، مي تواند در تحقق برنامه هاي بلندمدت فرهنگي كشور تأثيرگذار باشد.» با اشاره به تجربياتي كه از برگزاري نمايشگاه مستقل مطبوعات براي اهالي اين حرفه به وجود آمده است مي گويد: «تفكيك نمايشگاه هاي مطبوعات و كتاب موجب شد كه جايگاه و وزنه اثرگذار فعاليت هاي رسانه اي براي تمامي افراداعم از اهالي مطبوعات، مسئولين و مردم مشخص شود و بتوانند از قابليت هاي آن براي افزايش كيفيت فعاليت هاي حرفه اي خود استفاده كنند.»
جدي تر شدن نمايشگاه مطبوعات
سيدجلال يحيي زاده؛ عضو كميسيون فرهنگي مجلس نمايشگاه مطبوعات رابهترين فرصت براي تعامل با رسانه ها مي داند و مي گويد: «ايجاد آرامش در فضاي رسانه اي اولويت اصلي مديران كشور براي بهبود شرايط است.»
اين نماينده مجلس هم تحت الشعاع نمايشگاه كتاب قرارداشتن نمايشگاه مطبوعات در سال هاي گذشته را مورداشاره قرار مي دهد و مي افزايد: «نمايشگاه مطبوعات پيش از اين از اصالت كافي برخوردار نبود و مخاطبين حرفه اي نيز حاضر نبودند وقت خود را براي بازديد از اين نمايشگاه صرف كنند. با برنامه ريزي هايي كه در سال هاي اخير به منظور استقلال نمايشگاه مطبوعات صورت گرفته اين نمايشگاه از شكل و شمايل جدي تري برخوردار شده و مردم ديگر به بهانه نمايشگاه كتاب از غرفه هاي آن بازديد نمي كنند.»
اين عضو كميسيون فرهنگي مجلس تصريح مي كند: «البته باوجود تمام تدابير انجام شده هنوز تا دستيابي به نقطه غائي راه درازي درپيش است چراكه با سابقه فرهنگي ايران مخاطبان نمايشگاه هايي مانند مطبوعات و كتاب بايد بسيار بيشتر از ميزان فعلي باشد. بايد با فرهنگ سازي و سياستگذاري هاي جديد در حوزه فرهنگ و انديشه بازديد از نمايشگاه مطبوعات را به ضرورتي براي افزايش سطح آگاهي هاي افكار عمومي مبدل كنيم.

رونمايي از كتاب سال تصويرگران درهفته كتاب

كتاب سال تصويرگران 87 در هفدهمين دوره هفته كتاب جمهوري اسلامي ايران رونمايي خواهد شد.
به گزارش ايرنا از هفدهمين دوره هفته كتاب جمهوري اسلامي ايران، مديرعامل انجمن فرهنگي هنري تصويرگران ايران با اشاره به برنامه هاي اين انجمن به مناسبت هفدهمين دوره هفته كتاب جمهوري اسلامي ايران گفت: رونمايي از كتاب سال تصويرگران 87 در هفته كتاب از مهم ترين برنامه هايي است كه براي هفدهمين دوره هفته كتاب پيش بيني كرده ايم.
حسين نظري ادامه داد: اين كتاب چهارمين مجموعه از كتاب سال تصويرگران است كه آثار برتر تصويرگران با مشخصات در آن به چاپ رسيده است كه البته قبل از چاپ نهايي در شوراي هنري انجمن تاييد خواهد شد.
نظري با بيان اين كه از ديگر برنامه هاي ما در اين هفته، برپايي نمايشگاه آثار كتاب سال تصويرگران است، افزود: در كنار اين برنامه كارگاه هاي آموزشي را ظرف دو روز برگزار خواهيم كرد.
مديرعامل انجمن فرهنگي هنري تصويرگران افزود: علاوه بر اين برنامه نشست هاي تخصصي را در حوزه تصويرگري پيش بيني كرده ايم.
هفدهمين دوره هفته كتاب جمهوري اسلامي ايران از 23 تا 30 آبان ماه در سراسر كشور برگزار خواهد شد.