جنگ و ستيز در دل آتش
نگاهي به وضعيت تجهيزات و امدادرساني آتش نشاني (بخش نخست)

حسن آقايي
... دل شير مي خواهد به دل آتش رود و با ستون هاي قطور سركش آتش نبرد كند و جان سالم به در كند و البته آتش را هم ناكام گذارد. نيروهاي جسور آتش نشان وارد صحنه اي چنان دهشتناك و خطربار مي شوند كه مالك و يا ساكنان اگر گرفتار نشده باشند پا به فرار گذاشته اند اما امدادگران بر اين باورند كه وظيفه بالاتر از هر عشقي است.
نيروهاي آتش نشاني افرادي هستند كه بايد شرايط خاصي از نظر جسماني، روحيه و توانمندي داشته باشند، چون تيرآهن هم در آتش سوزي كمر خم مي كند. در اين سري گزارش نظر شهروندان و فروشندگان مواد اشتعال زا را درباره نقش آتش نشاني پرسيده ايم و نيز با معاون امور عمليات درخصوص امكانات، شرايط و آموزش نيرو گفت وگو كرديم، همچنين از يك آتش نشان با 03 سال سابقه، خاطراتش را مي خوانيم.
اطلاع رساني و آموزش عمومي
نظر برخي از شهروندان به ويژه فروشندگان كالا و مواد آتش زا را درباره نقش و فرآيند عمليات آتش نشاني هنگام بروز حوادث ايمن سازي محيط و نجات مصدومان مي پرسم. يك نفر مي گويد، نقش آتش نشان ها بالاتر از نظردهي اين و آن است. فرد ديگري بر سرعت حضور آنان تأكيد مي ورزد، كساني اطلاع رساني از طريق رسانه هاي جمعي مضاف به آموزش عمومي به شناخت شيوه خاموش كردن آتش را مطرح مي كنند و...
«جوهري» فروشنده رنگ ساختماني، ضمن اين كه ضرورت كمك رساني آتش نشان ها را امري حياتي مي داند، مجهز بودن مغازه ها به كپسول خاموش كردن آتش را مورد تأكيد قرار مي دهد چرا كه در صورت وقوع اين حادثه، در مرحله اول از كپسول در دسترس استفاده مي شود.
او تعريف مي كند اتفاقي افتاده كه مغازه اي در همين نزديكي ها دچار آتش سوزي شده بود. مغازه دار چون كپسول نداشته با شتاب و هراس آمده و كپسول داخل مغازه ما را برده و از آن در خاموش كردن آتش استفاده كرده است. داشتن كپسول سبب مي گردد از توسعه آتش سوزي تا حد ممكن جلوگيري شود. اين مغازه دار با اشاره به اين كه آموزش مردم به نحوه خاموش كردن آتش سوزي لازم است، در همين زمينه اطلاع رساني توسط رسانه هاي گروهي را مفيد مي خواند.
راه عبور، سرعت حضور
يك فروشنده پلاستيك و چسب نواري، موقعي كه از او نقش نيروهاي آتش نشان را در خاموش كردن آتش و امدادرساني به آسيب ديدگان حوادث گوناگون مي پرسم، بدون مكث اين پاسخ را مي دهد: «به عقيده من سرعت آمدن در محل واقعه خيلي مهم و مؤثر است.»
«محمدحسين حاج حسيني» در ادامه صحبتش خاطره اي از يك آتش سوزي سال هاي دور را تعريف مي كند: «حدود 52 سال پيش شاهد آتش سوزي يك بنگاه كالا در ناحيه جنوب تهران بودم، آتش سوزي سنگين و فجيعي بود اما تأخير در به موقع رسيدن امدادگران باعث شد زمان آتش سوزي طول كشيده و طبعا ميزان خسارت بيشتر مي شد. آن حادثه نشان داد كه سرعت عمل در خاموش كردن آتش بسيار سرنوشت ساز است.»
وي در ادامه بيان نظر خود اظهار مي دارد: «هموار بودن مسير ماشين هاي آتش نشاني نقش زيادي در زود رسيدن و اجراي عمليات امدادي دارد.»
اين مغازه دار خيابان مقابل محل كسب و كارش را نشان مي دهد و مي گويد: «حدود چهار ماه است سطح خيابان را كنده كاري مي كنند و راه براي عبور و مرور عمومي نيست با توجه به ترافيك و اياب و ذهاب زياد اين خيابان، حال اگر اتفاقي بيفتد و نياز به كمك رساني باشد، امدادگران چطور به راحتي و سرعت لازم خواهند توانست فرضا آتش سوزي در محل را خاموش كنند و به دليل غيرممكن بودن عبور آسان، آتش به جاهاي ديگر نفوذ نكند؟»
يك مغازه دار در بازار، از آتش نشان ها به عنوان تلاشگران خستگي ناپذير نام مي برد كه مأموريت شان در ايمني زندگي عمومي شب و روز ندارد.
«اخوان» با اين پيش گفت، به آتش سوزي سال پيش حوالي چهارسوق بزرگ بازار اشاره مي كند و مي گويد: «تقريبا يك سال پيش شب هنگام مغازه اي در «سراي حاج حسن» دچار آتش سوزي مي شود. مأموران آتش نشاني و انتظامي در محل حاضر مي شوند. عمليات مهار و خاموش كردن آتش ساعت ها ادامه مي يابد. آنان واقعا تلاش مي كردند آتش را از بين ببرند كه توانستند و يك مأمور آتش نشان نيز تا صبح فرداي حادثه در محل ماند تا احتمال اين كه توده اي از آتش زير خاكستر كالاي سوخته شده، نباشد. فرداي آن شب حادثه، بازاريان به خاطر اجراي عمليات در خاموش كردن آتش و مهار آن، با نصب متن تشكرآميز روي پارچه در محل، از امدادگران تقدير كردند.» وي همچنين مي گويد: «به منظور تسهيلات ايمني و امدادي در بازار شيرهاي آتش نشاني در نقاطي تعبيه شده است.»
08 درصد حوادث بازار كم مي شود اگر...
يادآوري مي شود، درپي آن آتش سوزي در سراي حاج حسن، كه عده اي مجروح شدند، مقام ارشد سازمان آتش نشاني با بيان اين كه چنانچه كسبه بازار نكات ايمني را مورد توجه قرار دهند، 08درصد حوادث بازار برطرف مي شود.
وي همچنين با اشاره به فرسودگي بافت بازار، لزوم تغيير كلي سيستم سيم كشي برق بازار را مورد توجه قرار داده و استفاده بيش از حد از سيم ضعيف و پوسيده برق را به مثابه جرقه اي براي وقوع يك فاجعه ذكر كرده است.
بازار پايتخت با دارا بودن ساختار فيزيكي بيشه كهنه به دفعات طعمه حريق شده است. راه هاي باريك عبور و مرور، گذرگاه هاي پرپيچ و تو در تو در طول و عرض اين بزرگترين مركز قديمي تجاري و داد و ستد كشور، طبعا در شرايط اضطراري باعث كاهش سرعت عمل و ايمن سازي، تأثيرگذارند. از سوي ديگر بعضا در فضاهاي باز زير سقف عبوري، انبوه سيم هاي درهم تنيده برق بدون استاندارد و رعايت ايمني در بالاي سر در مغازه و مسيرها رها شده است و جرقه يك سيم پوسيده مي تواند حادثه ساز شود و اين گونه اتفاق كم نبوده است.
غفلت از كپسول آتش نشان
همان لحظه هاي نخست كه پا روي سنگفرش ورودي مي گذاري شايد خيال مي كني نمايشگاه، موزه يا كارخانه توليدي است.
فروشگاه ها و حواشي همكف و فروشگاه هاي طبقاتي و راهروهاي فوقاني فقط انبوه همه نوع لاستيك و تاير خودرو مي بيني. چند پله عريض به كف پاساژ تا يكي از فروشگاه ها مي روم. نظر فروشنده لاستيك را درخصوص امدادرساني آتش نشاني سؤال مي كنم.
«حميد محسني» مي گويد: «نقش آتش نشاني در ارايه خدمات ايمني خيلي عالي است. اگر خداي ناكرده واقعه اي صورت بگيرد، مخصوصا كارما كه فروش لاستيك است، اول با آتش نشاني تماس مي گيرم و خبر مي دهم. استفاده از كپسول اطفاي حريق حداقل اقدام اوليه براي خاموش كردن آتش است تا آتش نشانان به محل حادثه برسند.» مي پرسم: شما در محل فروشگاه كپسول خاموش كردن آتش داريد؟ تلفن او زنگ مي زند. چند دقيقه طول مي كشد. بعد با لحني كه هيچ نشان از رضايت خاطري ندارد اظهار مي دارد: «الان كپسول آتش نشاني نداريم. غفلت كرده ايم.» اندكي مكث مي كند و به نقطه اي نگاه مي كند... شايد فكر تهيه كپسول آتش خاموش كن است.
مأموريت هاي ويژه در 39 ايستگاه
چگونگي مجموعه تشكل عملياتي اعم از تعداد ايستگاه ها، وضعيت تجهيزات، نيروي انساني و آموزش امدادگران، آتش نشاني را معاون امور عمليات سازمان آتش نشاني تهران تشريح مي كند. وي همچنين درباره آموزش گروه ها، سازمان هاي مختلف، دانش آموزان و داوطلبان مردمي مرتبط با حوادث، توصيه هاي ايمني و اين تاكيد كه رانندگان در خيابان ها مسير ماشين هاي آتش نشاني را باز كنند نيز توضيحاتي مي دهد.
«فتح الله تيموري» درخصوص تعداد ايستگاه ها و انواع وظايف عملياتي نيروها، مي گويد: «درحال حاضر 39 ايستگاه به صورت رسمي در شهر تهران خدمات ارايه مي دهند كه شامل چند بخش مي باشند. هر بخش به نوع مأموريت هاي نيرو بستگي دارد، عده اي در بخش اطفاي آتش سوزي، گروهي حوادث، بخش ديگر آوار، گيركردن شخص در آسانسور و چاهك آسانسور، يك گروه ويژه به نام پشتيباني خوانده مي شود كه لوازم و تجهيزات سنگين مانند جرثقيل، بيل مكانيكي، لودر، تريلر و نردبان دارند. غيراز اين بخش ها، گروه هاي ديگري در حوادث كوهستان، سدها و كانال ها فعال هستند. همه اين بخش ها به رفع حوادث براي شهروندان فعاليت مي كنند. درحال حاضر در يك ايستگاه تله كابين در كوهستان توچال به صورت شبانه روز آماده عمليات كمك رساني به مردم مي باشند. همچنين در فصل تابستان نيروهاي غواص با ساماندهي در نزديكترين پايگاه به سدهاي اطراف تهران مستقر خواهند شد.»
استاندارد روز جهاني
در كليه تجهيزات عمليات
كيفيت كاربردي وسايل عملياتي، سؤال ديگرم از «تيموري» است. پاسخش اين است: «تجهيزات و لوازم مورد مصرف در ايستگاه هاي عملياتي نسبت به استانداردهاي روز جهاني چيزي كم ندارد حتي در مواردي بالاتر هم هست. به عبارت ديگر كليه لوازم آتش نشاني تهران كه در امر وظايف سازماني مورد استفاده قرار مي گيرند داراي استانداردهاي بين المللي و اروپايي است.»
گزارش روز