نگاهي به شيوه هاي الگوپذيري سيره عملي حضرت فاطمه(س)- بخش نخست
الگويي براي هميشه تاريخ

صديقه توانا
قرار گرفتن انسان در جريان رشد و تعالي در همه لايه ها و سطوح زندگي فردي و اجتماعي، مبناي همه تلاش هاي انسان در طول تاريخ بشري بوده است. تفكر، هدايت، فلاح و رستگاري، همه تلاشي براي همين قرار گرفتن در جريان رشد به شمار مي آيند. در اين ميان نياز انسان به هادي و راهبر براي راهنمايي او و براي درست قرار گرفتن در اين جريان و همراهي تا منتهاي بلوغ و شكوفايي آدميت، همواره وجود داشته و احساس مي شود.
زنان جامعه ما هم كه همواره دنبال رشد و تعالي و پيشرفت هستند، در اين مسير پرپيچ و خم بدون الگو و رهبر هرگز راه به جايي نمي برند، بنابراين براي طي كردن پله هاي ترقي در زندگي فردي و اجتماعي نيازمند پشتوانه اي قوي و الگويي تمام عيار هستند و اين الگو نه تنها براي جامعه و زنان ايراني، و نه تنها براي يك مقطع و دوران خاصي از زمان كه براي تمام زنان عالم و در تمام اعصار قابل دسترسي و استفاده است و اين الگو كسي جز حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها، دردانه رسول اكرم«ص» و فرزانه حضرت علي«ع» نيست.
حضرت فاطمه(س) الگوي صادق و سعادت آفرين حركت و سلوك انسان و حيات و كمال پايدار فرد و جامعه است و زندگي آن حضرت مصداق بارز مهر و عطوفت در خانواده است كه بستر مناسبي براي تربيت فرزندان صالح فراهم مي كند. بنابراين تاثيرپذيري بانوان جامعه از زندگي دخت پيامبر اعظم(ص) براي داشتن زندگي سالم، تحكيم بنيان خانواده، مديريت درست خانه و خانواده در امور اقتصادي و اجتماعي به منظور انجام فعاليت هاي روزانه بسيار موثر مي باشد و بي ترديد شناخت زندگي فاطمه(س) و عمل به آن جامعه را از بسياري از ناهنجاري هاي فرهنگي و اجتماعي به دور نگه داشته و بهترين خط مشي در زندگي زنان خواهد بود.
لزوم ضرورت الگوپذيري زنان و دختران جوان جامعه از حضرت فاطمه و زندگي آن بانوي بزرگوار و چگونگي اين الگوپذيري در ابعاد مختلف زندگي و اينكه چگونه اين الگوپذيري موجب تحكيم بنيان خانواده مي شود، از مهم ترين محورهاي گزارش پيش روست كه به مناسبت شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) و ايام فاطميه به آن مي پردازيم.
فاطمه الگوي زنان جامعه
زنان جامعه اسلامي به عنوان مربي انسانيت و تربيت صحيح فرزندان بايد جايگاه واقعي خود را در جامعه به دست آورند و باتوجه به اينكه حضرت فاطمه(س) الگويي برجسته براي زنان و بانوان محسوب مي شود، بنابراين زنان و دختران جوان و مادران آينده جامعه بايد گفتار و اعمال اين بانوي بزرگوار را در زندگي خود سرلوحه قرار دهند.
مرضيه تقوي كارمند و مادر 2 فرزند دو قلوي دختر و پسر 6 ساله است كه نظرش را در مورد ضرورت الگوپذيري دختران و مادران جوان جامعه از حضرت زهرا(س) جويا مي شوم و او بدون معطلي به موضوع حجاب و افزايش بدحجابي در جامعه اشاره مي كند و مي گويد: «برخي از خانمها با وضعيت و پوشش بسيار نامناسبي در اجتماع ظاهر مي شوند كه حتي من به عنوان يك خانم شرم دارم به آنها نگاه كنم، نمي دانم اين افراد هنگام بيرون آمدن از منزل و حضور در اجتماع، آيا اصلا خود را در آيينه مي بينند! اين افراد به نظرم ناخواسته تحت تبليغات ماهواره قرار گرفته و سعي مي كنند مثل برخي از زنان غربي خود را بزك كنند و وارد جامعه شوند.»
اين مادر به روسري قرمز كوچكي كه زير گلوي دخترش گره زده اشاره مي كند و مي گويد: «من به عنوان يك مادر وظيفه دارم از كودكي به فرزندم نحوه پوشش و حجابش را ياد بدهم و به او نشان دهم كه چطور بايد در جامعه حاضر شود، اين موضوع بايد از همين دوران خردسالي آغاز شود چون پس فردا كه بزرگ تر شد ديگر نمي توانم مادر خوبي برايش باشم الان وظيفه دارم برايش مادري كنم و او را طبق اصول و دستورات ديني بزرگ نمايم و از فضايل حضرت فاطمه برايش بگويم، اگر الان اين كارها را كردم قطعاً فرزند خوبي تحويل جامعه خواهم داد، در غير اين صورت وقتي او بزرگ تر شد و وارد جامعه رنگ و وارنگ مد و لباس قرار گرفت سخت خود باخته مي شود.»
راهكارهاي الگوپذيري
از فاطمه زهرا(س)
فاطمه زهرا(س) الگوي زن مسلمان و مقتداي هر زني در راه رسيدن به كمالات و فضائل اخلاقي است. وجود مقدس حضرت فاطمه(س) در جهان معنا و آشكار، عصاره نيكي ها و ارزشهاست و خوي و سرشت و زيبايي ظاهر و باطن پيامبران، بانوان بهشت و فرشتگان، يك جا در وجود پر بركت حضرت زهرا جمع است، بنابراين سزاوار است كه زندگي درخشان او الگوي زندگي زنان جامعه باشد تا همه به سعادت و پيروزي دو جهان نايل شوند.
حال اينكه چگونه بايد اين الگوپذيري انجام شود نكته اي است كه در گفت وگو با حجت الاسلام محمدحسين نيك فال مؤلف و نويسنده و استاد حوزه و دانشگاه مطرح كرده و نقطه نظرات وي را در اين خصوص جويا شدم.
اين استاد دانشگاه با بيان اينكه براي زيبا دوخته شدن لباس و ماندگاري مدل آن به يك الگوي زيبايي نياز داريم، خاطر نشان مي كند: «افرادي هم كه بخواهند زندگي زيبايي داشته و در تاريخ جاودانه گردند نياز به يك الگوي مناسب زندگي دارند و با توجه به اينكه حضرت زهرا(س) و ابعاد زندگي ايشان يك افتخار براي عالم است، لذا كامل ترين الگو براي بشريت محسوب مي شود و كسي كه پيرو راستين آن حضرت گردد، در ذهن نسل ها باقي خواهد ماند و گذر ايام غبار غربت و فراموشي روي آنها نخواهد ريخت.
فاطمه با خواست خود فاطمه شد
حجت الاسلام نيك فال به زندگي ام ابيها و مسائلي كه از اين بررسي حاصل مي شود اشاره مي كند و مي گويد: «وقتي زندگي حضرت ام ابيها را بررسي مي كنيم مشاهده مي كنيم «فاطمه» يك شخص نيست بلكه يك فرهنگ است فرهنگي كه در فطرت بشري خريدار دارد و همه آرزوي مثل او شدن را در دل زمزمه مي كنند. حضرت فاطمه در اطاعت از پدر، همسرداري، تربيت فرزند، ولايتمداري، دين مداري، عفاف و حجاب، دفاع از مظلوم... نمونه كامل است كه ستودني است و به هيچ عنوان افسانه نيست.»
اين استاد دانشگاه و حوزه در ادامه تصريح مي كند: «زنان ايران زمين در طول تاريخ در هر كجا به آن بانوي نوراني اقتدا كرده اند پيروز ميدان شدند مانند آن شير زناني كه نقش آفريني برجسته اي در تاريخ از خود بر جاي گذاشتند، به عنوان يك نمونه عالي و محسوس در جريان هشت سال دفاع مقدس زنان ايراني با اقتدا به آن حضرت و تربيت فرزندان حسيني زمينه پيروزي را براي نهال انقلاب اسلامي فراهم نمودند، بنابراين اگر دختران و زنان جامعه از الگوهاي راستين پيروي نمايند، جامعه اي زيبا و فاضله خواهيم ساخت.»
وي مي گويد: «باتوجه به اينكه وجود مقدس حضرت زهرا يك نعمت عظيم الهي طبق بيان قرآن كريم در سوره كوثر محسوب مي شود، كوتاهي در الگوگيري از آن صديقه مطهره كفران نعمت و گناهي نابخشودني است.»
از آقاي نيك فال در مورد دلايل كم رنگ شدن الگوپذيري بين برخي از زنان جامعه سؤال مي كنم كه در توضيحاتي او هم ضمن اظهار تاسف از اين بي توجهي مي گويد: «متاسفانه جامعه ما در دهه اخير كمي از سيره رفتاري فاطمه زهرا فاصله گرفته است كه همين امر موجبات افزايش طلاق، بالا رفتن سن ازدواج و رواج بدحجابي و... به جاي تزايد و ترقي اخلاقي را باعث شده است، لذا مجامع علمي دانشگاهها، آموزش و پرورش، ستادهاي احيا امر به معروف و نهي از منكر و رسانه ها هم ضروري است به ريشه يابي الگوگيري از حضرت زهرا پرداخته و راهكارهاي مناسبي براي رواج الگوگيري از آن بانوي مطهره ارائه دهند.»
حجت الاسلام نيك فال اضافه مي كند: «اما به نظرم كم رنگ شدن اين الگوگيري چند علت دارد كه غيرقابل دسترسي دانستن شخصيت حضرت زهرا يكي از آنهاست.
برخي با اشاره به اينكه شخصيت حضرت زهرا به دليل ماورائي بودنشان غيرقابل دسترسي است، مي گويند پس ما نمي توانيم از حضرت زهرا الگو بگيريم به همين دليل لازم است كه وعاظ و خطبا به شخصيت حضرت زهرا با تكيه بر انسان بودن او و امكان گناه ايشان در صورت عدم تزكيه نفس را بيان كنند و اين موضوع را به اثبات برسانند كه فاطمه با خواست خود فاطمه شد.»
بانوي نور، مربي حقيقي انسانها
به جهت اينكه خداوند وجود حضرت زهرا(س) را در قالب و شاكله يك زن كه مربي حقيقي انسانهاست آفريده است. بنابراين حضرت فاطمه معلم و تربيت كننده انسانهاست و خداوند زن را عامل تعليم و تربيت و مادري براي تعلم و آموزش فرزند قرار داد و حضرت زهرا(س) را به عنوان الگوي تمام عيار انسانيت مطرح ساخت. حتي در جايي مي فرمايند «فاطمه ام ابيهاست»، و ام ابيها لقبي بود كه خداوند به حضرت زهرا داد چون آن حضرت را در مقام مادر براي پيامبر قرار دادند.
دكتر زهرا عباسي استاد دانشگاه در گفت وگو با گزارشگر كيهان مي گويد: «حضرت زهرا(س) كامل ترين، جامع ترين و زيباترين الگو براي زنان و مردان است چون در روايتي داريم كه امام زمان(عج) مي فرمايند: فاطمه برترين الگوي عملي براي من امام زمان است» پس وقتي امام زمان(عج) حضرت زهرا را الگوي خود مي داند، آيا سزاوار نيست زنان ما آن بانو را الگوي خود قرار دهند؟ ضمن اينكه خداوند وجود مقدس حضرت فاطمه را الگو قرار داده است.»
از وي در مورد چگونگي اين الگوپذيري و راههاي عملي آن سؤال مي كنم و به او مي گويم چگونه بايد در شرايط كنوني جامعه زنان و دختران به صورت ملموس تري از حضرت فاطمه(س) الگوبرداري كنند؟ خانم دكتر عباسي در توضيحاتي به بحث تربيت فرزند و وظيفه مادري حضرت زهرا اشاره مي كند و اين طور پاسخم را مي دهد: «مهم ترين راهكاري كه مي تواند در اين زمينه مؤثر باشد اين است كه رسانه ها و مسئولان و دست اندركاران برنامه هاي تربيتي بايد به حفظ خانواده بپردازند و بحث آموزشي و الگوگيري از حضرت فاطمه از دامان مادران آغاز شود. بنابراين بايد به واسطه رسانه ها بحث آموزشي براي مادران و خانواده ها داشته باشيم و آنها را درگير مسئله تربيت فرزندان با رويكرد سيره حضرت فاطمه كنيم. حتي در محيط هاي علمي و آموزشي هم اگر بتوانيم يك واحد درسي در مورد سيره تربيتي حضرت زهرا(س) بگذاريم و سيره آن حضرت را به صورت تحليلي مورد بررسي قرار داده و روشهاي تربيتي آن بزرگوار را در محيط اجتماع و خانواده بررسي كنيم قطعاً گامهاي مثبتي در اين خصوص برداشته مي شود.»
وي به بررسي نوع تعامل حضرت فاطمه با فرزندان خود اشاره مي كند و مي گويد: «مادران بايد هوشمندي اين بصيرت را پيدا كنند كه مثل حضرت فاطمه با فرزندان خود رفتار كنند و با رويكرد تربيتي اين بزرگوار آشنا شوند كه البته اين كار نياز به مطالعه دارد و مؤلفان بايد كتبي در اين خصوص تأليف كنند، رسانه ها فيلم بسازند و با اين ساختار به خانواده ها الگوپذيري از شيوه رفتاري حضرت فاطمه(س) را ارائه دهند.»
نگاه جامع به زندگي حضرت زهرا(س)
رئيس مركز فرهنگ و معارف قرآن در گفت وگويي بر نقش نويسندگان ديني و قرآني در الگودهي از شخصيت حضرت زهرا(س) تأكيد مي كند و مي گويد: «با وجود ارادت و محبت مردم به حضرت زهرا(س)، نويسندگان ديني نتوانستند با بررسي جامع تمام ابعاد شخصيتي حضرت زهرا(س)، الگويي مناسب از ايشان ارائه دهند.»
حجت الاسلام والمسلمين محمدصادق يوسفي مقدم با اشاره به شخصيت حضرت زهرا(س)، مي گويد: «از نظر اسلام الگوپذيري بايد از فردي باشد كه از نظر شخصيتي و اخلاقي بر ديگر افراد جامعه برتري داشته باشد. الگويي كه از يك سو بتواند هويت انساني را حفظ كند و از طرف ديگر، ظرفيت و قابليت هدايت انسان را برعهده بگيرد.»
وي با بيان اينكه شخصيت حضرت زهرا(س) الگويي براي تمام زنان عالم از آغاز اسلام تاكنون است، يادآور مي شود: «حضرت زهرا(س) به دليل دارا بودن از بالاترين درجه تقوا، عابدترين و عالم ترين زنان عالم هستند كه زندگي و فعاليت هاي ايشان، الگويي كامل براي زنان عالم است. بايد بر وجوه مختلف ايشان تأمل داشت و با مطالعه و تعمق در احاديث و خطبه هاي ايشان، الگوي راه زندگي خود را ترسيم كرد.
به گفته اين كارشناس ديني، اين در حالي است كه بيشتر توجه ما صرف عزاداري براي ائمه اطهار(ع) شده و از ديگر وجوه شخصيتي اين بزرگواران غافل هستيم؛ اگرچه ذكر مصائب ائمه اطهار(ع) و حضرت زهرا(س) از بركاتي است كه به مسلمانان اعطا شده است، اما تمركز بر اين موضوع بدون توجه به ديگر وجوه شخصيتي آنها مانع از درك حقيقي شخصيتي اين بزرگواران مي شود.
رئيس مركز فرهنگ و معارف قرآن، به يكي از ابعاد شخصيتي حضرت زهرا(س) اشاره و عنوان مي كند: «بعد اجتماعي يكي از وجوه شخصيتي حضرت زهرا(س) است. عملكرد ايشان مي تواند الگوي زنان جامعه ما باشد. ايشان در هر لحظه كه حريم ولايت نياز به حضورشان داشت، در جامعه حاضر شدند و از آن حمايت و پاسداري كردند؛ از اين رو بايد در كنار عزاداري براي شهادت ايشان، براي كسب معرفت و شناخت اين بانو گام برداريم. نبايد عزاداري مانع از شناخت ائمه اطهار(ع) شود.»
اين كارشناس ديني ادامه مي دهد: «عشق و ارادت مردم به خاندان عصمت و طهارت(ع) ظرفيت مهمي است كه بايد از آن براي رشد جامعه استفاده كرد، اما متأسفانه با وجود علاقه مردم به ويژه جوانان به آن حضرت، نتوانستيم در اين راه با برنامه ريزي عمل كنيم.
وي با اشاره به اينكه بنا بر روايات، حضرت زهرا(س) الگوي رفتاري ائمه اطهار(ع) هستند، تأكيد مي كند: «متأسفانه گاه ديده شده كه ذكر حضرت زهرا(س) و بررسي شخصيت ايشان محدود به ايام خاصي مانند شهادت يا تولد ايشان شده است، حال آنكه بايد وجوه شخصيتي ايشان را در تمام عرصه هاي زندگي مورد بررسي قرار دهيم. نگاه مناسبتي داشتن به الگودهي از شخصيت بانوي دو عالم، ما را از رسيدن به نتيجه مطلوب باز مي دارد.»
گزارش روز