پس از حادثه 11 سپتامبر در آمريکا، آژانس اطلاعات مرکزي آمريکا (سيا) به همراه
تعداد زيادي از دولتها تصميم گرفتند تا برنامه مخفي دستگيري و بازداشت را به بهانه
مبارزه با تروريسم در کل دنيا اجرا کنند. دستگيري غيرعادي همان فرآيند انتقال
متهمان به ساير کشورها بدون طي مراحل قانوني است. اين برنامه ظاهرا براي صيانت
از آمريکا بود اما انديشکده جامعه باز در گزارشي افشا کرد که اين برنامه مردم را از
حقوق اوليه شان محروم کرده و شرايطي را به وجود ميآورد که شکنجههاي مخوف به سهولت
انجام شود. طبق اين طرح مردم گاهي به اشتباه دستگير ميشوند که اين موضوع جايگاه
حقوق بشر آمريکا را زير سؤال برده است. تاکنون ايالات متحده آمريکا و بيشتر
کشورهايي که همراه با آمريکا در اين طرح شريک هستند (که بالغ بر 50 کشور هستند)
مشارکتشان را انکار کرده و خسارت قربانيان را جبران نميکنند و هيچ واکنشي براي
پاسخگويي به سوءاستفادههايي که از اين طرح ميشود از خود نشان نميدهند. انديشکده
جامعه باز در اين گزارش به 20 مورد از اقدامات غيرقانوني سازمان سيا پرداخته است که
در زير به آن اشاره ميشود: 1- براساس برخي گزارشها، حداقل 136 نفر به صورت
غيرعادي و مخفيانه توسط سيا بازداشت و دستگير شدهاند و حداقل 54 کشور براساس اين
گزارشها در اين برنامه سازمان سيا، مشارکت داشتهاند. اسناد طبقهبندي شده حکومتي
موضوع را بيشتر روشن ميکند. 2- براساس برخي از مصوبات دادگستري، استفاده از
روشهاي شکنجه توسط سازمان سيا مجاز شمرده ميشود. دولت بوش از اين روشهاي شکنجه
به عنوان تکنيکهاي جديد بازجويي ياد ميکرد. اين تکنيکهاي جديد بازجويي شامل
موارد ذيل است: * روش ديوار (در اين شيوه مظنون در کنار يک ديوار سست قرار
ميگيرد، بازجو فرد مظنون را به سمت خود ميکشد و سپس به شدت وي را به روي ديواري
که سست است هل ميدهد). * فرو بردن مظنون در زير آب (روشي که در آن چشمهاي فرد
را ميبندند و به تدريج روي او آب ميريزند و فرد گمان ميکند که درحال غرق شدن
است). * قرار گرفتن فرد در حالات فيزيکي ناراحتکننده طوري که شخص نتواند حالتش
را تغيير دهد. 3- طبق اظهارات بوش، حدود 100 نفر توسط سازمان سيا ذيل اين برنامه
سري دستگير شدند و حدود يک سوم آنها با اين روش موسوم به روشهاي جديد بازجويي،
مورد بازجويي قرار گرفتند. 4- دفتر کل بازرسي سازمان سيا طي گزارشي، متن گفتوگو
با شماري از کساني که به اشتباه توسط سازمان سيا دستگير شده بودند را منتشر کرد. يک
افسر سازمان سيا به واشنگتن پست گفت: آنها افرادي را انتخاب کردهاند که هيچ
اطلاعاتي نداشتند. 5- فردي به نام خالد مصري با مليت آلماني که به خاطر تشابه
اسمي با يکي از مظنونين القاعده، در مقدونيه دستگير شد. او در مقدونيه و در
زندانهاي انفرادي مخفي سازمان سيا در افغانستان تحت شکنجه قرار گرفت. در 13 دسامبر
2012 دادگاه حقوق بشر اروپا اعلام کرد که مقدونيه مطابق کنوانسيون حقوق بشر، حقوق
خالد المصري را ناديده گرفته است و بنابراين بدرفتاري که در فرودگاه اسکوپيه با اين
فرد صورت گرفته، نوعي شکنجه به حساب ميآيد. 6- وسام عبدالرحمان احمد الدماوي
يکي ديگر از بازداشتشدگان بود که به مدت 77 روز در زندان تاريک سيا واقع در
افغانستان نگاه داشته شد. او 40 روز را در بگرام سپري کرد. طي اين مدت تحت آزارها و
شکنجههايي مثل محروميت از خواب، آويخته شدن از سقف با دست به صورت ضربدري، تهديد
شدن به وسيله سگ، تماشاي فيلمهاي عذابآور، گوش دادن به صداي اره برقي با نالههاي
دردناک، قرار گرفت. 7- تعدادي از بازجويان سابق و کارشناسان ضدتروريسم اعتراف
کردهاند که بازجويي اجباري بيتاثير است. استيون کلينمن، جک کلونان و متيو
الکساندر در نامهاي به کنگره گفتهاند سياست بازجويي آمريکا هزينههاي سنگيني دارد
و در بسياري از موارد همپيمانان آمريکا از شريک کردن آمريکا در اطلاعات حياتي سر
باز ميزنند. 8- پس از دستگيري غيرعادي ابن الشيخ اليبي و انتقال او به مصر در
سال 2002 به وسيله نيروهاي آمريکايي و تهديد به شکنجه از سوي ماموران مصري،
اطلاعاتي جعل شده و وي را به برنامههاي آموزشي و رساندن سلاحهاي شيميايي و
بيوتکنولوژيک عراقي به القاعده متهم کرد. در سال 2003 وزير وقت امور خارجه آمريکا
کالين پاول در سخنراني خود در سازمان ملل از اين اطلاعات جعلي براي حمله به عراق
بهره گرفت. 9-ابوزبيده حداقل 83 بار توسط سازمان سيا با روش غرق شدن مصنوعي مورد
شکنجه قرار گرفت. علي سوفان يکي از بازپرسان افبيآي در مقابل کنگره اعتراف کرد.
وي با استفاده از تکنيکهاي ايجاد رابطه، «اطلاعات بسيار کارآمدي» از ابوزبيده به
دست آورده است اما در نهايت وي دراثر خفگي در آب از بين رفته است. 10- طبق
مقررات حقوق بينالملل شکنجه تحت هر شرايطي ممنوع است و هرگونه دعوي مرتبط با شکنجه
بايد مورد بررسي و تحقيق قرار بگيرد و مرتکبان آن بايد مجازات شوند. 11-در
20نوامبر 2002 گل رحمان از پي دستور يکي از افسران سازمان سيا مبني بر اينکه او را
به زميني بتوني ببندند، تمام طول شب را بدون هيچ پوششي دريکي از زندانهاي
افغانستان که «سالت پيت» نام داشت سپري کرد و براثر انجماد، جان خود را از دست داد.
12-فاطيما بوچار توسط ماموران سازمان سيا و افرادي که گفته ميشد تايلندي هستند در
فرودگاه بانکوک چندين روزمورد آزار و اذيت قرار گرفت. بوچار اظهار کرد که او را به
ديوار بسته بودند درحالي که 4 ماه ونيم حامله بوده و 5 روز به او غذا ندادند. سپس
او به صورت مخفيانه به ليبي منتقل شد. 13-اردن نيز همانند مصر يکي از مراکز اصلي
است که مظنونين به آنجا منتقل ميشوند. دراين زندانها سلولهاي انفرادي درست شده
است که به اندازه يک تابوت هستند. بازداشت شدگان اظهار داشتهاند که به صندلي
آلماني متصل شدهاند؛ صندلي که ستون فقران فرد را به شدت تحت فشار قرار داده و مورد
شکنجه قرار ميدهد. 14-محمد الزيري و احمد گنيزا درحالي که درصدد کسب مجوز
پناهندگي در سوئد بودند، از اردوگاه اين کشور به مصر منتقل شدند و مورد شکنجه قرار
گرفتند. همچنين الزيري را مجبور کرده بودند بر روي تخت الکتريکي بخوابد.
15-ابوعمر شهروند ايتاليايي، در يکي از خيابانهاي ميلان ربوده شد و به مصر منتقل
شد و به طور سري به مدت 14 ماه توسط ماموران شکنجه سازمان سيا با استفاده از شوک
الکتريکي مورد شکنجه و بازجويي قرار گرفت. دادگاه ايتاليايي يک خلبان و 22مامور
سازمان سيا را به خاطر ايفاي نقش درشکنجه و بازداشت غيرقانوني ابوعمر مقصر اعلان
کرد. 16-ساختمانهاي بسياري شناسايي شدهاند که داراي زندانهاي مخفيانه سازمان
سيا درخاک کشورهايي مثل افغانستان، ليتواني، مغرب، لهستان، روماني و تايلند هستند.
17- عبدالرحمان النشير پس از دستگيري درلهستان در يکي از اين زندانهاي مخفي حبس
شد. بازجويان آمريکايي النشير را مجبور کردند که برهنه شود و سرش را با کلاهک
پوشاندند و شرايط اعدام مصنوعي را به وجود آوردند و سلاحي نيمه اتوماتيک را درکنار
گوش او قرار دادند تا او را مورد آزار فيزيکي قرار دهند. 18- دستور منع شکنجه
اوباما در سال 2009، مانع بازداشتهاي غيرقانوني سازمان سيا نشد. اين دستور صريحا
به مقامات سازمان سيا اين اجازه را ميداد که مظنونين به تروريسم را قبل از
انتقالشان به ساير کشورها به مدت کوتاهي براي بازجويي و محاکمه بازداشت کند.
19-فرمان اجرايي سال 2009 اوباما همچنين يک تيم عملياتي ويژه را ايجاد کرد تا به
بررسي سياستهاي بازجويي و انتقال مظنونين بپردازد وهمچنين پيشنهادهايي درمورد نحوه
انتقال مظنونين به ساير کشورها ارائه دهد. اين تيم عملياتي ويژه درسال 2009 گزارشي
را منتشر کرد. اما از انتشار اين گزارش به صورت عمومي خودداري کرد. شواهد نشان
ميدهد آمريکا به سياستهاي ضدتروريستي کشورهاي ميزبان اعتمادکرده است و نظارت بر
رفتار با متهمان منتقل شده را خود عهدهدار شده است. اما اينها هرگز باعث نشد
مظنوني همچون «ماهر آرار» در اردن و «احمد گيزا» و «محمد الزيري» در مصر شکنجه
نشوند. 20-کميته منتخب امور اطلاعاتي سنا گزارشي 6000 صفحهاي تهيه کرده است که
با دستيابي به اطلاعات طبقهبندي شده جزئيات بيشتري را درباره عمليات بازداشت و
بازجوييهاي سازمان سيا ارائه ميدهد. اگرچه خود اين گزارش به صورت طبقهبندي شده
باقي مانده است و هيچگاه منتشر نشده است.
|