نگاهي به اجراي طرح تحول اقتصادي در روزهاي آغازين بخش نخست
شكست شايعه، با تدبير مدبرانه اجراي هدفمندي يارانه ها

پريسا جلالي
برابر آمارهاي موجود 230 سايت خبري معاند عليه هدفمندسازي يارانه ها در ايران تبليغ مي كنند بدون اينكه مزيت هاي آن مطرح شود.
رسانه هايي كه قرار است در جنگ نرم پيش رو بر طبل گراني ها و مخالفت هاي خود با هدفمندي يارانه ها بكوبند اينك در عرصه مجازي نبرد تمام عيار خود را با اين طرح ملي دولت اصولگرا آغاز كرده اند و بعضا هم ديده مي شود برخي از رسانه هاي داخلي نيز با تقليد كوركورانه از رسانه هاي مغرض خارجي به سياه نمايي مي پردازند.
بالاخره پس از مدت ها انتظار، دولت طرح هدفمندي يارانه ها را كليد زد و با عزمي جزم بر اجراي آن مصمم شد تا از تمام ظرفيت هاي موجود براي اجراي مطلوب اين طرح بزرگ ملي استفاده كند.
هدفمندي يارانه ها به عنوان يك شاخصه مهم اقتصادي دقيقا در راستاي عدالت محوري هدفگذاري شده است.
اين اعتقادي است كه دولت و مجريان طرح همچنين غالب اقتصاددانان كشور بر آن اتفاق نظر دارند و اميدوارند بتوان با چنين طرحي از هدررفتن انرژي و سرمايه هاي كشور در راستاي تقويت اقتصاد ملي بهره گرفت.
اما اجراي اين طرح هم مانند ديگر طرح ها و برنامه ها موافق و مخالفاني دارد كه البته انتقادات با ايجاد فشار ناشي از اصلاح قيمت ها عده اي را به پذيرش انتقادهاي غيرعلمي و بدون پشتوانه روشن اقتصادي از زبان مخالفان هدفمندي يارانه ها ناگزير مي كند.
البته انتقادات تحركاتي هم درعرصه رسانه ها در پي داشت و آن اينكه به قول معاون توسعه مديريت و سرمايه انساني رييس جمهور 230 سايت و بنگاه خبري عليه هدفمندي سازي يارانه ها بسيج شده اند.
وعده هاي مثبت و شايعات منفي
پيش از نظر مجريان و اقتصاددانان، آراء مردمي كه از طرح هاي اقتصادي سود خواهند برد يا به فرض محال متضرر مي شوند، بيش از هر چيزي مهم و ارجح است.
همين بهانه اي است تا به جمع مردم برويم و از صحبت با تاكسي داران و رانندگان وسايل نقليه عمومي به مراكز خريد و مصرف كنندگان برسيم و پاي درد دل آنها بنشينيم.
«آزادي- امام حسين(ع)»؛ صداي رسايي دارد. هنوز توقف نكرده و مسافران قبلي را پياده نكرده به جاي 4 مسافر جمع 7 نفره اي به سمت ماشينش سرازير مي شوند و هر يك براي سوار شدن از ديگري جلو مي زند و هنوز راه نيافتاده 4 و 5 نفري هم به مسافران زمين مانده اضافه مي شود.
طبيعي است فرصتي براي مصاحبه نداشته باشند؛ نه مسافران و نه راننده اي كه گاز سمند نارنجي اش را گرفته تا از همكارانش عقب نماند.
اينها كه وقت ندارند مصاحبه كنند. فقط دنبال مسافرند و البته خدا خيرش بدهد اين يكي را كه به دنبال مسافر دربستي نيست. خيلي هايشان كنار خيابان پارك مي كنند تا مسافر دربستي بزنند و هزينه بنزينشان را اين روزها تامين كنند.
مي گويد: حسام صفدري هستم و دانشجو. از وقتي كه يارانه ها واريز شده و نرخ بنزين گرانتر شده با وجود اينكه وسايل نقليه عمومي حق گران كردن كرايه ها را ندارند اما بعضي از تاكسي ها به قيمت كرايه ها اضافه كرده اند و مسافري هم حق اعتراض ندارد.
خودش كه سر حرف را باز مي كند از فرصت استفاده مي كنم تا بيشتر راجع به وضعيت اقتصادي پس از اصلاح قيمت حامل هاي انرژي صحبت كند كه مي گويد: من هم اطلاعاتم مانند ديگر مردم است و به صورت عام به اين موضوع نگاه مي كنم. خب طبق خبرها و مصاحبه هايي كه از رسانه ها شنيده ام هدفمندي يارانه ها يعني جلوگيري از اتلاف سرمايه و صرفه جويي كه نتيجه مثبتي دارد اما حرف هايي هم اين طرف و آنطرف شنيده ام كه چندان مثبت نيست و مي تواند باعث نگراني مردم شود.
صفدري اضافه مي كند: به طور مثال خود من اگر بخواهم راجع به هدفمندي صحبت كنم البته با فشارهاي مالي موقت آن و سختي هايش، حتما مثبت نخواهد بود چون من فقط اصلاح قيمت ها را ديده ام. افرادي مثل من كه سررشته اي از طرح هاي اقتصادي نداشته باشند، نمي توانند اصلاح قيمت ها را مثبت فرض كنند. به نظر من بايد فكري به حال اين شايعات كنند.
مترو و اين همه تردد؟
با وجود اينكه مترو فقط يكي از اعضاي سيستم حمل و نقل عمومي است اما بيش از ديگر وسايل نقليه عمومي مشتري دارد و اين روزها به پرترددترين وسايل تبديل شده است.
يكي از مشتريان اين خانواده كه هميشه از مترو استفاده مي كند به گزارشگر كيهان مي گويد: گران شدن كالاها و بالارفتن نرخ بنزين ظاهر قضيه است و با جلوگيري از اتلاف انرژي حتما نتيجه مثبتي خواهد داشت. ضمن اينكه به نفع قشر متوسط و ضعيف جامعه است.
وي به گزارشگر كيهان مي گويد: هرچند مردم مي توانند از يارانه اي كه به حسابشان واريز شده استفاده كنند اما گران شدن نرخ كرايه خودروهاي شخصي و تاكسي ها مشتريان مترو را افزايش داده و براي ما كه هميشه استفاده مي كنيم كمي مشكل شده است البته دولت بايد نظارتش را افزايش دهد چون اعلام شده نرخ كرايه ها زياد نشود اما چندان توجهي نمي شود.
اين خانم 50 ساله كه تا بازنشسته شدن راهي ندارد، سوار شدن به وسايل نقليه عمومي و از جمله مترو را فقط براي جوانان مناسب مي داند و عقيده دارد افراد مسني مثل او نمي توانند با اين شلوغي ها كنار بيايند.
مسافر ديگر مترو مي گويد: تا چند روز پيش با خودروي شخصي به محل كارم مي رفتم اما از وقتي يارانه ها هدفمند شده تا حدودي برايم دشوار است كه بخواهم از سيستم حمل و نقل عمومي استفاده كنم. برخي مواقع خيلي شلوغ و آزار دهنده است.
وي البته عبور و مرور سريعتر با مترو و نداشتن دغدغه ترافيك شهري و خطرات ناشي از آن را از مزاياي هدفمندي يارانه ها عنوان و خاطر نشان مي كند: حداقل با تحمل شلوغي و تردد بيش از حد جمعيت بتوان به اقشار محروم و آسيب پذير كمك كرد كه البته دولت هم در همين راستا اقدام مي كند.
اصلاح قيمت ها و تهيه اقلام يك ساله
هرچند اصلاح قيمت ها توانسته عده اي را مجاب به صرفه جويي كند اما دست اندركاران شايعه سازي را تشويق كرده تا با پيش بيني هاي كذب مردم را به خريد و انبار كردن كالاها تشويق كنند.
مغازه هاي خيابان مولوي يكي از اين مراكز خريد و اين روزها متاثر از شايعات كذب گران شدن قيمت كالاها و اجناس عده اي را براي تهيه اقلام خوراكي و بهداشتي و غيره به اين خيابان كشانده است.
خانم هاشمي يكي از همين مشترياني است كه مانند ساير مراجعان مشغول خريد لوازم بهداشتي است و به نظر مي رسد براي مغازه يا فروشگاهي خريد مي كند.
اما وي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد كه اين اقلام مصرف يك ساله آينده خانواده 4 نفره اش است كه براي درگير نشدن با نرخ هايي كه قرار است بعدا گران شوند، خريد مي كند.
وي مي گويد: شايعات زبانزد مردم طي روزهاي اخير بهانه خريد عمده اقلام مصرفي شده و مطابق اين شايعات عقل حكم مي كند فعلا كه اجناس بازار ارزان است بخريم تا چند روز ديگر كه قيمت ها اصلاح شود معلوم نيست چه بر سر قيمت ها بيايد!
اما فروشندگان نظر ديگري دارند و با رد چنين شايعه اي به قول مساعد دولت در صورت فقدان كالا يا گران شدن آنها يقين دارند.
به طور مثال اكبر صالح آقايي يكي از اين فروشندگان است كه مي گويد وزارت بازرگاني در اين مورد و براي طرح هدفمندي حامي اصناف است و مردم نبايد نگران باشند.
وي نمونه اين مساله را وضعيت مسكن مي داند و به گزارشگر كيهان مي گويد: وقتي قيمت مسكن راكد شد همه تصور مي كردند فورا بايد حركتي بكنند تا از اين شرايط استفاده كنند اما متوجه شديم كه هرگز گران نشد و گفته اند تا سال ديگر هم بازار مسكن راكد است ما هم كه از فروش اجناسمان ضرر نمي كنيم و دوست داريم مشتري داشته باشيم اما مردم نبايد نگران باشند چون آنطور كه فكر مي كنند، گران نمي شود و با كمبود مواجه نخواهيم شد. البته روزهاي نخست هدفمندي شلوغ بود اما مردم الان اعتمادشان بيشتر شده و مشتريان كمتري داريم.
شايعات و مسئولان پاسخگو
برخي تحركات مانند شايعه در مورد هجوم مردم به بازار براي تهيه اقلام مصرفي، گران شدن نرخ نان در روزهاي پيش از اصلاح قيمت ها، عبور برخي رانندگان وسايل نقليه عمومي از قانون تثبيت قيمت ها، شايعه تجمع اصناف در خيابان ها و اعتراضات مردمي به طرح هدفمندي يارانه ها نمونه هايي از اقداماتي است كه مسببان آن تلاش مي كنند در هر برهه اي از زمان و با اجراي طرحي جامع، سياست هاي دولت را زير سوال ببرند.
شايعه اي كه دكتر غلامرضا عليزاده آسيب شناس و عضو هيات علمي دانشگاه در گفت و گو با گزارشگر كيهان بارها نسبت به بسترهاي شكل گيري آن از سوي مسئولان تاكيد كرده است.
وي با مرور حوادث پس از انتخابات رياست جمهوري و فتنه 88 معتقد است: طي سال گذشته ديديم كه چطور افراد مغرضي كه آرزوي هرج و مرج و تحصنات جمعي را در همه شهرهاي ايران در سر مي پرورانند، قصد داشتند تجمعات و اغتشاشات را به همه مردم در كشور نسبت داده و تلاش مي كردند اوضاع كشور را ناامن جلوه دهند. امروز هم همينطور است.
به اعتقاد اين جامعه شناس، شايعه هاي تند و سريع كه جنبه هاي هيجاني و عاطفي دارند و آثاري چون وحشت، خشم وخوشحالي ناگهاني را به وجود مي آورند بازتابي سريعتر نسبت به ديگر شايعات دارند. البته شايعه هاي ديگري هم وجود دارد كه حالت شناور داشته و هرگاه شرايط را مساعد بيابند قوت مي گيرند و در غير اين صورت مخفي مانده تا موقعيت فراهم شود.
شايعات اخير در راستاي هدفمندي يارانه ها و اصلاح قيمت ها را جزء شايعات اخير مي توان دانست.
البته در پاسخ به همه اين انتقادات و
جوسازي ها، مسئولان آگاه و فعال در امر هدفمندي پاسخ هاي قانع كننده اي در خنثي كردن تحركات دارند.
دكتر مهدي غضنفري وزير بازرگاني در
گفت و گو با گزارشگر كيهان با تقدير از همراهي مردم با دولت در روزهاي نخست اجراي قانون هدفمندي يارانه ها مي گويد: هر چند زمان اندك براي طرح چنين ادعايي كافي نيست اما به نظر مي رسد در اين مدت كوتاه با كمك مردم، پشتيباني مسئولان و همراهي بخش خصوصي بدون هيچگونه تورم انتظاري يا شوك قيمتي سپري شد كه مي توان از آن به عنوان حساس ترين مرحله از اجراي قانون نام برد .
به اعتقاد وزير بازرگاني روزهاي آغازين اجراي مرحله اصلي هدفمندي يارانه ها كه هم اكنون در آن به سر مي بريم توسط دولت، مردم و همه فعالان بخش خصوصي به خوبي مديريت شد و در حال حاضر با بازاري كه جريانات معمولي قيمت ها بر آن حاكم است و به خوبي پيش مي رود، مواجه هستيم .
محمدرضا فرزين سخنگوي كارگروه تحولات اقتصادي هم نگراني برخي را بي مورد و آزادسازي قيمت ها را با توجه به نزديك شدن به ماه هاي پاياني سال، كمتر از 20 هزار ميليارد تومان عنوان مي كند.
وي همچنين اظهار مي دارد: با اجراي قانون هدفمندي يارانه ها سطح زندگي دهك هاي پايين ارتقا مي يابد و براساس برنامه ريزي هاي انجام شده، قرار است كه كالاهاي با دوام با قيمت هاي مناسب در اختيار خانواده ها قرار گيرد.
سخنگوي كارگروه تحولات اقتصادي ضمن اشاره به بازگشت قيمت ها به حالت سابق ادامه مي دهد: در چند هفته اخير افزايش قيمت ها به صورت مقطعي راه افتاد كه با اقدامات وزارت بازرگاني و همكاري اصناف قيمت 160 كالا به قيمت سابق بازگشت كه اين نشان دهنده آرامش و كنترل انتظارات تورمي است.
البته همين وعده در بدو امر محقق شد و آن اينكه همزمان با اجراي قانون هدفمند كردن يارانه ها و اصلاح قيمت ها مصرف حامل هاي انرژي كاهش چشمگيري داشت . به طوري كه از زمان اجراي اين قانون، ميانگين مصرف روزانه بنزين از
60 ميليون ليتر به 55 ميليون ليتر كاهش يافته است و مهمتر اينكه با اجراي اين قانون، قاچاق بخشي از حامل هاي انرژي به كشورهاي همسايه بسيار كاهش يافته است .