نگاهي به بازار توليد و عرضه پوشاك در كشور بخش نخست
توليدات داخلي در محاصره مارك هاي تقلبي

صديقه توانا
بزرگترها به ما ياد داده بودند كه شخصيت افراد هرگز به لباس و تن پوشي كه دارند نيست، بلكه متانت، ادب، وقار، دانايي، علم و بصيرت از مهمترين معيارهاي يك انسان شايسته است، از همين رو اين شعر شاعر كه مي گويد: «تن آدمي شريف است به جان آدميت، نه همين لباس زيباست نشان آدميت» را هميشه نصب العين قرار مي دهيم، اما متأسفانه آنچه كه در دنياي پرزرق و برق امروزي ملاك تشخص برخي ها قرار گرفته نوع پوشش و لباسهاي فشن با ماركهاي خارجي است، به طوريكه اگر فردي باشيد كه بتوانيد رنگ كيف و كفشتان را با بند ساعت و مچ بند چرمي دستتان ست كنيد و مارك تي شرت و شلوار جينتان خارجي باشد و در نگاه اول به چشم آيد و شال و كلاه و روسريتان هم بافت فلان كارخانه معروف ايتاليا باشد، آن وقت است كه در جمع دوست و رفقا آدم با پرستيژي به نظر مي آييد و همه تو را فرد باكلاسي مي دانند يا اگر هميشه در زنگ ورزش، لباسهاي ورزشي با ماركهاي خارجي ولو بي كيفيت بپوشيد، معلوم مي شود كه شما آدم مد روزي هستيد و هزار به به و چه چه پشت سرتان مي گويند، البته با كمي تأمل بايد گفت همين عده غافلند از اينكه رمز پيروزي در درس، موفقيت در زندگي و كسب موقعيتهاي اجتماعي و شغلي در درستي كردار و گفتار و صداقت و سادگي است نه ماركهاي خارجي روي لباسها و كفش هاي كتاني!
برخي از مردم كه عقلشان به چشمشان است، هميشه مقلداني كوركورانه محسوب مي شوند كه بدون توجه به كيفيت اجناس مورد نظر به مارك توجه داشته و دوست دارند همه از آنها تعريف و تمجيد كنند كه مثلا به به فلاني چقدر آدم شيك پوشي است چون هميشه پوشاك مارك دار خارجي مي پوشد، حال اين پوشاك به ظاهر خارجي معلوم نيست در كدام كارگاه زيرزميني در كشور تهيه شده و يك مارك تقلبي هم يدك مي كشد، يا چه نوع كيفيتي دارد، اصلا براي اين عده مهم نيست، از نظر آنها لباس فقط بايد مارك داشته و خارجي باشد، حال فرقي نمي كند چيني باشد يا ترك، توليد داخل باشد يا فرانسه، آنچه به چشم مي آيد مارك است و در نگاه اين گونه افراد، متأسفانه كيفيت هيچ جايگاهي ندارد.
تبليغات حرف اول را مي زند
به اعتقاد كارشناسان صنايع نساجي روزگاري صنعت پوشاك ايران آنچنان رشد و اعتماد به نفسي داشت كه حتي لباسهاي پليس انگلستان را هم صنايع پوشاك ايران فراهم مي كردند، اما اكنون بسياري از توليدات داخلي با برچسبهاي تقلبي عرضه و به فروش مي رسد، هر چند اين مسئله درباره تمام توليدات داخلي صدق نمي كند. آن دسته از كارخانه هايي كه محصولات باكيفيت عرضه مي كنند، هيچ ترسي از عرضه محصولاتشان با نام ايراني ندارند چرا كه مي دانند مردم همواره جنس خوب را از بد تشخيص مي دهند و افتخار مي كنند كه جنسي با كيفيت ايراني خريداري كنند، اما در حال حاضر تبليغات در تمام عرصه ها و بخصوص پوشاك حرف اول را مي زند. همچنين اين كارشناسان معتقدند تبليغات اجناس خارجي نسبت به اجناس ايراني آنچنان قوي است كه اين خود يكي از عواملي است كه برخي توليدكنندگان داخل كشور حتي اجناس با كيفيت خود را با ماركهاي خارجي عرضه كرده يا به دليل تنوع زياد طرحهاي آنها، از مدلهاي پوشاك خارجي الگوبرداري مي كنند، حال اينكه چه مسائلي باعث شده صنعت پوشاك در كشور با اين مشكلات مواجه شود موضوعي است كه در دو شماره گزارش پيش رو مورد بحث و بررسي قرار مي دهيم.
پوشاك ايراني با برچسب فرنگي!
انبوه كالاهاي بدون كيفيت با ماركها و رنگهاي مختلف خارجي در بازار جلب نظر مي كند. اين اجناس، اغلب ساخت چين و كشورهاي آسيايي هستند كه مارك خارجي آشنايي را روي آنها مي چسبانند و با بسته بندي هاي متنوع به نام اجناس اصلي و باكيفيت ولي ارزان تر از كالاهاي اصلي مي فروشند. اجناسي كه به نام جنس اصلي و با رنگها و طرحهاي به ظاهر زيبا عرضه مي شوند. اما هرگز كيفيت مورد نظر را ندارند؛ در حال حاضر مشكلات بسياري در اين زمينه خانواده ها را تهديد كرده و توليد و توزيع داخلي را نيز مورد هجوم قرار داده است.
مردم از يك سو به جاي بهبود توليد و كيفيت و حمايت از صنايع داخلي، عملا شاهد مصرف زياد و ورود بي رويه پوشاك بي كيفيت تايلندي و چيني هستند و از سوي ديگر اجناس داخلي را مي خرند كه برچسب فرنگي دارد، اجناسي كه نظر بسياري ازمشتريان بخصوص جوانان را به خود جلب كرده و تقريبا ويترين تمام مغازه ها را در قبضه خود گرفته است.
خانم ف- رياحي، خانه دار و 30 ساله به همراه دختر كوچولوي 4 ساله اش براي خريد لباس به پاساژ پوشاك بچه گانه در چهارراه اميراكرم آمده است. از او كه شلوارهاي قرمز و صورتي گلدوزي شده را روي پيشخوان مغازه انداز و برانداز مي كند، مي خواهم چند لحظه وقتش را در اختيارم بگذارد و نظرش را در مورد كيفيت لباسهاي بچه گانه مطرح كند. با رويي گشاده اما خيلي رك و صريح مي گويد: «معمولا براي فرزندم لباسهاي مد روز مي خرم، چون دوست دارم او از الان به شيك پوشي عادت كند.»
دستي بر موهاي لخت و نرم دختر كوچولوي اش مي كشم و از مادرش سؤال مي كنم: «ملاك شما براي انتخاب يك لباس مناسب براي دلبندتان چيست؟ و او كه همچنان بين انتخاب دو شلوار جين قرمز و صورتي كه جنس نسبتا خوبي هم ندارد، مردد مانده است، اينطور مي گويد: «در درجه اول مارك لباس برايم مهم است كه حتما مرغوب ايراني يا خارجي باشد و در مرحله بعد به دوخت و جنس و رنگ هم توجه دارم.»
از مغازه بيرون مي آيم و آقاي ديگري كه چند مغازه پايين تر مشغول خريد شال و كلاه است، سوژه گزارشم مي شود. او كه خود را آقاي درويش و كارمند دادگستري معرفي مي كند از منظر ديگري به موضوع گزارش مي پردازد و مي گويد: «تنها ملاكم براي انتخاب يك پوشاك مناسب جنس و كيفيت آن است، فرقي نمي كند ايراني باشد يا خارجي، هر كدام كه جنس و دوخت بهتر و تميزتري داشته باشد، همان را انتخاب مي كنم».
آقاي درويش در ادامه مي گويد: «اما در شرايط مساوي ترجيح مي دهم جنس ايراني و پوشاك توليد داخل كشورم را خريداري كنم.»
خانم وحيدي هم كه مشغول انتخاب لباس براي دختر نوجوانش است در تأييد صحبتهاي آقاي درويش مي گويد: «جنس ايراني درجه 2 و 3 به جنس درجه يك خارجي و مخصوصا چيني شرف دارد، وقتي ما توليدكنندگان خوبي در صنعت پوشاك داريم چه ضرورتي وجود دارد كه جنس خارجي بخريم.»
وي در ادامه اضافه مي كند: «دخترم خيلي دوست دارد كه لباسهاي مارك دار خارجي بپوشد، اما هميشه او را قانع مي كنم كه پوشاك توليد داخل با كيفيت تر و با درآمد ما هم متناسب تر است.»
اين خانم كه ظاهراً تجربه زيادي در خريد و شناسايي ماركهاي خارجي دارد در ادامه مي گويد: «اگر جنس خارجي با مارك اصلي باشد قيمت آن با درآمد ما جور درنمي آيد و اين لباسهايي كه قيمت ارزاني دارند و مثلا ماركهاي شناخته شده را هم يدك مي كشند همه دوخت چين و تايلند و بعضاً داخل كشورمان است. مثلا شلوار جين با مارك ديزل اصل 200 هزار تومان و پالتوي زار 400 هزار تومان است، حال آنكه همين شلوار و پالتو در برخي از فروشگاهها با قيمتهايي بين 50 تا 70هزار تومان به فروش مي رسد و اگر كسي جنس شناس باشد مي فهمد كه آنها اصل نيستند، ولي براي عده اي هم اصلا مهم نيست كه جنس اصل باشد يا تقلبي، فقط مارك داشته باشد، كافي است.»
اين باران با اين Baran چه فرقي دارد؟!
به همراه سيدحسين هاشمي عكاس روزنامه وارد يكي ديگر از مغازه هاي بزرگ پوشاك در همان حوالي مي شويم. صاحب مغازه آقاي مهدي بهبود در سخناني با اشاره به اينكه 80 تا 90 درصد برچسبهاي روي لباسها تقلبي است و همگي توليدات داخلي مي باشد، با دست اشاره اي به قفسه لباسها و كاورهاي پيراهن دخترانه مي كند و مي گويد: «تمام اين لباسها دوخت ايران است اما مارك همه آنها خارجي است. مردم الان دنبال هر چيز قشنگ مي گردند حتي مارك اگر لاتين نوشته شده باشد، برايشان جذاب تر است.»
او كه سابقه 12 سال فروشندگي در بخش پوشاك بچه گانه را دارد در ادامه مي گويد: «تجملات و چشم و هم چشمي باعث شده برخي از مردم حتي روي مارك لباس هم فخرفروشي كنند. به عنوان نمونه به مارك اين بلوز توجه كنيد «باران» را به لاتين نوشته Baran و يا Goldn Fish ماهي طلايي يا به برچسب اين شلوار نگاه كنيد نوشته «پوما» در حاليكه اين مارك اصل نيست و تقلبي در كارگاههاي زيرزميني توليد و در سطح بازار توزيع مي شود و با قيمت پايين تري نسبت به قيمت اصل در اختيار مشترياني كه مارك لباس خيلي برايشان مهم است، قرار مي گيرد.»
كاهش 80درصدي توليد پوشاك داخلي
«80درصد توليدات پوشاك در ايران از بين رفته و همه به سوي واردات اجناس و لباسها مخصوصاً پوشاك چيني روي آورده اند.»
اصغر دارفرين كه 30سال در زمينه توليد پوشاك دخترانه و پسرانه از يك سال تا 15 سال فعاليت مي كند در گفت وگو با گزارشگر كيهان با بيان مطلب فوق و با تأكيد بر كم شدن توليد در صنعت نساجي به تنوع پايين پوشاك داخلي اشاره مي كند و مي گويد: «مردم بيشتر دنبال مد و مارك هستند، در حال حاضر پوشاك داخلي آن تنوع لازم را ندارد به همين دليل اغلب ترجيح مي دهند لباسهايي با برچسب خارجي و با طرحها و رنگهاي بيشتر انتخاب كنند هرچند كه در اين بين كيفيت لباسهاي داخلي خيلي بهتر از برخي پوشاك خارجي با ماركهاي تقلبي است، اما اكثراً به تنوع بها مي دهند.»
وقتي از وي در مورد دليل كم شدن توليد پوشاك در كشور سؤال مي كنم، با دلي پر خون و گله مندانه مي گويد: «نياز به حمايت بيشتر دولت در امر توليد داريم. وقتي اين همه اجناس چيني بدون هيچ مشكل گمركي وارد كشور مي شود، وقتي نظارتها كم رنگ باشد، طبيعي است كه قدرت ما در امر توليد پايين مي آيد.»
اين كارشناس اتحاديه صنف خياطي و پوشاك اضافه مي كند: «چندين كارگاه توليدي ام با هزاران كارگر تعطيل شده و د رحال حاضر تعدادي از آنها در مغازه هاي مرغ فروشي به پاك كردن شكم مرغها مشغولند، زماني توليدي «آرابا» و «آسيران» كه پوشاك بچه گانه و زنانه وارد بازار كشور مي كرد تحت نظارت و كنترلم بود و توليدات ما حرف اول را مي زد، اما الان به جايي رسيده ام كه اصلا برايم مقرون به صرفه نيست به توليد پوشاك بپردازم و مجبورم من هم جزو واردكنندگان پوشاك باشم.»
وقتي نظر وي را در مورد ماركهاي تقلبي خارجي بر روي پوشاك توليد داخل سؤال مي كنم و اينكه اگر اين كار غيرقانوني و خلاف است، چرا عملا شاهد آن هستيم، مي گويد: «توليدكنندگان داخلي چاره اي جز اين ندارد، اگر اين كار را نكنند و ماركهاي تقلبي را روي لباسهاي خود نزنند، مردم خريد نمي كنند، ضمن اينكه اگر نظارت مسئولان اتحاديه هاي پوشاك و اصناف بازرگانان بيشتر باشد و حمايت جدي تر از توليدكنندگان صورت گيرد و همچنين اكثر مواد اوليه ارزان در اختيار كارگاههاي توليدي قرار گيرد مطمئن باشيد مردم جنس با كيفيت ايراني را به جنس مارك دار تقلبي و جنس بي كيفيت چيني ترجيح مي دهند.»
آقاي دارفرين مي گويد: «ماركهاي تقلبي بسياري در توليدهاي داخلي وجود دارد كه اكثراً از كشور تركيه وارد مي شود يا بعضاً در كارگاههاي زير پله اي توليد مي شود كه اين كار كاملا غيرقانوني است و مثل قانون كپي رايت است، اما آنچه مسلم است اين اتفاق در جريان است.»
جولان پوشاك چيني در بازار
به دليل عدم نظارت بر فروش پوشاك خارجي در بازار داخل، پوشاك چيني در رده هاي متفاوتي وارد مي شود و با قيمتهاي مختلف به فروش مي رسد.
حسين حاجي قرباني، يكي از فروشندگان پوشاك خارجي نيز در گفت وگو با گزارشگر كيهان مي گويد: «متقاضيان خريد و استفاده از پوشاك چيني در كشور به دو دسته تقسيم مي شوند؛ دسته اول افرادي هستند كه به مارك و كيفيت لباس بيش از بهاي آن اهميت مي دهند و دسته دوم افرادي هستند كه پايين بودن قيمت برايشان از درجه اهميت بالاتري برخوردار است.»
حاجي قرباني كه يكي از اعضاي اتحاديه خياطان و پوشاك هم هست تصريح مي كند: «اگرچه قيمت پوشاك مارك دار اصل دو تا پنج برابر بهاي انواع عادي است، اما اين نوع پوشاك مشتريان خاص خود را دارد و از بازار نسبتاً پررونقي نيز برخوردار است.»
وي با اشاره به اينكه سهم پوشاك مارك دار اصل در مقايسه با پوشاك ديگر، به يك دهم بازار هم نمي رسد، اضافه مي كند: «در مقابل طيف وسيعي از بازارهاي داخلي در اختيار پوشاك بي نام و نشان است كه غالباً چيني بوده و به اسم پوشاك ترك به فروش مي رسد.»
آقاي حاجي قرباني اضافه مي كند: «وجود تقلب گسترده، افزايش پله اي قيمت ها و قيمت گذاري سليقه اي پوشاك توسط برخي از فروشندگان موجب بي اعتمادي مردم و آشفتگي و نابساماني اين بازار شده است.»
اين فعال بازار پوشاك با اشاره به فعاليت گسترده توليدكنندگان زيرپله اي اضافه مي كند: «اين افراد مارك و برندهاي معروف به فروش مي رسانند. بايد توجه داشت كه اگرچه قيمت پوشاك مارك دار در مقايسه با انواع ديگر بسيار بالاتر است، اما كيفيت مطلوب، دوخت خوب و مناسب و تنوع و رنگهاي زيباي اين نوع پوشاك دليل قابل قبولي براي خريد آنهاست.»
وي اضافه مي كند: «همچنين خريد پوشاك مارك دار از نمايندگي و فروشگاه هاي معتبر اين اطمينان را به خريدار مي دهد، پوشاكي كه خريداري مي كند جنس اصل بوده و تقلبي نيست. هم اكنون در بسياري از فروشگاه هاي پوشاك، لباس هايي به نام برندهاي معروف عرضه مي شود كه اصل نيست و از روي قيمت پايين مي توان به تقلبي بودن آن پي برد. به عنوان مثال لباس ورزشي آديداس اصل با قيمتي بيش از 120 هزار تومان به فروش مي رسد در حاليكه نوع تقلبي آن قيمتي بين 20 تا 35 هزار تومان دارد.»
توليد پوشاك در حال حاضر به صورت يك موضوع قابل تامل درآمده است چون توليدي هاي زيادي تقريباً رو به تعطيلي است و 80 تا 90 درصد آنها جزو واردكنندگان پوشاك قرار گرفته اند.
حسن رادمرد، رئيس مركز امور اصناف و بازرگانان ايران در گفت وگو با گزارشگر كيهان با تاكيد بر اينكه پوشاك ايران زماني قابل رقابت با پوشاك مرغوب و خيلي خوب كشورهايي مثل ايتاليا و فرانسه بود و صادرات پوشاك داشتيم، به مشكلات پيش روي توليدكنندگان داخلي اشاره مي كند و مي گويد: «گران شدن مواد اوليه و هزينه هاي جانبي مثل بيمه هاي گران و واردات پوشاك خارجي از مهمترين مشكلاتي است كه اين بخش از صنعت با آن دست به گريبان شده ضمن اينكه بايد برچسبهاي تقلبي بر روي پوشاك داخلي را هم به موارد فوق اضافه نمود.»
وقتي از وي سؤال مي كنم اتحاديه براي برخورد با اين تخلفات چه اقداماتي انجام داده است مي گويد: «خوشبختانه از چند ماه قبل ماركهاي معروف خارجي را شناسايي كرده ايم مقرر شده كه اگر چنانچه توليدي بخواهد از برندهاي معروف بر روي پوشاك خود استفاده كند، حتماً بايد تحت ليسانس آن كشور باشد و به عنوان نمايندگي و با در دست داشتن گواهينامه شروع به فعاليت كند و مزيت اين كار هم جلوگيري از هرگونه سوءاستفاده از علامتهاي تجاري و بالا رفتن كيفيت جنس است.»