گاليا توانگر
خواندن برخي خبرها مثل فرو رفتن خارهاي کاکتوس در قلبمان است.
همين هفته پيش در اخبار خبرگزاري‌ها آمده بود که گل هم به ايران قاچاق شد!
اين
درحالي است که بنا به گفته کارشناسان صنعت گل و گياه، کشورمان باتوجه به داشتن خاک
خوب، نور کافي، آب و هواي مناسب، منابع ژنتيکي غني و نيز دانشجويان مستعد و علاقه
مند رشته علوم کشاورزي و باغباني و... مي‌تواند به يکي از قطب‌هاي توليد گل در
دنياي امروز تبديل شود.
سهم صادرات گل و گياه کشورمان هم‌اکنون رقمي در حدود
30تا 40ميليون دلار در سال است که اين رقم مي‌تواند به يک ميليارد دلار در سال ترقي
پيدا کند.
گوشه دفترچه يادداشتم همين‌طور که ميان گل‌هاي ايراني باغ گل در
يازدهمين نمايشگاه بين‌المللي گل و گياه تهران قدم مي‌زنم، شعري متولد مي‌شود: بدون
آب خم مي‌شوند/ بدون نور مي‌خوابند/ بدون مهر مي‌ميرند/ اين سرنوشت مشترک همه
گل‌هاست/ پس در سايه اين شعر/ مهربان بنشين.
با خود مي‌انديشم که کاش مسيرهاي
بهره‌برداري از اين همه اشتياق به توليد و نيز استقبال عمومي هموارتر مي‌شد.
وام‌هاي کم‌بهره‌اي که در نوبت اعطا هستند، زودتر به دست توليدکنندگان گل و گياه
زينتي که اغلبشان جوانان تحصيل‌کرده و عاشق فعاليت در اين صنعت‌اند، مي‌رسيد.
تحقق اين آمال مديراني را مي‌طلبد که براي توسعه اين صنعت دل بسوزانند.
تأخير در
پرداخت وام به توليدکننده
مسعود درويش جواني است که در غرفه شکوفه گيلاس به
سؤالات بازديدکنندگان پاسخ مي‌دهد.
وي جزء مجموعه‌اي است که به توليد نهال رز،
ميوه، ناز و انواع گياهان رونده مشغولند. وقتي از او درمورد چالش‌هاي پيش روي توليد
و بازاريابي مي‌پرسم، با خنده پاسخ مي‌دهد: «ما مشکلي نداريم!»
ابتدا با خود
مي‌گويم: «حتماً گلايه دارد و به کنايه چنين مي‌گويد!»
متعجبانه نگاهش مي‌کنم و
مي‌گويم: «يعني شما به راحتي مشتريان خود را پيدا کرده و فروش خوبي هم داريد؟!»
وي پاسخ مي‌دهد: «از اين لحاظ مي‌گويم مشکل خاصي نداريم چون که از کانال‌هاي مختلفي
بازاريابي مي‌کنيم. مردم اين روزها وقت اين را ندارند که به صورت سنتي خريدهايشان
را انجام دهند. بنابراين معرفي محصولات از طريق سايت بهترين راه جلب مشتري است. ضمن
اين که ما از بازاريابي تلفني و نيز تبليغات روزنامه‌اي هم غافل نبوده‌ايم. در همين
چند روزي که نمايشگاه برپا بوده، ده هزار بروشور بين بازديدگنندگان توزيع
کرده‌ايم.»
وي از گشايش کلينيک گياهي با هدف حمايت از گياهان خبر مي‌دهد که توسط
چند تن از دانش‌آموختگان رشته کشاورزي و باغباني در مجموعه توليدي‌شان اتفاق افتاده
است.
صحرايي توليدکننده کاکتوس و گياهان گوشتي نيز در باغچه کناري ميان
سبزينه‌هاي خاردار نشسته و هيچ کدام از سؤالات بازديدکنندگان را بي‌جواب نمي‌گذارد.
وي در گروهي فعاليت مي‌کند که 6سال است در کرج و سمنان مشغول توليد انواع کاکتوس‌ها
هستند.
اين توليدکننده گياهان گوشتي مي‌گويد: «ما در زمينه بازاريابي داخلي
مشکلي نداريم. بازاريابي را يا از طريق اينترنت انجام مي‌دهيم و يا با مراجعه حضوري
مشتريان به محل توزيع- گل‌فروشي‌ها- صورت مي‌گيرد. الان توليدکنندگان اروپايي نيز
محصولات خود را از طريق سايت به دنيا معرفي مي‌کنند و ما از همين طريق هر ساله
چندگونه جديد را که در سايت‌شان تبليغ کرده‌اند، به صورت اينترنتي خريداري مي‌کنيم.
مشکل اصلي نوسان قيمت ارز و نيز تأخير در پرداخت وام‌هاي دولتي به توليدکنندگان اين
عرصه است.»
وي گله‌مندانه مي‌گويد: «براي مثال چندي قبل يکي از همکارانمان که
خانم توليدکننده‌اي بود، براي دريافت وام اندک 5ميليون توماني به جهاد کشاورزي
مراجعه کرد. وي درحالي جواب «نه» شنيد که درست روبه‌روي خودش از پشت تلفن قول اعطاي
وام رابه آشناي غايبي پاس داده بودند!»
پتانسيل ارزآوري صنعت گل
تا سقف يک
ميليارد دلار
فعلا سهم صادرات ما 30 تا 40ميليون دلار در سال است که باتوجه به
برخورداري از شرايط خوب پرورش گل و گياه در کشورمان مي‌توان اين رقم را تا سقف يک
ميليارد دلار افزايش داد.
محمدرضا شفيعي، دبير کانون هماهنگي دانش و صنعت گل و
گياه- زيرنظر معاونت علمي و فناوري رياست‌جمهوري- در گفت‌وگو با خبرنگار کيهان ضمن
دادن اطمينان به ما از اين حيث که هم‌اکنون در ايستگاه‌هاي تحقيقاتي بروزترين
شيوه‌هاي علمي رشد و پرورش گل و گياه پيگيري مي‌شوند، مي‌گويد: «درحال حاضر 5هزار
هکتار سطح زير کشت گل داريم که از اين حيث در رديف 13، 14 کشور اول دنيا قرار
داريم. ضمن اين که هم از دانش بروز توليد گل و گياه برخورداريم و هم از پتانسيل‌هاي
آب و هوايي، نور کافي، خاک خوب و منابع ژنتيکي غني بي‌نصيب نيستيم. اين درحالي است
که بزرگ ترين توليدکنندگان گل دنيا نظير کشور هلند از پتانسيل‌هاي خدادادي نور کافي
و خاک مرغوب در مقايسه با کشورمان برخوردار نيستند. بنابراين يک دليل اصلي عدم
پيشرفت ما در صادرات همپاي آنها اين است که در زمينه مسائل پس از برداشت نظير
بسته‌بندي، حمل و نقل گل و نيز بازاررساني به موقع مشکل داريم.»
از اين کارشناس
صنعت گل و گياه سؤال مي‌کنم: ساير دلايل عدم پيشرفت‌مان در توسعه اين صنعت علي‌رغم
برخورداري از شرايط مناسب رشد و پرورش گل و گياه چيست؟
وي پاسخ مي‌دهد: «يکي
ديگر از چالش‌هاي پيش روي توليدکنندگان داخلي اين است که هزينه مکانيزه کردن
گلخانه‌ها بالاست و آنها نمي‌توانند تجهيزات مکانيزه خريداري کرده و از به روزترين
شيوه‌هاي مدرن رشد و پرورش بهره بگيرند. براي مثال در گلخانه‌هاي اروپايي از
دي‌اکسيدکربن مصنوعي براي انجام عمل فتوسنتز بيشتر در گياهان استفاده مي‌کنند، ولي
ما در هيچ گلخانه توليد انبوهي از اين شيوه بهره نگرفته‌ايم. دومين چالش مهم اين
است که ما در داخل کشورمان دانش نوين داريم، اما متأسفانه براي انتقالش از دانشگاه
به عرصه توليد و کاربردي کردنش برنامه‌ريزي نکرده‌ايم.»
ازنظر شفيعي چالش‌هايي
از قبيل حمل‌ونقل گل، نابساماني بازار گل، ناآگاهي مشتري از اين که گل مورد نظرش
کجاي ايران توليد مي‌شود؟ و نيز لنگ زدن در بازاررساني گل از دسته چالش‌هاي اوليه
پيش روي توليدکنندگان گل و گياه هستند که اهميتشان از مشکلات ديگر کمتر نيست و اگر
مي‌خواهيم رونقي در اين صنعت ايجاد کنيم ابتدا لازم است اين مشکلات اوليه رفع شوند.
ضرورت حمايت مسئولان از شرکت‌هاي دانشجويي توليد گل و گياه
عاطفه شريفي‌راد
دکتراي ژنتيک گياهي با چند تن از هم دانشگاهي‌هايش در زميني واقع در اتوبان تهران-
کرج سعي دارند از طريق کشت بافت، گونه‌هاي مختلف گياهي توليد کنند که با آنها
تراريوم بسازند.
تراريوم در لغت به معني باغ شيشه‌اي است، يعني ظرفي دربسته از
جنس شيشه يا پلاستيک شفاف که درون آن گياهان سازگار با يکديگر پرورش داده مي‌شوند.
گياهان درون ظروفي از جنس شيشه يا ديگر مواد شفاف احاطه مي‌شوند که تماس آنها با
هواي بيرون غيرممکن يا بسيار محدود خواهد بود. از اين شيوه مي‌توان براي پرورش
گياهان حساس به خشکي هوا استفاده کرد. چون رطوبت فضاي داخل آن در يک چرخه حفظ
مي‌شود به توجه بسيار کمي نياز دارد. آب تبخير شده از سطح برگ گياهان به صورت قطرات
آب برروي ديواره ظرف مي‌نشيند و به تدريج روي ديواره به سمت پايين حرکت کرده و وارد
خاک مي‌شود، وجود اين چرخه آب در تراريوم باعث مي‌شود که گاهي تا هفته‌ها نياز به
آبياري نباشد. گاهي از ظروف شيشه‌اي بزرگ نيز براي تراريوم استفاده مي‌شود که در
اين حالت مي‌توان يک باغ کوچک طراحي و ايجاد نمود و به کمک سنگريزه و قطعات کوچک
سنگ و يا حتي فرم دادن بخشي از خاک درون تراريوم به صورت تپه بر زيبايي آن افزود.
توجه داشته باشيد به علت خطر پوسيدگي هيچ‌گاه درون تراريوم از چوب استفاده نکنيد.
شريفي‌راد گله‌مندانه مي‌گويد: «يکي از اشکالاتي که به بازديدکنندگان نمايشگاه گل و
گياه برمي‌گردد اين است که دائما درپي پرسيدن سؤالات تکراري از غرفه‌داران هستند.
براي مثال درباره نحوه پرورش گياه مدنظرشان اکثريت قريب به اتفاقشان مي‌پرسند: خاک
مناسب اين گياه چيست؟ نحوه نگهداريش چگونه خواهد بود؟ و ميزان رشدش چقدر است؟ همه
اين اطلاعات درحال حاضر در کتاب‌ها و سايت‌هاي مختلف موجود است. درحالي که در اين
نمايشگاه بايد ارتباط مشتري با توليدکننده تقويت شود و مردم انتظاراتشان از
توليدکنندگان را به زبان بياورند. براي مثال بايد به توليدکنندگان بگويند که آنها
توليد چه گل‌ها و گياهاني را بيشتر دوست دارند و مي‌خواهند؟» اين دکتراي ژنتيک
گياهي حمايت مسئولان از شرکت‌هاي دانش‌بنيان را براي توسعه صنعت گل و گياه ضروري
دانسته و مي‌گويد: «ما چند دانشجوي رشته ژنتيک هستيم که اين شرکت توليد گل و گياه
را راه‌اندازي کرده‌ايم. شيوه کارمان اين است که با رشد بافت گياهان آنها را تکثير
مي‌کنيم. براي توسعه چنين شرکت‌هاي خودجوشي که از دل دانشگاه درمي‌آيند بايد حمايت
مسئولان شامل حال کارآفرينان جوان شود. از اين طريق است که ايده‌هاي دانش محور رشد
پيدا کرده و براي توسعه صنعت گل و گياه محقق مي‌شوند.
مطالبات بازديدکنندگان
از نمايشگاه بين‌المللي گل و گياه
خيلي از بازديدکنندگان از شهرهاي دور و نزديک
براي بازديد از يازدهمين نمايشگاه گل و گياه به تهران آمده بودند.
همسراني از
کرج درحالي که کنار غرفه آنتريوم‌ها عکس يادگاري مي‌گيرند يکي از گلايه‌هايشان از
برگزارکنندگان نمايشگاه اين است که چرا خريد از غرفه‌ها به روز آخر نمايشگاه- که به
جمعه روزي مي‌افتد- محدود شده است؟ اين محدوديت ازنظر ايشان ازدحام مردم براي خريد
و شلوغي عذاب‌آور روز آخر را درپي خواهد داشت. ضمن اين که شايد خانواده‌هايي از
شهرهاي دور و نزديک در روزي غير از روز اختتاميه به نمايشگاه سر بزنند و دلشان
بخواهد لااقل براي يادگاري گلداني و گياهي خريداري کنند. آنها باتوجه به دوري مسافت
چطور مي‌توانند بار ديگر براي خريد در روز جمعه به نمايشگاه بيايند؟
عده ديگري
از بازديدکنندگان به استناد شرايط نمايشگاه گل و گياه در سنوات گذشته نيز از قيمت
بالاي گل‌ها و گياهان گله‌مند بوده و خواستار تخفيف‌هاي ويژه براي خانواده‌ها در
اين نمايشگاه هستند.
گزارش روز
|
