الگوي تفريح سالم كدام است؟ (بخش نخست)
تفريحات سالم در سايه فرهنگ غني ايراني ـ اسلامي

پريسا جلالي
تفريح سالم كدام است و چرا تفريح سالم امروزه به عنوان حلقه اي مفقوده تلقي مي شود؟ و اين كه چرا معيارهاي آن به انحراف كشيده شده است؟ يكي از پرسش هايي كه رهبر معظم انقلاب اخيرا در اصطلاح سبك زندگي و تغيير وضع موجود مطرح كردند، بحث لزوم توجه به اوقات فراغت و ضرورت نگاه جدي به الگوي تفريح سالم است. اين موضوع در حالي مطرح مي شود كه به اعتقاد كارشناسان، عدم توجه به اوقات فراغت افراد، عوارض و پيامدهاي ناخوشايندي را مي تواند به همراه داشته باشد كه در درازمدت آسيب هاي فراواني ايجاد مي كند. چرا كه كشورهاي سلطه گر غربي در استعمار نوين از طريق وسايل ارتباط جمعي به استعمار از جوامع ديگر مي پردازند و فرهنگ هاي مورد نظر خود را از طريق وسايل ارتباط جمعي به جوامع ديگر انتقال مي دهند. برهمين اساس لزوم توجه به برنامه هاي فرهنگي براي پر كردن اوقات فراغت جوانان اهميت بيشتري پيدا مي كند.
از اين رو بررسي علل ناكارآمدي چنين مقوله مهمي با منويات رهبر معظم انقلاب شايد مهم ترين امري است كه در حال حاضر تلاش تمامي دستگاه هاي فرهنگي و متولي امور جوانان را مي طلبد و ما قصد داريم در سه شماره گزارش پيش رو بدان بپردازيم.
تفريح به معني شادماني و خوشي است و گفته مي شود با واژه هاي نزهت، تفرج، فرح، راحتي و آسايش هم خانواده است. نشاطي كه انسان پس از تلاش و فعاليت هاي سنگين جسمي و روحي برمي گزيند تا رنج و اندوه و هم و غم را از خود دور كند.
اما از آن جا كه ايران اسلامي مجهز به فرهنگ غني اسلام است تفريح صرفا جنبه فرح و راحتي را در برنمي گيرد و در فرهنگ غني اسلام تفريح سير تكاملي و رشد شخصيت فردي و اجتماعي انسان به حساب مي آيد.
اما با اين همه امكان و اطلاع از جنبه هاي اوقات فراغت، برنامه هاي مدون، شاداب و به روز فرهنگي كه مورد اقبال جوانان است كمتر مورد توجه مسئولان قرار گرفته است. در شرايطي كه دستهاي پنهاني كه از آستين غربي ها در قالب برنامه هاي فرهنگي و به اصطلاح خودشان تفريحات شاد بيرون مي آيد، دست اندركاران ذي ربط و مسئولان فرهنگي بايد تلاش مضاعفي در برابر اين هجمه ها داشته باشند.
استعمال دخانيات و گرايش به موادمخدر، وابستگي و اعتياد شديد به اينترنت و شبكه هاي ماهواره اي و گاه شركت در برخي پارتي هاي شبانه و تبليغ و ترويج بازيهاي رايانه اي كه بيش از هر چيز دل برخي جوانان تازه به دوران رسيده و كم تجربه را مي ربايد سرفصل تفريحات و برنامه هاي سرگرم كننده اي است كه دشمنان ما در آن سوي آبها به سركردگي رژيم صهيونيستي براي جوانان ما تهيه و تدوين كرده اند، برنامه هايي كه با اين هدف طراحي شده و در قالب برنامه كامپيوتري مي خواهد در اختيار نوجوانان و جوانان باشد كه هدفي جز تخريب و تضعيف دين اسلام و در راس آن جمهوري اسلامي پشت آن نيست.
ولي چشم دل غربي ها و دشمنان داخلي و خارجي هميشه كور است چرا كه حضور پرشور جوانان حسيني را در روز تاسوعا و عاشورا نمي بينند و نمي دانند كه هر چه بازي هاي رايانه اي طراحي كنند باز هم قادر نخواهند بود الگوپذيري جوانان از حسين بن علي(ع) حضرت علي اكبر و علي اصغر(ع) را بگيرند.
جنگ ژنرال ها
بازي هاي رايانه اي كه بيشتر به صورت قاچاق وارد كشور مي شود شايد از جذابيت زيادي براي بچه ها برخوردار باشد، ولي شركت هاي رايانه اي داخلي در اين شرايط وظيفه اي بس خطير بر دوش دارند و بايد با ساخت بازي هاي توليد داخل، عرصه را بر اين بازي هاي وارداتي تنگ و تنگ تر كنند. براي نمونه به دو بازي رايانه اي وارداتي دست پرورده غربي ها اشاره مي كنم در بازي رايانه اي كه جنگ ژنرال ها نام دارد شما در نقش سربازان آمريكايي ماموريت مبارزه با تروريست ها در نقاط مختلف جهان همچون عراق يا در افغانستان مي رويد. در عراق و افغانستان تروريست ها با رنگ سبز ( نماد اسلام )نمايش داده مي شوند. ماشين سبز، كلاه نظامي سبز، پرچم هاي سبز رنگ و حتي كلاهك موشك ها با رنگ سبز نمايش داده مي شوند.
بازي رايانه اي سام ماجراجو در پرسپوليس در اوايل قرن 22 هم چندان متفاوت از اين بازي ها نيست.
زمين تحت سلطه مزدوران اهريمن جهاني قرار مي گيرد و نوع بشر در معرض نابودي كامل است. شما در نقش سام استون ملقب به سام ماجراجو براي تغيير گذشته با استفاده از يك دستگاه قديمي به نام دروازه زمان به گذشته برمي گرديد تا نسل بشر را از خطر نابودي حفظ كنيد. شياطيني كه به اهريمن جهاني كمك مي كنند عقرب بالغ و غول و غيره كه هر كدام مسلط به اسلحه اند و با آن به شما ضربه مي زنند. عقرب بالغ يكي از ايادي شيطان است. جنگجويي كه به خاطر عقايد مذهبي اش متخاصم است. كاميكاز به صورت غيرمستقيم اين عمل را كه به عمليات شهادت طلبانه مسلمانان شباهت دارد، عملي شيطاني و غيرعقلاني تلقي مي كند.
اين ها فقط بازي نيست و تنها براي سرگرمي از سوي غربي ها و دشمنان دين و قرآن و نظام طراحي و هزينه نشده اند. دشمنان براي بي توجهي به زندگي سالم و ديني با فرهنگ ايراني، اسلامي سريال هايي در شبكه هاي مختلف ماهواره اي پخش مي كنند كه شخصيت هاي خائن به همسر و فرزند را محبوب برخي دل هاي مسخ شده در فرهنگ مبتذل غربي مي كنند. يا با پخش موسيقي هاي پاپ و راك و جذابيت هاي ظاهري در وبلاگ ها و سايت هاي آنچناني اسباب تفريح تعداد انگشت شماري خانواده ها و بخصوص نوجوانان و جوانان را فراهم مي كنند.
كيانوش فطري يكي از آن معدود جواناني است كه اسير تبليغات ماهواره اي و تحت تاثير تفريحات ناسالم دشمنان قرار گرفته است و البته الآن كه اسير شيشه و قرص هاي روانگردان شده بسيار پشيمان است . او از روزهايي مي گويد كه چطور براي فرار از خانه و تنها براي لحظاتي شاد بودن سلامتي خود را در كنار دوستان ناباب و مثل خود فريب خورده و اسير دام دشمن شده به خطر انداخته است.»
هاشم جوانرودي 21 ساله است مي گويد: «در كمال تاسف اوقات فراغتم را كه فقط در روزهاي جمعه است در پارك سپري مي كنم؛ مي گويد: «محيط خانه برايم كسالت آور است البته دوست دارم در كنار خانواده باشم ولي چون آنها مرا درك نمي كنند ترجيح مي دهم با دوستان بنشينم و... وقتي از او مي پرسم كه چگونه از ايام فراغت در پارك استفاده مي كني، مي گويد: «نشستن روي يك صندلي و سيگار كشيدن! بعضي وقت ها هم گوش دادن به موسيقي و ردوبدل كردن بلوتوث و اين طور سرگرمي ها.»
تفريح كردن هزينه مي خواهد
جوانرودي كه شغل آزاد دارد و در يك فروشگاه لباس فروشي فروشنده است، قبول نشدنش در كنكور و نداشتن شغلي كه او را راضي كند علت اصلي نداشتن برنامه مشخص در زندگي اش مي داند كه حتي تفريح خوبي هم نتوانسته براي خود دست و پا كند اما معتقد است كه تفريح هزينه هاي خودش را دارد و براي مثلا ثبت نام در يك باشگاه بدنسازي بايد كلي پول خرج كرد كه به اين راحتي ها نمي شود تفريح خوبي داشت.
سحر شريفي تفريحش را رفتن به فروشگاه ها و تماشا و گاهي خريد لباس هاي مد جديد مي داند.
او هم از اين كه برنامه مناسبي براي تفريح ندارد ناراحت است و مي گويد: «اطلاع از مد لباس و مانتوهاي جديد و ياد گرفتن آرايش هاي ماهواره اي برنامه روتين من و دوستانم شده چون براي شركت در بعضي مهماني ها لازم است كه از ديگران عقب نيفتيم!»
اشتباه نكنيد اين ها نمونه همه جوانان ايراني نيستند. هستند جوانان و نوجواناني كه بهترين تفريحات را در كنار خانواده بودن، مطالعه كتاب هاي جامع و مفيد، گوش دادن به موسيقي هاي مناسب، گشت و گذار در فضاي سالم پارك ها و دوري از هر گناه و آسيبي دارند.
سپيده لازم زاده كارمند بانك است و از شغلي كه دارد راضي است. او اوقات فراغت و تفريحش را لذت بردن از كنار خانواده بودن و رفتن به سينما و پارك در يك روز تعطيل مي داند.
وي در گفت وگو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان عقيده دارد: «برخلاف نظر برخي كه معتقدند تفريحات پول زيادي مي خواهد همه تفريحات سالم ارزان قيمت نيستند اما مي شود با هزينه ناچيز هم روز تعطيلات خوبي داشت فقط كافي است مطابق علايق پيش برويم و از زندگي لذت ببريم.»
او نشاط و شادي و تفريح سالم را لازمه يك زندگي آرام مي داند و مي گويد: «از وقتي به همراه همسرم روزهاي تعطيل به گشت و گذار مي رويم احساس خوبي نسبت به زندگي داريم اما پيش از اين اين طور نبود و قبل از اين فراغت مان را با كار مي گذرانديم اما تفريح هم يك نياز است. البته بستگي دارد به نوع تفريح آدم ها. بعضي ها تفريحاتي انتخاب مي كنند كه بيشتر از شادي و نشاط روحيه خستگي و كسالت بار براي شان ايجاد مي شود.»
لازم زاده رفتن به بعضي مهماني هاي غيرمجاز و پارتي هاي خلاف شرع و عرف را كه بعضي از جوانان به عنوان تفريح استفاده مي كنند از جمله اين عوامل مي داند.
اما چرا جوانان و نوجوانان چندان با تفريحات سالم آشنا نيستند و اگر شناختي هم داشته باشند مختصر و محدود است. يا فكر مي كنند متعلق به دوران والدين شان يعني حداقل يك نسل پيش است؟
چرا فيلم هاي وطني براي شان خيلي جذاب نيست؟ چرا تئاتر مشتري هايش در حال كم شدن است؟ چرا كنسرت هاي مجاز خلوت شده اند و برخي مشتري هاي شان ترجيح مي دهند به زيرزميني ها پناه ببرند؟ چرا بازي هاي رايانه اي داخل مشتري كمتري دارند و ده ها سؤال ديگري كه همه نشان مي دهند دشمنان موضوع بسيار مهم و حساسي را نشانه گرفته اند، برخي جوانان و نوجوانان ساده اي كه به بهايي اندك فريب مي خورند و تحت تأثير قرار مي گيرند، اما نه تنها همين جوانان كه تمام آينده سازان كشور با تأسي از عاشوراي حسيني و درس زندگي از مكتب سرور و سالار شهيدان حضرت اباعبدالله الحسين(ع) در برابر تمام هجمه هاي فرهنگي و جنگ نرم دشمنان پيروز ميدان خواهند بود و آنچه در اين ميان بايد بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد تفريحات سالم و ايجاد شرايط مناسب براي اين سرگرمي ها است.
تفريح سالم در سبد فرهنگي خانوارها
مگر نه اين كه تفريح سالم و نشاط را بايد به عنوان عنصر مهم فرهنگي در سبد فرهنگي خانوارها به شمار آورد پس چرا برخي نامهري ها نسبت به تفريح سالم صورت مي گيرد؟
دكتر آذري، روانشناس و استاد دانشگاه شادي را نياز انسان مي داند و در اين رابطه مي گويد: «شيرين بودن شادي، تجربه هاي اجتناب ناپذير زندگي مثل نااميدي، ناكامي، مشكلات عاطفي را خنثي مي كند و به ما كمك مي كند تا سلامت رواني خود را حفظ كنيم.»
وي تفريح را لازمه فطرت انسان مي داند و به موجب اين كه انسان موجودي اجتماعي است، اوقات فراغت خودش را نيز به صورت اجتماعي و در كنار همنوعان خود سپري مي كند. اما باتوجه به زندگي شهري و مشكلات مردم، افراد براي تفريح كمتر با ديگران وقت صرف مي كنند و شبكه هاي ماهواره اي و اجتماعي جاي خود را به مراودات روزمره با ديگران داده و اين مي تواند عوارض رواني بسياري داشته باشد كه از آن جمله مي توان به افسردگي هاي ناشي از زندگي شهري اشاره كرد.
يك كارشناس ديني مي گويد : «باتوجه به ويژگي هاي تفريح اسلامي بايد متذكر شويم كه اسلام ما را در تفريحات محدود نمي كند، اما آن چه كه مهم است ميزان حركت است يعني بايد در هر تفريحي اول دقت كنيم و ببينيم كه آيا با معيار اسلام سازگار است يعني آيا كمال آور و لذت آور است يا نه.»
وي ادامه مي دهد: «جوانان و نوجوانان به سمت استفاده از مدهاي غربي گرايش دارند و الگوهاي سنتي در حال فراموش شدن است. بايد هشدارها را جدي گرفت. بايد الگوي مناسب و سالم براي تفريح و اوقات فراغت تعريف كنيم و براي اين نيازمند همكاري همه دستگاه هاي اجرايي هستيم. فكر مي كنم شغل مناسب بهترين انگيزه براي برنامه ريزي دقيق براي تك تك مراحل زندگي و حتي تفريح فرد است. بايد داشته هاي خودمان را كه سرشار از فرهنگ غني ايراني اسلامي است براي نوجوانان و جوانان نهادينه كنيم تا در كنار جلوگيري از ترويج فرهنگ غربي برنامه هاي سالم و متناسب با فرهنگ كشور خودمان را به آنها ارائه كنيم.
علي صفري، عضو هيئت علمي دانشگاه كه در رشته كامپيوتر تدريس مي كند ضمن تأكيد بر توجه بيشتر مسئولان براي ايجاد متنوع تفريحات سالم مي گويد: «مثلا در بحث بازي هاي رايانه اي مثل شركت هاي غربي نتوانسته ايم فعاليت كنيم.»
وي مي گويد: «هر چند بسياري از شركت هاي ساخت بازي هاي رايانه اي در بازي هاي شان به صورت موردي بازي هاي سياسي جهت دار ديده مي شود، ولي به نظر مي رسد برخي شركتهاي ديگر مثل شركت كوما، ريالتي گيمز و شركت كانفليكت با اين هدف كه تجاوزات نظامي آمريكا را در اقصي نقاط جهان توجيه كنند، تأسيس شده اند.
گويا برخي شركت هاي توليد بازي هاي رايانه اي تأسيس شده اند تا تماميت ارضي كشورها، ايده ها و الگوهاي رفتاري جامعه همين طور حاكميت مستقر در كشورها را به قهقرا ببرند.
صفري اضافه مي كند: «بازي هاي رايانه اي غربي مثل ويروس عمل مي كنند و با هدف تهديد، مختل كردن و در نهايت از بين بردن امنيت جوامع وارد خانه ها شده و ذهن نوجوانان و جوانان را درگير مي كنند.»
گزارش روز