مقدمات استجابت دعاي روز عرفه در حضور آقا امام زمان(عج)
عطر سجاده نياز در حريم حضرت دوست

گاليا توانگر
حسينيه لباس فروشان خيابان سعدي تهران از جمله هيئت هايي است كه در روز عرفه حال و هواي ويژه اي دارد. انگار اين حسينيه ميان مغازه هاي اطراف نگين شده تا به يادمان بياورد كه دنيا و متعلقاتش گذراست و بايد به افق هاي بالاتري پيوند خورد. شايد به همين دليل است كه بزرگان بازار و كسبه تهران تنها زماني نامشان هميشگي شده كه به امور معنوي، رونق حسينيه ها و مساجد توجه خاص داشته اند.
هر ساله در روز عرفه هزاران نفر شهروند تهراني در حسينيه لباس فروشان خيابان سعدي و خيابان هاي اطراف و ميعاد گاه هاي ديگر بساط عاشقي پهن مي كنند و با اشك و نياز و زمزمه هاي دعا به چهره شهر طراوتي تازه مي بخشند.
عرفه بهاري ديگر است كه با خودش عطر رهايي از قيود دنيا مي آورد. چيزي كه اين روزها من و تو به آن بيش از هميشه نيازمنديم. دلگرمي عظيمي در ميان اين همه شلوغي، اين همه سردرگمي، اين همه به هر در زدن هاي بيهوده.
يكي آن سو چادر بر سر كشيده و در خلوت با خود مي گذارد اشك ها همچون باراني، كوير گونه هايش را سيراب كنند. آن يكي دست به آسمان بالا برده و در بيان نياز نام خواهران و برادران ديني اش را بر نام خود اولويت مي دهد و در انتهاي اين كاروان اويي نشسته كه تا امروز اميد توبه و بخشيده شدن نداشته است.
باران هم بر چهره شهر نمي زده است و در اين حال و هواي پاكي همگان اميد آمرزش و مغفرت دارند.
قرآن كريم مي فرمايد: «آدم از پروردگارش كلماتي دريافت داشت و با آن به سوي خدا بازگشت و خداوند توبه او را پذيرفت، چه او توبه پذير مهربان است.»
طبق روايت امام صادق(ع)، آدم(ع) پس از خروج از جوار خداوند و فرود به دنيا، چهل روز هر بامداد بر فراز كوه صفا با چشم گريان در حال سجود بود، جبرئيل بر آدم فرود آمد و پرسيد: «چرا گريه مي كني اي آدم؟!»
آدم(ع) پاسخ داد: «چگونه مي توانم گريه نكنم در حالي كه خداوند مرا از جوارش بيرون رانده و در دنيا فرود آورده است.
- اي آدم به درگاه خدا توبه كن و به سوي او بازگرد.
- چگونه توبه كنم؟
جبرئيل در روز هشتم ذيحجه آدم(ع) را به مني برد، آدم(ع) شب را در آن جا ماند و صبح با جبرئيل به صحراي عرفات رفت. جبرئيل هنگام خروج از مكه احرام بستن را به او ياد داد و به او لبيك گفتن را آموخت.
حضور آقا امام زمان(عج)
در كنار مدعوين دعاي عرفه
چون بعدازظهر روز عرفه فرا رسيد تلبيه را قطع كرد و به دستور جبرئيل غسل كرده و پس از نماز عصر، آدم را به وقوف در عرفات واداشت و كلماتي را كه از پروردگار دريافت كرده بود، به وي تعليم داد: سبحانك اللهم بحمدك، لااله الا انت، عملت سوء و ظلمت نفسي و اعترفت بذنبي، اغفرلي، انك انت الغفورالرحيم و...
آدم(ع) تا هنگام غروب آفتاب همچنان دستش رو به آسمان بلند بود و با تضرع اشك مي ريخت، وقتي كه آفتاب غروب كرد همراه جبرئيل روانه مشعر شد و شب را در آنجا گذراند. صبحگاهان در مشعر به پا خاست و در آنجا نيز با كلماتي به دعا پرداخت و به درگاه خداوند توبه گذاشت.
حجت الاسلام محمدمهدي مرادي كارشناس مسائل ديني و مبلغ مسائل اسلامي پيرامون فضيلت هاي روز عرفه برايمان توضيح مي دهد: «در مورد روز عرفه روايت داريم كه هيچ روزي شيطان پست تر و با حسرت تر از روز عرفه ديده نشده است. درست است عيد نيست، ولي عيد هم بگوييم، گزاف نگفته ايم. امام صادق(ع) فرموده اند: روز دعا و مغفرت خواستن است. امام سجاد(ع) نيز فرموده اند: در تعجبم در اين روز كه حتي جنين هاي شكم مادران مورد مغفرت قرار مي گيرند، جماعت شما نيازهايتان را از خلق خدا مي جوييد! به خدا كه شما بدترين مخلوقاتيد! پيامبر اكرم(ص) هم نويد داده اند: بعضي از گناهان فقط در روز عرفه بخشيده مي شود. اين بيانات گواه اين است كه روز عرفه از لحاظ اررزش و فضيلت كمتر از روز و شب قدر نيست، لذا آنان كه از قافله قدر جا مانده اند مي توانند در سرزمين عرفه توبه كنند. هر جا كه باشيد مي توانيد دلتان را به معجزه عرفات برسانيد.»
وي ادامه مي دهد: «طي روايات متعدد عنوان شده كه در روز عرفه در سرزمين عرفه آقا امام زمان(عج) حضور دارند. وقتي اين همه فضيلت در كنار حضور مولايمان وجود دارد، مگر مي شود دعايي اجابت نشود؟ جوانان در اين روز بايد براي فرج آقا امام زمان(عج) دعا كنند.
وي پيرامون متن دعاهاي روز عرفه منقول از امام سجاد(ع) و امام حسين(ع) مي گويد: «در دعاي عرفه امام حسين(ع) چه زيبا معرفت توحيدي بيان شده است و در دعاي امام سجاد(ع) شناخت امامت راستين آورده شده است. يكي از مشكلات انسان در طول تاريخ اين بوده كه رهبران ستمگر زمانه شكوفايي معنويت را در خزان حكومت ظالمانه خويش پژمرده كردند. بايد در روز عرفه مردم را به چشمه سار حقيقت كه همانا رهبري ائمه معصومين و جانشين صالحشان در زمان اكنون است، هدايت كنيم.
در روايات آمده كه زيارت امام حسين(ع) در روز عرفه ثوابش هزار برابر ثواب حج است و همه اين ها نشان مي دهد كه مردم بايد عاشورايي شوند تا به وادي حقيقت درآيند.»
مبادا ظرف پذيرشمان به صفر رسيده باشد!
فضيلت عرفه همپاي فضيلت روز و شب قدر است. خيلي از علماي ديني عنوان مي كنند كساني كه از قافله قدر جا مانده اند، مي توانند در روز عرفه با دعا و نيايش درهاي توبه را زده و روحشان را از اسارت آزاد كنند.
حضرت آيت الله ممدوحي عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم و نماينده كرمانشاه در مجلس خبرگان رهبري به متن ادعيه مشهور روز عرفه اشاره كرده و مي گويد: «ادعيه اين روز ادعيه توحيدي هستند. توحيد افعالي ذهن را به اين نقطه مي رساند كه همه چيز در ساحت هستي در افق قدرت خداوندي قرار دارد. مفاهيم هر دو دعاي روز عرفه يكي منقول از امام سجاد(ع) و يكي منقول از امام حسين(ع) حكم شرف اسلام را دارد. علامه طباطبايي فرمودند: اين ادعيه جزء معجزه هاي اسلام است و از آن جا كه چنين مفاهيم بلندي را هر انسان عادي نمي تواند بر زبان آورد، لذا براي اثبات صحت اين دو ادعيه مشهور نيازي به سند نداريم.»
اين عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم ادامه مي دهد: «زماني مي توانيم در روز 9 ذي الحجه به افق معرفت دست پيدا كنيم كه چند روز ابتدايي ذي الحجه را از معصيت برحذر باشيم. حضرت موسي(ع) سي روز در كوه طور به دعا و نيايش پرداخت و گفته شده كه دعاهاي موسي بعد از اين ده روز ذي الحجه به اتمام رسيد و اجابت شد. خيلي از افراد هستند كه از اول ذي الحجه تا روز نهم روزه داري مي كنند، براي اين كه آماده شوند و ظرف پذيرش معرفتي شان بالا رود.»
آيت الله ممدوحي مي گويد: «بركات الهي در روز عرفه سرازير و جاريند. گاه باران آنچنان مي آيد كه تمام ظرف هاي كوچك را پرآب مي كند، ولي از روي شيرواني ها سرخورده و فرو مي ريزد. مبادا كه همچون سقف هاي شيرواني ظرف پذيرشمان به صفر رسيده باشد!»
وي نويد مي دهد: «در روز عرفه با دعا مي توان مقدرات خوب را از آن خود كرد. مرگ هاي بد را دفع كرده و شفاي كامل گرفت. مردم از اين همه رحمت بي خبرند و دنبال نيازهايشان در جاهاي ديگري هستند، در حالي كه مغفرت و اجابت در روز عرفه جريان دارد.»
چه چيز مانع اجابت دعا مي شود؟
عبادات و دعا رشته اتصال انسان با مبدا هستي و قدرت لايزال الهي هستند. زمان هايي وجود دارد كه فرصت ويژه اي براي ارتباط با خداوند از طريق دعا و راز و نياز است؛ چرا كه رحمت خاص خداوند در آنها از مبدا اعلي به سوي بندگان سرازير مي گردد و بنده بايد تلاش كند خود را در معرض دريافت آن عنايات و رحمت هاي ويژه الهي قرار دهد. قرآن كريم مي فرمايد: «روزهاي خدا را به آنان يادآوري كن». يكي از اين روزها، نهم ذيحجه يعني روز عرفه است كه مي توان آن را روز دعا و نيايش نام نهاد. مخصوصا براي كساني كه توفيق تشرف به حج و حضور در صحراي عرفات را پيدا كرده اند.
البته در وادي عرفان و شناخت، اين مسئله را بايد درك كرد كه خداوند «ارحم الراحمين» است و رحمت او بر همه چيز برتري داشته، و همه هستي را زير پوشش دارد.
حجت الاسلام والمسلمين عليرضا يحيايي كارشناس مسائل ديني از قول امام صادق(ع) نقل مي كند: «هر دعايي كه دوست داريد براي خود بخوانيد و در دعا كردن بكوشيد كه روز عرفه، روز دعا و درخواست است و يقينا درخواست ها استجابت را در پي دارد.»
وي پيرامون مراقبات ويژه شب و روز عرفه توضيح مي دهد: اگر كسي بتواند در روز عرفه خود را «صحراي عرفات» يا به «كربلاي معلا» برساند، بهترين مكان ها را براي دعا انتخاب كرده است. روايات زيادي درباره پاداش زيارت امام حسين(ع) در روز عرفه وارد شده است. بهتر است براي روز عرفه غسل كرد. اين روز مختص به دعاست. و مهم ترين كار در اين جهت، به دست آوردن شرايط استجابت دعاست. تا هر آنچه كه انسان سرحال و شاداب است، دعاهاي وارده را با حضور قلب، تدبر و فهم بخواند. در حال دعا هر آنچه كه مي تواند سعي كند بهترين حالات از قبيل گريستن، زاري كردن و خشوع در برابر باري تعالي را داشته باشد و بهترين تعابير و كلمات و سخنان را براي جلب رحمت و عطوفت پروردگار به كاربرد. بعد از به وجود آوردن اين شرايط در خود، هنگام دعا به جاي دعا براي خود، برادران و والدين و اقارب را بر خود مقدم نماييم و نام تك تك آنها برده شود و از خداوند حاجات آنان را بخواهد تا به اين ترتيب دعاكننده به بهترين مقدرات دست پيدا كند. دعاي امام حسين(ع) با ملحقاتش را نيز ترك نكند و با جديت و تلاش در پي فهم معاني آن باشد. مقام معظم رهبري دراين رابطه مي فرمايند: همين دعاي امام حسين(ع) در روز عرفه، حقيقتا زبور اهل بيت(ع)، پر از نغمه هاي شيوا و عشق و شور معرفتي است.»
اما چه چيزهايي باعث مي شود كه مستجاب الدعوه نشويم؟ وي پاسخ مي دهد: «اگر دعاكننده معرفت لازم به خداوند را نداشته، و او را به صفات حسنايي كه موجب اجابت دعاست نشناسد، دعايش مستجاب نيست. گروهي خدمت حضرت صادق(ع) رسيدند و سوال كردند: ما دعا مي كنيم ولي مستجاب نمي شود، حضرت فرمودند: چون شما خدايي را مي خوانيد كه به او معرفت نداريد.
دعا كه مغز عبادت است بايد همواره همراه با اخلاص باشد. كسي به آيه ادعوني استجب لكم اگر بدون نيت صحيح و اخلاص دعا كند مستجاب نمي شود مگر خداوند نمي فرمايد كه به عهد من وفا كنيد تا من هم به عهد شما وفا نمايم پس هر كس وفا كند مورد وفا قرار مي گيرد.»
يحيايي ادامه مي دهد: «انسان بايد به اجابت يقين داشته و دچار ترديد نباشد. امام سجاد(ع) مي فرمايد: از جمله گناهاني كه موجب عدم استجابت دعاست عدم تصديق به اجابت است.
يكي از موانع اجابت دعا ترك واجبات الهي است؛ زيرا وقتي تكاليف الهي عهد خداوند بر بندگانش است ترك واجبات موجب عدم وفا به عهد الهي مي شود و اين موجب عدم استجابت است چنان كه فرمود: «به پيماني كه با من بسته ايد وفا كنيد تا من نيز به پيمان شما وفا كنم. »
حضرت علي(ع) هنگام شهادت به امام حسن و امام حسين عليهما السلام فرمود: امر به معروف و نهي از منكر را (كه بزرگ ترين واجبات الهي است) ترك نكنيد؛ زيرا شرور بر شما مسلط مي شوند و دعايتان مستجاب نمي شود.
گناه مانع صعود دعا به عالم معنا و در نتيجه مانع استجابت آن مي شود. حضرت علي(ع) فرمود: معصيت مانع اجابت دعاست.»
برنامه ريزي براي كسب آمادگي
در ايام ذي الحجه
حجت الاسلام عليرضا شاه فضل مسئول دفتر نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري در دانشگاه علوم پزشكي كاشان ضمن تاكيد بر مسئله خودشناسي در اين ايام مي گويد: «يكي از راه هاي رسيدن به معرفت دعاست. در روز عرفه به دعا خيلي سفارش شده است تا آن جا كه اگر ضعف روزه مانع خواندن دعا در اين روز مي شود، نبايد روزه گرفت.
زماني مي توان به افق هاي معرفتي دست پيدا كرد كه از چند روز قبل ممارستي در باب خودسازي داشته باشيم و آمادگي لازم را پيدا كرده باشيم.»
وي ادامه مي دهد: «بايد پيرامون اين كه موقعيت انسان در جهان هستي كجاست؟ هدف از آفرينش و زندگي انسان چيست؟ ابزار رفتن و رسيدن به حقيقت كلام ها هستند، به خوبي تفكر كرد. مشكل بزرگ انسان زمانه ما اين است كه خدا را فراموش كرده، بنابراين خداوند هم او را از فرصت خودشناسي و خداشناسي محروم ساخته است. اگر از اين ايام نتوانيم براي خودشناسي و در پي آن خداشناسي استفاده كنيم، به بي راهه رفته ايم و فرصت بزرگي را از دست داده ايم.»
اين كارشناس مسائل ديني توصيه مي كند: «همان طور كه براي مسائل بزرگ زندگي از قبل برنامه ريزي داريد، توصيه ما اين است كه براي درك عرفه از روزهاي قبل برنامه ريزي داشته باشيد. اتفاقا شيطان در اين ايام كاملا فعال است. يكي را با مهماني سرگرم مي كند و ديگري را با سفر، اما بهترين كار اين است كه برنامه ريزي دقيقي داشته باشيم كه ان شااله... به نيايش هاي مخصوص اين روز برسيم.»
گزارش روز