عقب نشيني اتحاديه اروپا از تحريم بنزين ايران

درحالي كه شركت هاي نفتي به بهانه تحريم هاي اتحاديه اروپا تلاش مي كردند بنزين را به قيمت بيشتري به كشورمان بفروشند، مانور توليد بنزين و ديگر اقدامات انجام شده در ايران باعث شد اتحاديه اروپا از تصميم خود براي تحريم بنزيني ايران عقب نشيني كند.
پس از اعلام تحريم هاي سازمان ملل عليه ايران در ژانويه سال 2010، كنگره آمريكا نيز تحريم هاي خودساخته اي را عليه ايران وضع كرد و اتحاديه اروپا نيز موافقتنامه اي را براي اعمال تحريم هايي فراتر از تحريم سازمان ملل عليه كشورمان امضا كرد كه يكي از مهمترين فصول اين تحريم ها، موارد مربوط به صنايع و تكنولوژي ها و سرمايه گذاري در نفت و گاز و همچنين تجارت نفت و گاز و فرآورده هاي آن بود. البته پيش از اين تحريم ها شركت هاي آمريكايي حضور فعالي در صنعت نفت ايران چه در حوزه سرمايه گذاري و چه در حوزه تجارت نفت نداشتند اما شركت هاي اروپايي با وجود مزاحمت تحريم هاي قديمي تر آمريكا حضور فعال تري را در صنعت و تجارت نفت ايران تجربه مي كردند.
براساس اين موافقتنامه كه در ژوئيه 2010 به تصويب رسيد و در شرايطي كه هنوز آيين نامه ها و مقررات مربوط به اين تحريم ها اجرايي نشده بود، شركت هاي اروپايي تحت فشار اجراي اين تحريم ها و خروج از صنعت نفت ايران قرار گرفتند و از سوي ديگر با توجه به نياز ايران به فرآورده هاي پالايش شده نفتي به خصوص بنزين (ايران در آن زمان يكي از بزرگترين واردكنندگان بنزين جهان بود)، شركت هاي فروشنده بنزين در جهان به بهانه تصويب تحريم ها تلاش كردند با قيمتي بالاتر از قيمت معمول بنزين خود را به ايران بفروشند.
اما اين شيطنت فروشندگان بنزين به جاي انفعال، واكنش فعالانه ايران را در پي داشت و مسئولان نفتي كشور با يك مانور عملياتي طرح توليد بنزين در پتروشيمي ها را كليد زدند و طي مدت كوتاهي واردات بنزين به كشور تقريبا قطع شد.
وزير نفت ايران در اين باره گفت: «سال گذشته يك هفته به صورت آزمايشي توليد بنزين در پتروشيمي ها را انجام داديم و در زماني كه برخي 50 دلار در هر تن روي قيمت بنزين براي فروش به ايران مي كشيدند طرح را به صورت عملياتي وارد چرخه مصرف كرديم.»
از بين رفتن يكي از بزرگترين بازارهاي بنزين دنيا در كنار عرضه بيش از نياز بنزين كه پيش از اعمال تحريم ها نيز كاملا محسوس بود، باعث كاهش قيمت بنزين از سويي و باقي ماندن بنزين روي دست فروشندگان از سوي ديگر شد. صادر كردن چند محموله بنزين از ايران دست بالا را در اين بازي به ايران داد و سيدمسعود ميركاظمي وزير نفت در يك كنفرانس خبري گفت: «امروز اجازه داديم با 20 دلار كمتر از گذشته در هر تن بنزين را به ايران صادر كنند كه براي صادرات مجدد استفاده مي شود.»
با انجام اين مانور، شركت هاي اروپايي كه با وضع هر تحريم به دنبال ايجاد شركت هاي واسطه اي و گران تر كردن كالا و خدمات خود بودند منافع خود را در اين زمينه از دست رفته ديدند و اتحاديه اروپا ترجيح داد آيين نامه ها و مقررات اعمال تحريم ها را با تغييراتي تصويب كند.
براين اساس خبرگزاري رويترز طي گزارشي از مفاد تحريم هاي يك جانبه اتحاديه اروپا عليه ايران اعلام كرد اين تحريم ها ماده مهمي را كه اتحاديه اروپا به آن نياز دارد مستثني كرده است.
براساس گزارش رويترز و متن منتشر شده اين مقررات اعلام شد: تحريم هاي جديد كه اواخر هفته گذشته و پس از گذشت سه ماه از تصويب اوليه در اتحاديه اروپا جنبه قانوني يافتند واردات و صادرات نفت و گاز از ايران و به ايران را در بر نمي گيرند.
خبرگزاري هاي ديگر نيز اعلام كردند اين مقررات- برخلاف مصوبه كنگره آمريكا- صادرات و واردات نفت وگاز را به ايران مجاز مي شمرد. براين اساس يكي از مقامات رسمي اتحاديه اروپا گفت: «اگر شما مي خواهيد يك تانكر پر از فرآورده هاي نفتي پالايش شده به ايران ارسال كنيد و مي توانيد اثبات كنيد كه كالاهاي ديگري را كه ما غيرطبيعي فرض مي كنيم حمل نمي كنيد، اتحاديه اروپا مشكلي با آن ندارد.»
اين مقام اروپايي كه نام وي در خبر خبرگزاري هاي خارجي ذكر نشده است ادعا مي كند كه اروپايي ها نمي خواهند روي زندگي مردم ايران تاثير منفي بگذارند و مي گويد اين مساله نشان مي دهد آنها از منويات ايالات متحده در تحريم هايي كه فراتر از تحريم هاي سازمان ملل وضع كرده پيروي نمي كنند اما واقعيت اين است كه اين موضع گيري را به وضوح مي توان به عقب نشيني اتحاديه اروپا از تحريم بنزين ايران و تلاش اين اتحاديه براي از دست ندادن اين بازار بزرگ در شرايطي كه اتحاديه درگير بحران اقتصادي است تعبير كرد.

طرح هدفمند كردن يارانه ها توزيع مناسب درآمدها

حجت الاسلام احمد اميد
مقدمه:
طرح هدفمند كردن يارانه ها يكي از محورهاي مهم هفتگانه«طرح تحول اقتصادي» است. اين طرح بنيادين براي اصلاح ساختار اقتصادي كشور توسط دولت نهم تدوين شد.
كارگروه تحول اقتصادي دولت با استفاده از هزاران اقتصاددان و كارشناس به بررسي همه جانبه معضلات مزمن اقتصاد ايران پرداخته و به اين جمعبندي رسيد كه نظام مالياتي، نظام گمركي، نظام بانكي، چارچوب ارزش گذاري پول ملي، بهره وري، نظام توزيع كالا و خدمات و همچنين نظام تخصيص و توزيع يارانه، صد درصد نيازمند اصلاحات ساختاري هستند تا اقتصاد كشور رونق يافته و به رشد و شكوفايي برسد.
مفاهيم كليدي طرح هدفمند كردن يارانه
1-يارانه
يارانه عبارت است از پرداخت مستقيم و يا غيرمستقيم نوعي كمك مالي، امتياز اقتصادي يا اعطاي برتري ويژه اي به موسسات خصوصي، خانوارها و يا واحدهاي دولتي كه جهت دستيابي به اهداف موردنظر انجام مي پذيرد، مانند جلوگيري از گسترش فقر و بحرانهاي اجتماعي و جلوگيري از شكاف طبقاتي و...
2-يارانه مستقيم
يارانه مستقيم مقدار هزينه اي است كه دولت به طور كلي براي حفظ منافع اقشار با درآمد پايين جامعه براي خريد كالاها و خدمات مي پردازد. موسسات و شركت هاي توليدكننده و ارائه دهنده كالاها و خدمات زيربنايي درجهت منافع عمومي از اين دسته اند. همانند شركت هاي توليدكننده آب و برق.
يارانه مستقيم خود به دو نوع يارانه توليدي و يارانه مصرفي تقسيم مي شود.
3- يارانه غيرمستقيم
يارانه غيرمستقيم، يارانه اي است كه بابت ثابت نگاه داشتن قيمت مصرف كننده يا تضمين قيمت توليدكننده اختصاص مي يابد. اين يارانه به سه دسته تقسيم مي شود؛ يارانه توليدي مانند كمك هاي دولت به صنايع و كشاورزان، يارانه مصرفي مانند فروش كالاهايي با قيمت زير بازار و يارانه خدماتي كه دولت به منظور كاهش برخي از هزينه هاي خدماتي براي مصرف كنندگان به پاره اي از خدمات عمومي پرداخت مي كند.
4-يارانه هدفمند
يارانه هدفمند در مقابل يارانه باز (مثل يارانه بنزين كه محدوديت ندارد) و يارانه سرانه (مثل كالاهاي كالا برگي) قرار دارد كه به شكل بن ها و كالابرگ هايي كه به گروه هاي مشخص از افراد جامعه مانند كارگران، كارمندان از كارافتادگان و مستمري بگيران پرداخت مي شود.
5- اهداف پرداخت يارانه
به طور كلي دولت ها با سه هدف عمده مبادرت به پرداخت يارانه جهت كمك به اقشار مستضعف جامعه مي نمايند.
الف- بكارگيري صحيح و به جاي منابع و امكانات كمياب كشور
ب- ثابت نگه داشتن با جلوگيري از نوسان زياد قيمت ها
ج- توزيع مناسب و عادلانه درآمدها
شيوه هاي اعمال سياست يارانه ها
سياست پرداخت يارانه از طرف دولت ها يك سياست قابل قبول و عقلاني است كه براي جلوگيري از گسترش فقر و بحرانهاي اجتماعي و كمك به اقشار آسيب پذير جامعه خصوصاً در حوادث طبيعي و شرايط بحراني مثل جنگ و زلزله و... اعمال مي شود. اما شيوه هاي اعمال اين سياست متفاوت است، بهترين شيوه آنست كه سياست يارانه بعنوان يك اضطرار و عامل ايجاد تعادل در شرايط اضطراري لحاظ شود و در كنار آن عدالت اجتماعي و ارتقاء بهره وري و استقلال اقتصادي بر مدار توليد و سرمايه گذاري منابع طبيعي باشد. شيوه اي كه امروز در كشور در مورد اعمال سياست يارانه اي جاري و ساري مي باشد لجام گسيخته است زيرا كه يارانه ها از فروش سرمايه هاي ملي تأمين شده و به تبع آن از سياست هاي سرمايه گذاري و ارتقاء بهره وري و تأمين يارانه ها از محل بازده هاي اقتصادي غافل شده ايم و در نتيجه:
اولا: فاصله بين قيمت هاي يارانه اي و واقعي رو به افزايش مي باشد و ناچار هزينه هاي حاصل از منابع عمومي روبه گسترش است.
ثانياً: با افزايش جمعيت، هزينه مزبور مضاعف مي شود و در نتيجه درآمدهاي ملي كه عمدتاً وابسته به نفت مي باشد بجاي صرف در سرمايه گذاري و تبديل به سرمايه هاي ملي صرف مصرفهاي بي رويه و لجام گسيخته مي شود.
ثالثاً: هدفمند نبودن يارانه ها سبب شده تا عمده يارانه ها به جيب اقشار مرفه ريخته شود و در نتيجه شكاف طبقاتي افزايش يافته و عدالت اجتماعي ضعيف تر گردد.
رابعاً: الگوي ناصحيح مصرف روز به روز مانند اختاپوس تار و پود جامعه را فرا گرفته و در نتيجه ناهنجاريهاي اجتماعي از جمله مفاسد اقتصادي، اثرات مضر زيست محيطي، ترافيك، تورم، گراني، فقر، بيكاري و... افزايش يافته است.
خامساً: بوروكراسي و تصدي گري دولت در حال افزايش مي باشد و بر اين اساس اجراي اصل 44 قانون اساسي با چالش مواجه شده است.
چرا يارانه به شيوه فعلي؛ غده سرطاني اقتصاد كشور است؟
1- بي عدالتي نسلي
نگاه ما به منابع ملي از جمله ذخاير فسيلي (نفت و گاز) نگاه مصرفي است و اين ذخاير تجديدناپذير كه متعلق به همه نسلهاي ايران است، توسط يكي دو نسل مصرف و تمام مي شود و اين خلاف عدالت بين نسلي است و نوعي حق الناس است نسبت به نسل هاي آينده زيرا آنها نيز در اين ذخاير سهيم هستند. ادامه رويه فعلي به تمام كردن اين سرمايه ها و منابع و ذخاير منجر مي شود و بدون آنكه به سرمايه هاي ملي تبديل شوند.
2- مصرف لجام گسيخته
پايين بودن قيمت يارانه اي سوخت و كالاهاي اساسي و مصرفي از قيمت واقعي متأسفانه موجب شده جامعه الگوي مصرف صحيحي نداشته باشد و امروز ميزان اسراف منابع وضعيت فجيعي را ببار آورده است بعنوان مثال هر خانواده اي سالي 200 هزار تومان نان دور مي ريزد يعني در سال حدود سه هزار و 500 ميليارد تومان در سال فقط نان دور مي ريزيم، آب، بنزين، گاز، نفت، برق و... چنين وضعيتي دارد. طبق آمار 33% نان، 22% آب خانگي اسراف مي شود و نسبت مصرف انرژي در ايران 8 برابر سرانه مصرف جهاني است و 17 برابر ژاپن، 5/8 برابر اروپا، 2 برابر چين و 3 برابر كشورهاي آسياي شرقي است و اين در حالي است كه 70% منابع بودجه كشور از طريق فروش نفت تامين مي شود و با اين رويه تا 10 سال آينده ديگر قادر به صدور نفت نخواهيم بود. مصرف آب 70% از استاندارد جهاني بيشتر است. سرانه مصرف نان در ايران به گفته وزارت بازرگاني حدود 160 كيلوگرم در سال است اما در اروپا 56 تا 70 كيلوگرم است. مصرف سرانه شكر در ايران 29 كيلوگرم است در حالي كه ميانگين مصرف شكر در جهان 22 كيلوگرم است و ايراني ها 30% از ميانگين جهاني روغن بيشتر مصرف مي كنند و مصرف ميوه 4 برابر استاندارد جهاني در ايران است و...
3- بي عدالتي در بهره گيري مردم از يارانه ها
اكثر آنچه از مصرف لجام گسيخته مطرح گرديد توسط اقشار مرفه جامعه صورت مي گيرد زيرا رويه حاكم در يارانه آن است كه هر كس درآمدش بيشتر، بهره اش از يارانه و در نتيجه مصرفش بيشتر است. طبق آمار 15 ميليون روستايي اصولا از بنزين و گاز استفاده نمي كنند. در حال حاضر 70% مجموع 100 هزار ميليارد تومان يارانه توسط دهك بالاي جامعه استفاده مي شود و 30% بقيه به مصرف 7 دهك ديگر مي رسد.
4- ورشكستگي اقتصاد ايران تا ده سال آينده
با توجه به اينكه 70% بودجه كشور از نفت تامين مي شود اگر مصرف انرژي را كنترل نكنيم در سال 1403 به جاي رتبه اول در صادرات تنها 33 هزار بشكه نفت براي صادرات باقي مي ماند و اين يعني ورشكستگي اقتصادي.
5- غيرقابل توقف بودن تورم، گراني، بيكاري و مفاسد اقتصادي
ريشه هاي تورم، گراني، بيكاري و مفاسد اقتصادي عبارتند از:
- وابستگي اقتصاد به نفت و صرف 70% اين درآمد براي يارانه ها و تبديل نشدن آن به سرمايه هاي ملي
- بي عدالتي در توزيع درآمد و زراندوزي به واسطه رانت خواري و روابط
- شكاف بين عرضه كل و تقاضاي كل؛ وقتي مصرف مردم، بخش خصوصي و دولتي بي رويه و افسارگسيخته است، تورم، گراني، بيكاري و مفاسد اقتصادي افزايش مي يابد.
- فقدان بهره وري صحيح در توليد كه يكي از ريشه هاي آن اين است كه درآمد بجاي آن كه صرف سرمايه گذاري و توليد شود صرف مصارف افسارگسيخته مي شود و بنگاه هاي توليدي هم به جاي آن كه به فكر ارتقاء بهره وري باشند با تكيه بر يارانه ها بيشتر به فكر منافع خود مي باشند و در نتيجه بايد براي توليد يك كالا هزينه هاي گزاف و بيهوده از جيب درآمدهاي ملي صرف شود درحالي كه همين كالا با قيمت هاي بسيار پايين تري قابل توليد است، به شرط آن كه مديران به جاي تكيه بر يارانه دولت، به فكر، دانش، خلاقيت و نوآوري تكيه كنند. اعطاي وام هاي كلان و بي ضابطه به بنگاه ها و افراد سبب كاهش سطح كسب و كار و نزول توليد و افزايش تورم و بيكاري و مفاسد اقتصادي از جمله قاچاق كالا شده است و اصولا انگيزه اي براي توليد وجود نداشته و دروازه هاي ورود كالا بخصوص كالاهاي مصرفي بيش از پيش باز مي نمايد.
- بيماري نظام توزيع، ضعف نظام قانون مند گمرك، ماليات، بانكداري و... همه عامل تورم و بيكاري هستند و يكي از ريشه هاي مهم همه اين ضعف ها به عدم تبديل شدن درآمدهاي ملي به سرمايه هاي ملي و مصرف افسار گسيخته منابع مي باشد.
بنابراين مردم ما بايد بدانند كه ريشه تورم در چه عواملي نهفته است تا جنگ رواني دشمنان داخلي و خارجي عليه طرح هدفمند كردن يارانه ها با شكست مواجه شود زيرا اين طرح درواقع تيشه به ريشه تورم خواهد زد و در واقع حكم واكسني را دارد كه ابتدا مقداري از بيماري را در بيمار ايجاد مي كند و سپس عوامل اصلي آن بيماري را در بدن نابود مي سازد. اين طرح اگر چه ممكن است در كوتاه مدت تورم را افزايش دهد اما در عين حال عوامل اصلي تورم را نابود مي سازد و در نتيجه تورم ريشه كن خواهد شد.
اهداف طرح هدفمند كردن يارانه ها
1- تحول اقتصادي
دكتر احمدي نژاد وقتي دولت را از خاتمي تحويل گرفت، گفت بزرگترين آرزوي من هدفمند كردن يارانه هاست زيرا او مي ديد بخش عمده اي از سرمايه دولتي به جاي اينكه صرف نوسازي صنايع، ارتقاء تكنولوژي و فن آوري، صرف سرمايه گذاري براي توليد و اشتغال شود به عنوان يارانه ها هزينه مي شود و منابع عظيمي در سال از دست دولت و جامعه خارج مي شود و اگر اين منابع به اقتصاد برگردد و تبديل به سرمايه هاي ملي شوند مي تواند به عنوان يك مولد در اقتصاد خود را مطرح كند و بر اين اساس طرح تحول اقتصادي را در هفت محور: اصلاح امور گمركي، مالياتي، ارزي، بانكي، بهره وري، توزيع و يارانه ها را با استفاده از كارشناسان و اقتصاددانان با شيوه جهادي و درگير نشدن با چالش ها در مباني نظري، اساس كار خود قرار داد.
2- عدالت، مديريت مصرف، ارتقاء بهره وري، رفاه اجتماعي و اشتغال
در طرح هدفمند كردن يارانه ها، هدف حذف يارانه ها نيست بلكه هدفمند كردن آن و ايجاد عدالت در يارانه هاست زيرا امروز يارانه ها بيشتر به مصرف اقشار مرفه جامعه مي رسد و آنها به علت تمكن مالي از كالاها به قيمت يارانه اي بيشتر استفاده مي كنند. هدف ديگر طرح، مديريت مصرف است. مصرف لجام گسيخته شركت هاي دولتي و بنگاه هاي اقتصادي و توليدي كه امروز چندين برابر استانداردهاي جهاني است و مثل خوره به جان درآمدهاي ملي افتاده است و آنها را نابود كرده است بايد مهار شود و اين طرح براي تعديل مصارف عمومي، دولتي و سازماني است و هدف ديگر اين طرح ارتقاء بهره وري است زيرا دولت هزينه يارانه ها را با نگاه توليد محور صرف نوسازي صنايع و مديريت دانش و ارتقاء فن آوري و تكنولوژي خواهد كرد و يك حركت پرشتابي در ارتقاء بهره وري و در نتيجه كنترل تورم بوجود خواهد آورد. بعلاوه سرمايه هاي سرگردان كه چون امواج سركش بر ساحل اقتصادي كوبيده مي شود در مجرائي كه كارگزاران ايجاد مي نمايند قرار گرفته و در خدمت توليد قرار مي گيرند.
3- تبديل نگاه مصرفي به منابع و درآمدهاي ملي به نگاه سرمايه گذاري
جهت گيري اقتصاد ما امروز، مصرف منابع و درآمدها است و نه سرمايه گذاري آنها.طرح تحول اقتصادي دولت و خصوصا محور هفتم آن يعني هدفمند كردن يارانه ها، در راستاي تبديل جهت گيري اقتصاد از مصرف درآمدها به سرمايه گذاري درآمدهاست و به عبارت ديگر تبديل درآمد از يك سرمايه زيرزميني به يك سرمايه روزميني است تا اقتصاد بيمار اين جامعه به يك اقتصاد سالم، چابك و پراشتغال براي نسل كنوني و نسل هاي آينده تبديل شود و ملت بجاي آن كه از سرمايه ارتزاق نمايد از سود و بازده سرمايه ارتزاق نمايد تا سرمايه حفظ و توسعه يابد و اين امر اشتغال و رفع بيكاري و رفاه اجتماعي را توسعه خواهد بخشيد. تا سال 1404 با فرض هر بشكه 30 دلار، 1000 ميليارد دلار براي يارانه بنزين بايد هزينه شود اما با اين طرح، اين مبلغ صرف ساخت وساز، توليد و ايجاد اشتغال خواهد شد.
4- قدمي اساسي براي قطع وابستگي به درآمد نفت
پايين بودن قيمت يارانه اي سوخت و كالاهاي اساسي و خدمات و ساير اقلام تحت پوشش يارانه ها اولا مصرف بي رويه را بالا برده است، ثانيا فرصت سرمايه گذاري نسبت به آن را از كف ما ربوده است، ثالثا ما را از خلاقيت و نوآوري و توجه به قطع وابستگي اقتصاد به درآمد نفتي غافل نموده است.
بعنوان مثال ايران نسبت به انرژي هاي خورشيدي و بادي غني است اما به علت پايين بودن انرژي فسيلي، از اين انرژي ها غافل شده ايم. همينطور درآمد بادآورده نفتي و مصرف آن، ما را از روي آوردن به منابع ديگر براي درآمد غافل ساخته و همين امر سبب شده است تا روحيه خلاقيت، نوآوري و اصلاح الگوي مصرف در جامعه پايين باشد.
5- كاهش مصرف وجهش در توليد ناخالص ملي
نخستين تاثير هدفمند كردن يارانه ها كاهش 20درصدي مصرف انرژي است كه معادل بودجه عمراني كشور و معادل ايجاد شغل براي يك ميليون نفر است. ميزان مصرف انرژي درسال 85، 65 ميليارد دلار و توليد ناخالص 196 ميليارد دلار يعني به ازاي هر يك دلار نفت، گاز و انرژي 3 دلار بدست مي آوريم درحالي كه در دانمارك 37 دلار، انگليس 24 دلار، ژاپن 21 دلار و تركيه 10 دلار است. قهرا با اين طرح جهش در توليد ناخالص ملي و بازده اقتصادي ايجاد خواهد شد.
نقش تعيين كننده مردم در اجراي طرح هدفمندي يارانه ها
انقلاب اسلامي و نظام جمهوري اسلامي ايران در گذر از شرايط سخت و گردنه هاي صعب العبور، مرهون ايفاي نقش تعيين كننده مردم و رهبري بوده است. طرح هدفمند كردن يارانه ها نيز يكي از گردنه هايي است كه نظام براي تحول اقتصادي بايد از آن عبور كند و مردم در اين حركت نيز مانند جنگ تحميلي، تحريم، جنگ هاي قوميتي و گروهكي، فتنه سبز و ... نقش تعيين كننده دارند. بر اين اساس ملت سلحشور ايران با توجه به محورهاي ذيل بايد ايفاي نقش نمايد:
1-بصيرت و هوشياري
دشمنان خارجي و داخلي دريافته اند كه با اين طرح، اقتصاد مبتلا به غده سرطاني يارانه هاي غيرهدفمند، معالجه مي شود و براي مردم تحول اقتصادي، رفاه، عدالت اجتماعي و ارتقاء بهره وري را به دنبال خواهد آورد و در نتيجه همبستگي و وحدت ملي و رابطه دولت و ملت مستحكم تر شده و اميد دشمنان براي تضعيف وحدت ملي و مخدوش نمودن رابطه دولت و ملت به ياس تبديل خواهد شد، براين اساس با هجمه رسانه اي درصدد هستند تا با مطرح نمودن اكاذيب و مطالب بي اساس در مورد طرح از جمله افزايش تورم و گراني و عدم موفقيت آن و القاء شورش مردمي و...، روحيه مردم و در نتيجه پشتوانه مردمي آن را تضعيف نمايند. بنابراين مردم مانند همه مراحل انقلاب بايد با بصيرت و هوشياري توطئه هاي تبليغاتي دشمنان را با اعتماد به دولتمردان و تبعيت از رهبري خنثي نمايند.
2-استقامت و پايداري
در اين حقيقت ترديدي نيست، ملتي كه عليرغم خواست استكبار جهاني قله هاي عزت، افتخار و قدرت را طي مي كند در سر راه خود با سختي ها، مشكلات و موانعي مواجه است كه بايد با قدرت و استقامت اين مشكلات را در نوردد و كنار بزند. ملت سلحشور و مقاوم ايران اسلامي قله هاي امنيت، شكوفايي علمي و فن آوري و پيروزي در 8سال دفاع مقدس، خودكفايي، ايجاد نهضت بيداري در جهان و صدور انقلاب اسلامي، پيروزي در جنگ نرم، پيروزي در ميدان تحريم ها و تبديل تهديدها به فرصت ها و... را در سايه صبر، مقاومت و ايستادگي طي نموده و در اين راه هزاران شهيد، آزاده و جانباز به اسلام هديه كرده و هزينه هاي زيادي را پرداخته است، به نحوي كه مي توان گفت بخش عمده اي از مشكلات اقتصادي، سياسي و اجتماعي اين ملت هزينه هاي اين مقاومت و پايداري است.
طرح هدفمند كردن يارانه ها گردنه اي است براي دستيابي به قله تحول اقتصادي، عدالت اجتماعي و رفاه و بهره وري و قهرا داراي موانع و مشكلاتي است كه ملت مانند گذشته با قدرت و استقامت آنها را پشت سر خواهند نهاد.
3- مديريت صحيح زندگي و صرفه جويي
گذار از زندگي يارانه اي به زندگي توليدي و مولد و به عبارت ديگر گذار از ارتزاق از سرمايه هاي ملي به ارتزاق از بازده هاي سرمايه گذاري سرمايه هاي ملي امري است كه بدون آن اقتصادي مطابق با شان اسلام و نظام اسلامي حاصل نمي شود و اين گذار نياز به يك مديريت جديد زندگي و صرفه جويي از طرف آحاد ملت دارد. ترك عادت به زندگي توام با اسراف و عدم وجود الگوي صحيح مصرف مستلزم آن است كه الگوي مصرف خود را تصحيح و با صرفه جويي و برنامه ريزي دخل و خرج خود را براساس شرايط جديد قيمتها تنظيم نموده و ديدگاه مصرف گرايانه به سرمايه ملي را به ديدگاه توليدي و مولد تغيير دهيم.
4- نظارت سازنده بر اجراي طرح از ناحيه مردم
ملت شريف ايران نبايد نسبت به طرح، نگاه منفعلانه داشته باشد بلكه بايد با نظارت و نقد سازنده و بدون تاثيرپذيري از جنگ رواني دشمن، مشاركت و نقش فعالي در اجراي اين طرح ايفا نمايد. مردم بايد بدانند اگرچه دولت موظف است با مديريت دقيق و صحيح، طرح را بنحو احسن اجرا نمايد اما مشاركت عمومي و نقد سازنده مردم داراي جايگاه مهمي درتحقق اهداف طرح مي باشد. آرزوي موفقيت براي دولت در اجراي اين طرح داريم.
¤ منابع مورد استفاده: مقالات اينترنتي

فناوري نانو و صنعت غذايي

زهرا اكبري، جواد صفري
فناوري نانو طي دو دهه اخير به سوي ايجاد تحولي شگرف و فوق العاده در جامعه بشري پيش مي رود چرا كه فناوري نانو به عنوان يك رشته شناخته شده نيست بلكه رويكرد جديد در تمامي رشته ها است. نانو مي تواند راهگشاي بسياري از مشكلات در صنايع مختلف بويژه در صنعت غذا باشد. بنابراين با كمك نانو مي توان اين مشكلات را تا حد زياد رفع كرد. در اين مقاله كاربردهاي مختلف نانو درزمينه هاي مختلف كشاورزي و صنعت غذا مثل سلامت، نگهداري، بسته بندي و ... بيان مي شود.
واژه نامه: نانو در كشاورزي، نگهداري، بسته بندي و موادغذايي
1- مقدمه
فناوري نانو از جمله مباحث جديد در سطح جهان است و از آن جا كه تحولي بزرگ در امر فناوري شناخته مي شود، انتظار مي رود در آينده نقش گسترده اي در فناوري هاي توليد و طراحي داشته باشد. با توجه به سهم انكارناپذير محصولات فن محور و ارزش افزوده ايجادشده توسط آن ها در توسعه اقتصادي كشورها و نيز درصد بالاي نرخ بيكاري افراد تحصيل كرده در كشور، به نظر مي رسد اين فناوري راه حل مناسبي براي شتاب بخشيدن به توسعه اقتصادي كشور و نيز اشتغال اين قشر از جامعه باشد.در اين مقاله به بررسي نانو در زمينه هاي مختلف كشاورزي از جمله در زراعت، اصلاح نباتات و توليد سم ها و كودها و در بخش هاي مختلف صنعت غذايي پرداخته ايم.
2- فناوري نانو در كشاورزي
ورود نسل اول فناوري ها به عرصه كشاورزي، در چند دهه گذشته منجر به وقوع انقلاب سبز و گذر از كشاورزي سنتي به كشاورزي صنعتي گرديد، در اين دوره افزايش چشمگيري در كيفيت و كميت محصولات كشاورزي صورت گرفته كه در كنار آن استفاده بي رويه از منابع، مشكلاتي را نيز در پي داشت. اكنون با گذشت سال ها از وقوع انقلاب سبز و كاهش مجدد نسبت رشد توليدات كشاورزي به جمعيت جهان، لزوم به كارگيري فناوري هاي جديد در صنعت كشاورزي پيش از هر زمان ديگري آشكار است. فناوري نانو كاربردهاي وسيعي در همه مراحل توليد، فرآوري، نگهداري و بسته بندي و انتقال توليدات كشاورزي دارد. ورود فناوري نانو به صنعت كشاورزي و صنايع غذايي متضمن افزايش ميزان توليدات و كيفيت آن ها، در كنار حفظ محيط زيست و منابع كره زمين مي باشد.
2-1- كاربرد نانو در زراعت
نانو مي تواند در بخش هاي مختلف زراعت كاربرد داشته باشد كه از آن جمله: 1- با استفاده از نانو حسگرها مي توان دريافت كه هر قسمت از مزرعه به چه ميزان عناصر غذايي و سم نياز دارد و بدين وسيله از آلودگي محيط زيست جلوگيري كرده، سلامت محصولات و افزايش بازده اقتصادي را ممكن مي سازد. 2- نانو حسگرها مي توانند با كنترل دقيق و گزارش دهي به موقع نيازهاي گياهان به مركز پردازش اطلاعات سيستم را در نگهداري محصولات ياري نمايند. 3- ايجاد گلخانه هاي كم هزينه تر با هدف صرفه جويي در مصرف انرژي و دوام بيشتر در برابر رطوبت.
2-2- كاربردهاي نانو در اصلاح نباتات
1- انتقال ژن هاي مورد نظر به سلول هاي گياهي با استفاده از نانو مواد. در اين روش از سامانه رسانش نانو ذرات طلاي پوشيده با RNA يا DNA به داخل سلول استفاده مي شود. 2- ساخت ابزارهاي جديد براي زيست شناسي سلولي و مولكولي. اين ابزارها جهت تعيين مولكول هاي خاص، شناسايي و جداسازي آن ها استفاده مي شوند و كاربري بسياري دارند كه مي توان به اين موارد اشاره كرد: فناوري و علم توليدمثل: اصلاح نژاد حيوانات و گياهان، تبديل ضايعات به انرژي و محصولات جانبي مفيد و علم و فناوري كودسازي. 3- اصلاح بذرها به شيوه اتمي
2-3- كاربردهاي نانو در توليد سموم و كودهاي موثر و كم خطر
ذرات سموم كشاورزي به وسيله عواملي از قبيل باد، وارد هوا شده و با ورود به سيستم تنفسي انسان، آن را در معرض انواع بيماري هاي استنشاقي قرار مي دهد، تحولات نانوفناوري، با افزايش ميزان سوددهي و كاهش عوارض سموم كشاورزي، معضلات ناشي از اين سموم را رفع مي كند و آن ها را به محصولات كاملا مفيد تبديل مي كند.
1- توليد سموم و كودهاي شيميايي با استفاده از نانو ذرات و نانو كپسول ها. اين نسل از سموم و كودها قابليت رهايش كنترل شده يا تاخيري، جذب و تاثيرگذاري بيشتر و سازگاري با محيط زيست را دارا هستند. 2- توليد بلورهاي نانويي جهت افزايش كارايي استفاده از آفت كش ها. استفاده از بلورهاي نانويي امكان كاربرد آفت كش ها با دزهاي كمتر را فراهم مي آورد و اين يعني به حداقل رساندن ورود اين تركيبات خطرناك به طبيعت. 3- توليد نانوكودها. اين تركيبات نانويي به سرعت و به صورت كامل جذب گياه شده و به خوبي نيازها و كمبودهاي غذايي آن را مرتفع مي سازد.
3- ارتباط نانو با غذا
يكي از مهم ترين بخش هاي صنعت تمام كشورها كه با امنيت غذايي در ارتباط است صنايع غذايي مي باشد. با كمبود منابع غذايي و افزايش جمعيت، توسعه اين بخش از صنعت ضروري به نظر مي رسد. كشور ما يكي از بزرگترين واردكنندگان محصولات غذايي است و اگر امروز به فكر توليد و فرآوري غذا نباشيم، هر روز بر ميزان واردات محصولات غذايي افزوده مي شود .
تفاوت اصلي فناوري نانو با ساير فناوري ها در مقياس مواد و ساختارهايي است كه در اين فناوري مورد استفاده قرار مي گيرد. عناصر پايه در حقيقت همان عناصر در مقياس نانو هستند كه خواص آنها در مقياس نانو با خواص شان در مقياس بزرگ تر فرق مي كند. عناصر پايه عبارتند از: نانو ذرات، نانو كپسول، نانو لوله هاي كربني، نانو كامپوزيت و... در بخش بعدي به طور مختصر توضيحي درباره عناصر پايه اي در فناوري نانو مي دهيم و كاربرد آن ها را در صنعت غذا بيان مي كنيم.
3-1- نانو ذرات
اولين و مهم ترين عناصر پايه، نانو ذرات هستند. متداول ترين نانو ذرات، نانو ذرات نيمه رسانا، نانو ذرات سراميكي و نانو ذرات فلزي مي باشند. نانو ذرات در اندازه پايين را نانو خوشه مي گويند. از جمله كاربردهاي آن عبارتند از: بسته بندي مواد غذايي، ظروف نگهداري مواد غذايي، از بين بردن ريزساختارهاي زنده، توليد روغن هايي كه سريع تر داغ مي شوند.
3-2- نانو كپسول
به هر نانو ذره اي كه يك پوسته و يك فضاي خالي در آن باشد نانو كپسول گفته مي شود. نانو كپسول ها در طبيعت نيز توليد مي شوند و به دو دسته پليمري و نانو امولسيون ها تقسيم بندي مي شوند. فرايند نانو كپسوله كردن به اين معني است كه اين امكان وجود دارد كه مواد غذايي مفيد براي بدن، بدون اين كه در فرايند ساخت در كارخانه و يا هنگام پخت و پز در آشپزخانه و يا توسط آنزيم هاي دهان و معده از بين بروند، به طور مستقيم وارد جريان خون شده و جذب بدن مي شود. اين كار حتي مانع از دفع بدون جذب ويتامين هاي مواد غذايي مي شود. يكي از مزاياي نانو كپسوله كردن اين است كه مواد غذايي مفيد ولي با طعم هاي نامطبوع مانند روغن ماهي را مي توان از طريق اين كپسول ها بدون احساس مزه ناخوشايند به غذا اضافه كرد. از جمله كاربردهاي آن عبارتند از: ساختن مواد غذايي كاربردي و تعاملي، رساندن مواد مغذي، ارسال مزه هاي گوناگون در غذا، ارسال تركيب هاي چربي گياهي براي جايگزيني چربي گوشت قرمز در غذا.
3-3- نانو لوله هاي كربني
از صفحات كربن به ضخامت يك اتم و به شكل استوانه توخالي ساخته شده اند و از فولاد سخت تر، از آلومينيوم سبك تر و از مس ضريب هدايت بيشتري دارند و به دو دسته تك جداره و چندجداره تقسيم مي شوند. از مهم ترين كاربرد نانو لوله هاي كربني، توليد نانو حسگرهايي است كه كاربردهاي زيادي در صنايع غذايي دارند: تشخيص فساد مواد غذايي، تشخيص ميكروب هاي مضر، تشخيص مواد شيميايي مضر و سم ها در مواد غذايي، توليد حسگرهاي بويايي و چشايي الكترونيكي .
3-4- نانو كامپوزيت ها
استفاده از نانو كامپوزيت هاي زيستي براي بسته بندي غذا نه تنها غذا را حفظ مي كند و طول عمر آن را افزايش مي دهد بلكه به عنوان حفظ محيط زيست مفيد مي باشد. اكثر مواد بسته بندي معمولي از مواد غيرقابل بازيافت اند كه اين آلودگي محيط زيست را افزايش مي دهد. براي توليد اين پلاستيك ها از سوخت هاي فسيلي استفاده مي شود. از نانو كامپوزيت هاي خاك رس نيز مي توان براي توليد مواد اوليه بطري هاي ماءالشعير استفاده كرد. مهم ترين خصوصيت اين مواد، بازدارندگي آنان از خروج گاز CO2 در اين نوشيدني ها است و خروج گاز را در بطري به حداقل مي رساند.
4- كاربردهاي فناوري نانو در صنايع غذايي
حوزه هاي مختلف كاربردي فناوري نانو در غذا و صنايع غذايي را مي توان به شش دسته زير تقسيم بندي نمود:
¤ نگهداري غذا ¤بهبود طعم و رنگ ¤سلامت غذا ¤بسته بندي ¤توليد غذا ¤فرآيندهاي غذايي
4-1- نگهداري غذا
الف- ضدعفوني و ضد ميكروب نمودن سطوح نانو مي تواند با جابه جا كردن سطح پوشش مواد، از ورود هر نوع ريزساختارهاي زنده يا ميكروب به غذا جلوگيري كرده و سبب ضدعفوني شدن سطوح غذاها شود.
ب- حفاظت ضد اكسيدان ها: با استفاده از نانو حفره ها مي توان از خراب شدن مواد بي ثباتي مثل: آنتي اكسيدان هاي حساس از جمله ويتامين ها A، D، E و امگا3 جلوگيري به عمل آورد.
ج- دست كاري و كنترل فعاليت آنزيم ها: نانو حفره ها مي تواند در شناسايي و طراحي ساختمان آنزيم ها و كنترل سوخت و ساز آن ها با تغيير در ساختار و افزودن ذرات فعال به موادغذايي استفاده شود.
4-2- بهبود طعم و رنگ غذا
به كمك فناوري نانو توانسته اند در موادغذايي مختلف خواصي ايجاد كنند كه ايجاد احساس طعم و بوي خاص در مصرف كننده مي كند. مثلا توليد سس كم چربي كه مزه چربي مي دهد در حالي كه چربي ندارد.
4-3- سلامت غذا
براي اطمينان از سلامت غذايي، پژوهش گران در پروژه اي از نانو حسگرهاي قابل حمل براي يافتن مواد شيميايي مضر، پاتوژن ها و سم ها در مواد غذايي استفاده كرده اند، با اين كار، ديگر نيازي به فرستادن نمونه هاي موادغذايي به آزمايشگاه براي تشخيص سلامت و كيفيت محصول ها در كشتزارها و كشتارگاه ها نيست. هم چنين اين پروژه، در حال توسعه به كارگيري زيست تراشه هاي DNA براي كشف پاتوژن هاست. اين روش مي تواند در تشخيص باكتري هاي مضر و متفاوت موجود در گوشت يا ماهي و يا قارچ هاي ميوه مؤثر باشد. اين پروژه در نظر دارد با گسترش ميكرو حسگرهاي رشته اي، بتواند آفت كش هاي ميوه و سبزيجات را به همان خوبي كه شرايط محيطي كشتزارها را كنترل مي كند تشخيص دهد. اين نوآوري به نام حسگرهاي Good Food ناميده مي شود.
4-4 بسته بندي
بسته بندي چهره كالاست و به همراه مواردي مانند: طرح و نام تجاري و كيفيت به نحوي با هم تركيب مي شوند تا كالا به راحتي معرفي شود. بسته بندي در واقع اولين ارتباط مشتري با محصول است. بيشترين كاربردي كه نانو در صنعت غذايي دارد مربوط به بسته بندي است چرا كه: 1.بسته بندي، محصول را از صدمات فيزيكي و آلودگي ها حفظ مي كند. 2.بسته بندي هاي نانويي با كارايي وسيع و مؤثر در برابر انواع ريزساختارهاي زنده مي توانند باعث افزايش عمر مفيد و ماندگاري درازمدت محصول ها شوند. 3.كيفيت ضدميكروبي و خواص ممانعتي آن، بهداشت بهتر، كنترل بيشتر، ممانعت از بي رنگي و خسارت كمتر به ساختار آن را باعث مي شود. 4.استحكام در مقابل حرارت. يعني از فساد و پلاسيدگي ميوه ها و سبزي ها در دماي بالا جلوگيري مي كند. 5.زمان ماندگاري محصولات در بسته بندي هاي نانو از سه يا چهار روز به دو تا سه هفته در شرايط دماي محيط بيرون از يخچال افزايش مي يابد.
بسته بندي هاي نانويي به دو دسته تقسيم مي شود:
الف) بسته بندي كنترل كننده مواد غذايي با استفاده از نانو ذرات. اكسيژن مسئله سازترين عامل در بسته بندي مواد غذايي است زيرا اين عنصر باعث فساد چربي مواد غذايي و هم چنين باعث تغيير در رنگ آن ها مي شود. در اين نوع بسته بندي ها، نانو ذرات به صورت زيگزاگ قرارگرفته اند و مانند سدي مانع از نفوذ اكسيژن مي شوند. به بيان ديگر مسيري كه گاز بايد براي ورود به بسته طي كند طولاني مي شود. به همين خاطر مواد غذايي دراين بسته ها تازگي خود را بيشتر حفظ مي كنند.
ب) بسته بندي هوشمند. دراين نوع بسته بندي كه براي افزايش عمرمفيد محصول هاي غذايي است، سيستم هاي بسته بندي قادرخواهند بود پارگي ها و سوارخ هاي كوچك را با توجه به شرايط محيطي(مانند تغييرات دما و رطوبت) ترميم و مصرف كننده را از فساد مواد غذايي آگاه سازند. در اين نوع بسته بندي نانو حسگرهايي وجود دارد كه نسبت به گازهايي كه از مواد غذايي آزاد و موجب فساد مي شوند به شدت حساس بوده و تغيير رنگ مي دهند. اين تغيير رنگ علامت واضحي از سلامت يا فساد مواد غذايي است. اين سيستم به مراتب دقيق تر و مطمئن تر از فروش با تاريخ مصرف است.
4-5- توليد غذا
دربخش توليد مي توان در صنعت كشاورزي و هم چنين درابداع روش هاي جديد براي توليد غذا از اين فناوري بهره گرفت..مانند: به كارگيري نانو حسگرها درشناسايي آفت كش ها، توليد آفت كش هاي بي خطر، آنتي بيوتيك ها و ژن هاي گوناگون گياهان، كاهش اثرات منفي آفت كش هاي موجود.
5- نتيجه
با توجه به مطالب ذكر شده دربالا مي توان از نانو در صنعت غذايي مثل بسته بندي، توليد غذا و... استفاده كرد. نانو مي تواند به طور چشمگيري درسلامت غذا، حفظ محيط زيست به كار رود. ما اميدواريم كه در آينده بتوانيم هرچه بهتر و بيشتر از نانو در همه زمينه هاي علمي كمك بگيريم.