پنجره اي روبه قانون: گذشت شاكي خصوصي بعد از صدور قطعي حكم

همه جرايم از آن جهت كه نظم عمومي را برهم مي زنند داراي جنبه عمومي هستند ولي جنبه عمومي درهمه جرايم يكسان نيست و در بعضي ازجرايم بنا به مصالح اجتماعي، اخلاقي، خانوادگي و... قانونگذار جنبه خصوصي بعضي از جرايم را برجنبه عمومي آن ترجيح مي دهد مانند جرم ترك انفاق با جرم فحاشي و... كه اصطلاحا به آنها جرايم قابل گذشت مي گويند يعني جرايمي كه جز با شكايت شاكي خصوصي قابل تعقيب نيستند و اگر هم شكايتي شده باشد درهر مرحله از رسيدگي با رضايت شاكي تعقيب و رسيدگي و حتي اجراي حكم متوقف خواهند شد.
درعوض برخي از جرايم جنبه عمومي شان از اهميت بيشتري برخوردار است كه اصطلاحا به آنها غير قابل گذشت مي گويند مانند كلاهبرداري، سرقت ، خيانت در امانت و... دراين مختصر به اثر گذشت شاكي خصوصي درهر يك از اين جرايم بعد از صدور حكم قطعي مي پـردازيم،يعني بعد از صدور حكمي كه معمولا قابل رسيدگي دوباره نيست وقابل اجراست.
¤ اثر گذشت درجرايم قابل گذشت:
درجرايم قابل گذشت با گذشت متضرر ازجرم تعقيب يا رسيدگي و يا اجراي حكم متوقف و موقوف مي شود، پس اگر شخصي به اتهام صدور چك بلامحل به تحمل حبس محكوم وحكم صادره عليه او قطعي شده باشد با رضايت شاكي خصوصي مجازات حبس درمورد او اعمال نخواهد شد حتي اگر قبل از اعلام گذشت مدتي از حبس را تحمل كرده باشد با گذشت شاكي بقيه حكم درمورد او اجرا نمي شود.
چه جرايمي قابل گذشت محسوب مي شوند و اصولا جرايم قابل گذشت از جرايم غير قابل گذشت چگونه تفكيك و شناسايي مي شوند؟
پاسخ: گرچه قانونگذار از ارايه يك تعريف مشخص براي تميز اين دو خودداري كرده است ولي در قانون مجازات به برخي از جرايم قابل گذشت اشاره كرده بدون آنكه تعريف دقيقي از اين دو عمل بياورد. براي مثال جرايمي چون فحاشي، تهمت و افترا، ورود به عنف منزل ديگري، تصرف عدواني، تخريب باغ ميوه، سوزاندن اسناد تجاري ديگري، آتش زدن اموال منقول ديگري، تهديد، افشا اسرار، ترك انفاق و... ازجرايم قابل گذشت محسوب مي شوند.
اگر متضرر از جرمي چند نفر باشند آيا براي موقوف شدن تعقيب رضايت همه آنها شرط است؟
اگر متضررين از جرم متعدد باشند تعقيب متهم با شكايت هر يك از آنان شروع مي شود ولي موقوفي تعقيب با موقوف شدن اجراي حكم موكول و منوط به گذشت همه آنان است.
آيا حق گذشت صرفا به شاكي خصوصي تعلق دارد و پس از فوت او به ورثه اش منتقل نمي شود؟
پاسخ: اصولا حق گذشت همانند ساير حقوق متوفي به ورثه اش منتقل مي شود و با گذشت همگي وراث تعقيب و يا اجراي حكم متوقف خواهد شد.
¤اثر گذشت در جرايم غيرقابل گذشت:
همان طور كه اشاره كرديم جرايم غيرقابل گذشت جرايمي اند كه گذشت با اعلام شكايت شاكي در تكليف نماينده جامعه (دادستان) براي تعقيب آنها تأثيري ندارد. براي مثال در جرم سرقت كه به لحاظ برهم زدن امنيت رواني و اقتصادي جامعه به عنوان جرم غيرقابل گذشت تلفي مي شود چه مالباخته شكايت كند و چه شكايت نكند و يا اين كه بعد از اعلام شكايت از شكايت خود منصرف و اعلام رضايت كند متهم به ارتكاب سرقت تعقيب و به مجارات قانوني خواهد رسيد.
آيا اعلام رضايت شاكي خصوصي در جرايم غيرقابل گذشت تأثيري بر سرنوشت متهم نخواهد داشت؟
پاسخ: گر چه رضايت شاكي خصوصي در اين گونه جرايم تأثيري بر موقوف شدن پرونده و تعقيب ندارد اما رضايت شاكي در جرايم غيرقابل گذشت تأثير به سزايي بر نوع و ميزان مجازات متهم دارد كه بايد آن را در دومرحله بررسي كرد.
الف- قبل از صدور حكم قطعي:
در اين مرحله كه از لحظه آغاز به تعقيب متهم تا زمان صدور حكم قطعي ادامه پيدا مي كند هرگاه متضرر از جرم اعلام رضايت كند در جرايم تعزيري و بازدارنده دادگاه مي تواند در مجازات متهم تخفيف قائل شود و يا مجازات او را از نوعي به نوع ديگر كه مناسب تر به حال متهم است تبديل كند براي مثال به جاي حبس از مجازات جزاي نقدي استفاده كند.
ب- بعد از صدور حكم قطعي:
در اين مرحله هرگاه شاكي خصوصي از شكايت خود صرف نظر كند محكوم عليه مي تواند با استناد به استرداد شكايت از دادگاه صادر كننده حكم قطعي درخواست كند تا در ميزان مجازات او تجديدنظر كند، در اين مورد دادگاه به درخواست محكوم عليه در وقت فوق العاده رسيدگي كرده و مجازات را در صورت اقتضا در حدود قانون تخفيف خواهد داد.
اگر پرونده اي داراي چند شاكي خصوصي باشد تخفيف مجازات موكول به اعلام گذشت همه آنهاست؟
پاسخ: در عمل دو برداشت متفاوت از قانون در اين خصوص وجود دارد عده اي از قضات با اعلام رضايت يكي از شكات، محكوم عليه را مستحق تخفيف مجازات مي دانند و عده اي ديگر براي اعمال تخفيف رضايت همه شكات را لازم مي دانند.
آيا اعمال تخفيف مجازات به واسطه اعلام رضايت شاكي از سوي دادگاه الزامي است؟
پاسخ: چه قبل از صدور حكم قطعي و چه بعد از آن دادگاه به تشخيص خود در اعمال مجازات و نوع و ميزان آن تخفيف قائل مي شود و اين امر از سوي دادگاه الزامي نيست.
توجه: چه در جرايم قابل گذشت و چه غير قابل گذشت، اعلام رضايت شاكي بايد صريح و بدون قيد و شرط باشد. همچنين عدول از گذشت قابل ترتيب اثر نيست و دادگاه بر مبناي رضايت اعلامي اتخاذ تصميم مي كند.
آيا اعلام گذشت بايد رسمي «محضري» باشد؟
پاسخ: خير ضرورتي ندارد كه اعلام گذشت حتما در دفترخانه اسناد رسمي انجام گيرد. طرفين مي توانند به دادگاه يا اجراي احكام مراجعه و مراتب را نزد قاضي مربوطه اعلام تا توسط او صورت جلسه شود.
صورت جلسه بايد به امضاي طرفين و يا اعلام كننده رضايت برسد. همچنين اعلام گذشت در كلانتري نيز به شرط آن كه درست تنظيم شود و براي قاضي يقين آور باشد كفايت مي كند.
نمونه اعلام گذشت
اينجانب... فرزند... شاكي پرونده كلاسه... از آقاي... فرزند... كه به عنوان... اعلام شكايت كرده بودم بدين وسيله منجزا و بدون هيچ گونه قيد و شرطي اعلام رضايت مي كنم.
امضاء تاريخ
توجه: در پاره اي از موارد به ويژه تصادف رانندگي منجر به فوت يا صدمه بدني متضرر از جرم بدون توجه به رابطه راننده مقصر با شركت بيمه اعلام رضايت مي كنند بدون آن كه از آثار آن مطلع باشند از اين رو بهتر است قبل از اعلام رضايت با دايره ارشاد و معاضدت قضايي مستقر در دادگستري ها و يا افراد متخصص و حقوقدان در اين باره مشورت به عمل آيد.
نمونه درخواست اعمال تخفيف مجازات
رياست محترم دادگاه...
با سلام، اينجانب... فرزند... محكوم عليه پرونده... موضوع دادنامه قطعي شماره... بعد از قطعيت دادنامه موفق به اخذ رضايت شاكي از پرونده شده ام، خواهشمند است به موجب اعلام رضايت شاكيه كه اصل آن پيوست درخواست است نسبت به اعمال ماده277 قانون آيين دادرسي دادگاه هاي عمومي و انقلاب در امور كيفري و بازنگري در مجازات اينجانب اقدام لازم به عمل آوريد قبلا از مساعدت شما سپاسگزارم.

مدارك موردنياز تعويض پلاك موتورسيكلت ها

رئيس مركز شماره گذاري پليس راهور ناجا مدارك مورد نياز براي تعويض پلاك موتورسيكلت ها را كه از اول ارديبهشت در سطح كشور به صورت اجباري آغاز مي شود را اعلام كرد.
سرهنگ محمدرضا غلامي گفت: مدارك لازم براي نقل و انتقال و يا تعويض پلاك موتورسيكلت ها داشتن سند كمپاني، آخرين بنچاق محضري، كارت موتور، شناسنامه و كارت ملي مالك، كد پستي و برگه احراز محل سكونت به همراه بيمه شخص ثالث است.
رئيس مركز شماره گذاري پليس راهور افزود: 42 مركز تعويض پلاك در استان ها و 180 دفتر خدمات خودرويي در شهرستان ها براي اجراي طرح تعويض پلاك موتورسيكلت ها آماده هستند. مالكان موتورسيكلت ها مي توانند به نزديكترين مركز شماره گذاري محل سكونت خود مراجعه كنند.
سرهنگ غلامي اظهار داشت : در اين طرح اولويت ابتدا براي موتورسيكلت هاي فاقد شماره بوده و در كنار آن هرگونه نقل و انتقال نيز بايد در اين مراكز انجام شود.
وي گفت: مالكان تهراني به مراكز شماره گذاري خاوران، ميثم، حكيميه، آزادي، الغدير، شكوفه و يادگار امام مراجعه كنند.
وي تصريح كرد: موتورسيكلت هايي كه اولين عدد سمت چپ پلاك آنها بدون توجه به سريال پلاك، اعداد يك و دو است، به مدت 3 ماه از ابتداي ارديبهشت تا ابتداي مرداد 89 موظف براي مراجعه به تعويض پلاك هستند.
سرهنگ غلامي افزود: موتورسيكلت هايي كه عدد سمت راست پلاك آنها اعداد 3 و 4 است نيز از ابتداي مرداد تا ابتداي آبان 89، اعداد 5 و 6 از ابتداي آبان تا 19 بهمن، اعداد 7 و 8 از ابتداي بهمن تا ابتداي ارديبهشت سال 1390 و موتورسيكلت هايي كه اولين عدد سمت راست پلاك آنها عدد 9 و ساير اعداد تعويض پلاك نشده باشد از ابتداي ارديبهشت سال 1390 تا ابتداي مرداد سال 1390 فرصت خواهند داشت براي تعويض پلاك به مراكز تعويض پلاك مراجعه كنند.

1) جاده امام رضا (ع) كيلومتر 10 بعد از سه راه خاورشهر - مركز تعويض پلاك خاوران.
2) جاده مخصوص كرج - كيلومتر 17 خيابان داروپخش - مركز تعويض پلاك ميثم.
3) تهرانپارس - خيابان اتحاد، اتحاد 5 - مركز تعويض پلاك حكيميه.
4) ميدان آزادي - اول جاده مخصوص كرج - جنب خيابان بيمه - مركز تعويض پلاك آزادي.
5) خيابان آزادي - خيابان زنجان شمالي - مركز تعويض پلاك يادگار امام (ره).
6) يافت آباد - بلوار الغدير - روبروي بيمارستان شهداء يافت آباد - مركز تعويض پلاك الغدير.
7) بزرگراه آزادگان - ضلع شمالي جهاد - خيابان نور - تقاطع شكوفه - مركز تعويض پلاك شكوفه.

ارزش شما چقدر است؟؟!!

از شما مي پرسم، شمايي كه مخاطب من هستيد، آقا، خانم، جوان، ميان سال، پير، مني كه يك شهروند صومعه سرايي هستم و مي دانم در شهرم چه خبره مي پرسم! بهرحال از همه شما فقط يك پرسش دارم و خواهش مي كنم همين يك پرسش را پاسخ دهيد! با عرض پوزش، قيمت شما چنده؟! تعجب نكنيد اصلا جاي تعجب نداره. اتفاقا خيلي مناسب و بجاست! چرا؟؟ چون با دانستن قيمت هركسي مي توان به اندازه قدر و قيمتش روي او حساب كرد تا در دوستي، رفاقت، معنويات، كاسبي و... ضرر نكنيم. چرا اين طوري نگاهم مي كنيد؟! جا داره كه من كاسب كارانه با شماها گفتگو كنم. آخر من دارم تنها سرمايه ام را به پاي شما مي ريزم! كدام سرمايه؟ ثروت عمرم را مي گويم. مگه من چيز ديگري غير از آن در بازار بزرگ و بي انتهاي اين دنيا دارم؟ مگه نمي دونيد كه دنيا بازار آخرته؟ من با اين دارايي ام هرچه گير بياورم با همان به خانه آخرتم وارد خواهم شد. برايم مهم است كه چه چيزي توي كيسه ام باشد. فكر نكنيد دارم داستان سرايي مي-كنم! نه اشتباه نكنيد! من براي حرفهايم دلايل فراواني دارم. اين هم سند آن پيامبراكرم(ص) مي فرمايد: «من كان همته ما يا كان قيمته ما يخرج من بطنه»!! پيامبر گرامي مي فرمايد: هركسي كه همت و تلاشش همه براي خورد و خوراك و دنيايش باشد، قيمت و ارزش او به اندازه چيزي است كه از شكم او خارج مي شود. اين فرموده آنقدر آشكار است كه ديگر نياز به هيچ توضيحي ندارد. اما اجازه بدهيد دوكلمه برايتان بگويم مي دانيد اين حديث چه مي گويد؟ مي گويد بنده خوب خدا غذا مي خورد، عذاي خوب هم مي خورد، اما دنبال خوردن تنها نمي رود. همتش خوردن نيست. در همين راستا نيز حضرت اميرالمؤمنين(ع) فرموده: برخي مردم، دور از جون، مانند حيوانند كه «همها علفها» يعني همت و تلاشش فقط براي علف و خورشتش است، اما آدم حسابي و عاقل كه همون مؤمن باشد، شكم پرور نيست بلكه روح پروره است آدم روح پرور هم به درد رفاقت مي خوره، چون روح افزا است. براي همين بود كه قيمت شما را هم پرسيدم.
راستي منظور از خوردن، فقط غذا نيست ! بلكه هر چيزي كه دراين دنيا هوسش را مي كني و برايش مي دوي است، و بعضي سوءاستفاده بي شمار از مناصب و مسئوليتهاي دنيايي، نظير جابجايي فاكتورها در برخي ادارات و يا سندسازي در ادارات. حالا فقط مرد مي خواهد كه بخودش بياد و تجديدنظري در رفتار خود با اطرافيانش بكند! من كه مي خواهم در همه چيزم، دركارم، تحصيلم، درآمدم، رفت و آمدم، فكركردنم، خوابيدنم، حرف زدنم، نمازم، و... همه و همه تجديدنظر كنم. شما چطور؟ ببخشيد شما چند مي ارزيد؟!
ابراهيم مسافري