(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


پنجشنبه 21 اردیبهشت 1391 - شماره 20205 

گشت وگذاري در بيست و پنجمين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران (بخش پاياني)
هموارسازي مسير فرهنگي با ترويج كتابخواني



گشت وگذاري در بيست و پنجمين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران (بخش پاياني)
هموارسازي مسير فرهنگي با ترويج كتابخواني

صديقه توانا
از سال 1366 كه نخستين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران برپا شد تا به امروز كه بيست و پنجمين دوره اين نمايشگاه برگزار شده است، همواره از آن به عنوان بزرگ ترين رويداد فرهنگي ايران ياد مي شود. امسال نيز 4 هزار ناشر داخلي و خارجي در نمايشگاه حضور دارند و براي عرضه كتابهاي منتشر شده خود، ميزبان جمعيت ميليوني بازديدكنندگان هستند. اما با وجود استقبال كم نظير مردم از برگزاري نمايشگاه كتاب تهران، هرساله متاسفانه اين شور خريداري كتاب، تنها محدود به روزهاي برگزاري نمايشگاه مي شود.
درباره سرانه مطالعه كتاب در كشور آمارهاي متفاوتي وجود دارد، اما حتي اگر در خوشبينانه ترين حالت سرانه مطالعه كتاب را در ايران 18 دقيقه درنظر بگيريم به راحتي مي توان فهميد كه بازار كتاب تا چه حد كم مشتري است.
به نظر كارشناسان مسائل فرهنگي وضع بازار كتاب ايران در واقع يك معادله چند مجهولي است كه براي حل آن بايد به بررسي مشكلات در ابعاد متوليان دولتي، نويسندگان و مترجمان، دست اندركاران چاپ و نشر و مخاطبان پرداخت. اما مي توان گفت دست اندركاران چاپ و نشر به عنوان عوامل توليد مادي كتاب، تحت تاثير نوسانات قيمت مواداوليه و همچنين سياست هاي متغير فرهنگي بسيار آسيب پذيرند.
800 تا 1000 ميليارد تومان
گردش مالي در كشور
بازار كتاب در عين حال كه مشكلات زيادي دارد و با مسائل زيادي روبه رو مي باشد، اما درعين حال يك حوزه فعال و پرتحرك است كه جاي كار بسيار زيادي در زمينه انتشارات كتاب هاي قوي و پويا دارد.
فضائلي، مديرعامل انتشارات سروش در گفت وگويي به اقتصاد نشر در بازار داخلي و خارجي اشاره مي كند و مي گويد: «امسال 70 هزار عنوان كتاب در كشور چاپ شده است كه نصف عناوين آنها جزو تازه هاي نشر و اولين بار چاپ شده است. ضمن اينكه نمايشگاهي داريم كه هرساله چند ميليون بازديد كننده دارد و از نظر اقتصادي هم شاهد 800 تا 1000ميليارد تومان گردش مالي در حوزه كتاب هستيم كه در مقايسه با ديگر حوزه هاي فرهنگي كشور مثل سينما كه اين همه خبرساز است اصلا قابل مقايسه نيست.» وي مي افزايد: «در كشور 10 هزار ناشر داريم كه مجوز دريافت كرده اند و از بين آنها 50 درصد جزو ناشران فعال مي باشند اما علي رغم همه اين پويايي ها در حوزه نشر با كاستي هايي مواجه هستيم كه با همت مسئولان بايد مرتفع گردد.»
مديرعامل انتشارات سروش با اظهار تاسف از اينكه در اين حوزه گسترده و پرتحرك كاستي هايي وجود دارد، مي گويد: «وضعيت كتاب و كتابخواني در كشور 70 ميليون نفري ما كه 90 درصد آن باسوادند و تحصيل كرده هاي دانشگاهي زيادي هم داريم و با توجه به پيشينه تمدني غني و فرهنگي كتاب كه سابقه ديرينه دارد، وضعيت نسبتا خوبي است، اما تا رسيدن به وضعيت مطلوب و منطقي فاصله داريم.»
فضائلي ادامه مي دهد: «ما از لحاظ عناوين كتاب جزو 10 كشور دنيا و از نظر ميزان استقبال كنندگان منحصر به فرد هستيم و از نظر تعداد ناشران هم اين تعداد تراز بالايي را در خصوص مجوز نشر به خود اختصاص داده است، اما از نظر مطالعه كه يكي از مباحث جدي و پرچالش است، با وضعيت خوبي روبه رو نيستيم. آمار 18 دقيقه سرانه مطالعه درسال رقم مقبولي نيست و با توجه به اين آمار به نظر مي رسد مسئولان فرهنگي به لحاظ مبنايي بايد يك بازنگري دقيق تري در حوزه كتاب و نشر داشته باشند.»
وي همچنين به مشكلات اقتصادي در حوزه نشر كتاب اشاره مي كند و مي گويد: «ناشران ما در بخش دولتي و خصوصي هر دو مشكل دارند، بحث قابل توجه افزايش قيمت كاغذ نياز به تجديدنظر دارد. چون كتاب يك محصولي نيست كه يك شبه به دست مردم و مخاطبان برسد، يك دوره زماني و چرخه اقتصادي يك ساله نياز دارد، بنابراين يك روزه نبايد اين حوزه را با نوسانات شديد مواجه ساخت.»
فضائلي مي گويد: «اگر ناشري قيمت كتاب را افزايش دهد (كه برخي متاسفانه اين كار را كردند) اعتبار نشر را زير سؤال مي برد و اين امكان را هم به ديگران مي دهد و خريدار نمي داند اين قيمت واقعي ناشر است يا قيمتي كه يك فروشگاه كتاب آن را عرضه كرده و به فروش مي رساند و دراين ميان مي بينيد برخي ناشران موفقند و برخي ضرر مي كنند.»
وي در ادامه به راهكارهايي كه رسانه ها مي توانند در زمينه ترويج فرهنگ كتابخواني ايفا نمايند اشاره مي كند و مي گويد: «توجه رسانه به كتاب ابعاد متنوعي دارد و رسانه هاي مكتوب و ديداري و شنيداري مي توانند به صورت غيرمستقيم دراين خصوص وارد عمل شوند. مثلا دم دستي ترين كار اين است كه در سريال ها و فيلم هاي تلويزيوني در كنار نمايش انواع دكوراسيون منزل، جايي هم براي كتابخانه درنظر بگيرند و بخشي كوتاه از برنامه را به مطالعه اختصاص دهند، اما كارهاي اثرگذار ديگري مي توانيم انجام دهيم كه نشان دهيم كتاب در بخش هاي مختلف زندگي كاربرد دارد. اينكه بگوييم ميزان مطالعه كم است فايده اي ندارد، بايد درخصوص نحوه كتابخواني و راه هاي ترويج آن كارهاي آموزشي صورت گيرد.»
غرفه قهرمانان و «شهداي شاخص»
امسال همزمان با نخستين روز از بيست و پنجمين دوره نمايشگاه بين المللي كتاب تهران؛ غرفه «شهداي شاخص» يا «قهرمانان» كه معرفي كننده شهداي شاخص ايران اسلامي در سال 91 است با حضور سردار نقدي افتتاح شد.
سازمان بسيج مستضعفين هر سال دو شهيد (يك شهد مرد و يك زن شهيده) را به عنوان شهيد شاخص، در راستاي معرفي الگوي ملي به جامعه به خصوص نسل جوان معرفي مي كند.
امسال شهيد «حجت الاسلام عبدالله ميثمي» و نوجوان شهيده «ناهيد فاتحي كرجو» به عنوان شهداي شاخص در بيست و پنجمين نمايشگاه بين المللي كتاب معرفي شده اند. با مريم حسن پور، مسئول غرفه شهداي شاخص در خصوص معرفي بيشتر اين نمايشگاه به گفت وگو پرداختيم كه وي در توضيحاتي مي گويد: «شهيده ناهيد فاتحي كرجو از طرف سازمان بسيج جامعه زنان كشور به قشر زنان به خصوص دختران جوان به عنوان نماد استقامت و پايداري زن مسلمان معرفي شده است. اين دختر نوجوان شجاع و انقلابي سنندجي با تحمل 11 ماه شكنجه منافقين و كومله، مثل كشيدن ناخن، تراشيدن سر و گردانده شدن در روستاهاي اطراف سنندج، بريده شدن دست ها، كتك خوردن و... شهادت را بر زيرپا گذاشتن آرمان هاي انقلابي و توهين به امام خميني كه شرط آزادي اش بود ترجيح داد و در سال 61 به دست كومله بعد از تحمل دلخراش ترين آزارها زنده بگور شد.»
خانم حسن پور اضافه مي كند: «زندگي نامه اين شهيده بزرگوار در دو كتاب با عنوان هاي «عروس خاموش شهر» و «مستوره آسماني» با تخفيف در دسترس عموم قرار دارد. همين طور بروشورهايي از زندگي اين شهيده به عنوان هديه به بازديدكنندگان اهدا مي شود. ان شاءالله برگزاري كنگره شهداي زن در سال 91 هم با مشاركت خوب بسيجيان مي تواند در معرفي هرچه بيشتر ناهيد كرجو ملقب به سميه كردستان كمك بسياري بكند.»
وي در ادامه مي گويد:« شهيد حجت الاسلام عبدالله ميثمي، ملقب به «ميثم ولايت» هم شهيد شاخصي هستند كه به خاطر مبارزات قوي سياسي قبل از انقلاب، قبول مسئوليت نمايندگي ولي فقيه شهرستان هاي مختلف در دوران جنگ تحميلي، حضور مؤثر در جبهه هاي جنگ و اخلاق خوش، ساده زيستي و سخنان زيبا، به عنوان شهيد شاخص انتخاب شده اند. زندگينامه شهيد عبدالله ميثمي هم در كتابي به نام عبدالله معرفي مي شود.»
از او در خصوص هدف از برپايي اين غرفه سؤال مي كنم كه در پاسخ مي گويد: «اما هدف از برپايي اين غرفه و برگزاري كنگره شهداي زن و معرفي شهداي شاخص در رتبه اول، آشنايي هر چه بيشتر نسل جوان با قهرمانان عرصه ايثار و شهادت، شناسايي الگوهاي ملي، معرفي آنها در سطح كلان جامعه، احياي فرهنگ ايثار و شهادت و نشان دادن نقش زنان به خصوص 7 هزار زن شهيده در استوار و آبياري كردن نهال انقلاب اسلامي است. جوانان ما اگر الگوهايي ملي و اسلامي، الگوهايي معنوي و دل انگيزي چون شهدا را به درستي بشناسند در اين جنگ تبليغاتي و فرهنگي كه غرب و بنگاه هاي غربي راه انداخته اند نه تنها تأثيري نخواهند گرفت بلكه با در دست داشتن چنين الگوهاي قوي و معنوي مي توانند صادر كننده زيباترين و كم ياب ترين فرهنگ ها باشند. فرهنگي كه از آن با نام شهيد و شهادت نام مي برند.»
غرفه شهداي شاخص در ضلع جنوبي مصلاي امام خميني ميزبان عاشقان ولايت و شهادت است.
فرهنگ مطالعه در ايران
اينكه دائم بگوييم آمار مطالعه پايين است و تا رسيدن به وضعيت مطلوب در زمينه كتابخواني و نشر كتاب خوب فاصله داريم دردي دوا نمي شود، بلكه بايد راهكارهاي اساسي در زمينه ترويج كتابخواني ارائه گردد و خانواده به خصوص خريد كتاب را در سبد كالاهاي اساسي خود قرار دهند.
مريم اصلاني زاده، كارشناس مسائل فرهنگي در گفت وگو با گزارشگر كيهان به نقش خانواده در ترويج فرهنگ مطالعه اشاره مي كند و مي گويد: «محيط و شرايط خانواده و روش تربيتي و آموزش والدين نقش بسزايي در انس كودك با كتاب دارد، كودكي كه با كتاب آشنا مي شود براي هميشه از همنشيني و دوستي با كتاب لذت خواهد برد. كودك تخيلات شيرين و بلند پروازانه خود را با مطالب و قصه هاي درون كتاب پيوند مي دهد و ناخودآگاه روح و روان كودكانه خود را تغذيه مي كند.
وي نقش خانواده در ايجاد عادت به مطالعه از گهواره آغاز مي شود و لالايي ها اولين پيونددهنده كودك با ادبيات به شمار مي آيد. اين اشعار ساده كه گاهي حتي كلام آن با كودك هيچ رابطه اي ندارد هم احساس امنيت را به او انتقال مي دهد و هم زمينه ساز اولين ارتباط هاي انساني است.
اين كارشناس فرهنگي اضافه مي كند: «قصه گويي مي تواند وسيله اي براي خلق لحظات لذت بخش باشد و هم كودك را در بخشي از ميراث ادبي سرزمينش سهيم كند، بردن كودكان به نمايشگاه ها و فروشگاههاي كتاب را نيز مي توان در دستور كار و برنامه هاي هفتگي خانواده قرار داد تا كودكان فرصت يابند در ميان كتابهاي متنوع سير كنند. همچنين بردن و عضو كردن بچه ها در كتابخانه هاي عمومي مي تواند به روند رشد مطالعه در كودكان كمك كند. عادت به مطالعه يك امر اكتسابي است و كودك اين را نيز از والدين خود مي آموزد.»
از خانم اصلاني زاده در مورد موانع و مشكلات موجود در راه مطالعه سؤال مي كنم كه در پاسخم مي گويد: «گرفتاري مردم، ماشيني شدن زندگي و اسير بودن انسانها در چنگال ماشين ها، توجه بيش از اندازه به امكانات صوتي و تصويري به جاي آثار مكتوب، گراني كتاب متنوع نبودن آثار، و نبودن برنامه هاي درست تبليغاتي پيرامون كتاب را مي توان از موانع موجود در راه مطالعه ذكر كرد همچنين معرفي نشدن كتابهاي جديد، ترجمه هاي نامناسب كتابهاي خارجي و بي حوصلگي نسبت به مطالعه، نبود كتابخانه در منزل را هم بايد به موارد فوق اضافه كرد.»
وي در يك نگاه كلي وجود مشكلات اقتصادي و فعال نبودن در زمينه تحقيقات را موانعي مي داند كه باعث فاصله بين كتاب و كتابخواني مي شود و از آنجايي كه متاسفانه شبكه هاي اينترنتي و رايانه و... در حال حاضر جايگاه ويژه اي را در روند آموزشي و يادگيري به خود اختصاص داده اند و به عنوان رسانه هاي آموزشي نقش گسترده اي در توسعه ساختاري و اجتماعي در ميان جوامع بشري و همچنين انتقال پيام فرهنگ و جلوه هاي غني در ابعاد مثبت يا منفي پيدا كرده اند و تا حد زيادي رسانه هاي نوشتاري را تحت الشعاع قرار داده اند و به ظاهر توجه همگان را به خود جلب نموده اند.«اما با قدري تعمق خواهيم دانست كه رسانه هاي مكتوب و در صدر آنها كتاب به لحاظ دارا بودن ويژگي هاي خاص همچنان با صلابت و استواري نقش تاريخي خود را در انتقال دانش و فرهنگ و هنر از نسلي به نسل ديگر حفظ كرده است ولذا بايد دنبال روشهاي ترويج و اشاعه فرهنگ مطالعه بين آحاد جامعه بگرديم و روشهاي نويني را كه با خصوصيات نسل كنوني و مقتضيات زماني ما مطابقت داشته باشد مورد شناسايي و در دستور كار قرار دهيم.»
گزارش روز

 

(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14