مزايا و معايب اجراي قانون دوركاري كاركنان دولت
اما و اگرهاي كار در خانه

پريسا جلالي
- همكلاسي ام مي گويد مشاغلي دوركار مي شوند كه چندان اهميتي براي ادارات ندارند. مي گويد حتما پدر تو هم شغلش مهم نيست كه دوركارش كرده اند؟!
- اتفاقا اينطور نيست و تعداد زيادي از مشاغل را مي توان دور از محل كار انجام داد. مثل پروژه تحقيقي كه فعلا در دست دارم و بايد انجامش دهم.
- اما مامانم نظر مرا دارد و مي گويد حتما پدرت را نمي خواستند كه اينطوري از سرخودشان باز كرده اند! تازه ديشب ديدي كه سرت غر مي زد كه صبح تا شب گوشه خانه نشستي و سرت را داخل كامپيوتر بردي و هزينه اينترنت را به مخارج اضافه كردي!؟
در باب مزاياي دوركاري و كار از راه دور روايت هاي زيادي است، از جمله اينكه محدوديت هاي زماني و مكاني را از سر راه
بر مي دارد و مي توان در بهترين و خوش
آب و هوا ترين مناطق زندگي كرد،از حاشيه شهرها تا مناطق ييلاقي كوهستان ها؛ البته اگر اينترنت در آن قسمت ها پاسخگو باشد!
يا توصيفات ديگري از كاهش رفت و آمد و هزينه هاي ناشي از حمل و نقل تا صرفه جويي در زماني كه مي شود با خانواده سپري كرد و گسترش حق انتخاب شغل و كار.
اما در اين ميان هيچ صحبتي از پرستيژ كاري شاغلان نمي شود و اينكه افراد دوركار در شرايطي بايد دوركاري را تجربه كنند كه هنوز فرهنگ چنين امري در جامعه جا نيفتاده است.
دوركاري با تبديل خانه به دفتر كار؟!
فرهنگ سازي در هر شرايطي نياز ابداع و اختراعات و حتي قوانين و مصوباتي است كه شامل جمع كثيري از افراد جامعه مي شود و قرار است جمع زيادي از فوايد آن برخوردار شوند.
حال دوركاري يكي از اين مصوبات است كه تنها با يك تعريف مختصر و برشمردن مزاياي آن در خانه و زندگي خيلي از كارمندان جا خوش كرده است؛ بدون فرهنگ سازي.
اما چرا برخي كارشناسان نسبت به
تبديل شدن منازل به دفتر كار در طرح دوركاري هشدار مي دهند؟
اگرچه مجيد ابهري مشاور اجتماعي در اين مورد به پيامدهاي دوركاري اشاره دارد و دوركاري زنان را فرصت مناسبي براي قرار گرفتن زنان در كنار خانواده و موثر در كاهش آمار طلاق عنوان مي كند اما همچنان اعتقاد دارد: در اجراي طرح دوركاري بايد دقت كرد تا خانه به دفتر كار تبديل نشود چون خانواده بايد در محيط منزل احساس آرامش داشته باشند و تبديل شدن محيط منزل به دفتر كار مي تواند موجب اختلاف ميان خانواده ها شود.
دكتر امان الله قرائي مقدم آسيب شناس اجتماعي هم در اين مورد به خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد: هر اقدامي بدون فرهنگ سازي مي تواند آسيب زا باشد. بنابراين دوركاري خود عاملي براي ورود فرد به كارهاي خلاف است و ممكن است درون خانواده مسايل و اختلافاتي شكل گيرد.
اين عضو هيات علمي دانشگاه در توضيح بيشتر مي گويد: فرزندان هميشه به قدرت پدر كه بيرون از خانه كار مي كند مي بالند اما حالا كه او را در هر ساعتي مانند ديگر اعضا در منزل مي بينند، اعتبار شغلي پدر در نظرشان كاهش مي يابد.
وي علت اين برداشت شخصي افراد را اينطور توضيح مي دهد: در واقع آنها فكر
مي كنند كه اين چه شغل بي ارزشي است كه فرد مي تواند داخل خانه هم انجامش دهد. البته اين فقط مختص پدر نيست بلكه همه مردان و زنان دوركار با چنين احساسي مواجه خواهند شد.
خانه نشيني زنان با دوركاري
در اجراي قانون دوركاري زنان در اولويت قرار گرفته اند به همين علت كارشناسان اجتماعي تا حدودي اين طرح را موثر در رفع آسيب هاي اجتماعي مي دانند.
به طور مثال مجيد ابهري آسيب شناس اجتماعي با اشاره به انجام دوركاري براي نخستين بار در كشور فنلاند، معتقد است كه كاهش آمار طلاق و استحكام روابط عاطفي و خانوادگي در اين كشور كوچك اروپايي به عنوان مزاياي اين طرح ارزيابي شد.
اما به راستي اين اتفاق باعث خواهد شد ميزان طلاق كاهش يابد و يا همه زناني كه در خانواده براي اشتغال خارج از خانه دچار مشكل هستند، با دوركاري مشكلشان رفع خواهد شد؟
هستند همسراني كه به هر دليلي تمايلي به استقلال مالي همسر ندارند و علت عمده نارضايتي از اشتغال همسرانشان را همين موضوع عنوان مي كنند. بنابراين نمي توان مدعي شد با چنين طرحي بتوان همه زنان علاقه مند به كار را جذب و آمار طلاق را در اين مورد به صفر رساند.
گذشته از اين انتقاد وارده، زنان كارمند ديگري هم هستند كه دل خوشي از قانون دوركاري ندارند و اجراي اين طرح را
خانه نشين كردن زنان عنوان مي كنند تا به مشاغل مهم دسترسي نداشته باشند.
در حالي كه مسئولان موافق با اجراي قانون دوركاري بر اين عقيده اند تنها كاركناني دوركار مي شوند كه شغل آنها اجازه دوركار شدن را بدهد.
لطف الله فروزنده معاون توسعه نيروي انساني رييس جمهوري مشاغلي كه دوركار
مي شوند را داراي ويژگي هاي خاصي مي داند كه مي تواند چنين فرضيه اي را رد كند.
وي به گزارشگر كيهان مي گويد: دستورالعملي مبني بر اينكه چه مشاغلي
مي توانند دوركار شوند و اينكه چه
ويژگي هايي داشته باشند، تدوين و تصويب شده است. همچنين مشاغلي كه قابل
اندازه گيري بوده و زمينه انعطاف پذيري را داشته باشد همچنين داراي ارباب رجوع نبوده و نيازي به حضور در محل كار نباشد و تنها ماحصل كار مبنا باشد در اولويت دوركاري هستند.
كارمزدي شدن، گام بعدي دوركاري
يكي از تاكيدات اجراي قانون دوركاري كارمزد شدن افراد است تا هر فردي به ميزان فعاليت موثري كه انجام مي دهد حقوق دريافت كند.
دكتر قرائي مقدم علاوه بر تاكيد بر فرهنگ سازي دوركاري، اجراي نظام كارمزدي را از ملزومات اين طرح برمي شمارد.
وي به گزارشگر كيهان مي گويد: طبق نظريه تيلور صاحبنظر علم مديريت ميزان كار بايد ملاك مزد فرد باشد. بنابر همين نظريه كاركنان انگليس، هلند و ژاپن و ديگر كشورهاي صنعتي جهان كارمزدي بارآمده اند. اما در ايران طبق محاسبات انجام شده كار مفيد يك كارمند ايراني در طول روز آن هم در شرايطي كه ابزارهاي نظارت وكنترل دقيقي باشد فقط يك ساعت و 25 دقيقه است. بنابراين اگر با اين شرايط دوركاري انجام شود طرح موفقي خواهد بود كه البته معتقدم چنين شرايطي فراهم نمي شود.
اين استاد دانشگاه تاكيد مي كند: نظام اداري ايران نسبت به ديگر كشورها متفاوت است. در كشورهاي صنعتي كارمندان افراد خودكاري هستند كه بدون نظارت و كنترل مديران به وظايفشان آگاهند و دغدغه فرزند و بيماري و در كل تمارض وجود ندارد اما در ايران حتما بايد سيستم نظارت و كنترل قوي وجود داشته باشد و برخي كاركنان تعهد كاري لازم را ندارند.
دكتر ابوالقاسم حكيم پور عضو هيات علمي دانشكده اقتصاد دانشگاه علامه نظر مثبتي نسبت به اجراي قانون دوركاري به عنوان حلال مشكلات نظام اداري ندارد.
وي در همين رابطه به گزارشگر كيهان
مي گويد: اگرچه در بخش خصوصي وابسته به فعاليت تخصصي افراد دوركاري هم انجام مي شود و موفق بوده اما به علت انباشت نيروي انساني در سازمان ها و ادارات دولتي فكر
نمي كنم طرح موفقي باشد. البته به طور كامل نه بلكه فقط در بخش هايي از وزارت خانه ها مي توان اين اقدام را داشت.
اين اقتصاد دان طرح انتقال كاركنان از تهران را موفق تر از طرح دوركاري مي داند و در مورد شرط موفقيت تاكيد مي كند: در صورتي كه ابزارهاي مورد نياز فراهم باشد طرح انتقال كاركنان از تهران موفق تر از اجراي قانون دوركاري خواهد بود. به طور مثال ارتقاي شغلي كاركنان و پست سازماني و ابزارهاي خانوادگي مانند هماهنگي مشاغل اعضاي خانواده در حين خروج كه مغايرتي با وضعيت شغلي همسر و تحصيل فرزند نداشته باشد موفقيت را تضمين مي كند.
كاركنان ايراني در قياس با خارجي ها
افزايش پهناي باند شبكه هاي كامپيوتري، گسترش اتوماسيون اداري، شناساندن مزايا و كاربردهاي كار از راه دور به عموم مديران و تصميم گيران، آشنا كردن كاركنان با كامپيوتر، شبكه و نحوه كاربرد آنها براي انجام بهتر امور و كاهش هزينه هاي ارتباطات بطور كلي و تامين ارتباطات ارزان قيمت براي كار از راه دور به انضمام حركت به سوي دولت الكترونيك و آشنا سازي عموم مردم با كامپيوتر از جمله روش هايي است كه
مي توان دوركاري را تقويت و فرهنگ اجراي آن را وسعت بخشيد.
علاوه بر پيامدهاي مثبت يا احيانا منفي اجراي قانون دوركاري، قياس وضعيت كاركنان ايراني با ديگر كشورهاي صنعتي قياسي
مع الفارق است.
اين اظهارات حميد حاجي عبدالوهاب معاونت سابق سرمايه انساني و توسعه اشتغال وزارت كار است كه در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان بيشتر توضيح مي دهد: اشكال سيستم اداري ما در ادارات و
سازمان هاي دولتي حجيم بودن است اما در كشورهاي پيشرفته كاركنان به طريقه سيستماتيك و برنامه عملياتي جذب مي شوند.
وي ادامه مي دهد: در ايران كاركنان ممكن است يك روز تعطيل باشند و فقط چند روز در هفته مشغول باشند. آنقدر تعداد كاركنان در ادارات و سازمان هاي دولتي ايران زياد است كه محاسبات دقيقي نمي توان داشت.
عبدالوهاب ديگر تمايز سيستم جذب اداري ايران با ديگر كشورها را در دخالت دولت عنوان و تصريح مي كند: در اين كشورها دخالت دولت در امور اداري به اندازه ايران نيست. بلكه مديريت مجزا دارند و نيروهاي محقق و گزارشگر و غيره به صورت كارمزدي فعاليت
مي كنند. بنابراين وزير كار ايده دوركاري را مطرح كرد و ايده آل هم اين بود كه خود اين وزارتخانه پيشگام شود.
با وجود اينكه طرح دوركاري آزمايشي انجام مي شود تا نواقص و اشكالات آن آشكار شود، اين كارشناس با سابقه در همين رابطه مي گويد: در همين دور نخست با كاركناني كه دوركار شده اند صحبت كرديم همگي راضي بودند اگر نواقصي هم باشد رفع خواهد شد.
وي شايعه كاهش بودجه و متعاقب آن
كم شدن حقوق پرسنل دوركار را رد مي كند و مي گويد: اگر كارمندي در انجام وظايف محوله كوتاهي داشته باشد حتما مجازات خواهد شد اما اخراج آخرين راه است بلكه با سياست كاهش حقوق يا ديگر رفتارها او را مجاب
مي كنند كه كارهايش را به موقع بايد انجام و تحويل دهد.
معاون سابق سرمايه انساني و توسعه اشتغال وزارت كار در ادامه مي گويد: البته برخي از كاركنان كه خريد خدمت هستند چون تعهد استخدامي يا پيماني ندارند هم در معرض ارزيابي قرار مي گيرند، اما نبايد نگران از دست دادن شغلشان باشند.
از آنجا كه ارزيابي و كنترل دقيق بر كاركنان دوركار نيازمند اينترنت پرسرعت و سيستم ويدئوكنفرانس است اما عبدالوهاب تامين اين سيستم را زمان بر مي داند و اعتقاد دارد براي ايجاد اين توانايي نبايد اجراي قانون را به تعويق انداخت.
در نهايت اين طرح تحول مثبتي در نظام اداري است كه صرفه جويي كلان را بدنبال خواهد داشت.
در ميان همه مزاياي مثبتي كه اين روزها از دوركاري به گوش مي رسد، گفته مي شود فرصت هاي شغلي براي نيروي كار متخصص ايراني بيشتر مي شود.
كارشناسان در اين مورد عقيده دارند با توجه به اينكه سطح دستمزدها در ايران پايين است، شركت هاي خارجي تمايل دارند از متخصصان ايران در انجام كارها استفاده كنند.
بنابراين كار از راه دور اين امر را تسهيل
مي كند بدون اينكه نگران مشكلات ناشي از مهاجرت نيروي كار باشند.
گزارش روز