نگاهي به درس هاي مكتب عاشورا ( بخش نخست )
آموزه هاي عاشورايي بر پيشخوان زندگي
صديقه توانا
باز اين چه شورش است كه در خلق عالم است
باز اين چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است
باز اين چه رستخيز عظيم است كز زمين
بي نفح صور خاسته تا عرش اعظم است
... و رازي شگفت در «عاشورا» است كه نه مشمول زمان مي شود و نه از جلوه و شور آن
كاسته مي شود، نه از تب و تاب مي افتد و نه الهام بخش آن كمرنگ مي گردد.
باز هم فصل عزاي حسيني و محرم از راه رسيد، ايام عشق ورزي به خاندان پيامبر«ص»
روزهاي همدلي با عترت رسول الله«ص»، موسم اشك افشاني در سوگ مظهر جهاد و ايثار حضرت
سيدالشهداء«ع».
محرم كه مي رسد جوامع شيعي به عطر عاشورا معطر و دلهاي عاشقان بي قرار كربلا مي شود
و پرچم هاي سياه و لباسهاي مشكي و كتيبه هاي عاشورايي نسيم روح بخش حسين بن علي«ع»
را در هر كوي و برزن جاري مي سازد. نام اباعبدالله عليه السلام و ياد كربلا و
عاشورا به يادها مي آورد كه «هر روز عاشورا و همه جا كربلاست.»
واقعه عظيم عاشورا در ظرف زمان و مكان نمي گنجد و در هميشه تاريخ ماندگار است و ما
بندگان مخلص خداوند هستيم كه بايد از اين حماسه بزرگ درس زندگي و چگونه زيستن
بگيريم و اينكه بياموزيم چگونه بايد همچون امام حسين«ع» حسيني وار با دشمنان زمان
مقابله كنيم و آزادمرد باشيم.
عبرت گيري از عاشورا براي مراقبت از فرداها
عاشورا يك جرقه يا حادثه نيم روزه و يك روزه در سال 61 هجري نبود بلكه عاشورا يك
جريان است كه پس از رحلت پيامبر اعظم (ص) شروع و در عاشوراي 61 با اقدام وحشيانه
يزيديان چهره كامل خود را نشان داد و تا زماني كه اسلام وجود دارد، ادامه خواهد
داشت.
حجت الاسلام والمسلمين محمدحسين نيك فال، استاد حوزه و دانشگاه و محقق و پژوهشگر در
گفت وگو با گزارشگر كيهان به درسهايي كه از واقعه عظيم عاشورا مي توان گرفت اشاره
مي كند و ضمن بيان مطلب فوق خاطرنشان مي سازد: «جريان عاشورا توسط كساني رقم خورد
كه خودشان و پدرانشان در ركاب جد حسين بن علي(ع) يعني پيامبر اعظم(ص) بودند،
بنابراين به هيچ عنوان گذشته پرافتخار داشتن ملاك نيست، همه بايد با عبرت گيري از
عاشورا مواظب فرداي خود باشيم تا از تكرار عاشورايي ديگر ممانعت نماييم و در برابر
حسين زمان قرار نگيريم.»
وي بر اين نكته تأكيد مي كند كه نويسندگان، محققان، سخنرانان و فقيهان بي شماري از
فرداي عاشورا كوشيدند رازهاي فراواني از آن واقعه پررمز و راز را به روي امروزيان و
آيندگان هر عصري كه تشنه درس و عبرتند، بگشايند تا از اين كوثر ايمان و يقين بنوشند
و سيراب شوند . ما نيز بايستي در كنار عزاداري ها، سينه زني ها و زنجيرزني ها پاي
درس كلاس علوي بنشينيم تا با بصيرت مضاعف بتوانيم نسبت به شهدا و رهبري اداي دين
كنيم.»
از شور تا شعور عاشورايي
از نيك فال سؤال مي كنم واقعا چگونه مي توان پيامهاي عاشورا را از حالت شعاري ،
خارج كرد و چگونه مي توان اين پيامها را سرلوحه برنامه هاي زندگي در تمام دوران
قرار داد؟ مي گويد: «بايد در اين عزاداري ها دقت و تفكر نماييم. چرا كه لحظه به
لحظه جريان عاشورا از زمان حركت از مدينه تا بازگشت اسرا به مدينه، درسها، پيام ها
و عبرتها را داراست، عاشورا مي خواهد خوني را در رگ بشريت تزريق كند كه هرگز از
حركت باز نايستد.»
عاشورا شوري در دلهاي آزادگان مي نهد كه هرگز به سردي نمي گرايد و درس اين واقعه
بزرگ همواره راه خونين شهادت كه مسير به لرزه انداختن دشمن است را پر رهرو نگه مي
دارد.
اين استاد حوزه و دانشگاه مي گويد: «بايد ابتدايي ترين واقعه را كالبدشكافي كرد و
پس از يافتن ريشه ها به عبرت آموزي براي فرداي خود بپردازيم...»
درس ستم ستيزي
ستيز با ستمگران و برپايي عدل يكي از درس هاي عاشورا در عرصه رفتار سياسي است.
اين نقطه نظر عباس هادي نيا، دانشجوي كارشناسي ارشد ترم آخر در رشته علوم سياسي
است. او كه در عزاي حسيني لباس سياه بر تن كرده و در برنامه هاي سوگواري حضرت
سيدالشهداء در حسينيه چيذر شركت مي كند در صحبتهايش مي گويد: «عاشورا به ما مي
آموزد كه انسان نمي تواند در برابر ستم و ستمگران سكوت كند و بي تفاوت بماند.»
او دليل سخن خود را اين طور توضيح مي دهد: «اگر انسان در چنين شرايطي سكوت كند در
حكم همان كار ستمگران است، در كتاب تاريخ الامم والملوك طبري، ج 4 ص 304 براي يك
كار تحقيقاتي در مورد عاشورا خواندم كه امام حسين(ع) در سخناني در منزل «بيضه» در
برابر سپاهيان حر فرمودند: اي مردم! رسول خدا(ص) فرمود: اگر كسي حاكم ستمگري را
ببيند كه حلال خدا را حرام مي كند، عهد و پيمان الهي را مي شكند يا با سنت رسول خدا
مخالف است و با بندگان خدا به ستم و بيدادگري رفتار مي كند، سپس با گفتار و كردار
در برابرش نايستد، بر خداست كه اين فرد را نيز با همان حاكم ستمكار محشور كند.»
اين دانشجو كه در تحقيقاتش در مورد واقعه عاشورا در بحث ستم ستيزي كار كرده در
ادامه با استناد به همان منبع فوق مي گويد: «آن بزرگوار سپس از اوضاع زمانه و ضرورت
تبعيت مسلمانان از خويش چنين ياد مي كند: مردم آگاه باشيد كه بني اميه و اتباع آنها
پيرو شيطانند و از پيروي و بندگي خداي بخشنده سرپيچي كرده اند، فساد و تباهي را
آشكار ساخته اند و حدود الهي را تعطيل كرده اند و اموال مردم را به خود اختصاص داده
اند، حرام خدا را حلال و حلالش را حرام كرده اند، من از هر كس شايسته ترم كه وضع
موجود را تغيير دهم... پس لازم است از روش من پيروي كنيد، زيرا عمل من براي شما حجت
و سرمشق است.»
هادي نيا با بيان اين نكته كه از مطالب فوق دو نكته اساسي را مي توان برداشت كرد
اضافه مي كند: «به نظرم مبارزه با ستمگران و متجاوزان به حدود و قوانين دين در هر
شرايطي بخصوص در شرايط فعلي كه مسلمانان از همه سو آماج تير دشمنان قرار دارند،
واجب است. ظلم ستيزي بايد سرلوحه زندگي امت اسلامي در امروز و فرداي زندگي باشد.»
مكتب عاشورا درس انسان سازي
در تمام زمان ها
مكتب عاشورا براي همه دوره ها درس هاي عبرت آموز و انسان ساز دارد. حجت الاسلام
سيدمجتبي حسيني، كارشناس علوم ديني درخصوص درس هايي كه مي توان از حماسه بزرگ حسيني
گرفت، مي گويد: «پيام نهضت عاشورايي امام حسين(ع) تنها متعلق به سال 61 هجري نيست،
بلكه مفاهيم ارزشي و درس هاي آزادي خواهي و عدالت طلبي اين امام همام به همه زمان
ها و نسل ها تعلق دارد.»
وي اضافه مي كند: «قيام سيدالشهداء و مظلوميت آن حضرت، اسارت خواهرش حضرت زينب(س) و
امام سجاد(ع) باعث شد كه براي هميشه تاريخ واقعه عاشورا زنده نگه داشته شود.»
حسيني به حضور پرشور مردم در مراسم سوگواري حضرت اباعبدالله الحسين(ع) اشاره مي كند
و مي گويد: «ملت مسلمان ايران به طور خودجوش و با علاقه اي كه به ائمه معصوم(ع)
دارند در آيين هاي اين ماه شركت مي كنند كه اين نشانه شيفتگي و عشق آنان به اسلام و
امامان شيعه است.»
وي مي گويد: «محرم ماه عزت، خودباوري و اتحاد و يكپارچگي ملت است زيرا مردم با تاسي
از قيام سرور و سالار شهيدان عالم امام حسين(ع) كمر طاغوت و استكبار را شكستند.
همچنين قيام عاشورا دستاوردهاي فراوان در عرصه هاي اجتماعي فرهنگي و سياسي برجاي
گذاشته و موج اسلام خواهي و بيداري ملت هاي منطقه همه از قيام كربلا و درس هاي مكتب
امام حسين(ع) سرچشمه گرفته است.»
عدالت خواهي و آزادمنشي، آموزه هاي عاشورايي
«زنده نگه داشتن عاشورا يعني حفظ حريت، آزادمنشي، آزادي خواهي، ظلم ستيزي، عدالت
طلبي و آرمان خواهي كه جزو آموزه هاي عاشورا است.» حجت الاسلام حسن ابراهيمي،
نماينده مجلس هشتم و كارشناس فرهنگي در پاسخ به اين سؤال كه وقتي حرف از زنده نگه
داشتن شعائر عاشورايي مي زنيم، آيا صرفا در مراسم سوگواري و عزاداري خلاصه مي شود
يا مفاهيم ارزشي ديگري را در بر دارد، با بيان مقدمه فوق در توضيحات بيشتري اين طور
مي گويد: «ايثار، فداكاري و شجاعتي كه در روز عاشورا موج مي زند، مطابق با خواست و
آرمان هاي متعالي هر انسان است، يعني انسان ها مي خواهند جامعه مملو از عدالت باشد
و حريت و آزادمنشي در جامعه وجود داشته باشد.»
وي امام حسين(ع) را الگوي تمام ارزش هاي متعالي مي داند و تصريح مي كند: «سمبل و
نماد كامل همه اين ارزش ها از قبيل عدالت خواهي، ظلم ستيزي، صبر و مقاومت را مي
توان در صحنه كربلا ديد كه امام حسين(ع) به عنوان پرچمدار اين نهضت است.»
وي، با اشاره به عبارت معروف «كل يوم عاشورا و كل ارض كربلا» خاطرنشان مي كند:
«شمرها، يزيديان و بازيگران امروز در عرصه بين الملل به مراتب ظالم تر، جاني تر و
حيله گرتر از كساني هستند كه در مقابل امام حسين(ع) قرار گرفتند.» حجت الاسلام
ابراهيمي همچنين جنايات روزافزون غيرانساني در سرزمين هاي اشغالي فلسطين و نوار غزه
را مورد اشاره قرار مي دهد و مي گويد: «جناياتي كه در اين سرزمين رخ مي دهد، در
كربلا اتفاق نيفتاد، امروز ظلم مدرن، بي عدالتي مدرن، استبداد مدرن و ديكتاتوري
مدرن در لواي دفاع از حقوق بشر در جوامع بشري وجود دارد.»
وي حفظ آرمان هاي عاشورا را لازمه عزت مداري بشريت مي داند و مي گويد: «اگر متدينان
و علاقه مندان به ارزش هاي انساني بخواهند، دين، ارزش ها و حيات باعزت و آبرومندانه
خود را حفظ كنند، لازم است كه عاشورا و پيام هاي آن را حفظ كنند و ادامه دهند. لذا
احيا و زنده نگه داشتن عاشورا، يعني زنده نگه داشتن همه ارزش ها، خلق و خوهاي
پسنديده و ارزش هاي انساني.»
آگاهي بخشي و بيدارسازي عمومي
شخصيت و قيام امام حسين(ع) فقط در امر جهاد و مبارزه با ظلم و ستم خلاصه نمي شود،
او كه سرمشق و نمونه است، علاوه بر الگو بودن در شهادت و جانبازي در راه عقيده و
مقابله با ستمگران در تمام زمينه ها و جوانب الگو است.
اين نقطه نظر فاطمه مظهري، كارشناس مسائل تربيتي است كه در گفت وگو با گزارشگر
كيهان مطرح مي كند و مي گويد: «امام حسين(ع) داراي مقام ملكوتي بسيار عظيمي هستند
كه نه تنها در دوره حيات خود منشأ خير و اثر براي اسلام بودند، بلكه بعد از
شهادتشان هم منشأ هدايت و الطاف و عنايت الهي براي انسان ها شدند.»خانم مظهري مي
گويد: «شعار بيشتر قيام هاي علويون كه در طول زمان بني اميه و بني عباس بعد از
شهادت حضرت سيدالشهداء(ع) رخ داد «يالثارت الحسين» بود و اغلب در كنار مضجع شريف و
مطهر آن حضرت از يكديگر بيعت مي گرفتند.»
حاج قربانعلي اسداللهي كه يكي از خادمان امام حسين(ع) مي باشد و سال هاي زيادي منبر
و روضه امام حسين(ع) در منزل خود برپا مي كند، مي گويد: «خداوند اين توفيق را نصيب
من و خانواده ام كرده است كه بتوانيم خدمتگزار كوچك امام حسين(ع) باشيم.»وي مي
گويد: «در كنار ديگر هيئت امنا عقد اخوت بستيم كه تا جان در بدن داريم در جهت اهداف
امام حسين(ع) قدم برداريم و خدمتگزار اهل بيت(ع) باشيم، هميشه شعار يالثارت الحسين
بر لب داريم و اين فقط در حد حرف و مربوط به يك دهه محرم نيست. بنده هميشه سال خادم
كوچك هستم و اميدوارم خداوند اين خدمت كم را از من بپذيرد.»
گزارش روز
|
