طلوع سپيده فردااز نگاه توست
فراز و نشيب هاي زندگي معلمين در پيچ و خم هاي نظام آموزشي كشور -بخش پاياني

گاليا توانگر
بچه هاي با محبت روستا در كولاك برف و سرماي شديد به معلمشان كه عازم شهر جهت تحصيل در كلاس هاي آموزش عالي ضمن خدمت بود، كلاه و شال گردن تعارف مي كردند و پدرانشان دلسوزانه مي خواستند در آن غروب هاي هراس انگيز و احتمال حمله گرگ هاي بيابان من را از رفتن منصرف كنند. تعارف هاي صادقانه آنها در آن روستاي محروم و دورافتاده منطقه «ششتمد» از توابع سبزوار كه آن روزها بخش بود، زير برف و باران خيس ترين ترانه هاي مقدسي بودند كه تا ابد در گوشم طنين انداز هستند.
نگاه هاي تشنه دانش آموزانم آنچنان صفا، صدق، سادگي و سحري داشت كه مدت چهارسال بر من لباس رزم پوشاند و مرا واداشت كه سوار بر موتور هر روز صبح وعصر از «كال شور» معروف كه هميشه غريب و بغض آلود و طغيان كرده بود، بگذرم و عاشقانه به تحصيل علم بپردازم ودوباره به روستا بيايم و تدريس كنم .
در كلاس هاي ضمن خدمت بخصوص روزهاي باراني كه پوتين پلاستيكي مي پوشيدم و لباس نايلوني ضدآب به تن مي كردم، همه مرا مرد فضايي صدا مي زدند! از روزي كه متوجه شدند در روستا درس مي دهم و دير آمدن هايم به دليل مسافت است ديگر كسي به ساعتش نگاه نكرد.
امروز 12 ارديبهشت و روز معلم است، سيدعلي احمدي روغني معلم بازنشسته ضمن تعريف خاطرات شيرينش مي گويد: «من و ساير همكارانم كه خدمت در مناطق صعب العبور را انتخاب كرده بوديم، اين گونه زندگي مي كرديم، ولي باور كنيد با كمال رضايت، عشق و صداقت انجام وظيفه مي كرديم و آن روزها بهترين روزهاي عمرم بود. زندگي راستين ورق زدن تقويم شب و روز نيست، بلكه شناخت هدف و حركت عاشقانه در مسير آن است. آن روزها قامت شاگردانم خيلي كوتاه بود ومن براي ديدن دست خط هاي زيبايشان كه هنوز به يادگار نگه شان داشته ام، بايد خيلي خم مي شدم. اماامروز نمي دانم در كجاي زندگي با چه قد و قامتي از معنويات و ماديات ايستاده اند؟ سوار بر كدام جذر و مد امواج خروشان درياي زندگي هستند؟ ولي دلم مي خواهد صادقانه بگويم به ياد قامت ايستاده آنها قامت خميده ام را هنوز راست نگه داشته ام. بگذاريد با شما يك درددل خصوصي هم داشته باشم، وقتي به زندگي سي ساله يك معلم بازنشسته- كه در گردو غبار فراموشي سپري شده و دوباره مثل اول جواني جوياي كار است تا سي سال دوم را شروع كند- نگاه مي كنم، دلتنگ مي مانم.»
ضرورت تعامل همه سازمان ها با نظام آموزش و پرورش كشور
آموزش و پرورش سرمايه كلان و نهفته نظام و كشور است كه چشم انداز كشور براساس فرمايشات مقام معظم رهبري به دست معلمان ترسيم مي شود و لذا معلمان ارزش و جايگاه ويژه اي در تاريخ و جامعه داشته و دارند.
سفي ا... ملكي كارشناس ارشد حوزه ستادي آموزش و پرورش كه 27 سال تجربه آموزشي، اداري و پژوهشي دارد، يكي از چالش هاي بزرگ معلمان امروز را در فاصله اطلاعاتي بين دانش آموز و معلم عنوان مي كند. وي مي گويد: «معلمان ما ضمن داشتن تعهد و تخصص، بيشتر نگاه سنتي به شيوه هاي آموزش و محتواي آموزش دارند، اما دانش آموزان با اخذ اطلاعات و استفاده از تكنولوژي و فن آوري، بعضاً از معلمان جلوتر هستند كه بايد آموزش و پرورش سيستم آموزش مجازي و آموزش از راه دور را به منظور كاهش هزينه هاي دولت و جلوگيري از اتلاف وقت دانش آموزان و معلمان داشته باشد و با علم روز پيش برود.»
وي پيرامون بهبود وضعيت نظام آموزشي و منزلت معلمان پيشنهاداتي ارائه داده و مي گويد: «تعامل آموزش و پرورش در قالب تفاهم نامه همكاري با همه ارگان ها و سازمان ها و نيز استفاده از ظرفيت هاي طرفين به منظور رشد و بالندگي كشور از طريق آموزش و پرورش است ، براي مثال آموزش و پرورش مي تواند امكانات خودش را اعم از مدرسه، آزمايشگاه، فضاهاي فيزيكي، معلمان مجرب و متعهد در اختيار همه ارگان ها، وزارت صنايع، ارشاد اسلامي و... بگذارد و متقابلا از امكانات فيزيكي و رفاهي ساير ارگان ها بهره مند بشود. اين يك اصل پذيرفته شده در همه دنياست. همه كشورها اين كار را انجام مي دهند. لذا آموزش و پرورش به تنهايي عهده دار رفاه معلمان و منزلت معلمان نمي تواند باشد، بلكه تامين اين قشر مستلزم تعامل و همكاري متقابل است.»
اين كارشناس مسائل آموزش و پرورش در باب وضعيت رفاهي معلمين ادامه مي دهد: «بايد نظام هماهنگ حقوقي و عدم تبعيض بين كاركنان وزارت آموزش و پرورش با ساير كارمندان ارگان ها و سازمان هاي ديگر به طور جدي پيگيري شود.
براي مثال كارمندان بانك از امكانات وامي استفاده مي كنند و يا كارگران كارخانجات از توليدات آن استفاده مي كنند، ولي معلم بدون هيچ مزاياي مادي، امكان افزايش حقوقش صرفا از طريق آموزش و پرورش است. بايد سعي شود براي فرزندان اين قشر در مقاطع مختلف تحصيل، استخدام و... تسهيلاتي درنظر گرفته شود.»
ملكي معتقد است كه مدارس ما بايد كمي هم مولد باشند. وي مي گويد: «مولد بودن معلمان و دانش آموزان به طوري كه آموزش و پرورش بتواند از طريق دانش آموزان و معلمان با توليد محصولات و ارائه خدمات بتواند به عنوان يك منبع، درآمدزايي هرچند كوچكي براي خودش داشته باشد. در كشورهاي اروپايي و ژاپن اين گونه است.»
به دنبال مقصر نباشيم
سيدحسين ميري مديريت ارزيابي عملكرد سازمان آموزش و پرورش شهرستان هاي استان تهران با 28سال سابقه كار معتقد است آن قدر پيكره آموزش و پرورش ما وسيع است كه طبعا همه به خواسته هايشان نمي رسند و چون انسان ذاتا از لحاظ روحي، مادي و معنوي خواسته هاي نامحدودي دارد، در سيستم آموزشي كشور تحت هر شرايطي مطمئنا افراد دغدغه هايي خواهند داشت.
وي مي گويد: «در ابعاد مختلف كارهاي زيادي انجام شده است. اما اين كه پرسيده مي شود مقصر نواقص كيست؟ بايد گفت، به جاي پيدا كردن مقصر بايد به دنبال ايجاد همكاري و هماهنگي بين معلمين، اوليا و دانش آموزان بود كه در سايه اين همراهي مشكلات سريعتر حل شود.»
ميري ابراز خشنودي مي كند كه در وزارت جديد يك توجه خاص به مسائل معيشتي شده و كارهايي در دست اجراست. وي مي گويد: «از لحاظ مادي چالش ها كمتر شده اند، اما از لحاظ معنوي در پيكره آموزش و پرورش بايد كارهاي زيادي صورت بگيرد. چون دائما از طريق وسايل ارتباط جمعي با دنياي بيرون در ارتباط هستيم و الگوهاي رفتاري غرب ورود پيدا مي كنند، اولين سنگر مقابله آموزش و پرورش و كلاس درس است. قبلا تهاجم فرهنگي و ناتوي فرهنگي پيش رويمان بود و حال بايد در جبهه جنگ نرم توان مقابله داشته باشيم. چون دشمنان با توسل به پول و زورگويي وارد مي شوند، پس ورود قدرتمندانه اي در فضاي فرهنگي دارند، اينجاست كه كار بسي دشوار خواهد بود و ريشه هاي عميق اعتقادي را مي طلبد.»
وي ادامه مي دهد: «بنده به كشورهايي چون مالزي و لبنان و... سفر داشته ام. باور كنيد كه آنها بيشتر از خودمان قدر نعمت هاي جمهوري اسلامي و فضاي معنوي داخل كشورمان را مي دانند و بارها اظهار مي كنند كه به حال ايرانيان غبطه مي خوريم، اما متاسفانه خودمان غافليم. بايد در سالي كه به عنوان همت مضاعف و كار مضاعف نامگذاري شده همه توانمان را براي پيشرفت و رفع نواقص به كار بگيريم.»
كارنامه آموزش و پرورش تهي نيست
در كتاب هاي فلاسفه و دانشمندان از ابن خلدون تا فارابي و ابوعلي سينا وقتي صحبت از مدينه فاضله به ميان مي آيد، بلااستثنا از جايگاه تعليم و تربيت سخن به ميان آمده است.
عليرضا جان بزرگي معاون پژوهش و برنامه ريزي منابع انساني آموزش و پرورش شهرستان هاي استان تهران به تبليغات و حمايت رسانه ها از مسائل و حقايق آموزش و پرورش مي گويد: «ما بايد همگي به فكر فعال كردن امر تعليم و تربيت و آموزش در جامعه باشيم. تنها اعضاي آموزش و پرورش عهده دار اين مسئوليت نيستند، بلكه نقش رسانه هاي مكتوب و صدا و سيما نيز مهم است. نوع سوالاتي كه طراحي مي شود و پاسخ هايي كه مي دهند، و حتي بعضا انتشار خبرهايي كه شايسته انعكاس نيست و با غرض ورزي هايي همراه است، همگي بر روي نگرش هاي عمومي تاثير گذارند. براي مثال در آموزش و پرورش شهرستان هاي استان تهران 41750 كلاس درس داريم، كافي است كه يك مورد اتفاقي خاص در كلاس بيفتد، بلافاصله كل سيستم زير سوال مي رود. اين تعميم جزء به كل منصفانه نيست.»
وي ادامه مي دهد: «ريشه بسياري از پيشرفت هاي كشور در نظام آموزشي آن كشور است. اگر بخواهيم جامعه سالمي داشته باشيم، ناگزيريم برنامه هاي تربيت بدني را در مدارس با جديت پيگيري كنيم. در زمينه پيشرفت هاي علمي و با توسل به اين قدرت تاثيرگذاري به جهان آموزش و پرورش سنگر اول است. در زمينه مقابله با هجمه هاي فرهنگي باز هم آموزش و پرورش جايگاه اصلي به شمار مي آيد. با اين همه مسئوليت هاي خطير كه برعهده آموزش و پرورش گذاشته شده، قطعا تعامل و همراهي همه آحاد و سازمان ها را مي طلبد.»
وي به شأن معلمين در جامعه اشاره كرده و مي گويد: «در احاديث معصومين از سه پدر ياد كرده اند: پدري كه به دنيا آمدن فرزند از اوست، پدري كه شرايط ازدواج فرزندش را فراهم مي كند و پدري كه مي آموزد. بنابراين معلم حكم والدين را دارد.اگر از اين منظر معنوي بنگريم، اطاعت از معلم احترام و حفظ منزلت او يك وظيفه شرعي خواهد بود.»
جان بزرگي كمك به يك دانش آموز نابينا را كه 90 درصد بينايي اش را از دست داده بوده و در كلاس پنجم ابتدايي تحصيل مي كرده، يكي از بهترين خاطرات دوره معلمي اش مي داند. اين شاگرد در پايان سال تحصيلي با معدل 19 فارغ التحصيل شده است.
افق هاي بلند معنويت
در سايه تلاش معلمين
اين راه فقط عاشقي مي خواهد. چيزي جز صبر و ايمان نمي تواند اعجاز آفريدن را به ارمغان بياورد. معلمي اشتياق ساختن فردايي است كه شايد سازنده اش نتواند نظاره گر باشد، اما ردپاي شوقي كه آفريده، جمله اي كه بيان كرده و تحولي كه رقم زده تا نسل ها جان دارد.
معلم ها حافظ شأن انديشه انساني و قداست علم اند. در دنيايي كه علم برده اي مظلوم در دست تاجران حيثيت بشري است، اين سربازان شجاع در سنگر مدرسه افق هاي بلند معنويت را پيش روي علم آموزان جوان قرار مي دهند.
به ماست كه با يك عزم اسلامي در راستاي تعالي فرهنگ و رشد همه جانبه كشور ابتدا به بهبود نظام آموزشي و در سايه آن رفع دغدغه هاي معلمين بپردازيم.
آيا بالاخره نظام آموزشي كشور حالت تثبيت و اقتدار مورد انتظار را بدست خواهد آورد؟
گزارش