(صفحه(12(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


سه شنبه 23 فروردین 1390- شماره 19899

عفاف و حجاب ريشه و ثمره درخت سعادت
ضرورت بررسي چگونگي فرهنگ سازي حجاب در پيكره جامعه اسلامي (بخش آخر)



عفاف و حجاب ريشه و ثمره درخت سعادت
ضرورت بررسي چگونگي فرهنگ سازي حجاب در پيكره جامعه اسلامي (بخش آخر)

گاليا توانگر
حجاب در اسلام براي حفظ حيثيت و شخصيت زن و پيشرفت جامعه و نيز دوري از ابتذال و انحطاط فرد و جامعه بايد رعايت شود.
امروزه در همدوشي زنان با مردان در محيط هاي مختلف و در عرصه هاي اجتماعي، حجاب علاوه بر اين كه عنصر اساسي در كسب و حفظ هويت ديني محسوب مي شود به زن آزادي مي بخشد.
در همين راستا حضرت امام خميني(ره) كه با ورود زنان به جامعه و دخالت در امور اجتماعي و نيز شركت در انتخابات و انجام مشاغل اداري نظري مثبت داشتند حتي قشر زنان را تشويق مي كردند كه به مسائل سياسي و اجتماعي زمان خود ورود پيدا كنند.
از منظر امام راحل(ره) زن داراي مقام كرامت و مقام معنوي است و الگوي نمونه زنان يعني حضرت زهرا(س) تحقق ارزش هاي والاي خليفه اللهي در جهان است. در زمينه نقش موثر زنان در عرصه هاي سياسي و اجتماعي عصر حاضر و انقلاب اسلامي به نقش الگويي زنان نمونه اسلام كه در رأس آنها حضرت زهرا(س) و زينب كبري(س) قرار دارند، استناد مي شود. پيامبر اكرم(ص) مي فرمايند: اثر بد يك زن فاسد برابر با اثر بد هزار مرد فاسد است و اثر خوب يك زن صالح برابر با اثر هفتاد صديق است.
حجاب به معناي پوشش اسلامي بانوان، داراي دو بعد ايجابي و سلبي است.
بعد ايجابي آن، وجوب پوشش بدن و بعد سلبي آن، حرام بودن خودنمايي به نامحرم است و اين دو بعد بايد در كنار يكديگر باشد تا حجاب اسلامي محقق شود؛ گاهي ممكن است بعد اول باشد، ولي بعد دوم نباشد، در اين صورت نمي توان گفت كه حجاب اسلامي محقق شده است.
اگر به معناي عام، هر نوع پوشش و مانع از وصول به گناه را حجاب بناميم، حجاب مي تواند اقسام و انواع متفاوتي داشته باشد. يك نوع آن حجاب ذهني، فكري و روحي است؛ مثلا اعتقاد به معارف اسلامي مانند توحيد و نبوت از مصاديق حجاب ذهني، فكري و روحي صحيح است كه مي تواند از لغزش ها و گناه هاي روحي و فكري، مثل كفر و شرك جلوگيري كند.
علاوه بر اين، در قرآن از انواع ديگر حجاب كه در رفتار خارجي انسان تجلي مي كند، نام برده شده است؛ مثل حجاب و پوشش نگاه كه مردان و زنان در مواجهه با نامحرم به آن توصيه شده اند.
حجاب نگاه، رفتار و بيان
انساني كه در مسير سلوك الي الله باشد در طول مسير با موانع بيروني و دروني بسياري مواجه مي شود كه براي رسيدن به مقصد والاي خود بايد اين موانع را رفع و اين حجاب ها را كنار بزند وگرنه راه وصل او به مقصد بسته و حركت ناممكن است.
موانع بيروني همان حجاب هاي مادي و تعلقات دنيوي و دلبستگي هايي است كه قدرت حركت به سوي معنويت و عالم مجردات و ملكوت را از انسان مي گيرد و پر پرواز روح انسان را مي شكند و انسان را در قفس تعلقات مادي و علاقه هاي طبيعي و جسماني محبوس و زنداني مي سازد. اما حجاب هايي كه به تعالي انسان كمك مي كنند حجاب هاي ظاهري و نيز حجاب نگاه، رفتار و گفتار است.
عفت و حجاب ريشه و ثمره درخت سعادت بشر هستند. حجت الاسلام والمسلمين محمد مهدي مرادي كارشناس ارشد تبليغ حوزه علميه قم مي گويد: «تاكنون تبليغ وسيعي در زمينه فرهنگ سازي حجاب در جامعه اسلامي صورت گرفته است. اما يكي از اساتيد بنده جمله پر مفهومي داشت، وي مي گفت: روسري بايد برود توي سر. اين جمله به اين معناست كه تا فلسفه حجاب وارد ذهن نشود، حجاب به طور كامل توسط شخص پذيرفته نمي شود. اگر جواني بپرسد: چرا بايد چادر سر كنم؟ بايد جواب مستدل و محكمي براي او داشته باشيم. صرف داشتن حجاب بدون ندانستن دلايلش فرهنگ سازي حجاب به صورت ريشه اي محسوب نمي شود.»
اين مبلغ مذهبي ادامه مي دهد: «ببينيد ماهواره ها چه مي كنند و چه غذاي مسمومي را به خورد مخاطبين شان مي دهند. آنها همه تلاششان اين است كه در يك فضاي فاسد ذهن جوان را منحرف كنند. وقتي الگوي جوان خواننده غربي باشد، ديگر حتي فرصت طرح سؤال در ذهنش هم پديد نمي آيد. لذا عامل اصلي در فرهنگ سازي حجاب ، خانواده ها هستند.
خانواده ها حتي قبل از سن تكليف بايد فرزندان شان را چه دختر و چه پسر با حجاب اسلامي چه از لحاظ پوششي و چه از لحاظ گفتاري، رفتاري و نوع نگاه آشنا كنند. به عبارت ديگر از همان خردسالي عفت را در وجود فرزندان شان نهادينه كرده و طعم شيرين ميوه حجاب را به آنها بچشانند. اگر ريشه ها در خانواده محكم باشد، هر چيزي به سرعت ذهن جوان را در آينده تحت تأثير قرار نخواهد داد.»
حجت الاسلام والمسلمين مرادي با اشاره به اين كه از خصلت هاي زنان دوست داشته شدن و مورد توجه قرار گرفتن و از خصلت هاي مردان نگاه كردن است، مي گويد: «قرآن كريم صراحتا توصيه مي كند كه مردها هم بايد نگاه خود را از نامحرم نگه دارند. حتي در تفاسير هم آمده كه حجاب ظاهري و نوع پوشش مردان نيز بايد اسلامي باشد و جلب توجه نكند. تي شرت ها و شلوارهاي تنگ با اشكال غربي و نوشته هاي نامفهوم برازنده مرد مؤمن در دين اسلام نيست. وقتي عفت و حجاب در جامعه فراگير شود، آن وقت است كه عشق هاي واقعي بين زن و شوهر رخ مي نمايند. يكي از دلايل نبود ليلي و مجنون در عصر حاضر كمرنگ شدن عفت و حريم ها است.»
مرادي به جمله اي از شهيد مطهري اشاره كرده و مي گويد: «جوان قديم شب ازدواجش را كمتر از نشستن بر تخت پادشاهي نمي دانست، اما الآن جوان ازدواج را دردسر مي پندارد، چون نمي تواند به سبكسري هاي قبلي اش ادامه دهد. همه اين مصاديق گوياي اين است كه عفت و حجاب وقتي كمرنگ شود، ارزش ها نيمه جان مي مانند.»
مرادي براي محكم كردن ريشه هاي مذهبي در درون خويش دو توصيه دارد؛ يكي اين كه والدين همان قدر كه به سلامت جسمي فرزندانشان توجه دارند، به روح آنها نيز بها دهند. اگر از همان كودكي يك روحاني خانواده داشته باشيم كه بچه ها سؤالات و شبهات خود را از وي بپرسند، مسلماً ايمان در قلب و روح فرزندان مستحكم تر ايجاد مي شود.
مورد بعدي كه مرادي به آن توصيه مي كند حسابرسي شخصي اعمال است. وي اين شعر را زير لب زمزمه مي كند: «گرنه موش دزد در انبان ماست/ گندم اعمال چهل ساله كجاست؟/ ابتدا تو دفع شر موش كن/ وانگهي در جمع گندم كوش كن.»
وي در ادامه مي گويد: «در مسائل روحي، روح و نفس انسان لايه هاي پنهان دارد. درست مثل حوضي است كه روي آن آب صاف و زلالي است، اما همين كه شخصي به داخل آن بپرد، لجن هاي كف حوض به هم خورده و هويدا مي شوند. حوض وجود ما هم بايد گاهي اوقات يك تلنگري بخورد. بايد هراز گاهي بنشينيم و حساب و كتاب كنيم كه نقايص كارمان كجاست؟ موش دزد در وجود ما كدام خصلت است كه به انبان اعمال خوبمان مي زند؟»
حجاب را در باورها نهادينه كنيم
دكتر رحيم قرباني مسئول مركز قرآن و عترت وزارت بهداشت و سازمان بسيج دانشجويي كشور ضمن اشاره به اين كه 4 آيه از قرآن كريم مستقيماً به مسئله حجاب اشاره كرده اند، مي گويد: «در آيه 95 سوره احزاب خطاب به زنان مؤمن گفته شده روسري بلند بر خود بيفكنند تا به عفت شناخته شوند و مورد آزار و اذيت قرار نگيرند.
خداوند در اين آيه ابتدا فلسفه حجاب را تبيين كرده و بعد چگونه بودن حجاب را مطرح مي كند. ما نيز اگر بخواهيم بحث حجاب را در كشور داشته باشيم بايد ابتدا فرهنگ سازي كرد. بايد در باورها اين بحث نهادينه شود.»
مسئول قرآن و عترت بسيج دانشجويي در ادامه مي گويد: «بعضي ها هستند كه پوشش ظاهري شان اسلامي است، اما گفتار، نگاه و رفتارشان با پوشش ظاهري شان منافات دارد. آيه 03 سوره مباركه نور به مردان توصيه مي كند كه نگاه از نامحرم برگيرند و درست پشت سر اين آيه در آيه13 سوره نور به زنان درمورد نگاه و نوع راه رفتنشان توصيه هايي دارد. راه رفتن زنان مؤمن نبايد به گونه اي باشد كه زينت هاي خود را نمايان سازند و پا به زمين نزنند كه خلخال هايشان معلوم شود. در آيه 23 سوره احزاب نيز به زنان مؤمن توصيه مي شود كه به نرمي و نازكي با مردان سخن نگويند تا مبادا مرداني كه دل بيمار دارند، به طمع بيفتند.
از اين آيات نتيجه گيري مي شود كه اسلام علاوه بر پوشش ظاهري به حجاب چشم، رفتار و بيان نيز توجه داشته است.»
دكتر رحيم قرباني به بيان استدلالي قرآن در باب مطرح كردن مسئله حجاب اشاره كرده و مي گويد: «قرآن كريم روشش اين است كه ابتدا دلايل را مطرح كرده و سپس به چگونه بودن حجاب مي پردازد، چون حجاب بايد در باور افراد ريشه پيدا كند. وقتي فلسفه حجاب براي هر فردي مسجل شد، بدون جبر قانوني خودبه خود به دليل برخورداري از آثار و فوايد مثبت حجاب از آن بهره مند مي شود. در اين امر استفاده از پتانسيل هاي نظام آموزشي و تربيتي در مدارس و دانشگاه ها نيز كمك بزرگي خواهد بود.»
عدم رعايت حريم ها در به هم ريختگي اخلاقي غرب
رهبر معظم انقلاب در رهنمودهاي روشنگرانه خود مي فرمايد: «ظرافتي هوشمندانه لازم است كه ميان تشخيص و منزلت علمي، فرهنگي، اجتماعي، هنري و سياسي زن با تنزل و انحطاط او تا سطح وسيله و ابزاري براي مقاصد سياسي و شخصي فرق گذاشته شود و اين يك با آن چه مطلوب و محبوب هر انسان آزاد و آگاه است، مشتبه نگردد.»
حجت الاسلام والمسلمين عليرضا يحيايي پژوهشگر نيز پيرامون وضعيت بغرنج جوامع غربي از لحاظ رفتار و اخلاق و نيز رعايت حريم ها مي گويد: «بازخواني گوشه اي از فهرست طولاني مصاديق انحطاط اخلاقي و معنوي در غرب مي تواند به نحو ملموسي ما را در درك ابعاد فاجعه عظيمي كه جوامع غيراسلامي خصوصاً ليبراليسم غربي با ترويج آزادي هاي لجام گسيخته و نسبي انگاري اخلاقي براي بشريت معاصر به بار آورده، ياري كند. به دليل لذت جويي بي حد و حصر در غرب و كاهش شديد درك فرهنگ غربي از مفهوم عشق جريان ابتذال اخلاقي با سرعت هرچه تمام تر هنجارها و ارزش هاي مورد احترام بشريت را بي اعتبار كرده و شرايط اسفبار و نگران كننده اي را پديد آورده است. در غرب، برخلاف اولويت ها و فطرت زن عمل مي شود. وزير امور زنان دولت در زمان توني بلر با اشاره به ناامني روزافزوني كه زنان انگليس را به شدت تهديد مي كند، اعلام داشت: سالانه بيش از سيصدهزار تن از ساكنان ولز و بخش مركزي انگلستان مورد حملات جنسي و تجاوز قرار مي گيرند. درعين حال دو تن از محققين دانشگاهي با انتشار نتايج يك بررسي گسترده اعلام داشتند: يكي از مهم ترين عواملي كه موجب مي شود مردان به حملات جنسي عليه زنان اقدام كنند، شيوه خاص لباس پوشيدن زنان غربي است.»
حرمت، عفت و امنيت زن محجبه مسلمان
حجت الاسلام سيدكاظم شمس مديرمسئول بوستان كتاب قم و مبلغ مسائل اسلامي در جاي جاي صحبت هايش براين تأكيد دارد كه حتماً مسئله حجاب را بايد در باورهاي افراد نهادينه كرد. وي مي گويد: «بسياري از زنان لبناني با اين كه در جامعه شان زنان بي حجاب هم هستند، حجاب بسيار كاملي دارند كه حقيقتاً تحسين برانگيز است، از سوي ديگر دختر جوان مسلماني در انگليس براي حفظ حجابش ترجيح مي دهد به دانشگاه نرود، اما حجاب خود را داشته باشد. به راستي درون اين افراد چه اتفاقي رخ داده كه اين قدر پايبند حجاب مانده اند؟ ما بايد براي فرهنگ سازي حجاب ابتدا دلايل حفظ حجاب را متذكر شويم تا افراد دروني به اين سمت گرايش پيدا كنند.» اين پژوهشگر مسائل اسلامي بركات حفظ حجاب براي بانوان را اين گونه شرح مي دهد: «اولين دليل حفظ حجاب توسط بانوان، حفظ حرمت خود آنهاست. زن مسلمان در دين اسلام ارزش و احترام خاصي دارد. نبايد حريمش توسط نامحرمان مورد تعدي قرار بگيرد و شكسته شود. حضرت زهرا(س) در روايتي فرمودند: بهترين زن ها، زناني هستند كه مردها را نبينند و مردها هم آنها را نبينند.
البته دين اسلام با فعاليت اجتماعي زنان هرگز مشكلي نداشته و با رعايت شئونات اسلامي زن مسلمان مي تواند در همه عرصه ها موفق ظاهر شود.»
اين پژوهشگر مذهبي در ادامه مي گويد: «دليل دوم حفظ حجاب در روايتي از امام علي(ع) نهفته است. حضرت علي(ع) فرمودند: زكات زيبايي، حفظ حجاب است. شايد خواسته دروني زنان اين باشد كه براي همگان حتي زنان ديگر خودنمايي كنند، اما دين اسلام براي گسترش عفت اين وظيفه را بر آنان قرار داده كه در مقابل مردان حفظ حجاب داشته باشند.»
سومين و مهم ترين دليل حفظ حجاب ظاهري توسط بانوان در جامعه اسلامي حفظ امنيت زن است. حجت الاسلام شمس مي گويد: «اسلام خواهان اين است كه با جمع حجاب و عفاف زن مسلمان در عرصه هاي مختلف پيشرفت روزافزوني داشته باشد و درعين حال مورد اذيت و آزار نامحرمان واقع نشود.»
گزارش روز

 

(صفحه(12(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14