حماسه 13 آبان 58 چرا انقلاب دوم

علي خضريان
تسخير لانه جاسوسي و گروگان گيري 444 روزه بيش از 50 نفر از كاركنان سفارت آمريكا از سوي دانشجويان پيرو خط امام(ره)، اقدامي بزرگ و بي نظير، نه فقط در سطح كشور يا منطقه، بلكه حركتي شگرف و غيرقابل پيش بيني در سطح جهان بود.
اين حركت، داراي آثار و پيامدهاي مثبت داخلي و خارجي بود كه نگاهي به آنها نشان مي دهد كه در مجموع، اين تحولات به سود انقلاب اسلامي و به عنوان نقطه تكاملي آن، موجب حفظ، تداوم و تعميق انقلاب اسلامي گرديد و شايد از اين رو است كه آن را «انقلاب دوم» ناميدند.
حركت دانشجويان مسلمان پيرو خط امام(ره) و تسخير لانه جاسوسي از سوي آنان، يكي از بزرگ ترين حركت هاي ضداستكباري در تاريخ انقلاب هاي مردمي بود كه روح خودباوري و استكبارستيزي را بار ديگر در ملت ايران و ديگر ملت هاي محروم، متبلور ساخت و اسطوره ابرقدرتي آمريكا را براي هميشه درهم شكست و فصل جديدي از تاريخ انقلاب اسلامي را رقم زد و نقطه آغازي بود در جهت صدور اين نهضت آزادي بخش اما در آن زمان حضرت امام(ره) و نيروهاي انقلابي پيرو ايشان كه همراه واقعي انقلاب محسوب مي شدند، عمل دانشجويان را به شدت مورد تأييد و تمجيد قرار دادند و از آن حمايت كردند.
بي شك نقش كليدي و محوري حضرت امام(ره) در جريان تسخير لانه جاسوسي آمريكا در تهران، اولين مسئله اي است كه بايد در جريان بررسي وضعيت و مواضع نيروهاي موجود در جريان تسخير، مورد بررسي قرار گيرد.
موضع گيري هاي امام در مقابل آمريكا، صريح و قاطع بود و در تقابل با ديدگاه هاي دولت موقت قرار مي گرفت چرا كه مقامات اين دولت طرفدار مماشات و روابط ديپلماتيك حسنه با اين كشور بودند.
حضرت امام(ره) در ارديبهشت 58 در مصاحبه اي با روزنامه «لوموند» فرمودند: «امپرياليسم آمريكا بزرگترين خطر است. عمال آمريكا در جريان اين روزها، خود را پشت سر سازمان مذهبي دروغين پنهان كرده اند...»
وزير خارجه آمريكا از صدور حكم اعدام براي شاه سابق و برخي دست اندركاران رژيم سلطنتي شاه، اظهار تأسف كرد. از طرف ديگر، سناي آمريكا به اتفاق آراء اعدام هايي را كه در ايران انجام شده بود، محكوم كرد. اين وقايع در ارديبهشت سال 58 رخ داد، يعني هنگامي كه هنوز بيش از سه ماه از حكومت جمهوري اسلامي در ايران نگذشته بود.
امام(ره)، بلافاصله، با آمريكا شديداً مخالفت كردند و فرمودند: «آمريكا اگر از اعدام هويداها اظهار تأسف نكند، از نوكرهايش پشتيباني نكرده است ما توقع نداريم ابرقدرت ها كه دستشان از ايران كوتاه شده، از ما تشكر كنند.»
از سوي ديگر، دانشجويان پيرو خط امام(ره)، كه از مماشات و عدم موضع گيري انقلابي دولت موقت نگران بودند، تلاش مي كردند تا با پيروي از ديدگاه هاي حضرت امام(ره)، در تحولات جامعه آن روز ايران نقش كليدي و اساسي را ايفا كنند و آنچه كه دانشجويان پيرو خط امام را در مورد اشغال يا عدم اشغال لانه جاسوسي مردد كرده بود، ناآگاهي از موضع حضرت امام(ره) بود.
البته يك حركت هوشمندانه ديگر از جانب امام(ره)، باعث شد تا آنان براي انجام اين كار مطمئن شوند.
حضرت امام(ره) در تاريخ 10 آبان 1358، پيامي به ملت ايران دادند كه سرآغاز حركتي نوين براي دانشجويان مسلمان شد. امام(ره) در بخشي از آن پيام فرمودند: «بر دانش آموزان، دانشگاهيان و محصلين علوم دينيه است كه با قدرت تمام، حملات خود را عليه آمريكا و اسرائيل گسترش داده و آمريكا را وادار به استرداد اين شاه مخلوع جنايتكار نمايند و اين توطئه بزرگ را بار ديگر، شديداً محكوم كنند... اي جوان هايي كه در مقابل توپ و تانك رفتيد و خواهرهايي كه جوانان خود را از دست داده ايد... حفظ كنيد خودتان را، نهضت خودتان را حفظ كنيد، ننشينيد ديگران براي شما كار كنند، اينها براي شما كاري نمي كنند.»
پيام امام(ره) كه با انتشار خبر ملاقات بازرگان (رئيس دولت موقت) با برژينسكي (مشاور امنيت ملي كارتر) در اجلاس الجزاير همزمان شده بود، از جانب نيروهاي انقلابي به مانند پيامي آشكار براي انجام كاري انقلابي و قاطع تلقي شد كه البته پس از تسخير لانه جاسوسي حضرت امام(ره) اصل حركت را تأييد كرده و با واسطه شدن مرحوم حاج احمد آقا خميني به دانشجويان مي گويند كه: «خوب جايي را گرفته ايد، محكم نگهداريد.»
امام خميني(ره)، به عنوان رهبر انقلاب، نخستين كسي بود كه از اقدام شجاعانه دانشجويان حمايت كرده و عمل آنان را واكنش طبيعي ملت در مقابل جنايات بي شمار آمريكا دانست.
اما گروه هاي ليبرال، چپ و سران دولت موقت از اين عمل انقلابي انتقاد كردند و آن را نامناسب با شرايط بين المللي دانستند و كار به آنجا رسيد كه مهندس بازرگان، فرداي آن روز (تسخير سفارت) از نخست وزيري دولت موقت استعفا داد و استعفاي ايشان، علي رغم وساطت عده اي سريعاً از سوي امام(ره)، مورد قبول قرار گرفت و مسئوليت اداره كشور به شوراي انقلاب محول شد.
گرچه تصرف سفارت آمريكا در روزهاي نخست، پديده اي لحظه اي و موقتي به حساب مي آمد و تصور مي رفت كه حداكثر چند روزي به طول انجامد و به سان پديده هاي مشابه يعني اشغال سفارت كشورهاي خارجي در ديگر نقاط جهان ديري نپايد اما علي رغم اين خوش بيني اوليه 444 روز به طول انجاميد، به بحراني منطقه اي و بين المللي تبديل شد، بازتاب هاي آن روابط و مواضع كشورها را در قبال جمهوري اسلامي ايران و آمريكا به شدت تحت تأثير قرار داد و بعد از سال 1358 تحولات مهمي را در منطقه باعث گرديد.
اشغال سفارت آمريكا از حيث داخلي باعث سقوط دولت موقت و شفاف شدن مواضع كليه گروهها و نيروها و جريان هاي سياسي گرديد كه به ظاهر يا در واقع با انقلاب همراه شده بودند.
اين رخداد، به حاكميت ليبرال ها پايان داد و البته در كنار مسئله سقوط دولت موقت و بي اعتباري جريان هاي ليبرال، بايد به سقوط ارزش گروههاي چپ نزد مردم و بي اعتباري آن نيز اشاره كرد.
گروههاي چپ ماركسيست كه به دنبال سركوب گسترده در دوران پهلوي، توانسته بودند پس از پيروزي انقلاب در فضاي سياسي كشور عرض اندام كنند، بيش از هرچيز به ضدامپرياليست و ضدآمريكايي بودن فخر مي فروختند و خود را سردمدار حركت هاي ضدامپرياليستي قلمداد مي كردند.
آنان نيروهاي مذهبي را به دليل موانع شرعي! ناتوان و فاقد پتانسيل لازم براي مبارزه با امپرياليسم مي دانستند و چنين تحليلي باعث گرديد تا آنان گمان كنند كه انقلابيون مسلمان آماده درغلتيدن به دامن بلوك شرق اند.
اما تحولات بعدي ايران كه اين بار ماهيتي ضدسوسياليستي و ضدماركسيستي داشت و در قضيه اشغال افغانستان توسط نيروهاي ارتش سرخ شوروي سابق و انحلال و دستگيري اعضاي حزب توده كه در طراحي كودتا عليه نظام جمهوري اسلامي شركت داشتند به اوج خود رسيد، نشان داد كه زعم و گمان طرفداران بلوك شرق نيز قريب به صحت نبوده است.
اما اين كار دانشجويان با وجود تمامي جنجال هايي كه ازسوي گروههاي چپ گرا برپا شد، اتهام آمريكايي بودن انقلاب اسلامي را پاك كرد؛ چرا كه برخي بر اين باور بودند كه آمريكا به علت جلوگيري از وقوع يك انقلاب سوسياليستي در ايران، توسط گروههاي چپ، انقلاب اسلامي ايران را هدايت كرده است.
حضرت امام(ره) توانست با مديريت بحران گروگان گيري، آمريكا را درسطح منطقه اي و بين المللي تحقير نمايد، هيبت ترسناك اين كشور را بشكند و به ملت ها و دولت ها جرأت دهد كه احساس شخصيت كرده و در سال هاي بعد بتوانند عليه آمريكا اقدام نمايند.
اين دستاورد كوچك و اندكي نيست و شايد نتوان ارزش مادي آن را درنظر گرفت يا هماوردي مادي براي آن جست.
اين مسئله را حتي تمام مقامات صاحب نظر آمريكايي درگير دربحران هم اعتراف كرده و معتقد شده اند كه گرچه توانسته اند از رهگذر اقدامات بعدي برخي خسارات مالي و جاني را بر ايران وارد كنند اما پرستيژ بين المللي خود را به تدريج و در پي اين واقعه درمخاطره ديده اند و اين درحالي است كه آمريكا با استراتژي «ايجاد ترس توسط هيبت بين المللي خود» سال ها برجهان حكومت كرده بود و شكستن اين هيبت به عنوان نتيجه تسخير سفارت آمريكا به دست دانشجويان، دستاورد بزرگي براي انقلاب اسلامي ايران محسوب مي شد.
بدين ترتيب، فراگفتمان امام خميني(ره) تمامي گفتمان هاي ضدغرب و آمريكاستيز دهه50 را در خود حل كرد.
اكنون در حدود سه دهه از اين واقعه مي گذرد اما اين حادثه همچنان تاثيرات خود را خصوصا بر روابط ايران و آمريكا و اقدامات آمريكا درقبال ايران داراست و تصوير آن همچنان در بايگاني ذهن افكارعمومي غرب باقي مانده است.
طي سالهاي اخير و خصوصا از سال 1377 تا حال حاضر، طيف چپ گراي تصرف كنندگان سفارت كه اتفاقا از ايدئولوگ هاي دولت و مجلس دوم خردادي نيز بودند، برخلاف نظر و نگاه عامه مردم كه اين روز را افتخاري درتاريخ انقلاب اسلامي مي داند، تصرف سفارت را اشتباه خوانده و ندامت خود را از اين اقدام به زبان هاي مختلف اعلام كردند و تلاش نمودند با نزديكي هرچه بيشتر فكري و عملي به غرب و پذيرش و واردكردن ارزش هاي غربي به داخل جامعه ايراني، از اقدامات قبلي خود فاصله بگيرند.
دراين مسير توجيه «مطلوبيت تغيير برمبناي زمان و مكان» به تدريج عموميت يافت و جالب اين كه موضع ثانوي اين طيف كه پس از 2 دهه اعلام مي شد، به طور خودآگاه با ناخودآگاه يادآور موضع قديمي و هميشگي ليبرال ها بود كه درسال 1358 و بعد از آن اقدام دانشجويان را تقبيح كرده بودند.
دراين ميان واقع بينانه ترين گام را رهبر فقيد انقلاب اسلامي برداشتند. ايشان پس از تأملي در موضوع، اقدام دانشجويان را انقلابي بزرگتر از انقلاب اول و انقلاب دوم ناميدند و برحمايت خود از تسخير سفارت اصرار ورزيدند، در ادامه نيز اين بحران را تا پايان اداره كرده و در موقع مقتضي توسط مجلس تازه تاسيس شوراي اسلامي بدان پايان دادند.
برخي سياسيون قديمي و وابسته به طيف هاي ليبرال يا ليبرال مذهبي با ختم بحران اصرار كردند كه اين بحران اگرچه در ابتدا آمريكا را بهت زده كرد و آن كشور را در موضع ضعف قرار داد اما درنهايت به زيان كشور ما پايان يافت و تقريبا مي توان گفت كه درسالهاي اخير چنان بر اين موضع اصرار شده كه به تدريج به باوري عام درميان آنها تبديل گرديده است.
اين درحالي است كه واقعيت به صورتي ديگر بود. انقلاب اسلامي ايران اهدافي داشت كه مي بايست به آنها دست يابد. يكي از اهداف مهم انقلاب اسلامي ايران استكبارستيزي بود و مبارزه با ابرقدرتي زورگو و عصيان گر مانند آمريكا و تلاش براي تحقير و تخريب هيبت چنين قدرت هايي درسطح منطقه و جهان، از مصاديق اين استكبارستيزي بود و گروگانگيري اين فرصت طلايي را دراختيار جمهوري اسلامي قرار داد تا يكي از برنامه هاي خود را عملي سازد هرچند به طور طبيعي هر اقدامي هزينه اي هم دارد.

گفت وگو با رضا سراج مدعيان اصلاحات با حمايت استكبار جهاني از امام و انقلاب جدا شدند

13 آبان يادآور حوادث مهمي است كه در شكل گيري انقلاب اسلامي و بيرون راندن مظهر استكبار يعني آمريكا از ايران نقش اساسي داشتند.
در روز 13آبان 1343، مأموران رژيم طاغوت، حضرت امام خميني(ره) را در قم دستگير و به دستور آمريكا، به تركيه تبعيد كردند. در روز 13آبان 1357، دانش آموزان تهراني در اعتراض به دخالت هاي آمريكا در ايران، راهپيمايي كردند، ولي دژخيمان رژيم شاه، به آنان حمله كرده و آنان را به خاك و خون كشيد.
در روز 13آبان 1358، دانشجويان مسلمان پيرو خط امام، لانه جاسوسي آمريكا را در تهران تسخير كردند و جاسوسان آمريكايي را به گروگان گرفتند. بدين ترتيب مبارزه ضد آمريكايي مردم ايران، ابعاد جديدتري پيدا كرد. بنابراين نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، اين روز را به روز «ملي مبارزه با استكبار» نام گذاري كردند. اما در اين بين دشمنان قسم خورده انقلاب اسلامي همواره سعي داشتند تا گراميداشت اين روز را در كشورمان مخدوش كنند. در اين باره و براي بازخواني اتفاقات پيش آمده در روز 13آبان خبرگزاري فارس با رضا سراج پژوهشگر مركز آينده پژوهي و مطالعات راهبردي تابان و رئيس سابق سازمان بسيج دانشجويي دانشگاه هاي كشور به گفت وگو نشسته كه متن كامل آن به شرح ذيل است.
¤آقاي سراج با تشكر از اينكه اين وقت را در اختيار ما قرار داديد، اگر بخواهيم رخدادهاي پيش آمده در 13 آبان را در قالبي جديد دسته بندي كنيم، اين دسته بندي چگونه شكل مي گيرد؟
-سيزدهم آبان ماه مصادف با 3رخداد بسيار مهم است كه نقش مؤثري در شكل دادن به انقلاب اسلامي و استمرار آن داشته و ماهيت و هويت هر 3رخداد مبارزه بااستكبار نظام دست نشانده آن و مداخله آمريكا در امور داخلي ايران بوده است. به همين دليل سيزدهم آبان ماه هر سال يادآور مبارزه با استكبار مي باشد و اين روز، روز ملي مبارزه با استكبار ناميده شده است.
رخداد اول تبعيد حضرت امام به تركيه مي باشد كه مصادف با 13آبان 1343 بود و در اين روز امام عظيم الشأن راحل توسط ساواك بازداشت و از قم به تهران منتقل شدند و همان روز توسط يك هواپيماي نظامي به تركيه تبعيد شدند. دليل اين اقدام رژيم شاه، به مبارزات حضرت امام(ره) بازمي گشت. امام پس از خرداد 42، دامنه مبارزات را گسترده تر كرده و به تصويب كاپيتولاسيون اعتراض كردند. اين اعتراض در چهارم آبان صورت گرفت. امام خميني(ره) در مراسمي كه به مناسبت ولادت حضرت زهرا(س) در منزل شان برگزار شد، مفاسد اين قانون استعماري را افشا كردند و رژيم شاهنشاهي از ترس اينكه اعتراضات دامنه دار و گسترده شود در نهايت تصميم گرفت تا ايشان را به تركيه تبعيد كند.
حادثه دوم شهادت دانش آموزان توسط رژيم شاهنشاهي بود. در 13آبان 1357 تعدادي از دانش آموزان در ادامه تظاهرات عليه رژيم دست نشانده آمريكا، از سوي دولت به اصطلاح آشتي ملي شريف امامي به شهادت رسيدند. اين حادثه، پس از 17شهريور، يكي از بزرگترين فجايع رژيم شاه بود. به صورتي كه باعث سقوط كابينه 70روزه شريف امامي شد. به همين مناسبت اين روز، روز دانش آموز نيز ناميده مي شود.
رخداد سوم در سيزدهم آبان 1358 به وقوع پيوست و ساختمان سفارت آمريكا در تهران توسط جمعي از دانشجويان كه بعدها به پيروان خط امام(ره) مشهور شدند، تصرف شد. تا قبل از اين اقدام، سفارت خانه آمريكا چند نقش را براي مقابله انقلاب اسلامي انجام مي داد كه از آن جمله مي توان به هدايت و حمايت شبكه هاي كودتا و براندازي انقلاب در داخل كشور، تأمين منابع مالي گروهك هاي ضدانقلاب در غرب و جنوب كشور، ايجاد ناامني و بي ثباتي در كشور از طريق هدايت گروهك هاي ضدانقلاب (انفجار خطوط لوله نفت در جنوب، ايجاد ناامني در شمال غرب) و ايجاد ارتباط با جريان هاي سازشكار (نهضت آزادي و ملي گراها) و تلاش براي ايجاد انحراف در انقلاب اسلامي توسط اين جريان ها اشاره كرد.
¤رخداد سوم يعني تسخير لانه جاسوسي توسط دانشجويان پيرو خط امام(ره) و نقش سفارت خانه آمريكا در امور داخلي كشور با توجه به سالروز 13آبان قابل اهميت است، اين رخداد را بيشتر تبيين كنيد؟
-نقش آفريني سفارت آمريكا و ديپلمات هاي آن در موضوع فوق، هم در اسناد لانه جاسوسي به اثبات رسيده و هم در خاطرات برخي از مقامات آمريكايي به آنها اشاره شده است. به عبارت ديگر سفارت خانه آمريكا مركز هدايت اقدامات عليه انقلاب اسلامي بود.
حضرت امام خميني(ره) در شانزدهم آبان 1358 با تأييد اقدام استكبارستيزانه دانشجويان از سفارت آمريكا به عنوان لانه فساد ياد كردند و براي اطمينان بخشي به ملت ايران در برابر آمريكا و جريان هاي مرعوب (نهضت آزادي و ملي گراها) فرمودند كه آمريكا هيچ غلطي نمي تواند بكند.
بنابراين در هر 3رخداد، يك طرف قضيه مردم ايران و در طرف ديگر آمريكا و رژيم دست نشانده و ايادي شيطان بزرگ قرار داشته است. در مجموع رخداد اول زمينه ساز انقلاب شد، رخداد دوم پيروزي انقلاب را تسريع كرد و رخداد سوم نيز زمينه تثبيت و استمرار انقلاب را فراهم كرد.
با توجه به ابعاد گسترده و تأثيرات وسيع رخداد سوم يعني فتح لانه جاسوسي شيطان بزرگ، كه حضرت امام(ره) از آن به عنوان انقلاب دوم تعبير كردند، بيشتر به اين رخداد مي پردازم.
نكته اول ريشه يابي اقدام انقلابي دانشجويان پيرو خط امام(ره) است كه در اينجا حداقل مي توان به 4عامل مهم اشاره داشت كه عامل اول اعلام آمريكا براي پذيرش شاه به بهانه معالجه وي است كه با واكنش و اعتراض حضرت امام(ره) در 9 و 12 آبان 58 مواجه شد. حضرت امام(ره) در 12آبان با پيامي خطاب به دانشگاهيان، دانش آموزان و طلاب علوم ديني اعلام داشتند كه با قدرت تمام مبارزه خود را عليه آمريكا گسترش دهند.
عامل دوم اقدامات دولت موقت بازرگان در سازش با آمريكاست كه حتي موجب اعتراض شديد حضرت امام(ره) در هفتم آبان 1358 شد.
عامل سوم ملاقات بازرگان(نخست وزير موقت) و ابراهيم يزدي (وزير خارجه وقت) با برژينسكي و عامل چهارم اقدامات مداخله گرايانه آمريكا عليه انقلاب اسلامي بود كه پيش تر به آن اشاره شد.
درخصوص ملاقات بازرگان و ابراهيم يزدي با برژينسكي لازم است بيشتر توضيح دهم برژينسكي مشاور امنيت ملي كارتر، رئيس جمهور آمريكا بود. در زمان وقوع انقلاب اسلامي اوبرخلاف سايروس ونس ( وزيرخارجه وقت آمريكا) خواستار سركوب شديد نظامي مردم ايران و انقلابيون بود. برژينسكي به شدت از انجام كودتاي نظامي براي پيشگيري از پيروزي انقلاب اسلامي حمايت مي كرد. او طراح كودتاي 21 بهمن بود و در پناه دادن آمريكا به محمدرضا پهلوي هم نقش به سزايي داشت. ملاقات با برژينسكي در 11 آبان 1358 دركشور الجزاير و با درخواست بازرگان صورت گرفت و يك ساعت و نيم هم طول كشيد.
¤ بي ترديد تسخير لانه جاسوسي كه به انقلاب دوم ايران نيز تعبير شد، دستاوردهايي را در دو بعد داخلي و خارجي به همراه داشت، دستاوردهاي داخلي از نگاه شما چه بوده است؟
- تسخير لانه جاسوسي دستاوردهاي مهمي در داخل و خارج به همراه داشت كه به برخي از آنها اشاره مي كنم.
منزوي شدن نهضت آزادي و ملي گراها و افشاء وابستگي آنها، اولين دستاورد فتح لانه فساد شيطان بزرگ بود.
به عبارتي ديگر مي توان گفت افشاء خط سازش و به حاشيه رفتن آنان يكي از دستاوردهاي بزرگ اين اقدام انقلابي محسوب مي شد. دولت موقت در 14 آبان 1358 استعفا داد و حضرت امام (ره) در 15 آبان اين استعفاء را قبول كردند.پس از افشاگري هاي اوليه دانشجويان خط امام (ره) كه برخي از اعضاء دولت موقت را نيز در بر مي گرفت، بازرگان در واكنشي انفعالي، اعلام كرد اسم خودشان را مي گذارند «خط امام (ره)، خط شيطانند... اينهايي كه مي گويند ما راه كج رفتيم و راه سازش رفتيم. اينها ضد انقلابند».
در اينجا دو نكته را بايد بيشتر توضيح داد: نكته اول استعفا دولت موقت و نكته دوم اقدامات اين دولت در تضعيف نيروهاي انقلابي است. درخصوص استعفاء دولت موقت، بايد گفت كه اين استعفا در واقع يك ترفند سياسي بود چون آنها چند بار قبلا استعفاء داده بودند، ولي حضرت امام (ره) آن را نپذيرفتند، لذا به نظر مي رسد دولت موقت با اين فرض كه اين بار هم با استعفاء مخالفت مي شود، مي خواستند موضوع استعفاء را به عنوان اهرم فشار عليه نيروهاي انقلابي و حضرت امام (ره) به كارگيرند تا با گذاشتن 2 شرط به سركار برگردند.
شرط اول آنان آزادي جاسوسان آمريكايي و شرط دوم رهايي از دست نيروهاي انقلابي بود. البته يك نكته ديگر هم وجود دارد و آن اينكه بعضي از اعضاء دولت موقت از افشاء اسناد همكاري با آمريكا به شدت بيم ناك بودند. اين ترفند سياسي با بصيرت بالا و هوشياري امام (ره) خنثي شد.
براي موضوع ترفند سياسي بودن استعفاي دولت موقت استناد وجود دارد. مرحوم حاج سيد احمد خميني نقل مي كنند و مي گويند:«من درنخست وزيري در اتاق بازرگان و سحابي بودم كه از قم با من تماس گرفتند و گفتند كه امام (ره) استعفاء دولت موقت را پذيرفته اند. من پس از بازگشت به اتاق به روي خودم نياوردم. سحابي و بازرگان مي گفتند، معلوم است كه امام (ره) استعفاء ما را قبول نمي كند، ولي ما بايد براي پذيرش مجدد مسئوليت شرط و شروط بگذاريم كه يكي از آنها آزادي آمريكايي هاست.»
اما درخصوص اقدامات دولت موقت هم بايد مختصري توضيح دهم. از آنجا كه اعضاء دولت موقت به لحاظ مباني، دلبستگي به انقلاب و خط امام(ره) را نداشتند، در اقدامات، انتصاب ها و مواضع شان، انقلابي عمل نمي كردند. در بينش دولت موقت مبارزه با آمريكا و نظام سرمايه داري ليبرال مفهومي نداشت.
دولت موقت مخالف مشاركت مردم در امور انقلاب و كشور بود. مخالف محاكمه وابستگان به رژيم گذشته بود. مخالف دادگاههاي انقلاب بود و مخالف جهادسازندگي بود. اعضاء اين دولت مخالف برخورد با ضدانقلاب و عناصر تجزيه طلب بودند. بنابراين طبيعي بود كه نيروهاي انقلابي و معتقد به گفتمان انقلاب و امام(ره) درمقابل اقدامات و مواضع دولت موقت معترض باشند.
درهر صورت تسخير لانه جاسوسي، جريان مرعوب، غيرانقلابي و سازشكار را به حاشيه برد. جرياني كه به شدت با برپايي نظام ديني مخالفت مي كرد و حتي پس از تصويب اصل ولايت فقيه در مجلس خبرگان قانون اساسي خواستار انحلال مجلس خبرگان شد و استعفاء دادند كه درآن شرايط حضرت امام(ره) آن را نپذيرفتند و درنهايت تسخير لانه جاسوسي پس از 268 روز به عمر دولت موقت خاتمه داد.
اين دستاورد يعني سقوط دولت موقت و خط سازش از اين جهت اهميت داشت كه دولت آمريكا درصدد بود تا با ايجاد ائتلافي تحت لواي دولت موقت، از ليبرال هاي سياسي (نهضت آزادي) چهر ه هاي به اصطلاح ديني غيرانقلابي (مانند شريعتمداري و...) سكولارها و ملي گراها (جبهه ملي و...) موجبات حذف تدريجي نيروهاي معتقد به گفتمان انقلاب و امام(ره) را از صحنه سياسي كشور فراهم كند و انقلاب را به انحراف بكشاند.
دومين دستاورد بزرگ سيزده آبان 58 به عنوان انقلاب دوم، ميدان دارشدن نيروهاي انقلابي و پيرو خط امام(ره) و بازگشت مردم به صحنه بود. اين رهاورد مهم از يك سو زمينه ساز تثبيت انقلاب در برابر اقدامات گروهك هاي ضدانقلاب، مقابله با كودتاها و مقابله با تجاوز بعثي صدام شد. و از سوي ديگر موجب تقويت روحيه خودباوري و «ما مي توانيم» درعرصه هاي ديگر شد كه امروز شاهد نتايج آن در حوزه هاي مختلف هستيم.
سومين دستاورد داخلي اين رخداد بسيار مهم، پايان يافتن رابطه استعماري و سلطه جويانه آمريكا و ايران بود كه با قطع رابطه سياسي و تحريم اقتصادي رقم خورد.
دستاورد چهارم سيزدهم آبان 1358 توليد قدرت ملي از طريق ايجاد وحدت در نيروهاي معتقد به انقلاب انسجام اجتماعي بود كه به پشتوانه اي عظيم براي بقاء انقلاب تبديل شد.
افشاء ماهيت واقعي گروههاي مدعي مبارزه با امپرياليسم و مدافع خلق پنجمين رهاورد انقلاب دوم است. گروههايي كه تا پيش از اين نيروهاي انقلابي را به سازش كاري درمقابل آمريكا متهم مي كردند، با اين حركت دانشجويان به يكباره در شرايط بن بست سياسي قرارگرفتند و بدين ترتيب جامعه از ستيزه هاي فزاينده اين گروهك هاي بي هويت رهايي پيدا كرد. ستيزه هايي كه مي توانست بي ثباتي و چالشي طولاني را در فضاي داخلي عليه انقلاب بوجود آورد.
و بالاخره ششمين دستاورد داخلي اقدام دانشجويان انقلابي، توجه افكار عمومي و نيروهاي انقلابي به خطر و تهديد اصلي عليه انقلاب، يعني توطئه هاي آمريكا بود. اين مهم تاثيرات زيادي برساختار سياسي و فرهنگي جامعه از خود برجاي مي گذارد.دراين رابطه مي توان به اوج گيري مبارزه با استكبار اشاره كرد.
¤ دستاوردهاي خارجي اين پيامد اثرگذار سياسي چه بوده است؟
- پيامدهاي خارجي اين رخداد نيز بسيار حائز اهميت است كه دراينجا به برخي از آنها به اختصار اشاره مي كنم. درحوزه خارجي افشاء ماهيت شيطاني و مداخله جويانه آمريكا اولين دستاورد بود. آمريكايي ها در پشت نقاب حقوق بشر (به ويژه در دوره كارتر) و آزادي. سعي داشتند چهره اي مقبول از خود به نمايش بگذارند و زرادخانه هاي قدرت نرم را توسعه دهند. با افشاء اسناد مداخله آمريكا در ايران ماهيت واقعي آنان براي افكار عمومي دنيا بيش از پيش نمايان شد.
تحقير آمريكا و شكسته شدن ابهت و هيمنه آمريكا دومين رهاورد اقدام شجاعانه دانشجويان و رهبري حضرت امام (ره) بود دراين رابطه خوب است به خاطرات هاميلتون جردن رئيس ستاد انتخاباتي كارتر در سال 1980 توجه كنيم. وي درخاطرات خود مي نويسد«مردم آمريكايي كه درمقابل سفارت ايران در آمريكا به شدت عليه ايران شعار مي دادند مي گفتند ما نمي توانيم اين تحقير را تحمل كنيم.»
اين دستاورد بزرگ موجب شكل گيري و نضج گرفتن بيداري اسلامي و ظهور بازيگران مستقل شد كه امروز در مناسبات بين الملل ما به خوبي شاهد آن هستيم. قرارگرفتن انقلاب اسلامي دركانون توجهات مسلمانان، مستضعفان و آزادگان جهان به عنوان الگو و نماد استقلال و پايداري ، رهاورد سوم رخداد مذكور درحوزه خارجي است.
تسخير لانه جاسوسي آمريكا، ايران وانقلاب اسلامي را دركانون توجهات بين المللي قرارداد و جمهوري اسلامي ايران عملا به مدت 444 روز رسانه هاي جهان را دراختيار خود گرفت. درحوزه ديپلماسي عمومي، قدرت نرم و جنگ رواني اين شرايط و وضعيت يعني يك فرصت استثنايي يا به تعبير ديگر تبديل كردن تهديد به فرصت، مديريت بحران استراتژيك و خارج ساختن انقلاب از انزوا، اينها دستاوردهاي بسيار مهمي مي باشند كه تماما به رهبري امام عظيم الشأن راحل باز مي گردد.
دستاورد چهارم تسخير لانه جاسوسي آمريكا خلع سلاح شوروي درمبارزه با امپرياليسم بود. اين ابرقدرت تا پيش از اين توانسته بود در برخي از نقاط جهان از اين طريق نفوذ كند و اعتبار و قدرت نرم براي خود در برابر غرب توليد كند.
¤ باگذشت دو دهه از تسخير لانه جاسوسي، جرياني مدعي اصلاح طلبي به شبهه آفريني دراين باره پرداخت، نظر شما در اين باره چيست؟
-عليرغم همه اين دستاوردها، درسال هاي پس از رحلت بنيانگذار جمهوري اسلامي ما شاهد مواضعي از انقلابيون دهه 60 و تجديد نظر طلبان (اصلاح طلبان) دهه 70 بوديم كه از يك سو به شدت از اقدام خود اظهار ندامت و پشيماني كردند و از سوي ديگر دستاوردهاي اين رخداد بسيار مهم را تخطئه و اصل موضوع را تقبيح كردند و در نهايت با روحيه و مواضعي مرعوبانه و مباني سكولار خواستار سازش نظام با استكبار شدند.
تجديدنظر طلبان مدعي اصلاحات، با اين مواضع و مباني به نوعي برسرشاخه نشسته و بن آن را بريدند، يعني از نظام وگفتمان انقلاب و امام (ره) جدا شدند، به همين دليل از سوي مردم طرد شدند.
درادامه اين سقوط تجديدنظر طلبان دهه 70 به فتنه گران دهه هشتاد تبديل شدند و دراين ميان تلاش كردند در سال گذشته سيزده آبان يعني روز ملي مبارزه با استكبار را به روز همبستگي با آمريكاي جنايتكار تبديل كنند.
فتنه گران در سيزده آبان سال 88 خيلي تلاش كردند تا در مقابل امواج ضد استكباري مردم خودي نشان بدهند و همچون روز قدس كه به رژيم صهيونيستي خوش خدمتي كرده و شعار «نه غزه، نه لبنان»، را سرداده بودند، در اين روز هم به آمريكا خدمت كنند و براي رسانه هاي نظام سلطه سوژه سازي كنند كه با هوشياري و بصيرت مردم انقلابي كشورمان راه به جايي نبردند و خود را رسواتر ساختند.

در گفتگو با مجتبي شاكري بررسي شد: ايجاد فتنه اقتصادي، راهبرد جديد جريان فتنه

گفتمان آشوب و جريان فتنه وقتي با اسم رمز تقلب و در كف خيابان ها نتوانست به خواسته هاي نامشروع خود دست يابد، با يك تغيير گفتمان، اولويت خود را بحث معيشت مردم قرارداده و سعي دارد از مطالبات اقتصادي و معيشتي مردم سوء استفاده كرده و روي اين خواسته ها مانور دهد. موضوعي كه فرمانده نيروي انتظامي، چندي پيش از آن به عنوان طرح «فتنه اقتصادي» نام برد و تاكيد كرد: «ضرب آهنگ فتنه اقتصادي آغاز شده است».
اين تغيير رويكرد و انتخاب اين برهه زماني براي آغاز فتنه اقتصادي، از جمله مسائل مهمي است كه بايد به دقت مورد واكاوي و بررسي قرار گيرد. به نظر مي رسد فتنه گران، اجراي قانون هدفمند كردن يارانه ها را بستري مناسب براي اجراي پروژه خود ديده اند و مي خواهند به نوعي با سوء استفاده از واكنش هاي احتمالي مردمي به اجراي اين طرح، براين موج سوار شده و اهداف اصلي خود را دنبال كنند. درهمين ارتباط و براي بررسي ابعاد فتنه اقتصادي، هفته نامه پنجره درشماره 65 خود به سراغ «مجتبي شاكري» عضو شوراي مركزي جمعيت ايثارگران انقلاب اسلامي و كارشناس مسائل سياسي رفته و نظر وي را دراين باره جويا شده است. باهم متن اين گفتگو را در زير مي خوانيم.
¤¤¤
¤ اساسا علت تغيير رويكرد گفتمان آشوب و جريان فتنه و گرايش به سمت مسائل اقتصادي را درچه مي دانيد؟
- تصور من اين است كه مجموعه مباحث و رفتارهايي كه با عنوان فتنه شكل گرفت عقبه دوري دارد و به مباحث نظري كه در حلقه كيان شكل گرفته بود، باز مي گردد. بعدها اين جريان سازماندهي يافت و به مطالبات اجتماعي كشيده شد و درهمين سير، عبور از قانون اساسي، رهبري و گفتمان انقلاب اسلامي وحتي عبور از مقدسات درآن رقم خورد. با پايان انتخابات سال 1388، اين فتنه به انتها نمي رسد. به دليل نوع برخوردهايي كه اين مجموعه، يعني طيف فتنه- اعم از تصميم سازان تا كساني كه عمليات هاي خياباني را رقم مي زدند- مشاهده كردند و وقتي با مخالفت هاي مردمي روبه رو شدند، امكان ادامه راه حتي با پشتيباني هاي دستگاه هاي اطلاعاتي بيروني و برخي سفارتخانه هاي داخلي براي آن ها ميسر نشد، ولي اين سخن به معناي پايان فتنه نيست؛ چرا كه دراين مجموعه، نخبگان دل به بيرون مرزها داده اي هستند كه از گفتمان انقلاب عبور كرده و هنوز به دنبال تحقق خواسته خود هستند و همان زمان هم در جلسات پنهان خود وقتي متوجه شدند نمي توانند از طريق مسائل انتخاباتي به مقصود خود برسند و دريافتند كه براي بحث تقلب، نه استناد قانوني دارند و نه مصداق بيروني، تصميم گرفتند كه همين پروژه را در جايي ديگر دنبال كنند، لذا برخي از آن ها اعلام كردند كه اگر در انتخابات نتوانستيم به مقصود خود برسيم، تلاش مي كنيم درمجلس به هدف خود دست يابيم؛ يعني تلاش مي كردند كه ناكارآمدي دولت را در بخش هاي مختلف اقتصادي، سياسي و اجتماعي به گونه اي رقم بزنند و القا كنند كه مجلس از جايگاه قانوني نظارتي خود وارد صحنه شود و مطالبه ناكارآمدي را مطرح كند.
ما بايد با اين نگاه، مجموعه فتنه را ببينيم كه آن ها همچنان، همان مقدار رمق باقيمانده خود را درعرصه هاي مختلف هزينه مي كنند و به نوعي در درون خود با وجود اختلافاتي كه دارند، به دنبال ايجاد انسجام هستند. اخيرا راهبرد سكوت و عدم پاسخگويي به پرسش هاي مردمي درمورد خود را دنبال مي كنند و از طرفي ديگر به دنبال ايجاد سؤال و شبهه نسبت به قواي سه گانه هستند تا از اين طريق به نوعي يك قطب بندي را به وجود آورند كه دريك طرف خودشان به عنوان اپوزيسيون، مدعي پي گيري مطالبات مردمي باشند و مجموعه نظام نيز در نقطه مقابل قرار گيرد و اين شيوه اي است كه مكرر در دوره هاي مختلف دنبال كرده اند.
لذا اين كه فتنه انتخابات دراين دوره به نوع فتنه اقتصادي تبديل شود، امري قابل پيش بيني است. در بيرون كه دولتمردان آمريكا با استفاده از گراهايي كه از داخل مي گرفتند، بحث تحريم و تهديد را به اجرا گذاشتند و در داخل هم براي اين كه با استفاده از تهديد و تحريم ايجاد بحران كنند، از سرمايه هاي خود بهره مي گيرند و به نوعي رفتار مي كنند كه تنش هاي اجتماعي به يك بحران و يك تهديد عمومي تبديل شود.
¤نكته مهم بعدي اين برهه زماني است كه از سوي جريان فتنه، جهت شروع بحران اقتصادي انتخاب شده؛ همزماني با آغاز طرح تحول اقتصادي و هدفمند كردن يارانه ها. به نظر شما فتنه گران چه ظرفيت هايي را دراين طرح مشاهده كرده اند كه برنامه جديد خود را كليد زده اند؟
هدفمند كردن يارانه ها به اقرار همه دلسوختگاني كه در اقتصاد دستي دارند و همه كارشناساني كه مسائل اقتصادي را درك مي كنند، يك جراحي و كار بزرگ است كه نظام حتما بايد به آن بپردازد. و دولت هاي سازندگي و دوم خرداد هم بايد پاسخگويي كوتاهي خود دراين ارتباط باشند.
شجاعت مجالس هفتم وهشتم و عزم راسخ رئيس جمهوري و مجموعه دولت براي اجراي اين جراحي بزرگ، قابل تقدير است، لذا همه بايد خود را در مقابل اجراي اين طرح، مسئول بدانند و تبعات اجراي آن را براي مردم مطرح كنند و از سوي نمايندگان مجلس، مسئولان دستگاه هاي اجرايي و رسانه ملي نسبت به اين طرح فرهنگ سازي لازم انجام گيرد. درسخنراني ها و مناظره ها بايد دقت شود، به آنچه هدف از اجراي طرح است، برسيم نه نقطه مقابل آن.
با وجود اجماعي كه نسبت به اجراي طرح هدفمند كردن يارانه ها وجود دارد، ولي مجموعه كينه ورز فتنه، درستي و غلطي اجراي طرح و نقاط مثبت و ضعف آن را مدنظر ندارند، بلكه همين كه ظرفيتي دراين طرح براي ايجاد ترس درمردم و اعلام خطر درجامعه مشاهده كرده اند. به دنبال سوء استفاده از آن درجهت رسيدن به اهداف خود هستند.
تصور مي كنم اگر مجموعه نخبگان ما كه به گفتمان انقلاب اسلامي نظر داشته و به سند چشم انداز و مصالح نظام توجه دارند، با هم همكاري كنند، مي توان اين طرح را به شكلي پيش برد كه تبعات منفي كمتري داشته باشد و اين بيماري اقتصادي، با عزم و دولت و مجلس درمان شود.
¤ ارزيابي شما از هماهنگي تصميم سازان و عوامل فتنه اقتصادي، با هجمه رسانه هاي خارجي چيست؟
- اين يك پروژه است؛ يعني از سال هاي دور، اين مجموعه به بيرون وصل بوده است و اين امري پنهان نيست و خودشان نيز از آن تبري نمي جويند و حتي اقرارهايي كه داشته اند ارتباط هاي خيلي عميق تر را نشان مي دهد، لذا لازم است با توجه به اين كه زمان برخي از دادگاه ها گذشته، اين اقرارها از سوي رسانه ملي پخش شود تا مردم بيشتر متوجه ابعاد اين ارتباطات شوند.
از طرفي ديگر دستگاه هاي حكومتي آمريكا نيز از اعلام اين ارتباط ابايي ندارند؛ 17 ميليارد و 700ميليوني كه به گفته وزير اطلاعات، از سوي آمريكايي ها در قضيه انتخابات ايران هزينه شده، مطلب پنهاني نيست و كساني كه سرمايه گذار آن بوده اند. مراحل و چگونگي اين هزينه و بهره برداري از آن را مشخص كرده بودند و سازماندهي اقدامات بعدي از قبيل رفتاري را كه مي خواهند با قانون اساسي و نسبت به فلسطين، لبنان و غزه داشته باشند، انجام داده بودند.
در واقع آن ها تلاش مي كردند كه آرمان ها و ارزش هاي انقلاب اسلامي را تا قد و قواره اي كه خودشان مي پسندند، تراش بدهند و اين پروژه بسته شده است و آن چه اعلام مي شود، تنها بخش كوچكي از حمايت هاي بيروني است و ارتباط جريان فتنه با خارج از كشور خيلي عميق تر از آن چيزي است كه رسانه هاي خارجي اعلام مي كنند. بايد يادآور شد، همين تهديدها و تحريم ها در واقع گراهايي است كه به صورت دائم و شفاف از داخل داده مي شود. باتوجه به فن آوري هاي جديدي كه براي انتقال اطلاعات و كارهاي جاسوسي وجود دارد، بايد ذهن مردم از روابط جاسوسي دوره هاي گذشته به اين سمت برود كه شيوه هاي ارتباط بسيار سهل شده است.
در مجموع از نتايج گفت وگوها و تهديدهايي كه صورت مي گيرد، مي توان فهميد كه چقدر اين روابط تنگاتنگ بوده است.
¤ باتوجه به اهميت طرح هدفمندي يارانه ها، ضرورت اطلاع رساني دقيق به مردم و هماهنگي مجلس و دولت تا چه ميزان حس مي شود؟
- از مطالبي كه مقام معظم رهبري در ديدار با نمايندگان مجلس و دولت، همواره مطرح مي كنند، به وضوح مي توان دريافت كه اگر اين ارتباط، هماهنگي و مباحث كارشناسي مشترك دنبال نشود، شكاف از همين جاها عميق مي شود و به فرموده قرآن، منافقين در اين شكاف ها لانه مي كنند و اين شكاف ها را عميق تر مي كنند. نقطه مقابل راهبرد سكوت جريان فتنه، بهره برداري از اختلاف ميان اصول گرايان است.
هر مطلب و سخني كه از سوي مسئولان دولتي و نمايندگان مجلس شوراي اسلامي مطرح شود و اين شكاف را عميق تر كند، به ضرر پيشرفت نظام است و گفتمان «پيشرفت و عدالت» به عنوان مؤلفه هاي دهه چهارم انقلاب اسلامي را دچار چالش مي كند.
مقام معظم رهبري در ديدار با نمايندگان مجلس مثالي را به كار بردند و فرمودند: «در مشهد ما در ماه محرم كساني علامت را حمل مي كنند و مردم به نوعي نسبت به آن ها عاطفه خرج مي كنند و اكنون دولت در نقش همان علامت كش است و بار روي دوش دولت است و همه در بيان مطالب و اظهارنظرهاي خود در نظر داشته باشند كه اين باري را كه اين دولت تحمل مي كند، دولت هاي قبلي حاضر به تحمل آن نشدند.»
دولت ها معمولا از اين كه دچار چالش هايي از قبيل جراحي هاي بزرگ اقتصادي شوند، پرهيز مي كنند و به آن تن نمي دهند، لذا همين مقدار كه دولت عزم اجراي اين طرح بزرگ را دارد، بايد حمايت شود، البته اشكالات و معايب بايد با مباحث علمي و كارشناسي مورد بررسي قرار گيرد.
دولت هم بايد اطلاع رساني دقيقي داشته باشد؛ چرا كه مردم ما با بحث هاي اقناعي، سنگين ترين سختي ها را تحمل مي كنند و اگر متوجه نقش مؤثر هدفمندي يارانه ها در پيشرفت كشور، اجراي عدالت و دفع تحريم ها شوند، خودشان در اجراي آن مشاركت مي كنند.