چشم اندازي بر انتخابات مجلس در انديشه تابناك امام خميني (ره)
شاخص هاي انتخاب اصلح چيست؟ ( قسمت پاياني)

بيژن ذبيحي
4 - متعهد، متخصص و متفكر بودن:
- تعهد:
يكي ديگر از صفات نمايندگان مجلس، تعهد و پافشاري بر اصول و ارزشها وآرمانهاي انقلاب اسلامي است كه از بيان امام خميني به عنوان يكي از شرايط خدشه ناپذير مسئولين و كارگزاران نظام مطرح شده است. امام در وصيت نامه سياسي -الهي خويش خطاب به نسل آينده مي فرمايد:
«از مهمات امور تعهد وكلاي مجلس شوراي اسلامي است. ما ديديم كه اسلام وكشور ايران چه صدمات بسيار غم انگيزي از مجلس شوراي اسلامي غير صالح و منحرف، بعد از مشروطه تا عصر رژيم جنايتكار پهلوي و از هر زمان بدتر وخطرناك تر اين رژيم تحميلي فاسد خورد و چه مصيبت ها و خسارتهاي جان فرسا از اين جنايتكاران بي ارزش و نوكرمآب به كشور و ملت وارد شد. در اين پنجاه سال يك اكثريت قلابي منحرف در مقابل يك اقليت مظلوم موجب شد كه هرچه انگلستان و شوروي و اخيراً آمريكا خواستند با دست همين منحرفان ازخدا بي خبر انجام دهند و كشور را به تباهي و نيستي كشانند»
حضرت امام (ره) در بخشي از سخنان خويش در زمينه محاسن و آثار مثبت حضور افراد متعهد در مجلس شوراي اسلامي مي فرمايد:
«اشخاصي كه متعهد هستند... و در صراط مستقيم انسانيت هستند، به مجالس ومجلس شورا بفرستيم. تا ان شاءالله اسلام به آن معنايي كه هست، اسلام به اين حقيقتي كه هست، در ايران پياده شود.»
بنابراين امام وجود افراد متعهد را سبب پياده شدن اسلام حقيقي مي دانند چراكه مجلس با تصويب قوانين اسلامي و صحيح زمينه برپايي و استمرار نظام سياسي اسلام را فراهم خواهد آورد.
- متفكر
چون وظيفه اصلي نمايندگان مجلس تفكر در قانونگذاري و نظارت بر حسن اجراي آن است لذا با ورود افراد غير متعهد و متفكر چنانكه، طرحها و لوايح، بدون كارشناسي كافي به شوراي نگهبان فرستاده شود و شوراي نگهبان با در نظر گرفتن قوانين اسلام آن را ردكند و اين عمل تكرار شود موجب وهن مجلس، اتلاف وقت و هدر رفتن بيت المال وهمچنين موجب دلسردي مردم و در نتيجه كاهش مشاركت انتخاباتي خواهيم شد. برهمين اساس حضرت امام راحل (ره) كساني را به عنوان اصلح معرفي نمايد كه علاوه برتعهدكاري، متفكر نيز باشند:
«اميد آن دارم كه با وحدت كلمه و كوشش در راه التيام بين قشرهاي مختلف موفق شويد كه نمايندگان متعهد، متفكر، دلسوز به ملت و به خصوص طبقه مستضعف و خدمتگزار به اسلام و مسلمين، در مجلس شوراي اسلامي بفرستيد.»
- تخصص:
مقوله پرداختن به امر تخصص در انتخابات مجلس شوراي اسلامي نيز حائز اهميت مي باشد چراكه با توجه به رسالت خطير مجلس در تعيين سرنوشت كشور و تصميم گيري در موضوعات كلان و حياتي مملكت ضروري است كه اين نهاد در زير مجموعه خودكميسيون هاي تخصصي درباره موضوعات مختلف را داشته باشد كه مباحث تخصصي وپايه اي جهت طرح در مجلس در آنجا مطرح و به شور گذارده شود و كليه موضوعات،نيازمنديها، مشكلات مطالبات و برنامه و استراتژيهاي لازم براي اداره نظام اجرايي كشور و همچنين كليّه طرحها و لوايح فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي، امنيتي... دركميسيونهاي مربوطه و با حضور و دعوت از متخصصين و افراد كارآزموده مورد كنكاش قرار گيرد تا برنامه اي اصولي و جامع جميع جهات تدوين و ارائه شود.
حضرت امام خميني (ره) بر همين اساس در بخشي از سخنان خويش، به لزوم تخصصي بودن قوه مقننه اشاره فرموده اند:
«اين مجلسي است كه بايد سياست نه شرقي، نه غربي را در جهان دو قطبي اجراكند و احكام سياسي و اجتماعي و اقتصادي و فرهنگي اسلام را كه به طاق فراموشي سپرده شده بود و قرن ها منزوي بود، به صحنه آورد و چنين مجلسي است كه قدرت روحي مافوق عادي و قدرت تشخيص مسائل پيچيده جهان وقدرت تصميم گيري هاي قاطع، بي گرايش به دو قطب الحادي و سرمايه داري رالازم دارد، چنين مجلسي در كميسيون هاي مختلفش، كارشناسان و متخصصان متعهد و زبردست لازم دارد»
«يكي از وظايف مهم شرعي و عقلي ما براي حفظ اسلام و مصالح كشور، حضوردر حوزه هاي انتخابيه و رأي دادن به نمايندگان صالح كاردان ومطلع بر اوضاع سياسي جهان و ساير چيزهايي كه كشور به آنها احتياج دارد مي باشد چه ازروحانيون باشند، چه نباشند و مجلس چنانچه محتاج به علما و روحانيون مطلع از احكام شرعي و سياسي اسلام است، محتاج به متخصصين رشته هاي مختلفي است كه كشور احتياج به آنها دارد»
حضرت امام فلسفه اين ضرورت را چنين بيان مي كنند:
«مجلس مي خواهد ايران را در مقابل جهان اداره كند، مجلس يك چيزي نيست كه بخواهد ايران را در مقابل خودش درست بكند، ايران در مقابل جهان است امروز،آن هم يك جهان امروزي، ايران امروزي كه تك است در دنيا و جهان امروزي كه همه مهاجمند، همه مهاجم به شما هستند.»
5 - اخلاق اسلامي
در فرهنگ اسلامي، خلق نيكو، حكمت نهايي وحي و علت بعثت پيامبراكرم(ص)برشمرده شده است و نيز در قرآن كريم، اخلاق نيكوي پيامبر اكرم، باعث استحكام حكومت و عامل اساسي جذب مردم ذكر شده است. حضرت امام خميني هم در سفارش خود به ملت ايران، بر همين اصل مهم تكيه نموده و توصيه مي كند كه نمايندگاني را انتخاب نمائيد كه مزين به اخلاق اسلامي باشند.
«وكيل هايي كه آراسته هستند به اخلاق خوب، متعهّد هستند به اسلام را انتخاب كنيد.
مجلس، مجلسي اسلامي است و بايد اخلاق همه در انتخابات هم اخلاق اسلامي باشد.»
در مبحث اخلاق اسلامي به عنوان يكي از شرايط و معيارهاي انتخاب از نظرحضرت امام خميني (ره) مقولات ديگري نيز قابل ذكر مي باشد كه به شرح ذيل مي توان بدان پرداخت.
5/1 - تقوا
صفت تقوا، حالت خود نگهداري و حفظ نفس انساني است از آنچه كه او را به سوي خطا و گناه سوق مي دهد. اين حالت در فرهنگ قرآني به عنوان يك معيار كرامت وبرتري هر فردي نزد خداوند بيان گرديده است. البته منظور از تقوا در اين مبحث اعم ازتقواي ديني است و شامل تقواي سياسي، تقواي مالي و... مي شود.
حضرت امام (ره) نيز در مورد اهميت اين امر مي فرمايد:
«شرافت به تقواست، شرافت به اين است كه تبعيت از اسلام، هر كس بيشترتبعيت از اسلام كرد، بيشتر شرافت دارد و هر كس كمتر، شرافت كم است، ولواينكه بسته به رسول اكرم باشد.»
در انديشه حضرت امام، براي انتخاب يك نماينده اصلح و ويژگي هاي نامزدهاي انتخاباتي به مصاديقي از تقوا برمي خوريم كه بدين شرح مي باشد.
5/1/1 - در صراط مستقيم انسانيت بودن.
حضرت امام خميني، اين شرط اساسي را براي يك نماينده لازم و واجب مي داند ونتيجه انتخاب چنين شخصي را پياده شدن اسلام حقيقي ذكر كرده است:
«اشخاصي كه سالم هستند، اشخاص كه بصيرت دارند و هيچ انحراف ندارند ودر صراط مستقيم انسانيت هستند به مجالس و مجلس شورا بفرستيم تا اينكه ان شاءاللّه اسلام به آن معنايي كه هست، اسلام به اين حقيقتي كه هست در ايران پياده شود.»
5/1/2 - عدم احتمال انحراف عقيدتي و اخلاقي.
انحراف از اسلام، فرد و جامعه را با آسيب ها و خطراتي مواجه مي نمايد بديهي است كه خطر انحراف در سطح نمايندگان مجلس كه بنا به وظيفه ذاتي قوانين فردي و اجتماعي يك جامعه را طرح و بررسي و برنامه ريزي مي كنند خطري بسيار عظيم و مشكل آفرين خواهد بود. زيرا كه نماينده منحرف و فاسد مي تواند با رأي خود يك لايحه و طرح را درمجلس به تصويب رساند كه تا مدتها آثار سوء و تخريبي آن در جامعه نمايان باشد.
حضرت امام خميني (ره) در بيان اهميت يك رأي نماينده مجلس مي فرمايد:
«شما نمايندگان محترم مي توانيد با يك رأي خود خدمت ارزشمندي به خدا وخلق نماييد و بالعكس مي توانيد يك خطر بزرگ را از كشور و اسلام رفع كنيد وبالعكس.»
امام بدليل اهميت و جايگاه رفيع مجلس و جلوگيري از هر گونه سوء استفاده از مقام قانونگذاري و قدرت مجلس، نه تنها«قطع و يقين به عدم انحراف» را كافي نمي دانند بلكه معتقدند: اگر احتمال انحراف اخلاقي عقيدتي و اعمالي در نامزدي داده مي شود، نبايد به اواعتماد كرد و رأي خود را به او اختصاص داد:
«بايد به اشخاصي كه احتمال انحراف در آنان مي رود رأي ندهند، چه احتمال انحراف عقيدتي، اعمالي و يا اخلاقي باعث مي شود كه به چنين اشخاصي اعتمادنمي شود كرد و رأي به آنان موجب مسئوليت خواهد بود.»
5/1/3 - امانتداري
در فرهنگ اسلامي به مقوله امانت و امانتداري و مزين بودن انسان به اين صفت والاي اسلامي توجه ويژه اي شده است.
حضرت امام خميني نيز از نظام اسلامي، به«امانت» تعبير كرده و صاحب امانت را هم حضرت ولي عصر (عج) معرفي نموده اند:
«خداوند همه را از اين قيدهاي شيطاني رها فرمايد تا بتوانيم اين امانت الهي رابه سر منزل مقصود برسانيم و به صاحب امانت حضرت مهدي موعود ارواحنالمقدمه الفداء رد كنيم.»
حتي صريحاً مجلس را به عنوان «امانت خدا» معرفي كرده و نمايندگان مجلس را مكلف به حفظ اين امانت الهي؛ چنانكه مي فرمايد:
«تو مكلفي حفظ كني مجلس را، امانت خداست و حفظش امروز به اين است كه... يك مجلس خوب باشد.»
5/1/4 - حسن سابقه:
همانطور كه نيز قبلاً اشاره گرديد يكي از راههاي شناخت و انتخاب نماينده اصلح،تحقيق از سابقه و عملكرد او در گذشته و حال مي باشد زيرا كه اگر سابقه افراد، كردار ورفتار و گفتارشان در گذشته بررسي نشود و اگر در سابقه فكري و عملي آنها نقطه ضعفي وجود داشته باشد، همين نقطه سياه در مواقع حساس ضربه خود را به مردم و نظام واردخواهد ساخت. و از آنجا كه در انتخابات مجلس انتخاب نماينده اصلح مورد نظر مي باشدپس بايستي افراد داراي حسن سابقه در همه ابعاد و زوايا را انتخاب كرد و حضرت امام(ره) نيز از اين صفت به عنوان يكي از ملاك ها و معيارهاي انتخاب نام برده است:
«اميد است ملت مبارز، متعهد، به مطالعه دقيق در سوابق اشخاص و گروهها، آراء خود را به اشخاص دهند كه... به حسن سابقه و تعهد به قوانين اسلامي... معروف و موصوف باشند.»
«افراد بايد اولاً مسلمان باشند، ثانياً معتقد به نهضت باشند، امين باشند دركارهايشان ايمان حقيقي داشته باشند، متعهد باشند نسبت به احكام اسلام، سوابق انحراف و سوء نداشته باشند»
البته حسن سابقه اشخاص تا زماني معتبر است كه به همان صفت موصوف باشند واگر در گذر زمان فردي به علل مختلف در مواضع، رفتار و گفتار خويش تحت تأثيرالقائات منحرفين قرار گرفت و مثلاً اين تغيير رفتار و موضع در تناقض با سابقه نيكو وانقلابي اشخاص بود از درجه اعتبار ساقط مي باشد. زيرا كه بنا به وصيت حضرت امام(ره) «ميزان حال فعلي افراد است»
5/1/5 - ساده زيستي:
اسارت در چنگال جاذبه هاي دنيايي و غرق شدن در زندگي اشرافي و تجملي توسط انسانهاي غير مهذب و ضعيف به عنوان، آفت اصلي، مسئولين نظام و انقلاب را تهديدمي كند و اشخاصي از اين مهلكه جان سالم به در خواهند برد كه در مسير تهذيب نفس طي طريق نموده اند و توانسته اند كه نفس سركش خود را رام كنند.
حضرت امام خميني كه خود اسوه ساده زيستي و زهد بود خطاب به نمايندگان دوره سوم مجلس فرمود:
«اگر بخواهيد بي خوف و هراس در مقابل باطل بايستيد و از حق دفاع كنيد و ابرقدرتان و سلاح هاي پيشرفته آنان و شياطين و توطئه هاي آنان در روح شما اثرنگذارد و شما را از ميدان به در نكند، خود را به ساده زيستي عادت دهيد و ازتعلق قلب به مال و منال و جاه و مقام بپرهيزيد، مردان بزرگ كه خدمت هاي بزرگ براي ملت هاي خود كرده اند اكثراً ساده زيست و بي علاقه به زخارف دنيابوده اند، چراكه با زندگاني اشرافي و مصرفي نمي توان ارزشهاي انساني اسلامي را حفظ كرد.»
و نيز فرموده اند: «آنهايي كه اسير هواهاي پست نفساني و حيواني بوده و هستند، براي حفظ يارسيدن به آن تن به هر ذلت و خواري مي دهند و در مقابل زور و قدرتهاي شيطاني خاضع و نسبت به توده هاي ضعيف، ستمكار و زورگو هستند ولي وارستگان برخلاف آنانند.»
6 - صافي و خدمتگزار مستضعفان
نظام اسلامي مبتني بر دين اسلام، با الگوگيري از سيره پيامبراكرم و ائمه معصومين،خدمت به خلق خدا، و رعايت حال توده مردم به ويژه قشر محروم و ضعيف مي باشد. درنظام جمهوي اسلامي اجراي اهداف والاي انقلاب اسلامي كه در قانون اساسي متجلي شده بستگي به طرحها، لوايح و مصوباتي دارد كه در مجلس مطرح مي شود كه اگر اين مصوبات در راستاي تأمين عدالت براي طبقات محروم در تأمين عدالت اجتماعي باشد آرمانهاي حضرت امام(ره) تحقق خواهد يافت. بديهي است كه لازمه اين امر انتخاب نمايندگان مجلس از طبقه محروم كه طعم محروميت را چشيده اند مي باشد چنان كه ايشان ضمن انتقاد ازمجلس دوران طاغوت چنين مي فرمايد:
«مجلس ديروز نمي توانست به فكر محرومين باشد، براي اينكه محروم تويش نبود.
در مجلس شورا هم نمي خواهيم از طبقه بالا درست بشود، مجلس شورا مي خواهيم، ازآدم ها، آدم هايي كه متوجه اند به اينكه به اين ملت چه گذشته است درست بشود.»
در انديشه حضرت امام خميني (ره) در جمهوري اسلامي، گرايش به محرومان وچشم اندازي بر انتخابات مجلس مستضعفان و حمايت از آنان از شرايط اساسي مسئولان مي باشد و بر همين اساس،خطاب به ملت ايران در زمينه تشكيل مجلس شوراي اسلامي مي فرمايد:
«مجلس از طبقه اي باشند كه محروميت و مظلوميت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فكر رفاه آنان باشند، نه از سرمايه داران و زمين خواران و صدرنشينان مرفه و غرق در لذات و شهوات كه تلخي محروميت و رنج گرسنگان و پابرهنگان را نمي توانند بفهمند.»
«خدا نياورد آن روزي را كه سياست ما و سياست مسئولين كشور ما، پشت كردن به دفاع از محرومين و روآوردن به حمايت از سرمايه داري گردد»
حضرت امام در اين زمينه هشدار حكيمانه اي را خطاب به ملت شريف ايران فرموده اند در اين پيام كه به منشور انقلاب شهرت يافته مي فرمايد:
«آنهايي كه در خانه هاي مجللي، راحت و بي درد آرميده اند و فارغ از همه رنج ها و مصيبت هاي جان فرساي ستون محكم انقلاب و پابرهنگان محروم، تنهاناظر حوادث بوده اند و حتي از دور هم دستي بر آتش نگرفته اند، نبايد به مسئوليت هاي كليدي تكيه كنند، كه اگر به آنجا راه پيدا كنند چه بسا انقلاب را يك شبه بفروشند.»
6/2 - خادم و خدمتگزار ملت:
همان طور كه اشاره گرديد نماينده اصلح كسي است كه علاوه بر حمايت و خدمتگزاري قشر مستضعفين و محرومين به تأسي از انديشه و سيره حضرت امام خميني (ره) خود راخادم و خدمتگزار ملت بداند و خود را وقف امر قانونگذاري و حسن اجراي قانون كند:
«رأي خود را به شخصي كه متعهد به اسلام و خدمتگزار به ملت و كشور و حامي مستضعفان... است بدهيد»
«يك اشخاصي را كه... معروف است به خدمت به مردم، آنها را تعيين بكنند»
شاخصه هاي نامزدهاي اصلح در انديشه تابناك امام خميني (ره)
1- شاخصه اخلاقي :
الف) اخلاق فردي ؛
1 - مزين به اخلاق اسلامي
2 - متدين
3 - متقي
4 - مخلص
5 - سالم
6 - امين، معروف به امانت
7 - مؤمن
8 - داراي سعه صدر
9 - شجاع
10 - داراي حب نفس نباشد
11 - پرهيز از معيارهاي غير اخلاقي
12 - پرهيز از هواهاي نفساني
13 - پرهيز از خودنمايي
ب) اخلاق اجتماعي ؛
1 - متعهد
2 - احساس مسئوليت
3 - دلسوز به ملت و بخصوص طبقه مستضعف
4 - خدمتگزار به اسلام و مسلمين
5 - خدمتگزار به ملت و كشور
6 - معروف به خدمت به مردم
7 - مرتبط با مردم
8 - از قشر متوسط مردم و آميخته با مردم
9 - توجه به ارزش خدمت نه تحصيل مقام
10 - خير خواه امت
11 - مورد اعتماد
12 - ضابطه گرايي
13 - عدم گروه گرايي
14 - كار براي خدا
15 - پرهيز از كار براي خود
16 - ناباب نباشد
17 - كارشكني نكند
18 - فتنه گري نكند
19 - ساده زيست
20 - بي علاقه به زخارف دنيا
21 - پرهيز از زندگاني اشرافي و مصرفي
22 - پرهيز از تعلق قلب به مال و منال و جاه و مقام
23 - عدم سوء سابقه و انحراف
24 - عدم خيانت
25 - عدم احتمال انحراف اخلاقي در اعمال
26 - حريت
27 - صراحت
2 - شاخصه اعتقادي :
1 - صد در صد مسلمان
2 - معتقد به احكام اسلام
3 - معتقد به اجراي احكام اسلام
4 - ملتزم به ولايت مطلقه فقيه
5 - تعهّد به اسلام و حيثيت آن
6 - عدم احتمال انحراف عقيدتي
3 - شاخصه علمي:
1 - متفكر
2 - متخصص
3 - اقتصاددان
4 - علما و روحانيون مطلع از احكام شرعي
5 - قدرت تشخيص مسائل
6 - آگاه به مسايل روز
7 - آگاه به نيازهاي كشور
8 - منتج و نافع
9 - روشنفكر متعهد
10 - روحانيون مطلع از احكام اصول سياسي اسلام
11 - مطلع بر اوضاع جهان
12 - داراي فهم و درك سياسي
13 - سياست را بفهمد
14 - از روي جهالت با مسئله برخورد نكند
15 - لايق تر از سايرين
16 - كارشناس و متخصص متعهد و زبردست
4 - شاخصه سياسي :
الف) عرصه داخلي ؛
1 - متعهد به قوانين كشور
2 - حافظ منافع كشور
3 - سياستمدار
4 - احتياجات مملكت را بشناسد
5 - مطلع به مصالح و مفاسد كشور
6 - وجدان سياسي
7 - داراي ديد سياسي
8 - حق گرايي
9 - اهل توطئه نباشد
10 - مخالف طاغوت
11 - عدم گرايش به دسته و گروه
ب) عرصه بين المللي ؛
1 - اجراي سايت نه شرقي، نه غربي
2 - نه متمايل به شرق نه متمايل به غرب
3 - آگاه به اوضاع سياسي جهان
4 - قدرت تشخيص مسائل پيچيده جهان
5 - بي گرايش؛ به دو قطب الحادي و سرمايه داري
6 - مقابله در برابر فشارهاي امريكا و روس
7 - مخالف با مكتب هاي انحرافي
8 - منزه از گرايش به شرق و غرب
9 - فهميدن مسائل خارجي و توطئه هاي دشمنان.
10 - استقلال
ج) عرصه انديشه و تفكر ؛
1 - داراي ديد و فهم سياسي
2 - وفادار به جمهوري اسلامي
3 - وفادار به قانون اساسي
4 - غير منحرف
5 - داراي بصيرت در امر دين و دنيا
6 - موافقت با جمهوري اسلامي
7 - معتقد به جمهوري اسلامي
8 - قدرت تصميم گيري هاي قاطع
9 - به صحنه آوردن احكام سياسي، اجتماعي
¤ پي نوشت ها در دفتر روزنامه موجود است

ضرورت آمادگي نظامي از ديدگاه قرآن كريم

محمد فولادي
قرآن به آمادگي نظامي جامعه اسلامي تأكيد ويژه اي دارد. آمادگي نظامي در دو حوزه منابع انساني و ابزارهاي نظامي كه از آن به عدّه و عدّه ياد مي شود، اين امكان را به دولت اسلامي مي بخشد كه در هر زمان و مكاني عليه دشمن اقدام كند و امكان هرگونه پيروزي و موفقيتي را از آنان سلب كرده و به عنوان عامل بازدارنده عمل نمايد.
قرآن براي آمادگي نظامي امت اسلام كاركردهاي چندي را بيان كرده كه از آن جمله كاركردهاي آمادگي در جنگ نرم است؛ زيرا آمادگي نظامي، موجب دلگرمي جامعه اسلامي و افزايش روحيه آنان شده و آرامش را به جامعه تزريق مي كند و اعتماد مردم را به نظام اسلامي دوچندان مي نمايد؛ چنان كه هر گونه شايعات و جنگ رواني را خنثي كرده و حتي در دل دشمنان ترس و واهمه اي مي افكند.
نويسنده در اين مطلب بر آن است تا با بهره گيري از قرآن، نقش و كاركردهاي آمادگي نظامي را در جنگ نرم تبيين كند و دولت و توجه جامعه اسلامي را براي اهتمام ويژه به اين موضوع در عمليات جنگ نرم و جنگ رواني جلب نمايد.
آمادگي نظامي، نمايش قدرت
رزمايش ها و رژه هاي نظامي همواره كاركردهاي چندگانه اي دارد. تمامي دولت ها در طول تاريخ با نمايش مردان جنگي و ابزارهاي نظامي خود مي كوشيدند تا شكوه و ابهت دولت و ملت خود را به نمايش گذارند؛ زيرا با اين كار، هم دل دوستان را شاد و هم دل دشمنان را تهي مي كردند.
خداوند در قرآن گزارش مي كند كه دشمنان اسلام و پيامبران در طول تاريخ با نمايشي از بزرگي و قدرت لشكريان خود بر آن بودند تا دل هاي مؤمنان را بلرزانند و ايشان را بترسانند تا از همراهي با پيامبران خودداري كنند. فرعون به لشكر خود مباهات مي كرد و فرمان داده بود تا از همه شهرها افراد نظامي و جنگاور را گردآورند و با نمايش قدرت، قوم موسي را از هرگونه تحرك فكري و عملي برضد آيين به سنت هاي فرعوني و قبطي باز دارند. قدرت نظامي ارتش فرعوني چنان بود كه خداوند بارها در كنار فرعون از ارتش قدار او سخن به ميان آورده كه در پي قوم بني اسرائيل بودند و دست از اذيت و آزار آنان برنمي داشتند. (قصص، آيات6 و 8 و 39 و 40؛ ذاريات، آيه40 و آيات ديگر)
در مقابل قدرت نمايي دشمنان، خداوند نيز به نمايش قدرت نظامي خود اقدام مي كند و از لشكريان پيدا و پنهان خود سخن مي گويد و به دشمنان گوشزد مي كند كه اگر براي شما گروهي جنگاور است، در برابر همه هستي، لشكر خداوند هستند و كسي از شمار و تعداد آنان خبري ندارد و نمي داند. (احزاب، آيه9؛ فتح، آيات 4و 7؛ مدثر، آيه31)
پيامبران نيز گاه به نمايش قدرت خود اقدام مي كردند. اين مسئله به ويژه براي پيامبراني كه دولت ديني را تأسيس كرده بودند نمود يافته است. از جمله حضرت سليمان(ع) لشكرياني از همه اصناف موجودات و مخلوقات داشت كه در خدمت او بودند. از جمله جنگاوران حضرت سليمان مردماني از جنيان و شماري پرندگان بودند كه كارهاي نظامي و تأسيساتي و تداركاتي او را به عهده
داشتند. (نمل، آيات 17 و 18) اين لشكر به اندازه اي مجهز و بزرگ بود كه پيش از اين و پس از آن لشكري به اين عظمت و تركيب به وجود نيامده و نخواهد آمد. (نمل، آيه 37 و روايات معتبر)
حضرت سليمان همواره از لشكر خويش بازديد مي كرد و سان مي ديد؛ (نمل، آيه 20) زيرا در لشكر او گروهي از جنيان از شياطين بودند كه به اسارت درآمده و به بردگي براي او مشغول بودند و كارهاي ساختماني و خدماتي و سخت و سنگين و بي مانند انجام مي دادند. (سبا، آيات 12و13)
برنامه ريزي حضرت سليمان براي سان ديدن به اين شكل بود كه هر زماني، به ديدار گروهي از لشكريان مي رفت، گاه از ارتش زميني خود و گاه از سواره نظام و اسب ها و تجهيزات آنان (ص،آيات 32 و 33) و گاه از نيروي هوايي خود (نمل، آيه 20) بازديد مي كرد. طبق نقل قرآن، در مراسمي كه لشكر زميني سان مي داد و از وادي مي گذشت، مورچگان وحشت زده به خانه هاي خويش شتافتند، زيرا ترس از انبوه جمعيت و لگدمال شدن وجود داشت. (نمل، آيه 18)
سان ديدن گاهي آن قدر به درازا مي كشيد كه برخي از امور به فراموشي سپرده مي شد. اين بدان معنا بود كه بررسي و سركشي به وضعيت لشكر و آمادگي نظامي آنان براي آن حضرت به عنوان رهبر دولت اسلامي بسيار مهم بوده است. (ص، آيات 32 و 33) او در اين سركشي ها كوچك ترين تغييرات را مدنظر داشت و چنان احاطه به وضعيت ارتش و لشكرهاي زميني و هوايي داشت كه اگر كوچك ترين خلل و نقصي در هر يك از حوزه ها مي ديد به سرعت متوجه مي شد و عوامل اختلال را مواخذه و مجازات مي كرد، زيرا نظم و انضباط در ارتش از اركان اساسي است. (نمل، آيات 20 و21)
هنگامي كه نمايندگان ملكه سبا به خدمت آن حضرت(ع) رسيدند از شكوه و عظمت حكومت ايشان به هراس افتادند و خواهان صلح شدند زيرا با آن كه پادشاهي سبا از جمله پادشاهي هاي قدرتمند و باشكوه آن زمان به شمار مي رفت و از قدرت و ثروت بسياري برخوردار بود، ولي در برابر عظمت قدرت و جلال سليماني، خود را ناچيز دانستند و شرمنده شدند و در نهايت ملكه سبا تسليم دولت سليماني مي شود و با او به توحيد مي گرود و از خورشيد پرستي برائت مي جويد. (سبا، آيات 15 تا 21، نمل، آيات 30 تا 50)
آمادگي نظامي در جنگ نرم و كاركردهاي آن
براي آمادگي نظامي كاركردهاي بسياري است، اما در اين ميان دو كاركرد اصلي و اساسي براي آمادگي نظامي در جنگ نرم مي توان شناسايي كرد. كاركرد نخست آن، افزايش اعتماد به نفس امت و جامعه اسلامي است. آمادگي نظامي در حوزه امنيت و آرامش رواني در داخل مرزها بسيار كارآيي دارد. كاركرد دوم، در جنگ رواني عليه دشمنان بروز و ظهور مي كند، زيرا در ايجاد ترس و ارعاب در دل هاي دشمنان بسيار موثر است.
خداوند در آيات قرآني به آمادگي نظامي توجه ويژه اي دارد. خداوند به دولت و امت اسلامي فرمان مي دهد تا آمادگي همه جانبه نظامي داشته باشند و در اين راه از هيچ تلاش و كوششي دست برندارند. لازم است آمادگي نظامي در دو حوزه منابع انساني و ابزارهاي جنگي به گونه اي باشد كه در هر لحظه امكان دفاع يا حمله باشد. اين بدان معناست كه امكانات دولت و امت اسلامي بايد همواره در خدمت دفاع از امت به مقدار مورد نياز فراهم باشد و از هيچ نقصاني رنج نبرد. (انفال، آيه 60)
از نظر نيروي انساني ارتش اسلام مي بايست چنان از آمادگي برخوردار باشد كه هر لحظه كه فرمان حركت و تحركات نظامي داده شد، آماده عمليات باشد. (نساء، آيه 71) اين آمادگي نمي تواند يك شبه فراهم آيد، بلكه در يك فرآيند، تحقق مي يابد؛ بنابراين بايد نيروهاي نظامي اي در اختيار دولت باشد كه تمام وقت و كار و تلاش خويش را مصروف جنگ كند. (همان)
در صورت وجود متجاوزان و دشمن بالفعل، هيچ رزمنده اي حق ندارد از حضور در پادگان ها خودداري كند و خود را مهياي حمله و جنگ نكند. بلكه ضروري است كه در آماده باش كامل باشد تا بتواند سريع واكنش نشان دهد. در حقيقت بخشي از ارتش به عنوان واكنش سريع مي بايست در خدمت دولت اسلامي باشد و در اين راه مصابرت كند و در مرزها به گشت زني دايمي مشغول باشد. (آل عمران، آيه 200؛ نساء آيه 102؛ انفال، آيه 60)
به سخن ديگر، آمادگي نظامي ارتش اسلام هميشگي و دائمي است. اين آمادگي پيش از حمله (انفال، آيه 60) در زمان احتمال تجاوز و حمله (آل عمران، آيه 200 و نساء، آيات 71 و 102) و پس از حمله و عقب نشيني دشمن (آل عمران، آيات 172 و 174) مي بايست وجود داشته باشد.
دولت اسلامي موظف است كه به آماده سازي ارتش و نيروهاي واكنش سريع و آماده كارزار اقدام كند و همه امكانات مادي و معنوي را براي اين كار به خدمت بگيرد (آل عمران، آيات 121 و 200؛ انفال، آيه 60)
مردم نيز بايد بخشي از ثروت ملي و حتي خصوصي خود را در اختيار دولت گذاشته و منابع مالي ارتش آماده را فراهم كنند و حتي خود را مسلح به ابزارهاي حمله و دفاع كنند و در تمرين نظامي شركت نمايند و از آمادگي دايمي برخوردار باشند (همان) بنابراين، هرگونه كوتاهي در اين حوزه به معناي فرار از طاعت احكام الهي و پيامبر(ص) و فرمان هاي آنان قلمداد مي شود. پس لازم است كه به عنوان نشانه ايمان، آمادگي كامل مالي و نظامي و بدني و روحي خويش را نشان دهند و از جان و مال و وقت و توان خويش براي اين مهم مايه بگذارند. (همان و نيز توبه، آيات 44 و 45)
رزمايش و نمايش قدرت نظامي
نيروهاي نظامي براي به دست آوردن نهايت آمادگي مي بايست فعاليت هايي را انجام دهند تا از توانايي اقدام سريع و درست و به هنگام برآيند. از اين رو خداوند بر اجراي رزمايش و نمايش قدرت از سوي رزمندگان و ارتش اسلام تأكيد دارد.
اين حفظ آمادگي و آرايش نظامي در برابر دشمنان، هرگونه تجاوز را از آنان سلب مي كند و در دلهايشان رعب مي افكند (انفال، آيه60) بنابراين، ضرورت دارد كه ارتش اسلام از آمادگي كامل و آرايش نظامي با برگزاري رزمايش ها و سان و رژه و مانند آن مطمئن شود. (آل عمران، آيه 121؛ نساء، آيه 102)
ازنظر قرآن، ارتش و قواي نظامي حتي اگر در جنگي شكست خورده و متحمل خسارات شديد مالي و جسمي و جاني شدند، بايد خود را به سرعت سامان داده و با نمايش قدرت بكوشند تا روحيه خود را افزايش و روحيه دشمنان را به تحليل برند، چنان كه پس از شكست مسلمانان در جنگ احد، نمايش قدرت و آرايش نظامي به رغم آسيب جدي به ارتش اسلام، موجب شد تا دشمنان از ادامه حمله باز مانند و عقب نشيني كنند. (آل عمران، آيه172)
آمادگي نظامي، افزايش اعتماد و تقويت روحيه دوستان
آمادگي نظامي و آرايش نظامي و رزمايش و رژه هاي متنوع و گوناگون كاركردهاي رواني بسيار مثبتي براي دوستان و امت اسلامي دارد. هنگامي كه رزمايش و يا رژه اي برگزار مي شود و ادوات و امكانات و تجهيزات و منابع خبره ارتش اسلام به نمايش گذاشته مي شود، موجب افزايش اعتماد به نفس جامعه و احساس امنيت و آرامش در ميان مردم مي شود.
ازنظر قرآن حتي اگر ارتش اسلام متحمل شكست و يا ضربات سخت شده و ناچار به ترك مواضع و عقب نشيني گرديده است، مي بايست به سرعت آرايش نظامي خود را باز يابد و با نمايشي از قدرت، ترس و رعب در دل دشمنان اندازد و اجازه پيشروي و تعرضات بيشتر ندهد.
اگر آرايش نظامي لشكر متحمل خسارت، به سرعت انجام گيرد، تبليغات رواني دشمن اثر و كاركرد تخريبي خود را از دست مي دهد. از اين رو خداوند از مؤمنان مي خواهد كه پس از شكست ها و يا عقب نشيني به علت فشار غيرقابل تحمل دشمنان، در موقعيت ديگري به ساماندهي ارتش و آرايش نظامي اقدام كنند تا اين گونه ضمن افزايش روحيه رزمندگان، مانع از كاهش روحيه آنان شده و اجازه ندهند تا شايعات دشمن و منافقان تأثيري بر عملكرد رزمندگان بگذارد. (آل عمران، آيه173)
آمادگي نظامي، تخريب روحيه دشمنان
دومين كاركرد اصلي و مهم آمادگي نظامي از طريق فراهم آوري عده و عده، اجراي رزمايش، انجام رژه ها و نمايش قدرت و آرايش نظامي گرفتن به ويژه در مرزهاي مواجهه با دشمن، تخريب روحيه دشمنان و متجاوزان است.
آمادگي نظامي ارتش اسلام موجب مي شود تا ترس و هراس در دل دشمنان اسلام بيفتد و از قدرت اسلام احساس ترس و ناامني كنند و همواره خود را در معرض خطر هجوم رزمندگان اسلام بيابند و خورد و خوراك و آسايش از آنان سلب شود (انفال، آيه60)؛ چنان كه اين آمادگي موجب مي شود تا دشمنان هوس يورش به مرزهاي اسلام را از سر خود بيرون كنند و گزينه حمله را از روي ميز بردارند. (نساء، آيه102)
خداوند در آيه اخير بيان مي كند كه آمادگي نظامي چنان ترس و هراس در دل دشمنان و متجاوزان مي اندازد كه به خود اجازه حمله غافلگيرانه را نمي دهند؛ زيرا ترس از واكنش سريع و سنگين و كشنده ارتش اسلام موجب مي شود تا وسوسه نشوند تحركي غافلگيرانه نشان دهند؛ زيرا مي دانند كه پاسخي كوبنده تر از آنچه انجام داده اند دريافت مي كنند. (همان) آمادگي نظامي و هوشياري دولت و امت اسلامي موجب مي شود كه دشمنان اقرار به شكست در برابر ارتش اسلام كنند و به خود اجازه ندهند در تحركاتي عليه امت اسلام وارد شده و با ديگران همكاري كنند. اگر اين آمادگي هميشه وجود داشته باشد، احزاب و كشورهاي بزدل پيرامون دولت اسلامي به خود اجازه همكاري با دشمنان متجاوز را نمي دهند و پيشاپيش شكست و زبوني و ناتواني خود را در برابر ارتش آماده اسلام اعلام مي كنند. (نساء آيه 102 و آيات ديگر)
بنابراين، مي توان گفت كه آمادگي نظامي دو كاركرد مثبت براي جامعه و دولت اسلامي درجنگ نرم به همراه خواهد داشت؛ از سويي اجازه نمي دهد تا دشمنان روحيه ملت را تخريب كرده و اعتماد مردم را از دولت اسلامي سلب كنند و به آنان اين باور را بدهند كه دولت اسلامي ناتوان از تامين اصلي ترين نياز بشر در يك جامعه يعني امنيت است؛ زيرا رزمايش ها و رژه ها و آرايش نظامي در مرزها، خود خودگواه هوشياري و آمادگي هرگونه مقابله با متجاوزان و تامين امنيت جامعه است و از سوي ديگر، فكر هرگونه تجاوز و حملات غافلگيرانه را از دشمن مي گيرد بلكه حتي آنان را در مقام ترس از حمله قرار مي دهد هرچند كه امت اسلامي و دولت اسلامي هرگز خود ابتدا به جنگ نمي كند، ولي ترس از هجوم ارتش آماده، خود بنياد امنيت روحي و رواني آنان را به هم مي ريزد و اجازه نمي دهد تا حتي فكر حمله را به ذهن خود راه دهند چه رسد كه آن را روي ميز بگذارند و برنامه اي براي حمله داشته باشند.
براين اساس خداوند در قرآن از دولت و ملت اسلامي مي خواهد آمادگي نظامي را به عنوان يك راهبرد اصلي درسياست هاي كلان در نظر داشته باشند و آن را تنها يك سازو كار بر نشمارند؛ زيرا كاركردهاي آمادگي نظامي تنها محدود به جنگ سخت نمي شود بلكه درجنگ نرم و جنگ رواني بيشتر كاربرد دارد و عامل بازدارنده از حمله دشمنان اسلام خواهد بود.
درحقيقت آمادگي نظامي كه با فراهم آوري و تدارك نيروها و امكانات لازم اعم از مادي و معنوي براي رويارويي با دشمنان موجود يا احتمالي، درجامعه اسلامي شكل مي گيرد، عامل بسيار مهم درايجاد اعتماد عمومي و امنيت عمومي و آرامش روحي و رواني جامعه و عامل بازدارنده از هجوم دشمن وترس و وحشت از نيروهاي رزمنده اسلام خواهد داشت. خداوند در آيات بسياري به اين مساله با به كارگيري واژه هايي چون «اعداد»، «أخذ حذر»، «أخذ اسلحه»، «رباط»، «مرابطه» «صافنات الجياد»، «تبوي»،«جمعوا» و مانند آن تاكيد كرده است.