گروه گزارش
پرستاران هنوزهم همان لباس های سفید را به تن می کنند.هنوز هم شب
ها بیدار هستند و به بالین بیمار می روند وهنوز هم اگر دردی درکارباشد مرهمش را می
دانند و درمانش می‌کنند .اما پرستارها این روزها دیگر مانند سالهای قبل آن لبخند
مهربان همیشگی را به لب ندارند.لبخندی که نبودنش حاصل یک درد است .دردی که قرار بود
با دست های قانون و وعده های مساعد مسئولان درمان شود اما هنوز خبری از محقق شدن
این وعده ها نیست . . .
خودشان می گویند بزرگ ترین مشکل شان ساعت‌های طولانی
شیفت وپرداخت نکردن معوقات است.گلایه هایی که مسئولان مربوطه برای حل و فصل آنها
قول اجرا داده بودند.
قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در مجلس به تصویب رسیده
اما بیش از ۵ سال است که دولت از اجرایش خودداری کرده است.
الآن هم قانون تعرفه
گذاری خدمات پرستاری در مراکز درمانی بخش خصوصی و بخش دولتی اجرا نمی‌شود و کسی هم
پاسخگو نیست. در حالی که اجرای این قانون به طور میانگین، یک میلیون تومان به حقوق
هر پرستار اضافه می کرد .به معنای دیگربا این تعرفه گذاری شاید تمام نیازهای
پرستاران برای کار مداوم در بیمارستان های دیگر مرتفع می شد. مطابق این قانون، برای
هر خدمتی که از سوی پرستار به بیمار ارائه می‌شود تعرفه‌ای در نظر گرفته می شد که
مکمل حقوق پرستار می بود.
بهره وری هنوز در انتظار ارتقاء
اما ماجرای اصلی و
مهم برسرمحقق نشدن قانون ارتقاء بهره وری است .قانونی که با تحقق آن بخش مهمی از
مشکلات پرستاران مرتفع می شد.
اولین بند قانون ارتقاء بهره وری بر کاهش ساعت
کاری متناسب با سابقه خدمت، سختی کار و کار در نوبت کاری متعارف تاکید کرده و ساعت
کاری پرستاران را تا ۸ ساعت در هفته کاهش داده است.
در دومین بند از قانون
ارتقاء بهره وری، برای شیفت شب و ایام تعطیل ضریب 5/1در نظر گرفته شده است. این
ضریب به معنای آن است که مزد کار کردن در شیفت شب و ایام تعطیل یک و نیم برابر کار
در ساعات معمولی است.
سومین بند این قانون ناظر بر سخت و زیان آور بودن حرفه
پرستاری و آخرین بند بر نظام پرداخت پرستاران بر اساس تعرفه‌های خدمات و مبتنی بر
عملکردشان تاکید می‌کند.
مسعود نیازی،رئیس انجمن صنفی پرستاران شهر تهران در
خصوص مشکلاتی که موجب شد قانون ارتقاءبهره وری به خوبی اجرا نشود درگفت و گو با
گزارشگر روزنامه کیهان می گوید:” قانون ارتقاءبهره وری که در نهایت قرار بود به
کاهش ساعت کاری پرستاران منتهی شود تا به حال اجرایی نشده است و مادامی که این
قانون به اجرا در نیاید نمی توانیم راجع به اثربخش بودن یا نبودن آن صحبت کنیم.”
وی می گوید: “مسلما چه در این قانون و چه درآئین نامه، نقاط ضعف و قوتی وجود دارد
اما درهر صورت با اجرای آن پرستاران از دو مزیت بهره مند می شدند.یکی از این مزیت
ها کاهش ساعت کاری پرستاران بود و دیگری به موضوع سخت و زیان آور بودن این حرفه
بیشترازقبل پرداخته می شد.ساعت کاری پرستاران بخش خصوصی در حال حاضر کاهش پیدا
نکرده و از سوی دیگر مزایای سخت و زیان آور بودن این کار هم هنوزبه وضوح مشخص نشده
است .این قانون یعنی ارتقاء بهره‌وری نزدیک به چهار سال است که تصویب شده اما
متاسفانه هنوز اجرایی نشده است.”
وی همچنین درادامه با اشاره به پایین بودن
دستمزد پرستاران در بخش خصوصی می افزاید:”دستمزد پرستاران بخش خصوصی به دلیل ضعف
ساختاری طرح طبقه بندی مشاغل بسیار پایین است.یکی از اقدامات موثر دولت دراین زمینه
می تواند این باشد که با هماهنگی انجمن صنفی پرستاران هرچه سریع تر نسبت به تغییر
ساختار طرح طبقه بندی مشاغل و اصلاح ریالی دستمزدها اقدام کند.”
وی می افزاید:
“بحث دیگری که باعث نارضایتی و به طبع ناکارآمدی این قشر شده است نبود امنیت شغلی
است .قراردادهای موقتی که منعقد می شود و از سال 74 در حوزه روابط کار باب شده است
مشکلات زیادی را برای پرستاران به دنبال داشته است.کار به جایی رسیده که ما در اغلب
مشاغل قراردادهای زیر شش ماه و حتی یک ماه داریم که این موضوع باعث شده پرستاران
امنیت شغلی نداشته باشند.از طرف دیگر پرستاران به دلیل پایین بودن دستمزدها
ناچارهستند چند شیفت کار کنند که این موضوع هم بر سلامت پرستاران و هم بر سلامت
بیماران تاثیر می گذارد و این نیازمند یک دید مثبت و سخاوتمند از سوی دولت است.”
علت کمبود نیرو کادر پرستاری
یکی از دلایل اصلی کمبود نیرو در کادر پرستاری نیز
به علت دستمزد های پایین است .
رئیس انجمن صنفی پرستاران شهر تهران به دلایل این
کمبود اشاره می کند و می گوید: “دستمزدهای پرستاران به نسبت بسیاری از اقشاردیگر
پایین است. به طور میانگین پرستاران با سابقه ای بین 10 تا 15 سال بین 500 تا 800
هزار تومان ماهانه دریافت می کنند.این یکی از دلایلی است که در بخش خصوصی هم به
دلیل بالا بودن سایرهزینه هاامکان پرداخت مداوم کارانه‌ها وجود ندارد.یکی از مشکلات
اصلی پرستاران معمولا این است که یا مدام در حال تغییر بیمارستان و محل خدمت شان
هستند یا به دلیل همین دستمزد پایین ناچار هستند چند شیفت در مکان های مختلف کار
کنند که این موضوع هم باعث کاهش کارایی آنها می شود .”
ساعت هایی که کم می شوند
ونیروهایی که جذب نمی شوند
یکی دیگر از چالش هایی که در راه اجرایی شدن این
قوانین وجود دارد،کمبود پرستاران برای جذب آنها در بدنه نظام سلامت است.به عبارت
دیگر با کاهش ساعت کاری پرستاران ،باید تقریبا دو برابر نیروی فعلی پرستار استخدام
شود تا این ساعت های نصف شده میان آنها تقسیم شود.در غیر این صورت ممکن است ساعت
کاری کم شود اما از آنجا که پرستاری برای ماندن در شیفت بعدی وجود ندارد، از همان
پرستار خواسته شود در شیفت بعدی هم به عنوان اضافه کار باقی بماند که در نهایت این
موضوع منجر به کاهش فشار کاری آنها نخواهد شد.
دکترسلیمان عباسی عضو هیئت رئیسه
مجلس و سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در خصوص اهمیت تدوین
قوانین کارآمد برای افزایش بهره وری پرستاران در گفت و گو با گزارشگر روزنامه کیهان
می گوید: “حوزه سلامت یکی از اولویت‌های مهم هر کشوری وهر دولتی است تا در این حوزه
خدمات خوبی به مردم ارائه شود.اما برای اینکه در این حوزه خدمات مناسب ارائه شود و
رضایتمندی مردم افزایش یابد به سه عامل تکنولوژی ،ابزارمالی و نیروی انسانی نیاز
است.اما بازهم مهم ترین این عامل ها نیروی انسانی است، یعنی اگر تکنولوژی و ابزار
مالی هم باشد اما نیروی انسانی به تعداد نیاز وجود نداشته باشد ما به این هدف دست
نخواهیم یافت.”
وی می گوید: “ به اعتقاد من مهم ترین مشکل بسیاری از پرستاران
زحمت کش در حال حاضر این است که خودشان را مستقل از سایر فعالان این حوزه می
بینند.یعنی زمانی که صحبت از ارتقاءبهره وری و یا کاهش ساعت کاری پرستاران می شود
باید در نظر داشته باشیم که این شرایط برای سایر فعالان این حوزه همچون ماماها
،رادیولوژیست ها و فعالان آزمایشگاه و .... نیز باید فراهم باشد و ما باید همه این
مجموعه را در کنار هم ببینیم .از طرف دیگر کاهش ساعت کار پرستار در واقع به معنای
کاهش نیروی انسانی است که برای این هم باید برنامه ریزی شود.یعنی هدف ما این است که
175 ساعت کار تبدیل شود به 120 ساعت کار اما با همان حقوق.این به معنای آن است که
پرستار از قدرت جسمی بیشتری برخوردار شود و بتواند با همان حقوق قبلی بیشتر از قبل
استراحت کند.یعنی حقوق 175 ساعت اما در واقع کار 120 ساعته.اما همان طور که گفتم
این طرح مشکلاتی را هم با خود دنبال دارد مثل کاهش نیروی انسانی .یعنی اگر قرار
باشد ساعت کارکاهش یابد اما همین پرستار به دلیل کمبود نیرو دوباره در شیفت‌های
دیگر کار کند،در واقع هدف ما محقق نشده است .”
عباسی با اشاره به اینکه توجه به
وضعیت کنونی پرستاران نیازمند یک برنامه ریزی مناسب وتعریف بودجه لازم برای افزایش
مزایا است ،عنوان می کند :” زمانی که این کمبود نیروی انسانی تشخیص داده شد باید
براساس آن نیرو جذب شود که این کمبود جبران شود و پرستار ناچار نباشد در شیفت های
دیگر دوباره مشغول به کار شود که خب این اقدام نیز نیازمند بودجه کافی است.زمانی
که قرار است ساعت کاری کاهش یابد و از طرف دیگر زمان بازنشستگی نیز به طبع کمتر
شود،هم باید بودجه کافی در نظر گرفته شود و هم با برنامه ریزی نیروی انسانی لازم
جذب شود.همان طور هم که قبلا اشاره کردم بحث یکسان بودن این شرایط نیز باید برای
همه پرستاران وجود داشته باشد و نه فقط پرستاران بیمارستانی چرا که مثلا پرستاران
پزشک قانونی یا انتقال خون یا فوریت‌های پزشکی هم درست به اندازه یک پرستار
بیمارستان با دشواری های کاری زیادی روبه‌رو هستند و باید شرایط همه برابر باشد.”
طلب هایی که هنوز پرداخت نشده
طرح کاهش ساعت کاری پرستاران هنوز در بسیاری
از بیمارستان ها به طور کامل اجرا نشده است و در آن تعدادی هم که اجرا شده ما به
تفاوت ساعات کاری هنوز پرداخت نشده است.
غضنفر میرزابیگی رئیس کل سازمان نظام
پرستاری کشور با انتقاد نسبت به این موضوع می گوید: “دانشگاه‌های علوم پزشکی بزرگ
کشور از جمله تهران تا کنون هیچ اقدامی برای اجرای قانون کاهش ساعت کارپرستاران
انجام نداده اند . فقط 15 دانشگاه علوم پزشکی قانون ارتقای بهره وری خدمات پرسنل
بالینی (کاهش ساعت کار پرستاران) را اجرا کرده اند. 19 دانشگاه به صورت ناقص و
بیمارستان های 5 دانشگاه بزرگ کشور نیز اصلا این قانون را اجرا نکرده اند .حتی
بیمارستان ها و دانشگاه هایی که این قانون را اجرا کرده اند نیز ادعا می‌کنند، دولت
هیچ اعتباری برای اجرای این قانون به آنها پرداخت نکرده است و این مراکز با استفاده
از اعتبارات و منابع داخلی ودرآمد اختصاصی بیمارستان این قانون را اجرا می کنند و
ممکن است با پیش آمدن مشکلات بودجه ای دیگر نتوانند اجرای این قانون را ادامه دهند.
از طرف دیگر 19 دانشگاه علوم پزشکی نیز قانون ارتقای بهره وری را ناقص اجرا کرده
اند.مثلا قانون ضرایب را اعمال کرده اند اما ما به تفاوت را پرداخت نکرده و کاهش
ساعت کاری اعمال نشده است با این حال پرستاران می‌دانند مطابق این قانون چقدر از
دانشگاه مطالبه دارند .
قانونی بر زمین مانده
تا کنون و طی سالهای گذشته
اقدامات و برنامه‌ریزی‌های متعددی صورت گرفت تا رضایتمندی پرستاران بهبود
یابد.البته برخی از این مصوبات با گذشت چندین سال هنوز به بیمارستان های کشور راه
نیافته اند.
شش سال قبل، قانونی تحت عنوان قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری به
تصویب رسید که به گفته رئیس سازمان نظام پرستاری بین ۶۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و
۴۰۰ هزار تومان یعنی به طور میانگین یک میلیون تومان به حقوق هر پرستار اضافه می
شود که به این ترتیب دیگر یک پرستار مجبور نیست شیفت‌های غیر متعارف بگیرد، بلکه می
تواند در یک جا کار کند، استراحت داشته باشد و به جای آن خدمات با کیفیت به مردم
ارائه دهد.
قانونی که از همان ابتدای تصویب یعنی شش سال پیش به دلیل بار مالی
زیادی که روی دوش دولت می‌گذاشت با مخالفت روبه رو شد. این قانون به مبلغی حدود ۱۰۰
میلیارد تومان در هر ماه نیاز داشت .
این قانون به دلیل مشکلی که برای خیلی ها
آشناست اجرایی نشد .مشکل کمبود بودجه و اعتبار . و حقوق های پایین همچنان پرستاران
زیادی را مجبور به کار کردن در چند شیفت پیاپی می کند البته ای کاش مشکل به همین جا
ختم می شد اما طبق گفته یک مسئول در سازمان نظام پرستاری هر روز ۴۰ نفر به این
سازمان مراجعه می کنند تا گواهی لازم برای مهاجرت را به دست آورند.گواهی ای که یکی
از مدارک لازم برای مهاجرت است. ازسوی دیگر آمارها نشان می‌دهد سالانه بیش از ۷۰۰
پرستار به کشورهای دیگر مهاجرت می کنند .این آمار سال گذشته توسط دبیر کل خانه
پرستاراعلام شد..
به نظر می رسد در کنار پایین بودن حقوق و بالا بودن ساعت کاری
پرستاران باید مشکل امنیت جانی پرستاران را نیز اضافه کرد.چرا که تا کنون بارها و
بارها شاهد ضرب و شتم پرستاران و سوپروایزرها از سوی بیماران و همراهان آنها بوده
ایم و تقریبا می توان گفت این مسئله به امری عادی تبدیل شده است.بنا براین زمانی که
تمام این دردهای خفته را کنار هم بچینیم شاید آسان تر بتوانیم آن چهره درهم کشیده
ونه چندان دوست داشتنی پرستارهای این روزها را توجیه کنیم .
گزارش روز
|
