زنان سيگاري ؛ تك مضراب هاي ناموزون

مريم لشيني
با تمام وجودشيفته كانون گرم خانوادگي هستم. ولي به سبب ناسازگاري هاي سرنوشت گرفتار نيكوتين شدم. تاكنون چند بار به فكر افتادم كه سيگار كشيدن را ترك كنم ولي موفق نشدم .
چرا سيگار مي كشي؟
- نگاه غضب آلودش را از روبه رو مي توانستم ببينم ،هواي كافي شاپ وقيافه حاضران با ابراز لحني ناراحت كننده و بوي توتون فضا را پر كرده بود.
پاسخ مي دهد: وجود زمينه هايي در زندگي ام باعث شد كه به سمت سيگار كشيده شوم. سپس در حالي كه لبهايش را مي گزد نگاهش را به سمت مادر ودختري مي دوزد كه در طرف ديگر سالن نشسته اند، علامت سوال همراه با تبسم بر چهره اش نقش مي بندد و با بغض مي گويد: اي كاش مادر من هم معتاد نبود.
صداي سوت ريه هايش برايم درد آوراست ازبس كه ريه هايش سوت مي زند به اومي گويم طبيب مي خواهي؟ لبخندي تلخ بر چهره اش نمايان
مي شود و ادامه مي دهد: 10 سال پيش زماني كه نوجواني 15 ساله بودم، روح جواني را با نيكبختي استنشاق مي كردم ولي نگاه پريشان مادر هنگامي كه سيگار مي كشيد راهرگز فراموش
نمي كنم ،در آن چشم هاي زيبا ، برقي از سادگي مادرانه نبود آنقدر در افكار پريشانش فرو رفته بود كه حتي انگشتان كوچكم را هم نمي ديد.
او دستان نوازشگر مادر راتجربه نكرد ه و به يك كودك مطرود بي دفاع و قرباني تبديل شده بود، دستانش مي لرزيد.
در حاليكه اشك از چشمان فروريخته و بغض گلويش را مي فشرد، مي گويد: براي بار اول مداد رنگي را به گوشه لبم گذاشتم و مادرو پدرم به انبوهي از خاطرات كودكي ام كه بايد با اسباب بازي ها سپري مي شد نه نگفتند واين كودكي را به دنيايي از دودهاي مختلف با كوراني ازشليك هاي
بي رحمانه اعتياد تبديل كردند .
از آن به بعد تصميم گرفتم، مكثي كرد و با ناخن هاي سوخته اش به سمت من نشانه رفت وگفت: نمي دانم ولي مي توانستم از گذشته پدر ومادرم و دقايق ياس آورشان درس بگيرم و الگوهاي زندگي ام را عوض كنم. كسي كه دزدي مي كند يا دوست دارد به ديگران آسيب برساند يا دعوا به راه بيندازد ممكن است به اعمال خلاف ديگري مثل مصرف سيگار وگاه مواد مخدر كشيده شود .
سيگار كشيدن را امتحان كردم . چون پدر و مادرم هر دو در دام اعتياد گرفتار بودند، آتش را به سمت من گرفتند « وقتيكه چوب كبريت مي سوزد آتش مي گيرد آنقدر مي سوزد كه تو را هم آتش ميزند».
هيچ مركزي براي ترك سيگار وجود ندارد
نازنين كه به همراه دوستش به كافي شاپ آمده است و شرايط مالي مساعدي ندارد علت گرايش به سيگاررا دوستان مصرف كننده اش مي داند و تأكيد مي كند:هركس كه وارد گروه دوستي مان مي شد آسيب مي ديد ومن نيز به پيروي از گروه همسالان سيگار را امتحان كردم راهنماي ما به ظاهر دوستي بود كه به همه ما خيانت كرد. روز اول كه سيگار كشيدم 17 سالم بود ولي الان در كنار ديگر دوستانم هستم وخاطرات آتش گرفته را با مصرف سيگار تداعي مي كنم .
هردو دوست جواني شان را از دست رفته مي بينند و با نگاه عاري از پريشاني و رنگ پريده سيگارشان راخاموش مي كنند. انگار كه يك لحظه در اين فكر فرو مي روند كه اي كاش ما هم دوران نوجواني وجواني مان را با تفريحات دسته جمعي وورزش هاي همگاني سپري مي كرديم و در خيابان وكوچه رها نمي شديم و به سمت سيگاركشيدن نمي رفتيم.
نگاه جنسيتي به مصرف سيگار
نازنين ادامه مي دهد: در ابتدا سيگار كشيدن برايم تفنني بود. زيرا در خانوده ام مرا سركوب مي كردند آنقدركه پدرم حتي نمي گذاشت به سراغ اسباب بازي هاي برادرم بروم انگار كه من فرزند خانواده نبودم.
در حالي كه صدايش كمي اوج مي گيرد ، مي گويد: والدينم ،هر جا مي شد اسم برادرم را مي بردند، انگار برايشان وجود من معنايي نداشت. پدر ومادرم از من تابلويي كه درهيچ آدمي ترسيم نشده بود ، ساختند وآرام آرام از خانواده ام فاصله گرفتم وبه گروه دوستانم پناه بردم سيگار برايم مسكني شد كه بي توجهي پدر ومادرم را جبران مي كرد اما نمي دانستم به موادي روي آورده ام كه آينده ام را به خطر مي اندازد .
چه كسي مقصراست؟
طبق عرف جامعه مصرف دخانيات براي زنان و مردان هر دو به يك ميزان زشت است و يك متغير نمي تواند دليل اصلي مطرح كردن مساله باشد. همانطور كه سيگاركشيدن براي مردان نازيباست براي زنان هم با توجه به نقش تعالي بخش در خانواده بسيار قبيح است.
بدون شك مبارزه با سيگار به عنوان واسطه اي كه مي تواند فرد را به دام اعتياد به موادمخدر بكشاند، يكي از مهم ترين شعارهاي انجمن هاي مبارزه با دخانيات در سراسر جهان است.مصرف طولاني مدت سيگار موجب اختلال در بهداشت و سلامت جسمي ورواني افراد مي شود. به عبارت ديگر مصرف سيگار در دختران و زنان همراه با پيشرفت تكنولوژي تغيير كرده است؛ زيرا مصرف سيگار درزنان ودختران نه تنها ارزشمندترين سالهاي زندگي زنان را مي گيرد بلكه بنيان هاي خانواده را متزلزل مي كند.
متاسفانه اعتياد به سيگار مشكلات متعددي را براي زنان ودختران به وجود مي آورد كه خود از آن بي خبرند.
حاجي محمد احمدي ، عضوهيئت علمي گروه ارتباطات در اين رابطه مي گويد: زنان نقش مهمي درتامين سلامت خانواده دارند و هنوزهم نگرش جامعه به دختران مقدس وروحاني است . امروزه عده معدودي از زنا ن ايراني به سيگار كشيدن روي مي آورند وخوشبختانه نگرش جامعه به مصرف سيگار منفي است.
وي ادامه داد: در جوامع اروپايي و امريكايي سيگاركشيدن عنوان يك كار از مد افتاده است و اين كشورها به دنبال تفريحات ناسالمي مانند روي آ وردن به مشروبات الكلي و اعمال نامشروع هستند.
عضو هيئت علمي دانشگاه ادامه مي دهد: سيگاركشيدن از دير باز يكي از عارضه هايي است كه در هر جامعه اي وجود دارد و رسانه هاي مكتوب وغير مكتوب ، منبرها ، سخنراني ها، جلسات و سمينارها ، مي توانند تأثير شگرفي بر روي سيگار كشيدن ايجادكنند.
اين كارشناس ارتباطات اجتماعي بيان مي كند:ناهنجاري اجتماعي مانند طلاق ، بزهكاري ودزدي مي تواند باعث روي آوردن افراد به سيگار شود.
تجارت اين ماده مخدر به صورت بين المللي است و ايران هم جزئي از جامعه جهاني است كه به لحاظ مبادي ورودي وخروجي ، واردات ، صادرات ، توزيع ، گسترش سيگاربايد توسط دستگاه هاي مربوطه كنترل شود وبايد نگاه جامعه را از طريق فرهنگ سازي تغيير دهيم و زمينه هايي را براي سرگرمي و اوقات فراغت جوانان فراهم كنيم.
وي در ادامه مي گويد: سيگار كشيدن مختص به سن خاصي نيست. بلكه فرهنگ جامعه بايد زمينه هاي اعتياد به مواد مخدر را كاهش دهد.
مكان هاي ورزشي وفرهنگي از جمله مساجد ، دانشگاه ، سمينار، و جلسات و حتي كلاس هاي دانشگاه بهترين مكان براي مورد بحث وبررسي قرار دادن مضرات اين ماده اعتياد آور است. نهايت اينكه تهديد ها بايد به فرصت تبديل شود و جايگزين هاي مثبت براي اين ماده اعتياد آور درنظرگرفته شود تا به خواسته هاي تمام اقشار جامعه واكنش مثبت نشان داده شود.
البته جايگزين هايي مانند اهميت قائل شدن براي قشر جوان ، تأمين خواسته هاواحترام متقابل به مردم ،همچنين ساز وكار ها وتمهيداتي كه نظر وانديشه مردم را بيان مي كند مي تواند يكي از راهكارهاي بنيادي مقابله با سيگار كشيدن باشد.
برهمين مبنا ، بايد انگيزه هاي زنان به ويژه دختران را براي عوامل تغييرنگرش ها در باره سيگار شناسايي كنيم ؛ زيرا دختران و زنان در مراحل «نوجواني وجواني »به دنبال شيوه هايي براي ابراز وجود هستند و از طرق مختلف به پيروي از كشورهاي اروپايي مانند مد، لباس هاي نامتعارف ، جلب توجه هاي متفاوت مانند سيگار كشيدن در جامعه وخانواده واكنش هاي منفي ونامتعارف را ابراز مي كنند.
حاج محمد احمدي تأكيد مي كند: براي خنثي كردن زمينه هاي رفتارهاي نا متعارف مانند سيگار كشيدن و تبعيت ازمد بايد فرهنگ ملي ومذهبي را سرمشق قرار دهيم ؛زيرا يك عامل براي مقابله با سيگاركارساز نيست و وجود زمينه هاي مذهبي بخصوص اسلامي مي تواند به دختران وزنان بياموزد كه زنان جايگاه والايي را در خانواده ايفاء مي كنند.
وي مي گويد: در دستورات اسلام وقرآن بارها تاكيد شده است : ضرر زدن به جسم وبدن گناه است . متأسفانه فرهنگ مقابله با سيگار كشيدن هميشه به صورت شفاهي براي تمام اقشار جامعه مطرح شده است و شيوه هاي مقابله با مصرف سيگار بايد از طريق توليد فيلم هاي تلويزيوني ،تصويري از طرق مختلف ودر مكان هاي عمومي مضرات سيگار توسط ائمه جماعات در نماز جمعه وجماعت بيان شود تا مردم جامعه با عوارض جسمي و روحي سيگارآشنا شوند و از آنجاكه در آيين هاي ملي ومذهبي دين اسلام به سلامت جسم تأكيد شده است. بايد نقش دستگاه هاي ذيربط مانند شهرداري، پليس ،سازمان بهزيستي ودانشگاه رامهم دانست وبر تبليغات بارزگاني از طرق مختلف مانند فيلم ، بيلبورد هاي خياباني و هفته اي را با عنوان مقابله بامصرف سيگار در نظر بگيريم وخريد وفروش سيگار راكنترل وبا افزايش قيمت اين ماده اعتيادآور به راحتي سيگار رادر دسترس همگان قرار ندهيم .
وي بابيان اينكه سيگار اثرات مضري بر روي سلامت دارد، تاكيد مي كند: اين رفتار زنان در واقع بر ساختار هاي خانواده تاثير منفي عميقي مي گذارد. بنا براين بهتر است كه براي جلوگيري از مصرف سيگار از جواني ونوجواني آموزش هاي لازم به زنان داده شود وازآنجاكه جامعه اسلامي سيگاركشيدن زنان ودختران راقبيح مي داند در نتيجه زنان با ترميم ساختارهاي خانوادگي و اجتماعي مي توانند به مقابله با اين مواد بپردازند.با وجود اين افراد نابساماني هاي اجتماعي را دليل مصرف سيگار مي دانند كه توجيه ناپذيراست ولي اگر جامعه سالم باشد مصرف سيگار كاهش پيدا ميكندوبا همه اينها تحكيم فرهنگ سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي و هدايت ورهبري كردن توسط رسانه ها، معلمان،ورزشكاران با توصيه ها ونقش هاي اجتماعي تأثيرگذاري كه در جامعه دارند سبب ايجاد جايگزين هاي منطقي ومعمول به جاي مصرف سيگار شوند.
همان طور كه مي دانيم مصرف سيگاردر زنان باعث ايجاد مشكل ارتباطي برايشان مي شود. زنان سيگاري دچار انزواطلبي و گوشه گيري و ازدست دادن شغل ، حرمت اجتماعي وازدواج، پرخاشگري ، عصبانيت ، نداشتن تفاهم ، خودخواهي هاي يك جانبه شده و عملا زندگي شاد خانوادگي را نخواهند داشت . فرزندان اين زنان سيگاري نيز دچار بدبيني ، سوء ظن ، كتمان واقعيت و دواليسم (( دوگانگي شخصيتي )) مي شوند.
ازآنجاكه طبق گفته سازمان ملل محور توسعه هر كشور خانواده است. زنان ودختران مي توانند با تحصيلات عاليه ، شغل مناسب، ازدواج ،همسر وفرزندان خوب وسرمشق قرار دادان الگوهاي اخلاقي ، مذهبي وديني جامعه اي سالم را بسازند.
از راهكارهاي مقابله با سيگار را خانواده سالم وعاري از هر گونه دوگانگي شخصيتي است. از آنجاكه زنان ودختران موفق در جامعه زياد هستند با معرفي اين افراد بايد زمينه هاي پيشرفتشان را الگوهاي اجتماعي براي جوانان ونوجوان قرار داد تا از روي آوردن به سيگار جلوگيري شود.
البته اين نكته رابايد متذكر شوم كه مطالبات زنان رو به افزايش است و با نگرش والايي كه زنان در سال هاي اخير براي بدست آوردن جايگاه هاي اجتماعي از خود نشان داده اند ، اين فعاليت ها سبب شده كه زنان ودختران در عرصه هاي مختلف مانند سياست ، اقتصاد ، اجتماع واخلاق درجات اجتماعي برتري راكسب كنند ولي تعداد اندكي از زنان « زنان تنها ، ازدواج نكرده زنان شاغل تحصيلكرده» هستند كه براي مطلبالتشان به اشتباه به مصرف سيگار روي مي آورند.
همانطور كه مديركل فرهنگي ستاد مبارزه با مواد مخدرنيز در اين رابطه گفته است، بيشترين آغاز به مصرف مواد در بين زنان ازسوي شواهران معتاد است، به اين معني كه زنان همسرمعتاد به واسطه اعتياد شوهرشان معتاد شده اند.
البته اين به معناي آن نيست كه در رابطه با اعتياد زنان مشكلي نداريم، چراكه درمان زنان هم به مراتب مشكل تر است. زنان در خانه نقش محوري دارند و ازطرفي رفت و آمدشان هم مثل مردان آسان نيست.
حضور زنان در مركزي كه 9 نفر مرد و يك زن است، مشكل است و به همين دلايل شكست زنان در ترك اعتياد بيشتر از مردان است.
اعتياد در بين زنان ايراني با اعتياد در زنان در اروپا و حتي آسياي جنوب شرقي قابل مقايسه نيست. در ديگر كشورها ميزان مصرف مواد در بين زنان و مردان برابر است و در رابطه با مصرف مواد در مدارس نيز ما با آن با شدت و حدت كشورهاي ديگر اعتياد نداريم و بيشتر در زمينه مصرف سيگار در مدارس مشكل داريم كه اين هم از كشورهاي اروپايي كمتر است.
طبق اظهارات نارنجي ها، ميانگين سن آغاز مصرف مواد مخدر در كشور 23 سال است و سيگار و الكل در كشور ما متولي ندارد .در واقع ما افراد را از جايي تحويل مي گيريم كه قبل از آن هيچ كاري برايشان نشده است.
حميد رضا دائمي ، پژوهشگر حوزه اعتياد نيز معتقد است:اكثريت نوجوانان وجوانان با الگوگيري وتقليد از همسالان خانواده ، ورزشكاران وچهره هاي سرشناس جامعه از الگوهاي جامعه سرمشق مي گيرند ودر صورتي كه اين الگوها منفي باشند به مصرف سيگار كشيده مي شوند.و فرصت هاي نا برابر مردان وزنان سبب گرايش برخي از زنان به سيگارمي شود ؛ زيرا يكي از روش هاي مهم پيشگيري از سيگار آگاه كردن جوانان و نوجوان به ويژه زنان است كه از حساسيت رفتاري خاصي برخودارهستند.
به گفته اين پژوهشگر حوزه اعتياد ،الگوگيري از گروه همسالان به خصوص مادران كه به فرزندان خود با مصرف نكردن سيگار الگوي مناسبي ارائه مي دهند.
اثرات منفي سيگار بر زنان باردار
مصرف دخانيات در زنان باعث سرطان رحم و سقط جنين شده و در دوران بارداري مي تواند باعث افزايش خطر زايمان نوزاد با وزن كم و بروز مسايل بهداشتي در آينده شود. تحقيقات نشان مي دهد كه مصرف دخانيات در دوران بارداري برروي جنين ودستگاه تنفسي وخون جنين نيز اثرگذار است. به عبارت ديگر سرطان ريه يا بيماريهاي قلبي از پيامدهاي مصرف دخانيات نيست. بلكه مجموعه اي از مسايل و مشكلات بهداشتي در ارتباط با مصرف مواد دخانيات وجود دارد كه مي تواند به لحاظ شرايط جسماني و مقاومت ايمني در افراد سيگاري بروز كند.
زمانيكه والدين سيگار مصرف مي كنند با ايجاد حس كنجكاوي در كودكانشان سبب مي شوند كه به اين مواد روي آورند. بايد به والدين تذكر بدهيم كه با مصرف نكردن سيگار الگوي مناسبي براي فرزندانشان باشند.
به گفته حميد رضادائمي، توجه جنسيتي برخي از خانواده ها به پسران باعث مي شود كه دختران به مصرف سيگار كشيده شوند. دختران با طرح سئوال هايي در ذهن خويش با
تناقض هاي رفتاري برخي از والدين وخانواده هاي نابهنجار مواجه مي شوند و با خود تكرار مي كنند واين زمينه ها سبب گرايش دختران به سيگار مي شود؛ زيرا عملا اين خانواده ها پسران رامنع نمي كنند ولي دختران رابه شدت تنبيه واز ديدگاه جنسيتي با اين دختران برخورد مي كنند.
يكي از دلايل مصرف به سيگار درزنان اعتماد به نفس پايين است . زناني كه سيگار مي كشند در نقش هاي مادري ، همسري با مشكل مواجه مي شوند چون الگوهاي منفي رابه كودكان مي آموزد.البته ايجاد زمينه هايي براي دختران ازقبيل آموزش هاي صحيح دركليه مقاطع تحصيلي از ضروريات است.در ضمن بايد به دختراني كه اعضاي خانواده شان سيگار مصرف ميكنند اين نكته رامتذكر شويم كه پدر ومادر تو خوب اند ولي اين رفتارشان غلط است وعوارض كوتاه مدت وبلندمدت مصرف مواد رابه دختران درتمامي سنين گوشزد كنيم.
متاسفانه والدين به دليل شوخي هاي نابجا باعث روي آوردن جوانان به سيگار مي شوند. پيام هاي ديداري وبصري در رفتار فرزندان ازسنين كم تأثير دارد؛زيرا تحقيقات نشان مي دهد اكثر زناني كه معتاد مي شوند ابتدا به مصرف سيگار روي مي آورند.
يكي از روش هاي مهم پيشگيري ازمصرف دخانيات منع نكردن به شيوه تنبيهي است چون نگرش فردمصرف كننده بايد تغيير كندوبه بررسي روانشناختي فرد مصرف كننده به سيگار پرداخت.
بهترين شيوه آگاه كردن زنان وتشكيل جلسات گروهي به صورت علمي وكاربردي است . ايجاد كارگاهي باعنوان تغيير نگرش نسبت به سوء موادمخدر نيز از ضروريات است. در اين گار گاه ها بايد مشابه اتفاق هايي كه براي فرد معتاد به سيگار اتفاق مي افتد بيان شود ونقش پژوهشگران دراين زمينه هدايت ونظارت بر كارگاه است.
بايد افرادي در كليه مقاطع تحصيلي به افرادجامعه بخصوص زنان ،اطلاعات رابصورت كاربردي ، عملي وشفاهي به مصرف كنندگان سيگارآموزش دهند .تا باعث تقويت نگرش هاي مثبت در آنان شوند. البته حضور معلمان ،والدين ،و استادان در پيشگيري از مصرف سيگار در زنان موثراست ؛ زيرا بايد فرصت هاي برابري را به زنان در كليه اقشار جامعه داد تا نسلي موفق در جامعه بدون مصرف دخانيات داشته باشيم.

21 درصد مردان ايراني هر روز سيگار مي كشند

براساس آخرين آمار وزارت بهداشت، 09/11 درصد جمعيت 15 تا 64 سال شامل 13/21 درصد مردان و
81/0 درصد زنان به طور روزانه مصرف كننده مواد دخاني دركشور هستند.
دبيرخانه ستاد كشوري كنترل و مبارزه ملي با دخانيات وزارت بهداشت اعلام كرد: مصرف دخانيات از عوامل اصلي مرگ در جهان بوده و ميزان مرگ سالانه بر اثر مصرف مواد دخاني تا سال 2030 به 8 ميليون نفر مي رسد.
در حال حاضر 3/1 ميليارد نفر از جمعيت جهان سيگاري هستند كه 84 درصد آنها در كشورهاي درحال توسعه زندگي مي كنند.
بنابراين گزارش در كشورهاي درحال توسعه 4/3 درصد افزايش مصرف سالانه مواد دخاني ديده مي شود و استعمال سالانه اين مواد كشنده باعث مرگ 4/5 ميليون نفر انسان در سال بر اثر سرطان ريه، بيماريهاي قلبي و ديگر بيماري ها مي شود، كه انتظار مي رود اين رقم تا سال 2030 به بيش از 8 ميليون نفر درسال برسد.
اين گزارش حاكي است بيش از 80 درصد مرگ و ميرهاي ناشي از مصرف مواد دخاني دركشورهاي درحال توسعه رخ مي دهد كه همه گيري استعمال دخانيات در كشورهايي با رشد اقتصادي كمتر بيشتر مشاهده مي شود.
اين گزارش مي افزايد: در ايران سالانه بيش از 60 ميليارد نخ سيگار دود مي شود كه اين ميزان رقمي بيش از هزار و 700 ميليارد تومان را دربر مي گيرد.
براساس آخرين آمار مربوط به بررسي عوامل خطر بيماريهاي غيرواگير كه درسال 1387 منتشر شده است 09/11درصد جمعيت 15 تا 64 سال شامل 13/21درصد مردان و
81/0 درصد زنان به طور روزانه مصرف كننده مواد دخاني در كشور هستند.
اين گزارش در پايان تاكيد مي كند 10 ميليون ايراني سالانه هزار و 100ميليارد تومان سيگار دود مي كنند كه منجر به قرباني شدن 60 هزار ايراني درسال مي شود.