مزايا و معايب اجراي قانون دوركاري كاركنان دولت - بخش نخست
رفع گره نظام اداري به دست قانون دوركاري

پريسا جلالي
- همين روزها تعداد زيادي از كارمندان دولت اخراج مي شوند!
- اخراج؟! حتما شايعه است.
- با اجراي طرح دوركاري دولت مي خواهد تعدادي از كارمندانش را خانه نشين و به تدريج اخراج كند. يعني به نحوي قصد دارد در پرداخت هايش صرفه جويي كند.
- اما اجراي طرح دوركاري و انجام كار در خانه كه اخراج از محل كار نيست...
پس از تصويب آيين نامه اجراي قانون دوركاري در هيات دولت و با انتشار متن آن از سوي رسانه ها در بدو امر اين شبهه در ميان برخي از كارمنداني كه گرفتار جريان بي خبري از قوانين و مصوبات دولت هستند، شدت گرفت و هراس از دست دادن كار كابوس اين دسته از شاغلاني شد كه قرار بود وظايف محوله را در منزل انجام دهند.
دوركاري، چرا و چگونه؟
هر چند گفته مي شود آيين نامه مشاغل دوركاري در 30 خرداد ماه امسال و دستورالعمل آن در همايشي در تاريخ اول آذرماه جاري به اطلاع همه دستگاه ها رسيده است و به عنوان نمونه تاكنون 70 درصد كارمندان وزارت كار دوركار شده اند و تعدادي از وزارتخانه ها هم گوي سبقت را در اجراي قانون دوركاري از ديگران ربوده اند اما هنوز عده اي از شاغلاني هم هستند كه علي رغم شنيدن نام اين قانون هنوز اطلاعات ناقصي از آن دارند و يا نسبت به عواقب آن نگرانند.
البته اين ادعا از سوي اين عده معدود با اجرايي شدن قانون دوركاري عملا رد شد و شاغلان طي آشنايي با روند مثبت اين طرح به واقعيت امر پي بردند اما اين بهانه ها تا وقتي كه كاستي هاي طرح رفع نشده و هنوز جنبه آزمايشي دارد برقرار خواهد بود.
پيش از پرداختن به اين موضوع و مشخص شدن صحت و سقم چنين ادعايي سري به ديگر كشورهاي جهان مي زنيم.
مدتي پيش مطالعه اي بر 2600 كارمند حوزه فناوري اطلاعات در 13 كشور جهان انجام شد كه نتايج آن نشان مي دهد 60درصد كارمندان براي داشتن راندمان بيشتر يا موثر بودن براي شركت نيازي به حضور در محل كار نمي بينند. اين عدد در آسيا و آمريكاي لاتين بيشتر هم مي شود. براي نمونه 93 درصد كارمندان هندي و 81 درصد كارمندان چيني و برزيلي اين گزاره را كه نياز حتمي به بودن در محل كار نيست، انتخاب كرده اند. از هر سه نفر در اين پژوهش دو نفر انتظار دارند كه بكارگيري ابزار فناوري اطلاعات بتواند شرايطي را براي آن ها فراهم كند كه بتوانند هر جا كه هستند به اطلاعات مورد نياز خود در شركت دسترسي داشته باشند.
چنين استقبالي از طرح دوركاري در سطح جهان بي نظير است. چرا كه دوركاري به كاركنان اجازه مي دهد تمام يا قسمتي از كارشان را خارج از محيط كاري انجام دهند يعني افراد مي توانند از خانه يا از يك مركز ارتباط از راه دور در نزديكي منزل يا از محل كار ديگري وظايف كاريشان را انجام دهند.
در واقع به واسطه به وجود آمدن كامپيوترها، شبكه هاي ارتباطي، نرم افزارهاي ارتباطي و نرم افزارهاي اداري و تخصصي علوم مختلف است كه امروزه مي توانيم از كار از راه دور صحبت كنيم.
افزايش روز افزون مسافرت هاي درون شهري، ايجاد آلودگي در شهرها به ويژه
كلان شهرها، اتلاف زمان افراد براي رسيدن به محل كار يا منزل، ترافيك هاي صبحگاهي و عصرگاهي و از بين رفتن انرژي از معايب اشتغال به سبكي است كه كارمندان هر روز راس ساعت معين موظفند در محل كار حاضر شده و در ساعت خاصي اداره را ترك كنند كه با دور كار شدن برخي شاغلان اين هزينه ها كاهش چشمگيري خواهد داشت.
ثبات امنيت شغلي با اجراي دوركاري
با پيشرفت ابزارهاي الكترونيكي مي توانيم انتظار داشته باشيم كه در آينده تعداد مشاغل از راه دور بيشتر و كارهاي از راه دور با كيفيت تر شوند.
كارمندان يكي از قطعه هاي اصلي پازل قانون دوركاري هستند كه رضايت خاطر آنها و نداشتن دغدغه شغلي و وجود امنيت شغلي اهميت بسزايي در كارآيي آنها و موفق شدن اين طرح دارد.
بنابراين براي يافتن اين پاسخ به برخي از مراكز اداري سري زده ايم تا از چند و چون اجراي اين قانون مطلع شويم.
كارمند مخابرات است و صبح وقتي نماز صبحش را مي خواند، كيف و موبايلش را برداشته و راه مي افتد. چون در كرج زندگي مي كند هر روز مجبور است فاصله رفت و برگشت محل زندگي اش تا تهران را با اتوبوس و مترو و هر چه دم دستش مي آيد طي كند تا ساعت هشت در اداره باشد.
هدايت صمدي كه 9 سال است مسير رفت و برگشت خود را با طلوع و غروب خورشيد هماهنگ كرده دل خوشي از اين طي مسافت ندارد، درد دلش را با گزارشگر كيهان اينطور شرح مي دهد: چند سال پيش آپارتمان كوچكي در كرج خريدم و چون هزينه تهيه مسكن در تهران گران است مجبورم مسير طولاني محل كار تا خانه ام را هر روز تكرار كنم كه همين فاصله همه توان و تحملم را سلب مي كند.
وي كه به تازگي در جريان اخبار و اطلاعات قانون دوركاري قرار گرفته است، مي گويد: اگر شرايطي فراهم شود تا من هم دوركار شوم ديگر مجبور نيستم تا اين اندازه زمان و هزينه صرف كنم و به راحتي امور شغلي ام را در خانه انجام مي دهم. ضمن اينكه چنين اقدامي باعث خواهد شد كارمندان با اعصاب راحت تري به كارهايشان برسند و ذهنشان را درگير دير يا زود رسيدن به اداره نكنند.
سميه حاجي يكي از كارمنداني است كه به تازگي دوركار شده است.
وي كه مسئوليت تايپ نامه ها و مكاتبات همچنين بايگاني الكترونيكي آنها را برعهده دارد در طول هفته فقط دو روز به اداره مراجعه مي كند و مابقي فعاليت هايش را در منزل انجام مي دهد.
خانم حاجي در گفت و گو با گزارشگر كيهان مي گويد: طي مدتي كه به جمع كارمندان دور كار پيوسته ام وضعيت خوبي دارم. ضمن اينكه ديگر نيازي نيست فرزند 3ساله ام را به مهد كودك بفرستم يا مبالغي صرف هزينه هاي اياب و ذهاب شود.
اين خانم كه با 7 سال سابقه كار در وضعيت استخدامي قرار دارد، تصريح مي كند: قبلا كه هر روز به محل كار مي رفتم به محض اطلاع از اينكه بايد دوركار شوم فكر مي كردم به زودي كارم را از دست خواهم داد اما وقتي متوجه شدم افراد ديگري هم هستند با سابقه كاري بيشتر از من حاضرند در منزل كارهايشان را انجام دهند من هم مجاب شدم كه اينطور بهتر است و حسابي در مخارج و وقتم صرفه جويي مي شود.
اما رضا اميري كارمند يكي از ادارات بيمه است كه تن دادن به دوركاري را گام نخست از دست دادن شغلش عنوان مي كند.
وي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان اظهار مي كند: اگر روال كار بر اين باشد كه كارمندان در منزل همان ميزان فعاليت كاري را داشته باشند و دغدغه از دست دادن شغل نباشد ديگر هراسي براي اين كار باقي نمي ماند.
اصلاح نظام اداري با دوركاري
با توجه به اين ميزان اطلاع شاغلان دولت از نحوه اجراي قانون دوركاري، اينكه چه افرادي دوركار مي شوند و ماهيت مشاغل دوركار چيست، پرسش ديگري است كه بايد بدان پاسخ داده شود.
اتفاقا احمد بزرگيان معاون نوسازي و تحول اداري رياست جمهوري كه با چنين سوالاتي از سوي خبرنگاران رسانه ها مواجه است دوركاري را تنها مختص افراد كاملا توانمند، خوداتكا و آگاه به مساله مي داند و معتقد است: عدم نياز مكرر به مسئول، عدم پرسشگري و افرادي كه كمتر به دستگاه خود مراجعه مي كنند و امكانات لازم را در منزل يا محل مورد نظر دارند در اين طرح مي گنجند.
البته بزرگيان تاكيد دارد كه ميزان كار كارمندان قابليت اندازه گيري دارد و بايد مشخص باشد كه چند نفر ساعت براي اين كار زمان صرف خواهد شد.
لطف الله فروزنده معاون توسعه مديريت و سرمايه انساني رئيس جمهور هم در گفت و گو با گزارشگر كيهان با اشاره به ضرورت تحول اداري و قدمت 80 ساله آن در ايران معتقد است: يكي از الزامات اصلاح نظام اداري، الكترونيكي كردن كارهاست كه از سال ها پيش با طرح مسئله، فرهنگ سازي و آموزش آغاز شده و از جمله روشهاي آن دوركاري است . البته در جلسه هيئت دولت قرار شد با توجه به وضعيت آلودگي هواي تهران دستگاه هاي دولتي حداقل 80 درصد از وظايف و كارهاي خود را به صورت دوركاري تعريف كنند كه در محيط خارج از اداره انجام شود .
در تكميل سخنان فروزنده بايد گفت كه اين معاونت مسئول پيگيري اين مصوبه است و در هر دستگاهي وزير مربوطه برنامه ها را پيگيري و گزارش آن را به رئيس جمهور ارائه خواهد كرد .
وي در ادامه با برشمردن برتري هاي
دور كاري آن را موجب تبديل وقت مزدي به كارمزدي مي خواند و مي گويد: براساس نظر سنجي از 290 هزار نفر ارباب رجوع هم كه انجام داديم، سطح رضايت و نيز سلامت اداري افزايش يافته است .
سرنوشت دوركاري؛ موفق يا ...
اينكه طرح دوركاري شاغلان تا چه اندازه موفق باشد موضوعي است كه در قياس با ديگر طرح هاي مشابه دولت در اين راستا سنجيده و قضاوت مي شود.
به عنوان نمونه مي توان به طرح انتقال كاركنان تهراني به ديگر شهرها اشاره كرد.
فروزنده هم با انتقاد از برخي رسانه ها در مورد ايرادهاي جزيي به بحث انتقال كارمندان از تهران مي گويد: اگر رسانه ها به صورت مطالبه جدي انتقال را از كارمندان مي خواستند، امروز وضع شلوغي و آلودگي اينگونه نبود و بايد مردم را تشويق كنند كه به صورت داوطلبانه از تهران خارج شوند .
معاون توسعه مديريت و سرمايه انساني رئيس جمهور در مورد آخرين اخبار انتقالي از تهران اشاره مي كند: افرادي كه به صورت داوطلب و با ثبت نام در سايت مربوطه منتقل شده اند 10 هزار نفر و حدود 10 هزار نفر نيز از طريق انتقال شركت هاي دولتي و مؤسسات پژوهشي از تهران منتقل شده اند. بنابراين همان عدد 20 هزار نفري كه توسط رئيس جمهور اعلام شد، تعداد كارمنداني است كه به همراه خانواده خود از تهران منتقل شده اند .
وي در پاسخ به نگراني كاركنان دوركار به علت از دست دادن شغل يا كم شدن درآمدشان مي گويد: براي كارمندان دوركار امتيازاتي قايل شده ايم كه نخستين آن بحث اضافه كار، مسايل رفاهي و متفرقه اي است كه پس از ارزيابي و تقويم كار انجام شده، به كارمندان پرداخت مي شود. علاوه بر اين افراد بايد تجهيزاتي را براي كار در خانه فراهم كنند كه براي تهيه اين تجهيزات كمك هايي در نظر گرفته شده است.
اين مسئول فعال در اجراي قانون دوركاري با اشاره به آثار دوركاري تصريح مي كند: در اين روش اولا كار قابل سنجش و احصا خواهد بود؛ نكته ديگر به جاي اينكه به فرد بر اساس ساعت فيزيكي دستمزد بدهيم براساس كار دستمزد مي دهيم. مساله اي است كه بسيار مهم است و در نظام اداري ما اگر بتوانيم كارمزد را جايگزين روزمزد كنيم تحول اساسي خواهد بود.
گزارش روز