نگاهي به ضرورت اصلاح قيمت نان در هدفمندي يارانه ها بخش نخست
خمير رقابت در تنور داغ كيفيت نان

صديقه توانا
تنور ارتقاي كيفيت نان پس از اجراي هدفمندي يارانه ها در اين روزهاي سرد زمستاني بسيار داغ شده است، طوريكه واحدهاي مختلف خبازي در گوشه و كنار شهر هر يك به نوعي به تكاپو افتاده و درصدد پخت نان بهتر به همنوعان خود هستند، ناني كه بركت همه سفره هاست و ارزش معنوي و غذايي زيادي براي تك تك افراد دارد. افرادي كه قبلاً قدر اين بركت خدا را بهتر مي دانستند مثلاً اگر احياناً تكه اي كوچك از زنان را بر زمين مي ديدند، با احترام آن را بوسيده و از زير دست و پا جمع مي كردند و به گوشه اي مي گذاشتند تا شايد غذاي گنجشكي گرسنه شود، اما متأسفانه حفظ اين ارزشها چند وقتي است به قول امروزي ها از مد افتاده و از دور خارج شده است و تا جايي كه اسراف و حيف و ميل در اين بركت سفره ها به آخرين حد خود يعني خوراك دام و طيور و در برخي مواقع هم به ريختن در سطل هاي زباله ختم مي شود!
نان پرمصرف ترين ماده غذايي در كشور ماست، به گونه اي كه هر فرد به طور متوسط روزانه حدود 300گرم نان را به مصرف مي رساند. بنابراين لزوم توجه به اين ماده با ارزش غذايي بر همگان روشن و امري اجتناب ناپذير است و باتوجه به اين مسئله كه مي گويند عقل سالم در بدن سالم است و توجه به سلامت افراد جامعه و شعار پيشگيري بهتر از درمان است، مي توان زيان هاي اقتصادي را از بابت مصرف نان غيرمطلوب و كم كيفيت تصور كرد.
دولت هر سال به منظور تثبيت قيمت نان مبالغ كلاني يارانه پرداخته است كه اخيرا به بركت اجراي قانون هدفمند كردن يارانه ها، چنين فرآيندي ان شاءالله به زودي اصلاح خواهد شد، اما نمي توان بهبود كيفيت آن را از نظر دور داشت. ضرورت بهبود نان با اصلاح قيمت ها و راهكارهاي مسئولان براي توليد نان با كيفيت در واحدهاي نانوايي، تلاش نانواها براي ارتقاي اين كيفيت و وظيفه مردم در راستاي حمايت از مسئولان براي اجراي بهتر و سريع تر هدفمند شدن يارانه ها در بخش نان با نگهداري صحيح و جلوگيري از اسراف بي رويه نان، مهمترين محورهاي مورد بحث در دو شماره گزارش پيش روست.
وقتي يارانه ها دور ريخته مي شود!
به اعتقاد كارشناسان مسائل اقتصادي، پيش از اجراي هدفمندي يارانه ها پايين بودن نسبي قيمت نان باعث جانشيني آن به جاي ساير مواد خوراكي در جيره غذايي و حتي در بعضي مناطق باعث جايگزيني آن در جيره غذايي دام ها به جاي علوفه مي شد و از طرف ديگر دورريز نان به ويژه در سال هاي اخير به دليل كاهش مرغوبيت آن افزايش يافته است.
همچنين به اعتقاد آنها، همراه با مقدار ناني كه هر خانوار دور مي ريزد، مقداري از يارانه پرداختي دولت نيز دور ريخته مي شود و چنانچه با افزايش مرغوبيت نان مقدار دورريز كم شود، به طور طبيعي از هزينه هاي نان مصرفي كاسته خواهد شد.
براساس آمار، گردش مالي در بخش ضايعات نان يك هزار و 500 ميليارد تومان اعلام شده است كه با اين رقم مي توان 214 سيلوي 100 هزار تني ساخت يا اينكه 150 دستگاه كارخانه نان صنعتي توليد و خريداري كرد. ضمن اينكه رقم ضايعات زنجيره نان از گندم تا نان به ترتيب و به طور متوسط، پيش از برداشت گندم 7درصد، پس از برداشت 16درصد و نان در مرحله مصرف 10 تا 30 درصد است كه مجموع اينها از مجموع حلقه 4 هزار ميليارد توماني يارانه ها يك هزار و 500 ميليارد تومان را به خود اختصاص مي دهد. ضمن اينكه گردش مالي زنجيره توليد نان 15 هزار ميليارد تومان معادل 15 ميليارد دلار است كه نيمي از صادرات غيرنفتي را دربرمي گيرد. در اين زنجيره بيش از 2 ميليون نفر مشغول به كار هستند كه به طور ميانگين هفت ميليون نفر جمعيت خانواري كشور را دربرمي گيرند.
طبيعي است وقتي اين همه هزينه و سرمايه كشور در خدمت صنعت نان قرار مي گيرد و افراد زحمت كش و سخت كوش از مرحله كاشت گندم تا توليد نان شبانه روز فعاليت مي كنند تا اين گردونه به بهترين نحو به چرخش ادامه دهد، ما به عنوان مصرف كننده نيز وظيفه داريم با مصرف درست و بهينه از هدررفت سرمايه كشور جلوگيري كرده و قدر اين همه زحمات مسئولان و كارگران را بدانيم، البته ناگفته نماند كه بهره مندي و استفاده از نان مرغوب و باكيفيت هم حق مسلم ماست و اين مهم زماني ميسر مي شود كه همه با عزم ملي، همت و كار مضاعف سكان دار كشتي بزرگ هدفمندي يارانه ها باشيم و قدري صبوري پيشه كنيم و شايعات ريز و درشت معاندان را نشنيده بگيريم و فتنه ها را در نطفه خفه كنيم.
انتظار مردم، دريافت نان باكيفيت
به منظور شنيدن نقطه نظرات مردم و خبازان در مورد تغيير كيفيت نان و راه هاي درست صرفه جويي به ميان آنها رفتيم و در چندين نانوايي سنگكي، لواشي و تافتون با آنها به گفت وگو پرداختيم.
شماري از مردم كه بين آنها قشري از جمله كارمند و خانه دار و بازنشسته به چشم مي خورد، در گفت وگو با گزارشگر كيهان اظهار داشتند: «با آغاز اجراي قانون هدفمندسازي يارانه ها كيفيت نان در بسياري موارد بهبود يافته و در برخي موارد نيز رو به بهبودي است. در اين بين برخي هم ادعا مي كردند كه تعدادي از نانوايي ها نه تنها كيفيت نانشان بهتر نشده، بلكه از قبل كمي هم بدتر شده و فقط قيمت ها را افزايش داده اند.
يك هم وطن سمناني ساكن تهران، اجراي قانون هدفمندسازي يارانه ها را گام مهم دولت در صرفه جويي منابع و هزينه ها بخصوص آرد و نان بيان مي كند و مي گويد: «با اجراي اين قانون كيفيت نان در اكثر نانوايي ها افزايش چشمگيري يافته است.» رمضان هادي نيا كه بازنشسته شركت نفت مي باشد و ظاهرا از نانوايي هاي متفاوتي خريد مي كند، آينده نانوايي ها را پس از اجراي اين طرح خوب توصيف و اضافه مي كند: «البته اين واحد نانوايي تافتون كه هميشه از آن نان تهيه مي كنم كيفيتش در گذشته و الآن خوب است، منزل ما در خيابان بهارشمالي است، اما چون اين واحد خبازي، نان خوبي پخت مي كند از آن منطقه به خيابان سعدي مي آيم و هميشه از اين واحد بسيار راضي هستم.»
در طرف ديگر مغازه در صف خانم ها، زن ميانسالي داوطلب صحبت مي شود، او نظر خود را در مورد تغيير قيمت انواع نان ها و كيفيت آنها اين طور بيان مي كند: «تا همين چند روز پيش نان سنگك را در نانوايي هاي آزادپز دانه اي 700 تومان مي خريدم، اما الآن 400 تومان مي خرم، البته كمي كيفيتش فرق كرده، قبلا نان ها سوخته نبود و اندازه آن بزرگتر بود، اما نان لواش در برخي مناطق خيلي خوب و بزرگ شده است و در بعضي از نانوايي ها مثل سابق پخت مي كنند.»
سيده صنم معين آل داود كه خانه دار است و براي سفره نذري اش در صف ايستاده، ضمن اينكه سعي دارد نان ها را با دقت جمع كند تا خرد نشود، در ادامه صحبت هاي خانم قبلي مي گويد: «چند روز است كه نانوايي لواشي نان هاي سفيدتر و بزرگتري مي پزد و دوره هاي نان ديگر خمير نيست، كيسه نان خشكي ما كه قبلا هر سه روز يك بار پر مي شد، الآن يك هفته است كه پر نشده، اما انتظار داريم كيفيت نان سنگكي بهتر شود چون قبلا 200 تومان پول مي داديم و نان خوب مي خريديم، اما حالا كه قيمت آن 400 تومان شده، بايد از قبل بهتر باشد و متأسفانه زياد رضايت بخش نيست.»
در گوشه اي ديگر از نانوايي مرد جواني ايستاده است كه او هم پس از شنيدن نقطه نظرات ديگر هموطنان، وارد بحث ما مي شود و با اشاره به اينكه پرداخت يارانه از سوي دولت به نفع همه مردم است، مي گويد: «اگر همه در مصرف صرفه جويي كنيم و به اندازه نياز كالاهاي مورد نظر از جمله نان را تهيه كنيم، يارانه نقدي در حساب هايمان باقي خواهد ماند.»
آرد خوب باشد، نان خوب مي پزيم
«مراد غلامي» 72 سال سن دارد و 42 سال است در يك واحد نان سنگكي در چهارراه سيدعلي مشغول خميرگيري است. او كه دل پردردي از توزيع آردهاي بي كيفيت در نانوايي ها دارد به مشكل گندم نامرغوب اشاره مي كند و مي گويد: «اگر اتحاديه آرد مرغوب در اختيارمان قرار دهد هرگز نان بي كيفيت به دست مردم نمي دهيم. تا موقعي كه آردها سست باشد و كارخانه ها از گندم درجه 2 و 3 آرد تهيه كنند و گندم بد و خوب با هم مخلوط نشود، نمي توانيم خمير خوب و قوي درست كنيم و مجبوريم براي اينكه خمير خودش را بگيرد و به اصطلاح سفت شود به آن نمك اضافه كنيم كه در آن صورت نان ها شور شده و آن كيفيت لازم را نخواهد داشت و نانوا نمي تواند به خوبي نان بپزد.»
رضا شاطر نانوايي هم با اشاره به اينكه طي اين مدت مشتريان مغازه تا حدودي كم شده است خاطرنشان مي كند: «اينكه مردم به اندازه مصرف و نياز نان تهيه مي كنند خيلي خوب است و ديگر شاهد دورريز ناني كه با هزار زحمت و عرق ريزان كارگران تهيه مي شود، نخواهيم بود، اما از مسئولان مي خواهيم حالا كه قيمت نان افزايش يافته و مجبوريم آرد را گران تر از قبل بخريم، حداقل آرد خوب در اختيارمان قرار دهند تا ديگر مردم به ما اعتراض نكنند.»
وي مي گويد: «قبلا روزانه 15 كيسه آرد مصرف و 1600 قرص نان پخت مي كرديم، اما الآن اين تعداد تقريبا به نصف رسيده است كه البته اگر بزودي اين آردهاي كم كيفيت كه در ته مغازه مانده تمام شود و آرد خوب بخريم، قطعا مشتريان ثابت خود را خواهيم داشت.»
نانواها هنوز از آردهاي قبلي
استفاده مي كنند
چرا با افزايش قيمت آرد و نان هنوز در برخي نانوايي ها، نان با كيفيت قبلي عرضه مي شود؟اين سؤالي است كه حسين نظري رئيس اتحاديه نانوايان تهران در گفت وگو با گزارشگر كيهان اينطور پاسخ آن را مي دهد: «واقعيت اين است كه نانوايي ها هنوز با آردي كه قبلا توسط وزارت بازرگاني تامين شده بود، نان پخت مي كنند، اما قول مي دهيم با توافقي كه با كارخانجات توليد آرد صورت گرفته، كيفيت نان هم بهتر شود.»
وي مي گويد: «اميدواريم كارخانجات توليد آرد با ظرفيت كامل به توليد آرد مرغوب روي آورند، چرا كه از اين پس اين نانوايي ها هستند كه آرد با كيفيت را مطالبه خواهند كرد.»
نظري اضافه مي كند: «هدفمندسازي يارانه ها حق انتخاب نان مورد نظر را به مردم داده است و با توجه به اين موضوع، واحدهاي خبازي براي جذب مشتري بايد كيفيت نان توليدي خود را افزايش دهند.»
رئيس اتحاديه نانوايان تهران با اشاره به اينكه در شهر تهران 3 هزار و 800 واحد سنتي و 500 واحد نان صنعتي فعاليت مي كنند، مي گويد: «روزانه در استان تهران 2 هزار تن آرد در 8 هزار واحد نانوايي طبخ و به نان سنتي تبديل مي شود كه از اين ميزان 30 درصد ضايعات به جاي مي ماند.»
نظري به برنامه هاي دولت و مسئولان در وزارت بازرگاني براي ارتقا كيفيت نان اشاره مي كند و مي گويد: «آموزش 200 هزار نفر كارگر و نانوا در سراسر كشور، خريد ابزارآلات جديد و استفاده از تكنولوژي هاي روز جهت طبخ نان و بهسازي مغازه ها همچنين رقابت نانواها و كارخانجات آرد براي ارائه آرد بهتر براي نان مرغوب نيز از مهمترين سرفصلها و برنامه هاي در دست كار جهت ارتقا و بهبود كيفيت نان است.»
ارتقا كيفيت نان تا 6 ماه ديگر
به بار مي نشيند
«به منظور ارتقاي كيفي نان به همكاري و همراهي تمام بخشهاي موجود در فرآيند نان نياز داريم و آنها بايد حركتهاي بزرگي انجام دهند و اگر اين همراهي در همه مراحل بخوبي صورت گيرد، قطعا طي چند ماه آينده شاهد عرضه نان با كيفيت در تمام واحدهاي خبازي در سراسر كشور خواهيم بود.»
حميد عليخاني معاون وزير بازرگاني و مديرعامل شركت بازرگاني دولتي در گفت وگو با گزارشگر روزنامه كيهان با بيان مطلب فوق و با اشاره به اينكه بسياري از مفاهيم در رابطه با بحث كيفيت آرد و نان پيش از اجراي قانون هدفمندسازي يارانه ها و پس از اجراي اين قانون تغييركرده است، مي گويد: «از اين پس بيشتر مسائل پيرامون مواردي چون ارتقا مهارت نانوايان، افزايش امنيت غذايي و توليد محصولي كاملا كيفي معطوف خواهد بود، علاوه بر اين در آينده نيز بايد بدنبال افزايش كيفيت گندم در بخش كاشت، داشت و برداشت محصول باشيم.»