شاخ غول كنكور مي شكند؟واكاوي ضرورت هاي حذف كنكور و موانع پيش رو -1

صديقه توانا
وقتي برگه هاي آزمون كنكور را مقابلش ديد ديگر نتوانست تحمل كند، دنيا پيش چشمش سياه شد، همه اطرافيانش دور سرش مي چرخيدند، مدادها يكي يكي از دستش افتادند و طنين صدايشان در گوش هايش منفجر شد و فقط يك جمله تمام سلول هاي مغزش را به اسارت گرفته بود: «اگر قبول نشوم چه؟»
محمد يكي از چندصدهزار دانش آموزي است كه تمام آمال و آرزوهايش را خلاصه در كنكور مي بيند. او تاكنون دو سال پشت كنكور مانده است و وقتي اسم كنكور مي آيد از همه چيز نااميد مي شود، مي گويد اگر چيزي به اسم كنكور پيش رو نبود، با علاقه بيشتري به كارهاي درسي اش مي رسيد، اما اين روزها براي كساني مثل محمد كه بحث حذف كنكور مطرح مي شود و دائماً به تعويق مي افتد حال و هواي ديگري دارد .
چند سالي است كه هر چند وقت يك بار زمزمه حذف كنكور شنيده مي شود و اميدي در دل برخي از جوانان مخصوصاً پشت كنكوري ها به وجود مي آيد، اما ظاهراً اين اميد فقط در حد خواب و خيال است، چه در دولت اصلاحات و چه در دولت فعلي، هيچ كدام حاضر نيستند به اين مسئله به شكل عميق و جدي بپردازند، موضوعي كه از چند سال قبل مطرح شده و هر بار هم به 3 يا 4 سال بعد موكول مي شود.
در گزارش امروز و فرداي كيهان به ضرورت بررسي حذف كنكور و موانع پيش روي حذف اين مسئله مي پردازيم و نظرات دانشجويان، كارشناسان و نمايندگان را در اين زمينه جويا مي شويم. با ما باشيد.
طرح موسوم به حذف كنكور
تابستان سال 86 نمايندگان مجلس با راي به كليات طرح فوريتي نحوه پذيرش دانشجو در دانشگاهها و مراكز آموزش عالي كشور (طرح موسوم به حذف كنكور) با 139 راي موافق 36 راي مخالف و 13 راي ممتنع، بررسي جزئيات اين طرح 6 ماده اي را آغاز كردند و در نهايت اين طرح از سوي نمايندگان مجلس تصويب و مقرر شد كه كنكور تا سال 1390 به طور كامل حذف شود.
به موجب اين طرح قرار بر اين شد كه از سال 1390 به بعد، به جاي كنكور، پذيرش دانشجو در مقطع كارداني، كارشناسي، كارشناسي ارشد پيوسته و... براساس سوابق تحصيلي و پرورشي و مهارتي داوطلب و آزمونهاي سراسري باشد، اما هم اكنون بعد از گذشت دو سال از ابلاغ قانون حذف كنكور به دولت و با نزديك شدن به سال 90، وزير علوم اعلام كرده است امكان حذف اين قانون تا سال 93 وجود ندارد و لذا از مجلس مي خواهد اين قانون را تا سه سال ديگر به تعويق بيندازند.
درهاي آهني و محكم دانشگاه
به اعتقاد كارشناسان مسائل آموزشي، واقعيت كنكور اين است كه ظرفيت محدود پذيرش دانشجوي جديد، عدم وجود تعادل ميان داوطلبان ورود به دانشگاه و فرصت هاي تحصيلي همواره درصد قابل توجهي از جوانان مستعد و علاقه مند را پشت د رهاي آهني و محكم دانشگاه نگه مي دارد، همان طور كه حميد 20 ساله و شايسته 19 ساله يا جواناني كه دست به خودكشي مي زنند تا آنچه قرار است بعد از قبول نشدن شان اتفاق بيفتد را نبينند.
كنكور به نظر جوانان يعني تضمين رفاه و سعادت و خوشبختي امروز و فردا. همان طور كه اعظم 23 ساله اعتقاد دارد. وقتي او را در حال ورق زدن دفترچه كنكور مي بيني، با دقت هر پاراگراف را نگاه مي كند تا مبادا امسال كه براي چندمين بار كنكور مي دهد، چيزي جا بماند. با او در ايستگاه متروي امام خميني(ره) كه منتظر قطار نشسته آشنا مي شوم. با اين سؤالم كه آيا دانشجو هستيد يا خير، نمك بر زخمش پاشيدم و سردرددلش را باز كردم، با كمي تامل در پاسخ به سؤالم چنين مي گويد : «بيشتر اوقات موقع اعلام نتايج كنكور خودم را به خواب مي زنم تا مجبور نباشم به مهمان ها، دوستان و آشنايان جواب بدهم. كنكور براي من يك دغدغه بزرگ است، راستش را بخواهيد ديگر نمي توانم فشار خانواده، محيط، نگراني و اضطرابي كه هر روز به من تحميل مي شود را تحمل كنم.»
وي ادامه مي دهد: «اميدوارم مسئولان هرچه زودتر قانون حذف كنكور را اجرا كنند تا هم خيال ما و هم خيال خانواده ها از اين همه اضطراب و نگراني راحت شود.»
ستاره- خ نيز همين نظر را دارد، قيافه اش به دانش آموز نمي خورد و بيشتر شبيه هنر پيشه هاست. وضعيت ظاهري اش با ناخن هاي لاك زده و دماغ چسب شده اش، تقريبا طبقه اجتماعي اش را مشخص مي كند و اصلاً لازم نيست بگويد يك ميليون بيشتر براي رفتن به كلاس هاي كنكور و خريد كتابهاي كمك درسي كنكور خرج كرده است. كلاس هايي كه به قول خودش شايد هيچ فايده اي نداشته باشد. وقتي از او مي پرسم چرا بازهم با اين شرايط اصرار داريد كه وارد دانشگاه شويد، مي گويد: «الآن دوستان ديگرم كه از نظر مادي در وضعيت متوسطي قرار دارند در كنكور قبول مي شوند، آيا من نبايد قبول شوم و به دانشگاه بروم؟!»
سد كنكور
اين روزها از هر محصلي در مورد كنكور بپرسي، جواب مشابهي مي گيري. تمام فكر و ذكرش كنكور است، كنكوري كه گاهي آنها را تا مرز اختلالات رواني مي برد و دچار چالش يا اضطراب ها و فشارهاي اجتماعي و خانوادگي مي كند تا جايي كه برخي فكر مي كنند به دليل بي استعداد بودن، در كنكور قبول نمي شوند، اما مختار قصابزاده مشاور و روان شناس، نظري برخلاف اين دارد و به گزارشگر كيهان مي گويد: «عدم پذيرفته شدن در كنكور نمي تواند نشانه بي استعداد بودن دانش آموزان باشد، چون هر ساله تعداد زيادي از دانش آموزان و جوانان در كنكورهاي مختلف شركت مي كنند و قطعاً به دليل محدود بودن ظرفيت، همه اين افراد موفق به ورود به دانشگاه نخواهند شد و همين امر منبعي براي اضطراب افراد به جا مانده در پشت سد كنكور مي شود، در حالي كه اين درست نيست، اما جامعه و پدر و مادر ها آن را تشديد مي كنند.»
وي مي گويد : «خانواده ها و رسانه هاي گروهي از سالهاي كودكي تا سنين جواني در مقاطع مختلف تحصيلي، دانشگاه را سرزمين موعود معرفي مي كنند و بچه ها بدون شناخت حرفه يا شغل هاي مختلف همه مي خواهند دكتر يا مهندس شوند.»
مرتضي قلي پور كه امسال از دانشگاه تهران
فارغ التحصيل شده و در رشته ادبيات درس خوانده است، در مورد برگزاري كنكور به گزارشگر كيهان مي گويد: «اگر كنكور نباشد هر كس به راحتي مي تواند وارد دانشگاه شود، كما اينكه الآن هم تا حدودي همينطور است، طرف فقط با يك سال درس خواندن و حضور در كلاسهاي تست زني مي تواند وارد دانشگاه شود، اما به نظرم برگزاري كنكور فيلتر خيلي خوبي است كه فقط دانش آموزان مستعد مي توانند از اين طريق وارد دانشگاه شوند و چون به سختي وارد دانشگاه مي شوند ارزش درس و اهميت علم و دانش را بيشتر درك مي كنند.!»
ديدگاه مخالفان حذف كنكور
دكتر علي خوش زبان استاد دانشگاه در رشته علوم ارتباطات و تحقيقات اجتماعي در گفت وگو با گزارشگر روزنامه كيهان با اشاره به اين مسئله كه كنكور به هيچ وجه نبايد حذف شود، در مورد چرايي آن، چنين مي گويد: «فلسفه وجودي برگزاري كنكور و تشكيل آن مبتني بر يك سري عقلانيت و مطالعاتي در گذشته بوده، گذشته اي كه نسبت به امروز اين تعداد واجد شرايط براي ورود به دانشگاه در جامعه نبود».
وي با اشاره به اينكه اولين بار كنكور در ايران در سال 1351 برگزار شده به مقايسه واجدين شرايط در آن زمان تا حال مي پردازد و مي گويد: «امروز حضور يك ميليون و 200 هزار واجد شرايط در دانشگاه، زنگ خطري براي سيستم آموزشي در درازمدت است.»
دكتر خوش زبان با بيان اينكه در كشورهاي توسعه يافته، كنكور را اصطلاحا قيف برعكس تعبير مي كنند، تصريح مي نمايد: «در چنين شرايطي تمام واجدين شرايط مي توانند وارد شوند، اما همه نمي توانند از آن خارج شوند و در اين مسير افراد با توجه به پتانسيلي كه دارند به رقابت مي پردازند و كساني مي توانند گوي سبقت را از ديگران بربايند كه موقع خروج تلاش بيشتري كرده باشند.»
دكتر خوش زبان با طرح اين سؤال كه چرا در كشورهاي صنعتي شاخصه هاي سرانه مطالعه و ضريب نفوذ تكنولوژيهاي ارتباطاتي و اطلاعاتي با كشورهاي در حال توسعه مثل ايران متفاوت است، مي گويد: «سرانه مطالعه بچه هاي 11 تا 12 ساله در كشورهايي مثل فرانسه، آلمان، سوئد و... برابر 4 تا 5 دانشجو در ايران است، دسترسي آنها به وسايل ارتباط جمعي، آشنايي آنها با مفاهيم و واژگان علم روز دنيا قابل مقايسه با كشور ما نيست و اين مسئله مانع از اخذ امتحان براي ورود افراد به دانشگاه مي شود و آنها فقط براي مقطع دكترا از فيلتر آزمون سراسري استفاده مي كنند.»
وي اضافه مي كند: «متأسفانه در كشورهاي در حال توسعه و جهان سوم نمي توانيم كنكور را حذف كنيم. عدم توزيع امكانات آموزشي در سطح كشور، عدم كنترل نظارت نسبت به امكانات آموزشي در سطح استانها و يا شهرها همچنين وجود بي عدالتي ها و تفاوتهاي شاخص آموزشي در كل كشور يا در استان از جمله دلايلي است كه با توجه به آنها نمي توانيم و نبايد كنكور را حذف كنيم.»
اين استاد دانشگاه مي گويد: با توجه به اينكه ما هنوز مدارس دو شيفته، كپري و مختلط در برخي مناطق كشور داريم كه هر كدام با يك متد آموزشي خاص و غير هم سنگ و نابرابر در حال تحصيل هستند چگونه مي توانيم رقابتي عادلانه داشته باشيم، اگر قرار باشد بچه ها فقط با شرط معدل وارد دانشگاه شوند، آيا اين عين بي عدالتي نيست! دانش آموزاني كه در محرومترين نقاط كشور درس مي خوانند چگونه توان رقابت با دانش آموزاني را دارند كه از تمام امكانات آموزشي برخوردارند، و فقط از يك عنوان مشترك به نام «دانش آموز» برخوردارند. درست است كه منابع و كتاب در مدارس مشترك است اما از نظر تجهيزات، معلم و شاخص هاي آموزشي برابر نيستند و آموزش و پرورش بايد بستر مناسبي را در سطح كشور فراهم كند.»
وي مي گويد: «تا زمانيكه ابتدايي ترين اصول سنگ بناي مسائل آموزشي آشكار نشده با چه ساز و كار و با چه فلسفه اي مي توان ادعا كرد كه ورود به دانشگاه براساس شرط معدل باشد؟!»
دكتر خوش زبان با اشاره به اينكه حذف كنكور باعث افت شديد و بي اهميت جلوه دادن تحصيلات در مقاطع آموزش عالي مي شود، مي گويد: «در چنين شرايطي فرد به يك نقطه بي تفاوتي بر سر يك اصل ارتباطي مي رسد و اين مسئله كه فرد بدون كنكور وارد دانشگاه شده است، اثر تخريبي بسياري در ادامه تحصيل وي خواهد داشت.»
وي مي گويد: «به نظر من هيچ كس شهامت چنين ريسكي را ندارد چرا كه حذف كنكور تبعات اجتماعي، اقتصادي و امنيتي شديدي بدنبال دارد و هيچ دولتي حاضر به اجراي آن نيست؛ كنكور با سرنوشت جوانان سر و كار دارد و لذا حذف كنكور عين بي عدالتي است و زماني ما مي توانيم توقع داشته باشيم كه همه در مسابقه شركت كنند كه شرايط يكساني قبل از امتحان براي همه آنها فراهم شده باشد.»
دكتر خوش زبان با اشاره به اينكه طرح اين موضوع جز تشويش اذهان عمومي و دغدغه خانواده ها اثرديگري ندارد، مي گويد: «امكانات آموزشي ما به حد كافي وجود دارد، اما نياز به تقويت دارند و سازوكار تعريف شده اي مي خواهند.»
وي مي گويد: «معضل امروز ما سيستم آموزش و پرورش و آموزش عالي است كه پارادوكس هايي دارد و دانش آموز تا سال سوم دبيرستان در رشته تجربي درس مي خواند و در رشته رياضي در كنكور شركت مي كند، آيا اين مصداق بارز بي عدالتي نيست؟! چگونه مي توان ادعا كرد كه حذف كنكور عين عدالت است و ما افراد نخبه را در جاي خود قرار دهيم!»
ديدگاه موافقان حذف كنكور
دكتر محمود خرسندي استاد دانشگاه در گفت وگو با گزارشگر كيهان نظري برخلاف نظر همكارش دارد و با بيان اينكه مسئله حذف كنكور اگر حساب شده، دقيق و همراه با كار كارشناسي باشد، نتايج بسيار خوبي خواهد داشت. به برخي از فوايد اجراي طرح مذكور اشاره مي كند و مي گويد: «غربال شدن دانش آموزان و شركت در دانشگاه و جذب شدن بسياري از آنان به بازار كار براساس استعداد و علاقه طبق نياز جامعه، جهت دادن تحصيلات دانش آموزان به سوي كسب مهارتهاي مقدماتي مورد نياز براي ادامه تحصيل در دانشگاههاي كشور و كاهش فشار رواني ناشي از تب كنكور كه تاكنون موجب آسيبهاي اجتماعي فراواني در قشر جوان جامعه شده است نيز برخي از مزاياي حذف كنكور مي باشد.»
دكتر خرسندي اضافه مي كند: «دورانديشي خانواده ها و فرزندان و برنامه ريزي و مديريت زمان براي كسب موفقيت و اخذ مدارج علمي بالاتر و هدايت مندي و پذيرش نتايج به دست آمده از فعاليتهاي سالانه و داشتن فرصت مناسب براي جبران كمبودهاي علمي و مهارتي گذشته در سالهاي آينده هم از ديگر مزاياي حذف كنكور مي باشد.»
علي مرادي كارشناس مسائل آموزشي هم در گفت وگو با سرويس گزارش روز كيهان با اشاره به اينكه كنكورزدگي باعث درآمدهاي سرشار براي كلاسهاي كنكور شده است، نظر موافق خود را در مورد حذف كنكور اين طور بيان مي كند: «بحران كنكور بايد متحول شود، چرا كه شيوه كنوني موفق نبوده و بار مالي و فشار روحي و رواني زيادي بر خانواده ها و دانش آموزان وارد كرده است، ضمن اينكه دانش آموزان علم را به صورت كليشه اي آموخته اند. همچنين كنكور براي بسياري از جوانان تداعي كننده فشار عصبي، نگراني و اضطراب است.»
وي مي گويد: «اجراي اين طرح باعث مي شود، كتابهاي دبيرستاني و معلمان جايگاه و منزلت خود را پيدا كنند.»
دلايل تعويق حذف كنكور
علي رغم مخالفت ها و موافقت ها و بحث هايي كه در مورد حذف كنكور صورت گرفته، اين طرح تصويب شده است، و هنوز در مورد زمان اجراي آن اما و اگر وجود دارد و هر سال به تعويق مي افتد.
علي عباسپور تهراني فرد رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس و نماينده مردم تهران در گفت وگو با گزارشگر روزنامه كيهان درباره درخواست وزير علوم براي تعويق اجراي قانون حذف كنكور مي گويد: «قانون حذف تدريجي كنكور، قانوني كاملا مطالعه شده است، اما متأسفانه هنوز اقدامات مؤثري جهت اجراي آن در موعد مقرر انجام نشده كه علت اين عدم اجرا، فقدان ثبات مديريت در وزارت آموزش و پرورش است، چرا كه از زمان تصويب اين قانون تاكنون اين وزارتخانه با سه وزير و دو سرپرست اداره شده و متأسفانه اين تلاطم مديريتي نه فقط اجراي قانون حذف كنكور را با چالش جدي روبرو كرده بلكه كل قوانين مصوب مجلس در آموزش و پرورش مانند احياي معاونت پرورشي و يا قانون مراقبين بهداشت را به حالت معلق درآورده است.»
عباسپور تهراني فرد در نقد مصوبه مجلس براي حذف كنكور مي گويد: «حذف كنكور منوط به اين است كه نمرات و سوابق تحصيلي مقاطع مختلف دبيرستان استاندارد شده و امتحانات مذكور به صورت نهايي برگزار شود. در واقع اين موضوع باعث مي شود كه استرس افراد از كنكور وارد دبيرستان شود و اين استرس از 18 سالگي به سن 16 تا 17 سالگي منتقل مي شود.»
رئيس كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس در ادامه درباره برگزاري كنكور به صورت فصلي مي گويد: «اين طرح بايد در جلسه مشترك با حضور وزير علوم و وزير آموزش و پرورش در كميسيون مورد بررسي قرار گيرد، اين بحث در زمان تصويب قانون حذف تدريجي كنكور هم جزو گزينه هاي مطرح بود، يكسري محاسن و معايبي داشت كه نهايتا بايد محاسن و معايب آن مورد دقت قرار گيرد و براساس آن تصميم گيري شود. لذا هم اكنون نمي توان ارزيابي دقيق و كارشناسي راجع به اين مسئله داشت.»
گزارش