ضرورت بررسي معضل گراني و مديريت كنترل و نظارت بر قيمتها (بخش دوم)
رصد گراني از دريچه اقتصاد و نرخ هاي آزاد

... در پيچ و تاب هاي رودرروي روان فرساي گراني نرخ انواع اجناس روزمره مضاف بر قيمت هاي متفاوت سركش مصنوعي كه سرگشتگي مردم مصرف كننده را جسته و گريخته درپي داشت و برخوردهاي ضابطه مند با متخلفان كه تا هم اكنون ادامه دارد و باز، صحبت ها و خبرهاي منتشره حاكي از اين است كه... كه قيمت ها آزاد مي شوند كه اقتصاد هم آزادسازي مي شود. بدون هيچ شرح و فرايندهاي اين آزادسازي ها، بايد صبر داشته باشيم و طليعه مبارك و فعليت اين اتفاق بزرگ را رويت كنيم. دومين بخش گزارش دربر گيرنده بخش هايي ديگر از گفت وشنودهاي فروشندگان، شهروندان و كارشناسان است .
در ادامه گفت وگوها، برخي فروشندگان لوازم برقي خانگي و غيره هر يك دليل بالا رفتن نرخ ها را متأثر از نرخ ارز دانسته و از افزايش متفاوت قيمت ها در سال نو مي گويند.
20-10درصد افزايش قيمت
«خسروي» فروشنده جاروبرقي، بحث گراني را با مطرح كردن اين موضوع كه قيمت اكثر جنس هاي وارداتي در برابر موقعيت ريال، بالا است مي افزايد: «از اول سال جديد نرخ اجناس وارداتي تغيير كرده به طوري كه شركت هاي واردكننده مي گويند ميانگين افزايش اين كالا در قياس با زمان پيش از سال نو 20-10درصد سير صعودي يافته است.» در همين حال قيمت جاروبرقي توليد داخلي و برخي كالاي لوكس چندان فرق نكرده چون بعضي لوازم و قطعات آن ها وارداتي است اينجا مونتاژ مي شوند و اين هم به خاطر آن است كه جنس وارداتي با برند اصلي وارد نمي شود. در همين حال اما قيمت هايشان متفاوت است. مثلاً جاروبرقي آلماني 400هزار تومان و جاروبرقي داخلي با موتور چيني و قالب آلماني 160هزار تومان فروخته مي شود. «به گفته اين فروشنده هزينه هاي متعدد توليد در كشور روي قيمت هاي تمام شده جنس خيلي اثر مي گذارد. ولي در كشورهاي پيشرفته صنعتي هزينه ها پايين است.»
ثبات ارز؛ مانع سوءاستفاده
«رمضاني» فروشنده يخچال و فريزر، علت گراني اجناس وارداتي را وابستگي و ناشي از افزايش نرخ ارز مي داند. «او همچنين با اشاره به اين كه تا آخر اسفند90 خريدها از شركت واردكننده ريالي بوده، معتقد است چنانچه نرخ دلار ثابت باشد، در بازار مبادلات كالاي وارداتي سوءاستفاده نمي شود.
سريال تصنعي گراني
از زمان افزايش نرخ ارز حدود 40درصد قيمت هاي كالاي آيفون تصويري و... بالا رفته است.
يك فروشنده آيفون تصويري و دوربين مداربسته، درخصوص گراني معتقد است كه پربها بودن كالا چند دليل دارد از جمله اثرگذاري آن بر نرخ ديگر كالاها و زبان به زبان گشتن نرخ ها توسط افراد متعدد.
«احسان مقصودي» در ادامه ضمن آن كه مي گويد، قيمت ارز روي نرخ كالاها خاصه اجناس وارداتي تأثيرگذار است، درعين حال به سوءاستفاده برخي از دست اندركاران و فروشندگان از اين وضعيت، اشاره مي كند و خاطرنشان مي سازد: «مورد ديگر در مبحث گراني، نوعي قيمت نهادن روي توليدات داخلي است كه زنجيروار و معمولاً به هم ربط داده مي شود، يعني نرخ يك نوع كالا كه زياد مي شود، به صورت مصنوعي و بدون ضابطه روي قيمت اكثر اجناس ديگر تأثير مي گذارد. اين سبك نوسانات نرخ ها باعث مي شود بعضي افراد بنا بر موقعيت كاري خود نرخ كالايشان را بالا ببرند.»
اين فروشنده در همين ارتباط با اين پيش گفت كه خودمان به نوعي روي جابه جايي قيمت ها تأثيرگذار مي شويم، مي افزايد: «نقل و بيان افراد هم درخصوص گراني اجناس بي تأثير نيست. مثلاً درمورد تهيه مرغ كه اگر مرغ دو سه روز دير وارد بازار عرضه شود، برخي علت را گران كردن قيمت آن بيان مي كنند، يا مثلاً فرد ديگري نقل مي كند در يك مغازه يا در يك نقطه شهر نرخ فلان جنس مورد استفاده عمومي، نسبت به روز پيش، زياد شده است. اين جور گفته ها نيز گاه سبب مي شوند بعضي فروشندگان فرصت طلب و فارغ از مسئوليت شغلي، خودبه خود و بدون درنگ قيمت اجناس شان را سرخودي اضافه كنند. در نتيجه، نرخ كاذب موجب اجحاف مصرف كنندگان مي شود. شخصاً مخالف اين شيوه زبان زدي و نقل قول ها درمورد قيمت ها هستم.»
وي در ادامه، پيرامون بالا رفتن نرخ كالاي شغلي خود، اظهار مي دارد: «از زمان افزايش نرخ ارز، حدود 40درصد قيمت ها افزون شده كه اين بي سابقه است.» او كلاً دليل عدم ثبات نرخ ها را در مديريت ضعيف نظارت بر كنترل قيمتها ذكر مي كند.
آزادسازي قيمت ها يا رهاسازي نرخ ها
«از زمان اجراي قانون هدفمندسازي يارانه ها بايد به سمت منطقي و واقعي شدن قيمت ها حركت مي كرديم. قاعدتاً تا وقتي يارانه ها برداشته مي شوند و قيمت ها به سمت واقعي شدن حركت مي كنند بايد به سمت آزادسازي قيمت ها گام برداشت.» اين مطلب را معاون بازرسي و رسيدگي به تخلفات سازمان حمايت مصرف كنندگان و توليدكنندگان اظهار داشته است.
«جواد تقوي» در ادامه با اين بيان كه آزادسازي قيمت ها به معناي رهاسازي نيست و نرخ ها در چارچوب و آناليز تعيين قيمت قرار دارند، تصريح مي كند: «همه بنگاه ها در فرايند چارچوب قيمت گذاري ها قرار دارند و آن چه كه الان مشكل ساز شده است تخلفات اقتصادي است نه بحث گراني.» گفته او همچنين حاكي از آن است كه مأموريت سازمان حمايت، در اين شرايط اين است كه اگر در همين فضا كسي بخواهد زياده طلبي و قيمتي را زيادتر كند، با او برخورد مي شود.
تقوي همچنين در گفت وگويي با اشاره به تفاهم نامه هايي كه سازمان حمايت در ماه هاي اخير با انجمن ها داشته مي گويد: با انجمن ها تفاهم نامه هايي منعقد شده كه در چارچوب فرايند و ضوابط رسمي و قانوني عمل كنند و تاييد نهايي براي قيمت گذاري نيز برعهده سازمان است و اين موضوع بسياري از گروه هاي كالايي را شامل مي شود ضمن اينكه براي كالاهاي اساسي حساسيت اين موضوع بيشتر است.
2 روايت از 3 فروشنده
پيش از عيد دو هواكش كوچك به قيمت 11هزار و 500 تومان براي خانه اش خريده اما مورد استفاده واقع نشده بود. بعد هر دو هواكش را به مغازه فروشنده برمي گرداند مي گويد لازم نشدند فروشنده مي پرسد فاكتور گرفته بوديد؟ مي گويد نه. فروشنده دو هواكش را مي گيرد و بلافاصله 13هزار تومان به خريدار مي د هد. «ناصريان» 1500 تومان مازاد را به مغازه دار برمي گرداند و مي گويد يازده هزار و پانصد تومان خريده بود. فروشنده مي گويد الان قيمت همين هواكش 14هزار تومان شده است.»
«عليرضا تهراني» كارمند، تعريف مي كند: «حدود 15روز پيش مهمان داشته صبح براي تهيه مرغ به مغازه مرغ فروشي رفته و مرغ در مغازه نبوده است. مغازه دار گفته بعداز ظهر بيايد. حدود ساعت 3بعدازظهر رفته چند تا خريده هر كيلو 475 تومان. فرداي آن از خيابان ديگر كه حدود 100 متر با آن مغازه مرغ فروشي فاصله دارد، يك سوپر گوشت و مرغ مي بيند كه پشت ويترين آن مملو از مرغ است. روي شيشه با خط بسيار درشت نوشته شده مرغ كشتار - تهران كيلو 525 تومان!» اين شهروند مي گويد: واقعا آدم گيج مي شود چه اتفاقي افتاده كه برخي كاسب ها آن قدر گرانفروشي مي كنند و ملاحظه مردم را نمي كنند، اكثرا گران فروشي را پيشه كسب و كار خود كرده اند... پيشترها كاسب ها را حبيب خدا خطاب مي كردند. حالا هم از اين قبيل مغازه دارها هستند كه مردم را بدبين مي كنند. اما درعين حال كسبه با مروت و درستكار هم كم نداريم و قابل احترام هم هستند.»
تحليل كارشناسي دو سويه گراني
نظر يك كارشناس اقتصاد صنعتي را درخصوص بالا رفتن قيمت ها و نقش آن در اقتصاد خرد و كلان، مي پرسم:
«رمضان پور» مي گويد: «سؤال مورد نظر شما اگر مثلا در مورد نرخ نان و مواد غذايي يا سوخت و نظير اين توليد و فرآورده ها است، من از ميان آن ها، نان را انتخاب مي كنم. نان درحال حاضر مثلا 5-4 برابر 5 سال پيش شده است. من اين تغيير قيمت را از بعد تحقق يك هدف، مثبت و مفيد مي نگرم و در واقع آن را يك الزام به لحاظ ساماندهي يا اصلا و به طور مشخص واقع گرايي در قالب صيقل دادن بنيادين اقتصاد مي خوانم كه از جنس منطق و نظام مندي است. دراين جهت افق ما اقتصاد آزاد است. اين اقتصاد زاينده سلامت، فرزنداني خواهد داشت از جمله قيمت كه آن هم آزاد مي باشد. آزادي اش باروري تكامل، صنعت، پيشرفت و... ارتقاء كيفي طيف هاي حياتي و محوري زندگي نيز است. بنابراين به صورت خلاصه و ساده، هدف از آزادي جايگاه اقتصاد پويندگي و پيشرفت صنعت در كشور است.
وي اضافه مي كند: «يكي ديگر از نتايج اين دگرديسي و برآيندهاي آن اين است كه با به بار نشستن اين فعل و انفعالات از طريق بهره مندي آزادي اقتصاد، ديگر گراني محلي براي ما نور و التهابات و آشفتگي در متن دادوستدهاي روان جامعه و احيانا سوء استفاده ها نخواهد داشت. اما اگر خدايي ناكرده گراني بيشتر شود و نظارت ها ضعيف باشد، برتمام توليدات و اقتصاد و قدرت خريد مردم آوار مي شود درنتيجه اقتصاد و صنعت درجا مي زند و به طبع آن مشكلات بيشتر مي شود، پس بايد مراقب بود تا گراني يكه تاز ميدان زندگي مردم نشود و اقتصاد آزاد و قيمت هاي اقعي سوار بر توسن حقيقت شوند چرا كه همه اين رويدادها در حقيقت تستي دوسويه براي قابليت هاي مديريتي محسوب مي شود.»
... اميد را نبايد مأيوس كرد
بازنشسته فرهنگي است اما چند ساعتي در دو روز هفته به تدريس خصوصي مشغول مي شود. گفت وگوي مان از وضعيت قيمت كتاب هاي غيردرسي، پاي مي گيردكه كشيده مي شود به قيمت ارزاق عمومي و يك دو قلم كالاي ديگر.
«عليرضايي» مي گويد: «با واقعيت آشكار در شرايط فعلي به نظرم، مردمان حقوق بگير بايد خود نيز مرز بين دريافتي و پرداختي مان را به دقت رعايت كنيم تا پاياپاي شوند.
مع الوصف ناگفته نماند به رغم ملاحظه كاري ها در مخارج روزمره، تعيين نرخ مايحتاج در اختيار ما نيست. سازمان هاي مسئول و برنامه ريز آن را مديريت مي كنند.
اما يك نكته اي هم قابل توجه است اوضاع كلي جهاني در روزگار كنوني هرچه باشد ناخواسته در چهارسوي كره زمين بدون تأثير در اين گراني نخواهد بود...»
لبخندي مي زند و مي افزايد: «حتي سرما و گرماي هوا و غبار زمين هم روي زندگي ساكنان قاره ها تأثيرگذار مي شوند. بر گردم به موضوع هزينه و حقوق ماهيانه كه بايد گفت من هم مثل مردمان هم رديف و هم نظر باور دارم كه با اين گراني ها، تنها با حقوق ثابت كارمندي و كارگري و هزينه ها در شرايط افزايش قيمت ها، هرقدر هم كه صرفه جويي شود، ممكن است سفره زندگي فقط كمي جمع وجورتر شود. به قول يك همكار قديمي، امروزه تنها هزينه هاي تحصيلي بچه و اياب و ذهاب شان حدود حقوق يك ماه كارمند ساده است. با همه اين احوال نبايد اميد را مأيوس كرد و چون دنبال پيشرفت و آباداني كشور هستيم لذا بايد سختي ها را تحمل كرد. پس همچون هميشه اميدوارم مسئولان جدي تر به رفع دغدغه هاي قشر كم وسع و ضعيف به لحاظ اقتصادي اقدام نمايند و مسائلي از جمله گراني و گرانفروشي ها را به موازات پروژه هاي عمراني توسعه و پيشرفت هاي علمي و صنعتي در سراسر كشور، مدنظر و عمل داشته باشند.»
گزارش روز