موتور سواران امنيت اجتماعي را به بازي گرفته اند

فتانه راحمي پور
روزانه تعداد زيادي موتورسيكلت در تهران تردد مي كنند كه علاوه بر معضلات اجتماعي و ايمني، به دليل نبود استانداردهاي لازم، آلودگي هوا و صوتي را نيز به همراه دارند.
براساس آخرين اندازه گيري هاي انجام شده در ايستگاه هاي سنجش آلودگي صوتي و آلودگي هوا، موتورسيكلت ها عامل انتشار 50 درصد از آلودگي هاي صوتي و 21 درصد از آلودگي هوا در تهران هستند و بيشترين سهم را در ايجاد آلودگي صوتي اين شهر دارند.
ماهانه حدود 85 تا 90 هزار دستگاه موتورسيكلت در كشور پلاك مي شود كه اين تعداد در سال به يك ميليون عدد مي رسد. بيش از 2 ميليون موتورسيكلت در كشور معاينه فني ندارند و مهمترين عامل توليد هيدروكربن هاي سوخته در سطح پايتخت هستند و در توليد اين آلاينده از سهم 43 درصدي برخوردارند. ميزان آلودگي هر موتورسيكلت 8 برابر يك خودروي صفر كيلومتر است.
به دليل استاندارد نبودن موتورسيكلت هاي موجود، روزانه 21 ميليون ليتر سوخت هدر مي رود. اين ميزان تقريباً 33 درصد مصرف ميانگين روزانه كشور است. سالانه نيز بيش از 30 ميليون تن مونواكسيدكربن توسط موتورهاي غيراستاندارد توليد مي شود.
سرهنگ مجيد پريزاد، جانشين رئيس راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ در ارتباط با آمار موتورسيكلت هاي موجود در كشور مي گويد: هم اكنون بالغ بر 7 ميليون و 500 هزار دستگاه موتورسيكلت در كشور وجود دارد كه اغلب آنها از استانداردهاي لازم برخوردار نيستند.از اين تعداد 2 ميليون و 500 هزار موتورسيكلت در تهران تردد مي كنند.
وي ادامه مي دهد: بيش از 500 كارخانه مونتاژ موتورسيكلت در كشور فعاليت دارند كه تنها 120 كارخانه داراي مجوز مي باشند.
به همين دليل روزانه 2500 موتورسيكلت جديد وارد خيابان هاي كشور مي شود كه اكثر آنها غيراستاندارد است.
همچنين بايد اشاره كنم كه بيش از 2 ميليون موتورسيكلت در كشور معاينه فني ندارد و 40 درصد راكبان آن بدون گواهينامه اقدام به رانندگي مي كنند و اين در حالي است كه 35 درصد تخلفات رانندگي در شهرها توسط موتورسيكلت سواران رخ مي دهد و در 50 درصد از تصادفات فوتي و جرحي راكبان موتورسيكلت مقصر بوده اند.
تمايل عمومي براي خريد موتورسيكلت
3 عامل مهم براي سوق دادن شهروندان به خصوص جوانان به سوي خريد موتورسيكلت نقش دارد: قيمت ارزان و اقساطي آن، امكان ورود به محدوده ترافيك و نبود نظارت دائمي ماموران راهنمايي و رانندگي در مناطق پررفت و آمد موتورسيكلت ها.
در چنين شرايطي اقشار كم درآمد براي كسب درآمد و تردد آزادانه در سطح شهر به سمت خريد موتورسيكلت هاي ارزان قيمت، غيراستاندارد و اقساطي روي مي آورند.
مردم چه مي گويند:
خيابان ها و پياده روهاي تهران جولانگاه موتورسيكلت سواران متخلف شده است. آنان گستاخانه و فارغ بال در پياده روها، بزرگراه ها و جاده ها و حتي پارك ها به راحتي تردد مي كنند و هيچ محدوديتي براي خود قائل نيستند.
كريم رفيعي، بازنشسته آموزش و پرورش در اين رابطه مي گويد: طي چند سال اخير اين وسيله ارزان قيمت و ناايمن و غيراستاندارد به منبع امرار معاش تعداد قابل توجهي از مهاجران و حاشيه نشينان شهر تهران تبديل شده است. افرادي كه از فرهنگ رانندگي و شهرنشيني چيزي نياموخته اند. با فراغ بال به قوانين دهن كجي و چند برابر ظرفيت مسافر و يا بار جابه جا مي كنند و سلامت بسياري از شهروندان و عابران پياده را به خطر مي اندازند.
معصومه جعفري كه از بي قانوني موتورسواران متخلف به ستوه آمده، مي گويد: متاسفانه نقش موتورسيكلت براي رانندگان آن تعريف نشده است. آنان وظيفه وانت بار، تاكسي و سارقان را ايفا مي كنند.
وي معتقد است با موتورسواران قانون گريز بايد به طور جدي برخورد شود تا حساب كار دستشان بيايد.
علي اصغر محمدي، نيز مي گويد: سالهاست كه شاهد جريمه موتورسيكلت سواران و انتقال موتورهايشان به پاركينگ بوده ايم اما اين اقدامات پليس اثرگذار نبوده و تخلفات آنان همچنان ادامه دارد.
پيرمردي كه به تازگي بر اثر بي توجهي يك موتورسوار راهي بيمارستان شده بود، مي گويد: اگر پليس با موتورسواران متخلف بطور جدي و ضربتي برخورد نمايد و گواهينامه كساني را كه بارها مرتكب تخلف شده اند باطل كند كمتر با خودسري هاي آنان مواجه خواهيم شد. اكثر موتورسيكلت سواران براين عقيده اند كه حريمي برايشان وجود ندارد و آنها به راحتي مي توانند به هرجا كه اراده كنند، وارد شوند.
وي معتقد است محدوده هاي ترافيك بايد براي موتورسيكلت سواران نيز اعمال شود تا از هجوم بي رويه آنان به مناطق پرتردد جلوگيري گردد.
كريم قنبري يكي از كسبه ميدان قزوين مي گويد: افزايش نظم، آسايش و رفاه مردم و كاهش تخلفات و جسارت هاي گوناگون اين راكبان بي قانون همه در گرو برخورد جدي و پيوسته ماموران پليس با آنان است.
مردم مي گويند: رانندگان موتورسيكلت از هر چراغي كه بخواهند مي گذرند و تابلوي ورود ممنوع، دورزدن ممنوع، توقف ممنوع براي آنها كوچكترين مفهومي ندارد.
موتورسواران پاي بند هيچ قانوني نيستند. در شرايطي كه نداشتن پلاك يا نصب پلاك هاي ناخوانا و بعضا جعلي با برخورد صريح پليس همراه نيست. موتورسواران نيز خود را مجاز به ارتكاب هرگونه تخلف مي دانند.
سرهنگ پريزاد دراين رابطه مي گويد: روزانه 400 موتورسيكلت درسطح شهر تهران به علت ارتكاب تخلفات گوناگون روانه پاركينگ مي شوند كه به علت پايين بودن بهاي موتورسيكلت، صاحبان آن تمايلي به پس گرفتن وسيله نقليه خود و پرداخت جرايم ندارند. از اينرو به راحتي موتور غيراستاندارد ديگري را با اقساط طويل المدت خريداري كنند.
وي ادامه مي دهد: موتورسيكلت به علت مسافركشي و حمل بار براي كسب درآمد، قدرت بالاي مانور، مصرف سوخت پايين، هيجانات حين رانندگي، يادگيري آسان آن، فروش اقساطي و معطلي كمتر در ترافيك طالبان زيادي دارد.
نقش موتورسيكلت سواران درجرايم خشن
نقش موتورسيكلت سواران درجرايم خشن يكي ديگر از معضلاتي است كه پليس همواره با آن روبه رو است. براساس آمارهاي موجود 98درصد زورگيري و كيف قاپي ها ازسوي موتورسيكلت سواران انجام مي شود. اين گروه از مجرمان با موتورهاي بدون پلاك و تهديد انواع سلاح ها به سرقت پرداخته وموجب بروز رعب و وحشت درميان شهروندان شده اند. اين درحالي است كه در برخي پرونده ها شاهد قتل قربانيان دزدان خشن موتورسوار و جنايت پيشه هستيم. البته پليس آگاهي طرح هاي ويژه اي براي دستگيري و برخورد با اين مجرمان در دستور كار دارد. مانند اجازه شليك به سوي كيف قاپان و اين منوط به حضور يك مأمور مسلح در محل حادثه است.
براساس اعلام هاي رسمي فرماندهان ارشد پليس، در حال حاضر 98 درصد جرايم خشن تهران توسط موتورسيكلت سواران انجام مي شود. از طرفي قانون گريزي و بي نظمي هاي موتورسيكلت سواران متخلف در مناطق مختلف تهران گلايه هاي جدي مردم را به دنبال داشته است.
مردم مي گويند: اكثر موتورسواران امنيت واقعي اجتماعي شهر را به بازي گرفته اند. آنان با سرقت، ايجاد آلودگي محيطي و صوتي، نقض حريم پياده روها و... اصلي ترين مختل كنندگان امنيت اجتماعي افراد جامعه هستند.
اكثر مردم بر اين عقيده اند كه پليس بايد قوانين سختي را براي اين قانون شكنان و مجرمان به اجرا درآورد كه در آن هيچ رحمي به موتورسيكلت سواران متخلف نشود.
آنان مي گويند: براي پايان دادن به اين معضل مهم بايد به طور محكم و قاطع با تخلف موتورسيكلت سواران برخورد شود. آنان مستحق دلسوزي و طرفداري نيستند.
سرهنگ پريزاد معتقد است اگر طرح انضباط اجتماعي در زمينه موتورسيكلت سواران به خوبي شكل بگيرد، همه زشتي هاي اعمال آنان نمايان مي شود و سازمان هاي ذيربط مجبور مي شوند وظايف قانوني خود را در اين رابطه انجام دهند.
او ادامه مي دهد: همزمان با اجراي مجدد طرح تشديد برخورد با تخلفات موتور سواران درمعابر، ما شاهد كاهش 70 يا 80 درصدي تخلفات موتورسيكلت رانان درسطح شهر بوده ايم. با اجراي اين طرح نسبت به 12 هزار و 400 موتورسيكلت سوار اعمال قانون شده است و از اين تعداد 10 هزار موتورسيكلت متوقف و 7000 جلد گواهينامه آنان توسط پليس اخذ شده است.
جانشين رئيس راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ، با اشاره به آمارهاي موجود مي افزايد: از مجموع تصادفات شهري يكساله اخير، 6 تا 10 درصد آن به موتورسيكلت ها اختصاص دارد كه 18 درصد فوتي و 40 درصد خسارتي است.
سرهنگ پريزاد مي گويد:
نداشتن كلاه كاسكت، سوار كردن همراه، ايجاد صداي ناهنجار، حركات آكروبات و مارپيچي، حركت گروهي روي پل سواره رو و تخطي از سرعت مجاز و حركت ميان خودروهاي عبوري از عمده تخلفات موتورسواران بوده است.
جانشين رئيس راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ در ادامه با اشاره به اينكه قوانين بازدارنده نيست و ما ضعف اجراي قوانين داريم، اظهار مي دارد: براي موتورسواران تخلف كردن مقرون به صرفه است، از اين رو آنان تشويق به ادامأ تخلف مي شوند. پس قوانين بايد اصلاح شود. ما در حال حاضر با موتور برخورد قانوني مي كنيم نه با موتورسوار. اما با اجراي طرح گواهينامه هاي هوشمند افراد براساس گواهي نامه جريمه خواهند شد و تخلفات آنان روي سيستم اطلاعاتي بطور كامل ثبت مي شود. خلاف هاي ثبت شده بررسي مي شود و در صورت تخلفات بي رويأ راكبان موتور و بررسي مسئولان گواهينامأ فرد براي هميشه لغو و متخلف مجازات مي شود و اين قدمي بزرگ براي پيشگيري از تخلفات بي رويه موتورسواران در آيندأ نزديك است.
حلقأ مفقودأ فرهنگ موتورسواري
متأسفانه وضعيت موتورسيكلت ها در تهران به هيچ وجه شايستأ شهروندان نيست و يكي از معضلات پيش روي پليس، وضعيت ناهنجار موتورسواران است كه با برخورد مقطعي پليس حل نخواهد شد.
بي توجهي به قانون و تخلفات موتورسواران يك رفتار عادي شده است. موتورسيكلت سواران با اقدامات و تخلفاتي كه انجام مي دهند علاوه بر تضييع حقوق شهروندان، موجب ناامني شده و امنيت اجتماعي را به بازي گرفته اند. به نظر مي رسد براي پايان دادن به اين بي نظمي بايد چاره اي اساسي انديشيد وگرنه موتورسيكلت مي تواند به يك بحران در جامعه ما تبديل شود.
نبود يك مهندسي مشخص و تبيين نكردن مقررات به روز و كارآمد براي استفاده از موتورسيكلت جامعه را با معضلات آن مواجه كرده است.
تا زماني كه ضعف قوانين وجود دارد اين مشكلات هم وجود خواهد داشت. بايد قوانين به حدي بازدارنده باشد كه متخلف نتواند به خود اجازه سوءاستفاده از قوانين و تخلف را بدهد. تنها با اين روش مي توان از ارتكاب راكبان موتور به تخلف جلوگيري كرد. مسئولان نبايد راهي بگذارند كه مردم تخلف كنند و بعد آنها را جريمه نمايند. بلكه بايد با محروميت ها و سختگيري هاي ويژه جلوي اعمال خلاف آنها را بگيرند.
تلاش مسئولان راهنمايي و رانندگي بر اين است تا به تخلفات و اغتشاشات موتورسيكلت سواران در سطح شهر خاتمه دهند. البته اينكار بدون پشتيباني مردم و سازمانهاي ذيربط امكانپذير نيست. همانطور كه گفته شده تعداد تخلفات موتورسيكلت سواران بالاست و بايد چاره اي اساسي براي آن انديشيده شود. بايد در زمينه تخلفات موتورسواران اطلاع رساني و فرهنگ سازي گسترده انجام شود.
مسئولان بايد تدابيري بيانديشند كه فرهنگ استفاده از اين وسيله نقليه از خانواده آغاز شود از طرفي نبايد از برخورد قاطع و ممتد نيروي انتظامي با متخلفان و بر هم زنندگان نظم و امنيت عمومي غافل بود، زيرا درمان هاي مقطعي نمي تواند جوابگوي تخلفات و بي قانوني موتورسيكلت سواران باشد.
ايجاد آموزشگاه هاي موتورسيكلت سواران و انجام آزمايش هاي لازم، معاينه فني موتورسيكلت، اجراي طرح پلاك ملي اميد ديگري است كه مي تواند باعث كاهش چشمگير تخلفات شود. مسئولان معتقدند با اجراي طرح ملي پلاك موتورسيكلت ها، آموزش موتورسيكلت سواران، صدور گواهينامه براي آنان به ميزان قابل توجهي تخلفات موتورسيكلت ها در كشور كاهش خواهد يافت.
بهرحال شهروندان بي صبرانه منتظر نتايج طرح جديد پليس براي قانونمند كردن موتورسيكلت سواران هستند، بايد ديد كه تلاش هاي پليس و استفاده از قوأ قضاييه و توقيف مي تواند موتورسيكلت سواران را مجاب به رعايت قانون كند؟
آيا مي توان روزي را تجربه كرد كه ديگر شاهد بي قانوني و تخلفات بي رويه موتورسيكلت سواران در سطح خيابان هاي تهران نباشيم.