آسيب شناسي تجملات در زندگي اقشار پردرآمد و كم درآمد (بخش پاياني)
بدعت تجمل گرايي در كمين جوانان دم بخت

پريسا جلالي
- خانواده عروس گفتند كه آقا داماد بايد به جاي ماشين عروس هلي كوپتر اجاره كند! و در بهترين تالار مراسم عروسي بگيرد. سرويس جواهرات دخترمان مثل فلان ملكه عرب باشد و براي خريد عروسي به بازارهاي اروپايي برويد و در كل دامادي مي خواهيم كه توانايي اين كارها را داشته باشد نه مثل شما كه جز مدرك تحصيلي و يك واحد آپارتمان نقلي و ماشين پرايد چيز ديگري نداري!
- واقعا؟!
- من كه بي خيال ازدواج شدم.
اين روزها تب داغ ازدواج در برخي جوانان فروكش كرده و بازار زندگي مجردي پررونق است. جوانان مجردي كه ترجيح مي دهند تن به ازدواج ندهند تا مبادا زير بار هزينه هاي مراسم عروسي كمر خم كنند.
زندگي مجردي؛ خانه مجردي
آنها بيشتر ترجيح مي دهند يا همراه با خانواده به زندگي مجردي شان ادامه دهند و يا با اجاره خانه هاي مجردي كه البته بستگي به ميزان درآمد به تنهايي يا همراه با چند نفر از دوستانشان روزگار را سپري كنند .
در زندگي مجردي دوست دارند اجاره خانه بدهند، به گردش و تفريح در سينما و پارك بپردازند، اردوهاي دسته جمعي و مخارج و هزينه هاي آن را هرچقدر هم كه بالا باشد تقبل كنند اما تك و تنها؛ چون پولي براي فرد ديگري كه قرار است شريك زندگي شان باشد ندارند و مخارج زندگي بالا است!
هستند تعداد زيادي از پسراني كه نمي خواهند هزينه هاي بالاي مراسم ازدواج، مهريه بالا و غيره را بپذيرند و دختراني كه از هراس نداري شوهر ان آينده شان احساس مي كنند نمي توانند به هيچ پيشنهاد ازدواجي پاسخ دهند و خانواده هايي كه همه تقصيرها را به گردن گراني و نداري مي اندازند .
اتفاقي كه اين روزها جامعه را با معضل خانه هاي مجردي روبه رو ساخته. دختران و پسران شهرستاني كه دو و سه نفره اتاق يا خانه اي اجاره مي كنند و تهراني هايي كه با وجود داشتن خانه و زندگي تمايل به كرايه يا حتي خريد خانه هاي مجردي دارند اما حاضر نيستند زير يك سقف واحد شريكي براي زندگي داشته باشند.
هرچند منكر تورم و گراني نمي شويم اما تجملات رواج يافته در جامعه به نوعي تبديل به معضل بزرگ هزينه هايي شده كه بايد براي برگزاري جشن ها و اعياد صرف شود .
ازدواج آسان يا پرهزينه
مصداق هايي كه با مراجعه به گوشه و كنار شهر يافته ايم ادعايمان را ثابت مي كند.
سعادت آباد. سيد رضا وجداني. جوان 35 ساله.
- چرا ازدواج نمي كني؟
- با اين همه مخارج مگه مي شه ازدواج كرد؟ حداقل 40 ميليون تومان فقط براي يك شب مراسم آن هم در حد متوسط لازمه، يعني سه چهار سال ديگه بايد كار كنم تا بتوانم چنين مبلغي تهيه كنم.
- چرا اين قدر گران؟
- يك بار اتفاق مي افته و بايد خاطره ساز باشه البته نمي شه با فاميل مقايسه كرد چون تا 200 ميليون هم داشتيم كه براي يك شب مراسم هزينه كردن!
اگرچه اينها اظهارات يكي از جواناني است كه در
پيچ و خم هاي تجملات ازدواج به بن بست رسيده است اما به عقيده او اينها حرف دل خيلي از افرادي است كه پولي براي ازدواج ندارند بنابراين براي رسيدن به هدف صبر مي كنند حتي اگر سن و سالشان حسابي بالا برود و يا اينكه به همان زندگي مجردي قناعت مي كنند.
وجداني در اين مورد به مقايسه ازدواج قديمي ترها با جوانان امروزي اشاره دارد كه آسايش و رفاه را از جوانان سلب كرده است.
البته اينها صحبت هاي اين جوان بالاي شهري است كه مابه التفاوت مخارجش با جوانان پايين شهر حسابي تفاوت دارد.
خيابان آذربايجان. اميررانورز جوان 28 ساله.
وي نيز به خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد: براي مراسم ازدواج با يكي از موسسات ازدواج آسان صحبت كردم و قرار شد تا 500 هزارتومان امكانات تالار، ماشين عروس و آرايشگاه را فراهم كنند و مابقي را هم با همسرم صحبت كردم و قرار شد با وام ازدواج حل و فصل كنيم تا بتوانيم خانه يا آپارتماني اجاره كنيم و زندگي مان را شروع كنيم.
او ضمن نامناسب دانستن تجملاتي كه مشكلات زيادي به زندگي جوانان تحميل مي كند، مي گويد: ازدواج يكي از زيباترين مراسم است و اما برخي عادت هاي غلط وجود دارد كه فقط موجب تحميل شدن خرج اضافي به خانواده هاي عروس و داماد مي شود در صورتي كه با ازدواج هاي ساده مي توان مشكلات بعدي را در زندگي كم كرد.
حيف است خرج نكنند!
برخي هدف را تجمل گرايي نمي دانند اما به دام تجملات گرفتار مي شوند. مثلا نوآوري كه خيلي ها در برپايي مراسم به كار مي گيرند اگرچه در بدو امر خوب است اما گاهي همين ابتكارات و نوآوري ها بستري براي رواج تجملات پديد مي آورد كه مهار آن از عهده هيچ كس برنمي آيد.
معمولا اين ابتكارات از سوي پردرآمدهاي جامعه نشات مي گيرد و سطح متوسط مردمي و سپس اقشار كم درآمد را هم گرفتار مي كند و در صورت عدم دسترسي به آن ،نوعي عقده رواني در قشر ضعيف و البته برخي كه طالب تجملاتند پديد مي آورد.
رفتن به خارج از كشور و خريد لوازم مورد نياز عروس و داماد از بازارهاي اروپايي و آمريكايي، تهيه لباس عروس از مزون هاي خارجي، استخدام چندين آرايشگر براي تست گريم عروس و داماد، استفاده از بالگرد به جاي ماشين عروس در مراسم ازدواج، رزرو هتل در كشورهاي عربي براي گذران ماه عسل و غيره همه تجملاتي است كه در ابتدا به عنوان ابتكار و نوآوري تلقي مي شد اما ناگهان همين خلاقيت ها در مسير گذر جوامع از سنت گرايي به مدرنيزم رنگ و بوي متفاوت و سنگين تري به خود گرفت كه ديگر نمي توان جلوي بعضي عواقب آن را گرفت.
همان طور كه امروز مي بينيم نظارت موثري بر نرخ آرايشگاه ها به ويژه آرايش عروس وجود ندارد و بسياري از آرايشگرها هر ميزان كه بخواهند بابت آرايش عروس پول مي گيرند و برخي از خانواده ها تصور مي كنند هر چقدر براي آرايش عروس پول بيشتري پرداخت شود، وي زيباتر مي شود.
همين تفكر فضاي اختلاف هزينه آرايش عروس در آرايشگاه هاي شهر را پديد مي آورد تا جايي كه آرايشگاهي در الهيه تهران تا 2ميليون تومان و جنوبي ترين تا 200 هزار تومان هم مي گيرند.
اين اتفاق منحصر به آرايشگاه ها نيست. گل فروشي منطقه پونك تا يك ميليون و 300 هزار تومان ماشين عروس درست مي كنند و گل فروشي ديگري در شميران نو گران ترين رقمش 200 هزار تومان است.
اما وقتي علت گران شدن نرخ گل آرايي ماشين عروس را سوال مي كنيم، مدير يكي از فروشگاه هاي گل در پونك مي گويد: نرخ گل ها تعيين كننده رقم است. مثلا گل اركيده هلندي شاخه اي 60 هزار تومان است طبيعي است قيمت تزيين خودروي عروس تا يك و نيم هم مي رسد و مشتري ها متناسب با دارايي شان مي توانند نرخ معيني براي گل آرايي در نظر بگيرند.
در حالي كه فروزنده صاحب مغازه گل فروشي ديگري در همين منطقه معتقد است: شهرت، ميزان اجاره مغازه، تعداد كارگران مشغول در گل فروشي و غيره همه هزينه هاي اضافه اي است كه قيمت گل آرايي را تحت الشعاع قرار مي دهد اما در كل مردم هم راضي هستند كه اين رقم ها را پرداخت كنند. مثلا با خودشان فكر مي كنند وقتي براي تالار تا 50 و 60 ميليون تومان هزينه مي كنند چرا ماشين عروس خوبي نداشته باشند . حيف است خرج نكنند. وقتي كلي هزينه كردند خب براي اين يكي هم خرج كنند كه تناسب داشته باشد.
تجمل طلب ها باكلاس ترند
اشاره كرديم كه چند سالي است اشتياق به ازدواج در جوانان كم شده و شاهد تمايل به ادامه تحصيل و كارهاي توليدي در پسران هستيم و دختراني كه ترجيح مي دهند ادامه تحصيل دهند.
اگر از ديدگاه روانشناسي به اين مساله نگاه كنيم، بايد در اين شرايط همه جوانان سعي كنند تا به خود كمك كرده و حلال مشكلات فردي باشند.
اما از ديد برخي جوانان باز هم موانع بزرگ تري سد راه مي شوند.
مهريه هاي كلاني كه بنا به ميزان تحصيلات، شغل، درآمد خانوادگي عروس خانم تعيين مي شود. البته مشكلي هم در اين ملاك ها نيست بلكه وقتي موضوع غيرقابل حل است كه نرخ مهريه را چشم و همچشمي ها تعيين كند.
برخي از خانواده ها تنها به اين دليل كه مهريه بالا مد روز است، نمي خواهند از بقيه اقوام خود جا بمانند و وقتي خانواده خواستگار از راه مي رسد، تقاضاي خود را مطرح مي كنند.
اما فارغ از بحث مهريه، گويا نرخ آرايشگاه ها، كرايه خودروي عروس، گل آرايي تا تهيه سفره عقد و خريد عروسي و غيره موانع ديگر ازدواج است.
ايرج معمر يكي از آقا دامادهايي كه در يك فروشگاه مانتو فروشي او را مي بينيم كه به همراه همسرش آمده است مخاطب سوال هايمان مي شود و مي گويد: وقتي براي خريد عروسي مراجعه مي كنيم تا جايي كه مغازه دار متوجه نشود خودمان را يك خريدار معمولي معرفي مي كنيم چون اگر متوجه شوند عروس و داماد هستيم در اين صورت كلي روي قيمت ها مي كشند و هر كالايي را بايد گران تر از رقم معمول آن تهيه كرد.
وي البته در پاسخ به اين سوال كه تجمل گرايي در زندگي شما تا چه ميزان نقش داشته است؟ در گفت و گو با گزارشگر كيهان مي گويد: هر دو ما بنا به ميزان توانايي مالي مان سعي مي كنيم فعلا به ظواهر زياد توجه نكنيم و متناسب با درآمدي كه دارم خريد كنيم اما بارها متوجه شده ام كه فروشنده ها نداري داماد را بر سرش مي زنند و در نهايت او را مجاب مي كنند كه گران ترين كالا را براي همسرش بخرد.
زهره توكلي كارشناس اجتماعي است و در ريشه يابي گرايش به تجمل طلبي عده اي را تاثير اطرافيان، كاركرد نامناسب برخي رسانه ها و عدم توجه به ارزش هاي اجتماعي در برخي از افراد مي داند.
وي در گفت و گو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان تصريح مي كند: رفتار برخي از مغازه داران با شكل و ظاهر افراد و شيك يا نامرتب بودن لباس هايشان هماهنگ مي شود. به طور مثال در صورتي كه مراجعه كننده به يك فروشنده با لباس هاي گران قيمت و گاهي بدحجاب باشد در اين صورت رفتار مناسب تري با وي دارند و احترام بيشتري برايش قايل هستند.
توكلي اين رفتار را صرفا در مورد فروشنده ها مطرح نمي كند بلكه معتقد است: اين موضوع يك باور غلط از سوي برخي اقشار جامعه است تا هر گاه فردي را با لباس هاي گران قيمت، خودروي مدل بالا و اخيرا با حجاب كمتر ببينند احساس كنند او شخص باكلاس و پولداري است بنابراين بايد به او احترام بگذارند.
وي اظهار مي دارد: حتي خودم براي خريد به پاساژها و فروشگاه ها مراجعه مي كنم بارها شاهد رفتارهاي متفاوت از سوي فروشندگان با مشتري هاي متنوع شده ام. اين رويكرد در صورتي كه مهار نشود به عنوان يك باور اجتماعي به همه ابعاد جامعه تسري مي يابد در حالي كه امروز اين اتفاق در حال رخ دادن است و مي بينيم كه گرايش به ظواهر و تجمل گرايي در همه قشرها از ضعيف، متوسط و غني در جامعه اتفاق مي افتد.
درست مثل مراسم عروسي و جشن هاي تولد، تجمل گرايي سال هاست دامان مجالس مذهبي و مناسبتي را هم گرفته است.
بستني طلايي تا مجالس مذهبي
چندي پيش خبر داغ بستني با روكش طلا واكنش بسياري را برانگيخت و در نهايت با ممنوعيت سرو اين بستني 400 هزار توماني پايان داده شد.
اما به غير از بستني طلا، رستوران گردان برج ميلاد هم رقم هايي دارد كه حيفمان آمد در اين گزارش به سراغشان نرويم و از تجملات رواج يافته در آنجا ننويسيم.
رستوران گردان برج ميلاد. رزروشن.
«متاسفانه و متاسفانه! بستني با روكش طلا ديگر اينجا سرو نمي شود اگر مي خواهيد از رستوران استفاده كنيد بايد يك روز قبل رزرو كنيد. منوي باز با 20 نوع غذاي ايراني و فرنگي، غذاهاي دريايي و انواع سالاد و عكاسي كه در ساعت حضور در رستوران شما را همراهي مي كند، اجراي موسيقي زنده فقط براي هر نفر 168 هزار تومان!»
اين هم از رستوران برج ميلادي كه همه فكر مي كردند بر فراز آن راحت تر مي توانند به خدا نزديك شوند اما گويا سقوط به پرتگاه تجملات و ظواهر دنيوي آسان تر مي شود.
وقتي از رزروشن اين رستوران راجع به برگزاري مراسم سوال مي كنيم، مي گويد: بايد براي تعيين نرخ حضوري بياييد شايد قيمت بالاتر و ممكن است پايين تر باشد اما تا 400 نفر گنجايش براي پذيرايي داريم.
البته انواع و اقسام مراسمي كه به مناسبت هاي مختلف از سوي نهادها و دستگاه هاي دولتي و خصوصي برگزار مي شود هم نمي توان ناديده گرفت.
حال جاي اين سوال است وقتي چنين اتفاقاتي در گوشه و كنار شهر و از سوي دستگاه هاي مختلف صورت مي گيرد چطور مي توان نسبت به گرايش جوانان به تجمل گرايي خرده گرفت؟
اما اگر منطقي تر نگاه كنيم با نظارت ساده مي توان به همه تجملات در ادارات و سازمان ها پايان داد، مشابه همان اتفاقي كه طي سال هاي نخست دولت نهم روي داد.
اما براي تجملات رايج در مجالس مذهبي و مناسبي بايد چه كار كرد؟
خانم مرادي يكي از خانم هاي مبلغ ديني است كه دل پردردي از مجالس مذهبي دارد و در تشريح گلايه هايش مي گويد: قديم ترها وقتي به مجالس مذهبي
مي رفتم جز سادگي در اين مراسم نمي ديدم اما طي سال هاي اخير اين اتفاق رنگ ديگري به خود گرفته و حسابي درگيرو دار تجملات و سفره هاي پرزرق و برق، مهمانان و ميزباناني كه اين مجالس را هرچند اگر عزاداري باشد با مجلس عروسي و جشن اشتباه گرفته اند، گرفتار شده است كه عزم جدي مي خواهد و اگر همين طور پيش برود آسيب هاي جدي تري به دنبال خواهد داشت.
گزارش روز