(صفحه(12(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


پنجشنبه 20 بهمن 1390- شماره 20140

نگاهي به دستاوردهاي فرهنگي انقلاب اسلامي و چالش هاي پيش رو (بخش نخست)
آرمان خواهي فرهنگي خودباوري ملي



نگاهي به دستاوردهاي فرهنگي انقلاب اسلامي و چالش هاي پيش رو (بخش نخست)
آرمان خواهي فرهنگي خودباوري ملي

صديقه توانا
انقلاب اسلامي ايران سرآغاز تحولي بزرگ است، تحولي فراتر از نام خويش و عظيم تر از عصر خويش. انقلاب اسلامي بيش از آن كه پديده اي تاريخي يا تحولي اجتماعي باشد، مكتبي متعالي است كه در پي تجديد حيات معنوي انسان است و به همين جهت مي توان گفت عصاره چهارده قرن مبارزه پياپي نهضت تشيع در راه بسط حكومت علوي است.
اين انقلاب مردمي خصوصا از آن رو كه در عصر فراموشي ارزش هاي والاي انساني به وقوع پيوست، اهميت مضاعفي يافت و توانست مكتب و مرامي را به خسته دلان جهان عرضه نمايد كه پيام آن آزادي، عدالت، برابري و رهايي از قيود مادي است.
نهال انقلاب اسلامي با ريشه فرهنگ بومي و ديني در خاك وطن قدعلم كرد و بعدها هزاران حركت فرهنگي زمينه ساز آبياري اين نهال شد.
اينك كه بعد از سي و سه سال هنوز هم جريان انقلاب در بستر فرهنگي مي خروشد و نهال انقلاب اسلامي به درختي تناور تبديل شده است، شادابي و طراوت سايه اين درخت تناور بر سر كشورهاي هم انديش نيز گسترده شده و بيداري جهان اسلام و انقلاب فرهنگي منطقه اي را با تكيه بر انديشه هاي اسلامي و بومي رقم زده است.
چشم انداز فرهنگي كشور صدور پيام انقلاب به ويژه از بعد فرهنگي به ملت هاي آزاديخواه دنياست. براي تحقق چنين آرماني بي شك تلاشي مضاعف و فعاليت هاي اصولي فرهنگ ساز ضرورت دارد.
معمار فقيد انقلاب حضرت امام خميني(ره) مي فرمايند: «فرهنگ مبدأ همه خوشبختي ها و بدبختي هاي يك ملت است.» خروجي از فرهنگ بدآموز غربي و نفوذ و جانشين شدن فرهنگ آموزنده اسلامي، ملي و انقلاب فرهنگي در تمام زمينه ها در سطح كشور همچنان محتاج تلاش و كوشش است و براي تحقق آن بايد زحمت كشيد.
انقلاب اسلامي انقلابي ارزشي و معنوي است، انقلابي كه تحول روحي و فرهنگي عظيمي در آحاد ملت ايران به وجود آورد.
اداره جامعه براساس دين و ارزش هاي اصيل آن، افزايش سطح آگاهي و مشاركت مردم در تمام فعاليت هاي مختلف سياسي، اجتماعي و فرهنگي و نيز تغيير الگوهاي رفتاري مردم با جهت گيري خصلت هاي اخلاقي و انساني از جمله اين تحولات است.
انقلاب فرهنگي و معنوي،
دستاورد پيروزي انقلاب اسلامي
انقلاب اسلامي با اضلاع رهبري، اراده و وحدت مردم و تكيه بر امور معنوي و ارزشي تحقق يافت كه مهم ترين دستاورد آن فرهنگ و معنويت است. برخي از دشمنان بر اين باورند هر انقلابي تاريخ مصرف دارد كه اين موضوع با شاكله انقلاب ما همخواني ندارد چون انقلاب اسلامي نشأت گرفته از باورهاي دروني است كه با امور معنوي و نظري مردم گره خورده است و با توجه به اينكه دينداري و ولايتمداري از مردم جدا نمي شود لذا انقلاب اسلامي هم از مردم جدا نمي شود.
دكتر زهرا عباسي، محقق امور تعليم و تربيت و استاد دانشگاه در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به ويژگي هاي خاص انقلاب اسلامي كه صاحب نظران شرقي و غربي و مسلمانان همه به آن اذعان دارند، مي گويد: «اسلامي بودن، اتكا به پشتوانه قوي مردم، عدم وابستگي به استكبار جهاني شرق و غرب و رهبري همه جانبه حضرت امام كه در نقطه هرم قرار دارد و عالمانه انقلاب را شروع كردند و درحال حاضر هم با رهبري هاي فوق العاده با بصيرت رهبر معظم انقلاب اين حركت ها صورت مي گيرد، همه از مهم ترين و بارزترين ويژگي هاي انقلاب است.»
اين استاد دانشگاه با بيان اين موضوع كه سرعت انقلاب اسلامي در مقايسه با ساير انقلاب ها بسيار زياد است، خاطرنشان مي كند: «سرعت انقلاب اسلامي مثل نور است كه دنيا را تحت الشعاع خود قرار داده و بر آرمان هاي خود پافشاري مي كند.» وي مي گويد: «مهم ترين هدف انقلاب از بين بردن رژيم سفاك بود، انقلابي كه برگرفته از نور در برابر ظلمت و يك انقلاب مردمي در برابر طاغوت بود.»
خانم دكتر عباسي حاكم نمودن ارزش ها، مقررات و احكام دين مبين اسلام را از ديگر اهداف انقلاب ذكر مي كند و با اشاره به فرامين رهبر معظم انقلاب در همين زمينه مبني بر اينكه نه تنها بايد انقلاب كنيد، بلكه به اين انقلاب قانع نشويد و احكام دين را بايد حاكم كنيد خاطرنشان مي سازد: «مبارزه با مظاهر فساد و تباهي نيز يكي ديگر از اهداف انقلاب بود.»
از دكتر عباسي، در مورد ديگر دستاوردهاي فرهنگي انقلاب اسلامي سؤال مي كنم كه وي با بيان اين موضوع كه جهاني شدن انقلاب مهم ترين دستاورد انقلاب است خاطرنشان مي كند: «در حوزه جهاني توانستيم ابهت پوشالي ابرقدرت ها را درهم بشكنيم و اين مسئله نيز در بيانات حضرت امام مشهود است كه فرمودند: «شما با اين انقلاب اسلامي توانستيد در برابر قدرت و آرايش ظاهري و فكري آمريكا، صف آرايي كنيد، ضمن اينكه به بركت انقلاب اسلامي و تفكر الهي انقلاب، وحشت از دل مستضعفان برداشته و به دل مستكبران انداخته شد.»
وي به قيام مردم فلسطين اشاره مي كند و مي گويد: «مردم فلسطين تا قبل از انقلاب كمي تحرك داشتند و ديگر ملت هاي مسلمان جهان اصلا تحركي نداشتند، اما امروز مي بينيم بيداري اسلامي مرهون تفكر انقلاب اسلامي است.»
وي باز شدن دريچه نور و اميد در دل مسلمانان و الگوسازي براي ملت هاي مستضعف را از ديگر دستاوردهاي فرهنگي انقلاب بيان مي كند و مي گويد: «انقلاب اسلامي و مردم ايران الگوي مطرح براي امور ارزشي، معنوي و فرهنگي تمام ملت هاي جهان هستند. و مسلمانان جهان مي توانند به رهبر معظم انقلاب اقتدا كنند و حركت هاي آزاديخواهانه را ادامه دهند و ملت ايران هميشه در حمايت از مسلمانان آزاده جهان آماده است.»
دكتر عباسي با اشاره به بيانات حضرت امام خميني كه فرمودند ما انقلاب را صادر مي كنيم و توليدات اعتقادي به همه مي دهيم، تصريح مي كند: «صدور انقلاب نياز به پيك و مأمور ندارد، بلكه خود به خود به جهان صادر مي شود و هم گرايي امت اسلام بهترين و مهمترين دستاورد فرهنگي انقلاب است.»
اين محقق اضافه مي كند: «اگر استكبار جهاني بحث دهكده جهاني را مطرح مي كند ما با تز انقلاب اسلامي، «جامعه جهاني مهدويت» را مطرح مي كنيم و الآن شاهد اين هستيم كه دنيا به اين سمت درحال حركت است و اين يعني همگرايي امت اسلامي.»
دگرگون سازي سرنوشت امت اسلام
«در زمان طاغوت اسلام به سمت انزوا و كم رنگ شدن درحال حركت بود، اسلام قريب و تنها و منزوي گوشه اي افتاده بود، اما انقلاب اسلامي جان تازه اي به امت ها داد، انقلاب اسلامي حكم آب حياتي بود كه به كام امت هاي اسلامي و غيراسلامي ريخته شد.»
دكتر زهرا عباسي در ادامه صحبت هاي خود درخصوص دستاوردهاي فرهنگي انقلاب اسلامي به موضوع فوق هم اشاره و تأكيد مي كند: «اگر در كشورهاي اروپايي حركت هاي وال استريت و... شكل گرفته است، آنها واقعاً دنبال اقتصاد نيستند، بلكه دنبال عدالت خواهي و آزادي خواهي حقيقي هستند تا بدين طريق ارزش هاي حقيقي انساني را پيدا كنند و مگر نه اين است كه انقلاب اسلامي، انقلاب ارزش هاست و به نوعي جهت زندگي و حركت امت هاي اسلام را تغيير مي دهد، بنابراين انقلاب فلش حركت امت هاي مسلمان را تغيير داد و امروز با تحقق انقلاب در فرايند 30ساله حركت هاي مردم به سمت جنبش اسلامي و حركت جهاني اسلامي اتفاق افتاده است.»
وي با اشاره به اينكه هرچه زمان مي گذرد انقلاب اسلامي جوان تر شده و به بلوغ و رشد مي رسد، مي گويد: «باتوجه به اينكه امسال وارد سي وچهارمين سالگرد پيروزي انقلاب شده ايم، مي بينيم شفافيت گروه ها از هم بيشتر شده تا جايي كه در صف بين المللي و در جهان به دو صف اهل حقيقت و باطل طبق فرموده قرآن تقسيم مي شويم و عملاً در داخل و خارج شاهد دو صف شدن گروه ها هستيم، امروز كساني كه مدافع مردم فلسطين هستند در ذيل انقلاب و در كنار مسلمانان ايران قرار دارند و سران برخي كشورهاي عربي كه تنها ادعاي مسلماني مي كنند عملاً با رژيم صهيونيستي همكاري دارند.»
تأثير انقلاب اسلامي بر فرهنگ ايراني
فرهنگ روح و جان و باطن تمدن است و در بروز برخي انقلاب ها نيز نقش اساسي دارد. بسياري از تحليل گران در بررسي علل و عوامل پيروزي انقلاب اسلامي عقيده دارند كه عوامل فرهنگي به ويژه تفكر ديني مردم، مهم ترين عامل شكل گيري انقلاب اسلامي بوده است. مايكل فيشر در كتاب «ايران، از مباحثه مذهبي تا انقلاب» به اين نكته اشاره مي كند كه هرچند علل سياسي و اقتصادي نيز در ايجاد انقلاب در ايران نقش داشته است، اما شكل انقلاب و محل وقوع آن تا حد زيادي نتيجه سنت مذهبي اعتراض بود. وي و برخي ديگر از نويسندگان بر اين باورند كه تأثير منفي اقدامات اقتصادي و سياسي شاه بر گروه هاي مختلف اجتماعي بسيار بود و فقدان آزادي نيز در جامعه ايران به شدت احساس مي شد، اما تحولي كه در مردم رخ داد به واسطه فرهنگ انقلابي تشيع بود كه موجب شكل گيري و پيروزي انقلاب شد.
حتماً مي پرسيد كه فرهنگ در جامعه قبل از انقلاب ايران چه موقعيتي داشت كه مردم را به واكنش در برابر رژيم طاغوتي واداشت؟
محمدرضا براتي كارشناس امور فرهنگي نيز در پاسخ به اين سؤال به گزارشگر كيهان با تأكيد بر اين موضوع كه از خود بيگانگي فرهنگي و تلاش براي تقليد از فرهنگ بيگانه دو عامل مهم در فروپاشي رژيم پهلوي بوده است، مي گويد: «فرهنگ ايراني- اسلامي مردم ايران در دوران پهلوي و بويژه از دهه 1330 به بعد ناديده گرفته شد و رژيم درصدد تزريق فرهنگ هاي بيگانه و مبتذل غرب به درون ايران بود.»
وي به برنامه هاي فرهنگي رژيم گذشته ايران اشاره مي كند و مي افزايد: «اگر فعاليت هاي فرهنگي حكومت پهلوي در ابعاد موسيقي، سينما، تئاتر، كتاب و... را مورد بررسي قرار دهيم، درمي يابيم كه خط ابتذال و بي بند و باري در تمامي آنها دنبال شده و هيچ كدام بر الگوهاي فرهنگ ايراني و اسلامي تكيه نداشت و همين مسئله رفته رفته به عامل مهمي در ايجاد شور و حركت در مردم براي سرنگوني رژيم منجر شد.»
وي مي گويد: «سياست هاي اسلام زدايي در كنار فعاليت هاي ضدفرهنگي به طور مستقيم از سوي شاه و دربار هدايت مي شد، به شكلي كه در بسياري از فيلم هاي سينمايي آشكارا به مباني ارزش هاي اسلامي اهانت شده و موسيقي نيز در مبتذل ترين شكل ممكن ترويج مي شد، رژيم پهلوي براي دور كردن مردم از پايه هاي اعتقادي و مذهبي طرح ناسيوناليسم افراطي و باستانگرايي را نيز در دستور كار خود قرار داده بود.
در اين طرح با رجوع به تاريخ ايران باستان و تجليل از ارزش ها و آيين هاي ايران قبل از اسلام سعي مي شد كه مفاهيم والاي دين اسلام بر حاشيه رانده شود و پوسته اي خشك از دين بر جا بماند. برگزاري جشن هنر شيراز كه پرده هاي عفاف و حيا را به طور علني از ميان برد و به همه مردم توهين كرد سبب ايجاد جرقه هايي در ميان توده هاي مختلف مردم براي اعتراض به اين وضعيت شد.»
نظر دكتر زهرا عباسي را درمورد جشن هنر شيراز جويا شدم كه وي مي گويد: «برنامه اي كه از سال 46تا 56 در زمان طاغوت به رياست فرح پهلوي برگزار شد، به فضاحت كشاندن هنر ايراني اسلامي بود. درباريان به گمان خود مي خواستند با برپايي چنين جشن هايي بين سنت ايراني و خارجي ارتباطي برقرار سازند كه در بطن آن جز نابودي سنن ايراني و رواج فساد و بي بند و باري غربي در جامعه چيز ديگري نبود.»
وي با اشاره به اينكه درباريان در سال56 در اولين روز ماه مبارك با نمايش تئاتر كثيف « خوك بچه در آتش» به ارزش هاي ديني و مذهبي مردم اهانت كردند مي گويد: «رژيم با اهانت و جسارت به ارزش هاي مذهبي و ارائه حركات نمادين و نمايش زنان نيمه عريان و اعمال زشت كه زبان از گفتن آن شرم دارد، سعي در شكستن قداست ماه مبارك رمضان داشت، هدف آنها شكستن حريم دين الهي و قرآني و عادي جلوه دادن مسائل خلاف ارزش هاي ديني و ملي بود كه اين مسئله عكس العمل غيرتمندانه علما از جمله شهيد آيت الله دستغيب مواجه شد .
ايجاد خودباوري در جامعه
حجت الاسلام محمدمهدي مرادي پژوهشگر مسائل مذهبي و فرهنگي هم نقطه نظرات خود را در خصوص «جشن هاي 2500 ساله » مطرح مي كند و به گزارشگر كيهان مي گويد: «اين جشنها برخلاف تصوري كه دولتمردان محمدرضا شاه داشتند صرفاً براي نكوداشت سلطنت خود بود. فلسفه اين جشن ها بزرگداشت خاطره و تاريخ عزيمت يهوديان از بابل به ايران و بيت المقدس در زمان كوروش بود. و از سال 46 به بعد كه اين جشن ها را برپا كردند، تغييرات تاريخ هجري شمسي را به تاريخ شاهنشاهي در آن صورت دادند و حضرت امام هم در اين رابطه فرمودند كه چون اكثرا صهيونيست ها در اين جشن ها هستند شما شركت نكنيد.»
حجت الاسلام مرادي با تأكيد بر اين موضوع كه شاه براي هيچ ايراني ارزشي قائل نبود مي گويد: «شاه با برگزاري چنين جشن هايي سعي داشت بخشي از تاريخ ايران را كه به زمان تعاليم ائمه«ع» برمي گردد كاملاً از بين ببرد، درحالي كه مردم ايران با رهبري هاي حكيمانه حضرت امام ثابت كردند هرچه ارزش دارند به خاطر توجه به زندگي ائمه اطهار و ارزش هاي ديني و مذهبي است.»
وي با اشاره به اينكه بالاترين و والاترين عنصري كه در موجوديت هر جامعه اي دخالت اساسي دارد فرهنگ مي باشد، مي گويد: «فرهنگ هر جامعه هويت آن جامعه را تشكيل مي دهد و اگر بخواهيم جامعه اي زنده و پويا داشته باشيم بايد از نظر فرهنگي زنده باشيم.»
اين كارشناس فرهنگي با تأكيد بر اين نكته كه اصلي ترين هدف انقلاب مبارزه با بي بند و باري و بي ديني در جامعه بود، خاطرنشان مي كند: «يكي از مهم ترين دستاوردها در حوزه فرهنگ از بين بردن خودباختگي و ايجاد خودباوري فرهنگي است و باتوجه به اينكه نخستين گام براي هر اصلاح و حركت سازنده اي، اصلاح بينش و اعتقادات است، انقلاب اسلامي در سايه رهبري امام خميني(ره) مردم را به سمت خودباوري فرهنگي و رجوع به ارزش هاي اسلامي و ايراني سوق داد.»
وي اضافه مي كند: «اين استقلال در زمينه فرهنگ موجب شد كه مردم به هويت اصيل خود بها بدهند و باورها و اعتقادات، آداب و رسوم و... خويش را ارزشمند بدانند و در حفاظت از آنها كوشا باشند.»
حضرت آيت الله خامنه اي رهبر معظم انقلاب درمورد اهميت و ارزش اين دستاورد مي فرمايند: «فرهنگ يعني باورها و اعتقادات و آنچه كه زندگي شخصي و اجتماعي و داخل خانه و محيط كسب يك جامعه با آنها روبه روست. جمهوري اسلامي، فرهنگ غربي را رد كرد و گفت ما فرهنگ مستقل اسلامي داريم. اسلام تكليف مسلمانان را در معاشرت، در كيفيت فرهنگي فردي، در روابط با حكومت و در روابط با يكديگر و معاملاتشان معين كرده است ما نمي خواهيم اينها را از غربي ها ياد بگيريم و از آنها تقليد كنيم.»
گزارش روز

 

(صفحه(12(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14