E-mail:shayanfar@kayhannews.ir

حزب كارگزاران و انتخابات

محسن رضايي در برنامه گفتگوي ويژه خبري شبكه دو سيما برنامه هايش را اين چنين ترسيم كرد: «بايد از افتخارات ملي مان با تمام توان دفاع كرده و نسبت به كمبودها و كاستيها به هيچ وجه كوتاه نياييم و در قبال فقر، بيكاري و تورم مسئولانه برخورد كرده و نمي شود كانديداها تنها با مردم همدردي كند؛ بلكه مديريت توانمند مي بايست در كنار همدردي با مردم عالمانه و توانايي در اجراي روشها و فرايندها را نيز تقويت كند. عدالت سياسي مقدم بر عدالت اقتصادي است. اگر نتوانيم در قالب عدالت سياسي افراد را در سر جاي خودشان به كار بگيريم، قادر به تحقق عدالت اقتصادي در جامعه نخواهيم بود. »
وي در ادامه با تشبيه اقتصاد ايران به ماشيني كه در چاله گير كرده، افزود: «در انقلاب اقتصادي من اوّل بايد ريل گذاري جديدي شود و اقتصاد دولتي محور، به مردم محور تبديل شود. وي با تأكيد بر مزيت سنّتي ايران در نفت و گاز گفت: «در انقلاب اقتصادي من مزيتهاي نسبي ديگري مانند تجارت، خدمت، انبارداري و خدمات فرودگاهي، گردشگري و گردشگري سلامت مورد توجه خاص قرار خواهند گرفت. » اين كانديداي دهمين دوره انتخابات رياست جمهوري افزود: «نمي شود به خاطر آن كه رئيس جمهور نماينده اكثريت است، اقليت جامعه را فراموش كرد. رئيس جمهور در قبال همه مردم مسئول است و بايد از همه ظرفيتهاي كشور استفاده كند. »
رضايي در خصوص ضمانت اجرايي وعده هايش گفت: «12 سال كار كارشناسانه براي كارهايم دارم و بخشي از آن در سند چشم انداز ايران ديده شده است. البته نه اين كه همه اينها را من انجام داده باشم؛ بلكه من در تهيه مقدمات آنها نقش اساسي داشته ام. » وي ديگر ضمانت اجرايي وعده هايش را تعامل با ديگر قوا، نمايندگان مجلس و مجمع تشخيص مصلحت نظام دانست و افزود: «من هيچ محدوديتي براي خود نمي گذارم و از همه نيروهاي ارزشي كارآمد و نخبگان براي اداره امور كشور استفاده مي كنم. »1
هاشمي و انتخابات
پس از ارتحال جانگداز حضرت امام(ره) و پايان يافتن جنگ تحميلي، لزوم بازسازي خرابيهاي ناشي از جنگ تحميلي و ساخت زيربنايي كشور، به عنوان يك راهكار براي دهه دوم انقلاب مورد توجه قرار گرفت و گفتمان سازندگي با رياست جمهوري هاشمي رفسنجاني در كشور تسري يافته و پيشرفتهاي خوبي نيز حاصل شد. اما علي رغم توسعه و بازسازي، نكته حائز اهميتي كه مي توان از آن به عنوان ضعف تأمل برانگيز اين گفتمان برشمرد، تكيه صرف بر توسعه اقتصادي و عدم توجه به عدالت و به حاشيه راندن فرهنگ و آزادي بود. اين در حالي بود كه مقام معظّم رهبري در دوران سازندگي بر عدالت اجتماعي و اقتصادي ساده زيستي مسئولان و مقابله با تهاجم فرهنگي دشمن تأكيد ويژه اي داشتند. اما همواره اين مسأله مهم و بسيار اساسي لابه لاي چرخهاي بزرگ سازندگي گم مي شد و گاه به مسابقه تجمل و اشرافيت ميان برخي مسئولان و كارگزاران سياسي نظام مي انجاميد.
پس از پايان مدت هشت ساله رياست جمهوري كه هاشمي رفسنجاني سردار سازندگي نيز لقب گرفت، تلاشهايي انجام شد تا با تغيير مختصري در قانون اساسي مدت رياست جمهوري براي يك نفر از هشت سال به دوازده سال ارتقأ يابد و بدين ترتيب زمينه اي فراهم شود تا امكان رئيس جمهور شدن هاشمي رفسنجاني براي 4 سال ديگر مهيا گردد.
اگرچه اين خواسته در عمل تحقق نيافت، اما پس از برگزاري انتخابات دوم خرداد 76 و انتخاب سيد محمدخاتمي به عنوان رئيس جمهور هفتم، مجدّداً حركتهايي شكل گرفت كه سعي داشت جريان اصلاحات برآمده از دل دوم خرداد 76 را به نوعي ادامه جريان سازندگي دولت هاشمي بداند. در اين رابطه فائزه هاشمي گفت: «يادم است در خرداد 76 به هر استاني يا سخنراني يا دانشگاه يا مسجدي كه مي رفتم بر اين نكته تأكيد داشتم كه مردم كسي را انتخاب كنند كه ادامه راه دوره سازندگي باشد. »2
البته همين انديشه موجب شد تا جريان فكري كه در پشت صحنه قرار داشت، واكنشهاي تندي را نسبت به هاشمي نشان دهند. آنان كه نمي خواستند خاتمي از هاشمي خط بگيرد، هجمه هاي خود را تا جايي پيش بردند كه هاشمي را عاليجناب سرخپوش معرفي كردند و همچنين بسياري از تحليلگران حضور مردم در هفتمين انتخابات رياست جمهوري ورأي 20 ميليوني به خاتمي را بي رغبتي مردم نسبت به دولت هاشمي و ناكارآمدي گفتمان سازندگي دانستند.
اصلاح طلبان كه با طرح شعار ايران براي همه ايرانيان پا به عرصه سياست گذارده بودند، زمينه حضور حلقه جديدي از روشنفكران و جريان غرب زده التقاطي با هدف تحقق پروژه توسعه سياسي و جامعه مدني و سكولاريزه كردن حاكميت ديني در اطراف رئيس جمهور را فراهم نمودند. آنان با توهم پشتيباني بيست ميليوني از انديشه هايشان در طول سالهاي 76 تا 78 بسرعت اعتقادات و مسلمات و خطوط قرمز نظام را به چالش كشاندند. آنان كه از دوران هاشمي به عنوان دوران خفقان ياد مي كردند، شعارهاي جامعه مدني و آزادي را پر رنگ تر از هميشه مطرح ساختند و در ادامه فعاليتهاي تخريبي خود عليه هاشمي، در جريان انتخابات مجلس ششم چنان هجمه تندي عليه هاشمي روا داشتند و عليه وي تبليغات منفي كردند تا هاشمي كه نفر سي ام در تهران شده بود، مجبور به استعفا شد.
حركت جريان اصلاحات با روي كار آمدن مجلس ششم روند افراطي گسترده اي پيدا كرد. به طوري كه تلاش براي تصويب طرح دو فوريتي اصلاح قانون مطبوعات و شتاب دادن به حركات تخريبي روزنامه هاي زنجيره اي كه با برخورد قاطع رهبر معظّم انقلاب ناكام ماند، اوّلين، تحصن و استعفا و خروج از حاكميت آخرين اقدام اين جريان بود و ماحصل كار آنان علاوه بر ستيز آشكار با بخشهاي ديگر نظام و از جمله تلاش براي حذف جمهوريت و اسلاميت نظام، ناكارآمدي در شعارهاي ادعايي نظير توسعه سياسي بود كه با برگزاري انتخابات شوراهاي دوم و با مشاركت 11 درصدي مردم تهران، علي رغم حضور همه گرايشهاي سياسي حتي اپوزيسيونهاي غير قانوني رقم خورد.
شكست جريان اصلاحات در انتخابات دومين دوره شوراهاي اسلامي شهر و روستا و متعاقب آن در هفتمين دوره مجلس شوراي اسلامي زمينه هاي حضور اصولگرايان در عرصه هاي ديگر را فراهم نمود. اصلاح طلبان پس از پايان دوره رياست جمهوري خاتمي، به دنبال القأ اين كه قحطالرجال شده است، دوباره سراغ هاشمي رفسنجاني رفتند و علي رغم حمايت از حضور كروبي، مهر عليزاده و معين، با توجه به ارتباطهايي كه با او گرفتند، وي را با خود نزديك ديدند.
با به دور دوم كشيده شدن انتخابات نهم حمايتهاي اصلاح طلبان از هاشمي دو چندان شد. به گونه اي كه حزب مشاركت در بيانيه خود در دور دوم انتخابات 84 ضمن حمايت از هاشمي اعلام كرد: «براي جلوگيري از انحصار كامل قدرت و يكپارچه شدن حاكميت و خطر ظهور فاشيسم دست خود را به سوي همه نيروهاي حامي آزادي، دموكراسي و حقوق بشر دراز مي كنيم و از همه آنها مي خواهيم كه در اين شرايط حساس بي تفاوت نبوده و نسبت به آنچه رخ داده با حضور خود در انتخابات دور دوم واكنش نشان دهند. »3
در جريان انتخابات نهم هاشمي رفسنجاني با تجربه هشت سال رياست جمهوري و با حمايت اصلاح طلبان و برخي اصولگرايان اميد فراواني براي پيروزي داشت. بويژه آن كه رقيب وي يعني محمود احمدي نژاد فردي ناشناخته بود. اما دلايل متعددي موجب شد تا هاشمي در انتخابات پيروز نباشد و رقيب وي بر كرسي رياست جمهوري جلوس كند. اگرچه شخصيت هاشمي براي مردم شناخته شده بود، ولي تخريب نمايندگان وي در مناظره با نمايندگان احمدي نژاد تأثير بسزايي در شكست هاشمي داشت. در دور دوم انتخابات 84 علي رغم اين كه شوراي هماهنگي نيروهاي انقلاب اسلامي طي بيانيه اي هاشمي رفسنجاني و احمدي نژاد را اصولگراي اصلاح طلب ناميد، اما تيم مشورتي تبليغاتي هاشمي كه بيشتر از اعضاي حزب كارگزاران بودند تمايل زيادي به اصلاح طلبان پيدا كردند. اين تمايل را از بيانيه ها و سخنرانيها و حتي پوستر و فيلم تبليغاتي و پوشش هواداران هاشمي مي توان يافت، تا جايي كه از هاشمي شخصيتي متفاوت با هاشمي دهه 70 نمايان كرد. ديگر هاشمي، هاشمي دهه 70 نبود، بلكه هاشمي 2005 بود. 4
در ايام رقابتهاي نهمين دوره انتخابات رياست جمهوري، احمدي نژاد انتقادهاي فراواني را به روند اداره كشور بويژه اشرافيگريهاي مسئولان روا داشت و بر حاكميت مجدّد نگاه ارزشي و انقلابي بر قوّه اجرايي كشور اصرار ورزيد. وي «عدالت» و «مهرورزي» را سرلوحه كار خود قرار داده و توانست در دور دوم انتخابات بر رقيب سرشناس و بزرگ خود فائق آيد.
با پيروزي احمدي نژاد در انتخابات نهم و كسب 17 ميليون رأي، برخلاف رويه گذشته كه كانديداي مغلوب اعتراف به شكست كرده و در مقابل خواست ملّت سر فرود مي آوردند، اما هاشمي رفسنجاني حاضر به ارسال پيام تبريك به احمدي نژاد نشد و بسياري اين كار را غير اخلاقي و به ملاحظأ سنگين بودن شكست براي هاشمي تلقي كردند. براي وي و حاميانش غير قابل باور بود كه فردي ناشناخته بدون پشتوانه حزبي و گروهي پيروز انتخابات شود. لذا پس از روي كار آمدن دولت نهم، بعد از گذشت مدتي سكوت ناشي از شوك شكست تلخ انتخابات نهم، انتقادهايي از سوي هاشمي و همفكرانش در محافل و مجالس گوناگون عليه دولت نهم مطرح شد.
اگرچه تريبون نماز جمعه تريبون نظام است و مسائل جاري و مهم نظام با بي طرفي در آن مطرح مي شود و بارها از سوي مسئولين عالي رتبه نظام و مسئول سياست گذاري نماز جمعه بر آن تأكيد شده است، اما جناح موسوم به چپ به دليل طرز تفكر خاص خود همواره اين تريبون را مورد اتهام قرار داده كه آن متعلق به جناح خاصي است.
پس از انتخابات 84 و انجام برخي اقدامات بي سابقه توسط دولت نهم مانند سفرهاي استاني و ايستادگي در برابر دشمنان براي احقاق حق ّ هسته اي و حضور مقتدرانه رئيس جمهور در نيويورك و دانشگاه كلمبيا و. . . بارها مورد تأييد و حمايت مقام معظّم رهبري نيز واقع شد، اما هاشمي رفسنجاني به عنوان خطيب اين جايگاه ارزشمند در اين خصوص هيچ گونه اظهار نظري نكرده و به نوعي به آن بي اعتنايي نمود و حاضر نشد يكي از كارهاي مثبت دولت را مورد حمايت قرار دهد. چيزي كه اكثريت قاطع شركت كنندگان در نماز جمعه فارغ از دسته بنديهاي جناحي، از وي انتظار داشتند.
هاشمي كه مورد توجه محافل اصلاح طلبي واقع شده بود، پس از شكست در انتخابات 84 بيش از پيش نزديكي آنان را به اثبات رساند. هاشمي در اغلب موارد انديشه ها و طرز فكر اصلاح طلبان را همراهي مي كرد و با انتقاد از دولت نهم اختلاف نظر خود را با احمدي نژاد بيشتر آشكار مي نمود.
با نزديك شدن ايام دهمين دوره انتخابات رياست جمهوري سخنان وي با برجسته نمايي خاصي مورد توجه رسانه هاي دوم خردادي قرار گرفت. هاشمي در ديدار با اعضاي حزب اسلامي كار ضمن انتقاد از سياستهاي فرهنگي دولت گفت: «برخورد با احزاب و مطبوعات در اين مقطع سم مهلكي براي كشور است. »5 وي كه همواره از مديريت كشور گلايه مي كرد، طرح هدفمند كردن يارانه ها و پرداخت نقدي آن به مردم را گداپروري خواند. هاشمي در دومين سمپوزيوم بين المللي ايران 1404 با تأكيد بر اجراي سند چشم انداز بيست ساله بيان داشت: « فرهنگ سند چشم انداز در قواي سه گانه جا نيفتاده است. متأسفانه ما بدترين نوع مديريت و استفاده از نعمت الهي و ثروتهاي كشور را داريم. »6 وي در همان جلسه از آنچه گداپروري و اقتصاد صدقه پروري در كشور مي ناميد، انتقاد كرد.7 هاشمي همچنين در ادامه انتقادهاي خود از سياستهاي اقتصادي دولت، بيان داشت: «چه كم داريم كه جزء مرفه ترين مردم دنيا نيستيم؟»8 و در ديدار فراكسيون خط امام (ره) گفت: «با وجود درآمدهاي نفتي نبايد وضعيت مردم اين گونه باشد. »9 وي در جمع دانشجويان دانشگاه آزاد پرند نيز بيان داشت: «در اين چهار سال از آنچه بوديم پايين تر آمديم. »10 از همين رو اصلاح طلبان از هاشمي در راستاي اهداف خود استفاده نمودند. در اين رابطه محسن آرمين (سخنگوي سازمان مجاهدين) گفت: «چهره هايي مثل هاشمي رفسنجاني با اصلاحات همراه شده اند كه مي توانند محدوديتهاي طرف مقابل را زياد كنند. »11
علي رغم حمايتهاي مقام معظّم رهبري از دولت نهم، مواضع هاشمي رفسنجاني به گونه اي بود كه اختلاف را بيش از پيش نمايان مي ساخت و دشمنان را به طمع انداخت تا از اين آب گل آلود ماهي بگيرند. لذا دشمنان سعي نمودند تا با استفاده از جنگ رواني اين گونه القأ نمايند كه در داخل نظام جنگ قدرت وجود دارد. در همين راستا پس از ارتحال آيت الله مشكيني رئيس سابق مجلس خبرگان رهبري و قبل از انتخاب رئيس جديد آن، بيگانگان در جنگ رسانه اي خود از اختلاف ميان مقام معظّم رهبري و هاشمي سخن به ميان آورده و بيان داشتند كه آيت الله خامنه اي نخواهد گذاشت هاشمي رئيس مجلس خبرگان شود. اما پس از انتخاب هاشمي رفسنجاني به رياست مجلس خبرگان رهبري گفتند، آنان بين خود قدرت را تقسيم نمودند!
هاشمي رفسنجاني بارها اين ادعا را تكذيب كرده و بر وفاداري خود به مقام معظّم رهبري تأكيد ورزيد. وي در همايش ملي سي سال انقلاب اسلامي دستاوردها و آسيبها و فرصتها كه در دانشگاه صنعتي شريف برگزار شد ضمن اعلام تبعيت از مقام معظّم رهبري گفت: «من فكر مي كنم در اين كشور دو نفر كه از من و رهبري به هم نزديك تر باشند پيدا نمي كنيد. . . عشقم آقاي خامنه اي است. ما 50 سال است كه رفيق صميمي و يار غار هستيم و اسرار جدايي نداريم. تعبيرهاي زيادي از ايشان درباره من هست كه آنها را نمي گويم. من هم به ايشان ارادت دارم. البته در مواردي هم مثل هر انسان متفكري اختلاف نظر داريم. يك بار درباره اين موضوع بحث كرديم و نتيجه اين شد كه طبيعتاً ايشان حجتي ندارد بخواهد نظر مرا بپذيرد. اما من نمي توانم صرفاً به نظر خود عمل كنم زيرا حجت دارم و قانوناً و شرعاً بايد از ايشان تبعيت كنم. »12وي همچنين در ديدار با جمعي از استادان دانشگاه علم و صنعت ايران با اشاره به سابقه پنجاه ساله دوستي خود با رهبر معظّم انقلاب و شناخت كامل از ايشان در مقاطع مختلف مبارزه و تداوم انقلاب اسلامي گفت: «ايشان شخصيتي نوانديش و پيشرو در مسائل مختلف هستند و تبليغ رسانه هاي خارجي مبني بر القاي جنگ قدرت در سطوح بالاي نظام انصافاً ظلمي بزرگ و ناحق ّ در مورد انقلاب اسلامي است. »13ولي با نزديكي ايام دهمين دوره انتخابات رياست جمهوري به دنبال برخي اختلافهاي هاشمي با رئيس جمهور، بنا به گفته بسياري از نزديكان هاشمي رفسنجاني، وي به دنبال تغيير وضع موجود بود. در همين رابطه مرتضي الويري (حامي كروبي) گفت: «هاشمي بشدّت نگران تداوم وضع موجود است. »14
نگرانيهاي انتخاباتي هاشمي15 و هشدار انتخاباتي هاشمي16 از جمله تيترهاي اصلاح طلبان براي همراهي هاشمي با خود بود. هاشمي كه تلاش داشت تا موضع خود را در انتخابات دهم پنهان نگه دارد، اما برخي اقدامات و سخنان وي آن را آشكار نمود. رئيس تشخيص مصلحت نظام ضمن حمايت از تشكيل دولت وحدت ملي در گفتگو با علي زادسر نماينده سابق مجلس درباره موضع خود نسبت به انتخابات گفت: «در مورد انتخابات اعتقاد من همان است كه در جلسه جامعه روحانيت بحث شد و آن اين است كه همأ كساني كه خود را به هر نوعي جزء اصولگرايان مي دانند، يكي از 4 نفر مطرح شده يعني ناطق نوري - روحاني - لاريجاني و ولايتي را نامزد كنند و متفرق نشوند. »17 اگرچه حجه الاسلام شجويي و مصباحي مقدم (از اعضاي جامعه روحانيت مبارز) در اظهاراتي بيان داشتند كه جامعه روحانيت مبارز هيچ گونه ديدار انتخاباتي با هاشمي نداشته است18، اما محمد عطريانفر (عضو شوراي مركزي كارگزاران) در گرگان در خصوص موضع هاشمي در انتخابات دهم گفت: «آقاي هاشمي صراحتاً از موسوي حمايت نكرده اما ما كه از نزديكان ايشان هستيم مي دانيم كه هاشمي از موسوي حمايت مي كند. زيرا با پيروزي موسوي بسياري از اهداف و آرمانهاي هاشمي تحقق پيدا مي كند. »19
در جريان انتخابات دهم بسياري از نزديكان هاشمي و اوّلين حزب دولت ساخته يعني كارگزاران از كانديداتوري موسوي حمايت كردند. لذا برخي از محافل از حمايتهاي پنهاني هاشمي از موسوي خبر دادند. محمدعلي ابطحي (حامي كروبي) در مورد حمايت هاشمي از موسوي گفت: «روزنامه فرهيختگان كه قبلاً پشتيباني فني و تخصصي دانشگاه آزاد را برعهده داشت، قرار است به عنوان يك روزنامه سراسري انتشار يابد كه اگرچه در ظاهر بي طرف خواهد بود ولي به دليل حمايت ضمني هاشمي و دانشگاه از آقاي موسوي اين روزنامه چتر حمايتي از ايشان را در انتخابات خواهد داشت. »20
همچنين در رابطه با دليل حمايت دانشگاه آزاد از موسوي حجه الاسلام فخر آذر (دبير شاخه روحانيون حزب اعتماد ملي) در اروميه گفت: «تلاش براي تغيير مديريت دانشگاه آزاد در دولت نهم آن را به تريبون موسوي براي انتقام گيري تبديل كرده است. »21
1- ايران، 13/3/.1388
2- ورزشگاه 12 هزار نفري آزادي،
2/3/.1388
3- ايران، 25/1/.1388
4- اشاره به پوستر تبليغاتي هاشمي با حروف انگليسي (hashemi 2006).
5- آفتاب يزد، 25/8/.1387
6- جهان اقتصاد، 27/8/.1387
7- اعتماد ملي، 27/8/.1387
8- آفتاب يزد، 18/9/.1387
9- آفتاب يزد، 11/10/.1387
10- همان، 19/2/.1388
11- ايران، 27/1/.1388
12- آفتاب يزد، 3/9/.1387
13-كيهان، 6/5/.1388
14- آفتاب يزد، 13/2/.1388
15- همان، 6/9/.1387
16- همان، 12/11/.1387
17- كيهان، 27/1/.1388
18- همان.
19- كيهان، 4/3/.1388
20- همان، 31/2/.1388
21- ايران، 13/3/.1388